ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΣτΕ 950/2023

Αρμοδιότητα του οικείου Περιφερειακού Συμβουλίου και όχι του Δημοτικού Συμβουλίου για τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.

Αριθμός 950/2023

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Δ΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 20 Σεπτεμβρίου 2022, με την εξής σύνθεση: Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Όλγα Παπαδοπούλου, Χριστίνα Σιταρά, Σύμβουλοι, Κωνσταντίνα Σκούρα, Μαγδαληνή Φασιλάκη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ιωάννα Παπαχαραλάμπους, Γραμματέας του Δ΄ Τμήματος.

Για να δικάσει την από 16 Οκτωβρίου 2020 αίτηση:

των: 1. ., κατοίκου Ακούμαρου Γυθείου, ο οποίος δεν παρέστη, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει την αίτηση νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, 2. ., κατοίκου Κορογονιάνικων Τ.Κ. Λαγίας, Δ.Ε. Ανατολικής Μάνης, ο οποίος δεν παρέστη, 3. ., κατοίκου Τ.Κ. Αγίου Νικολάου Δ.Ε. Σμύνους Λακωνίας, 4. ., 5. ., κατοίκων Γυθείου, οι οποίοι δεν παρέστησαν, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει την αίτηση νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο και 6. ., κατοίκου Μαυροβουνίου, ο οποίος δεν παρέστη,

κατά των: 1. Δήμου Ανατολικής Μάνης, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Απόστολο Παπακωνσταντίνου, που τον διόρισε με αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής και του Δημάρχου του και 2. Υπουργού Εσωτερικών, ο οποίος παρέστη με τη Βασιλική Παπαλόη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς της.

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: α) η υπ’ αριθμ. ../15.2.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ανατολικής Μάνης, β) η υπ’ αριθμ. 96935/18.6.2020 απόφαση έγκρισης του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (ΦΕΚ Β΄ 2823/13.7.2020), γ) η σιωπηρή απόρριψη της από 10.8.2020 ειδικής διοικητικής προσφυγής τους κατά της ως άνω 96935/18.6.2020 απόφασης και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Ο πληρεξούσιος του καθού Δήμου δήλωσε, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 21 του Κανονισμού Λειτουργίας του Δικαστηρίου, ότι δεν θα αγορεύσει.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Κωνσταντίνας Σκούρα.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (ηλεκτρονικό παράβολο με κωδικό πληρωμής .).

2. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση ζητείται η ακύρωση των ακόλουθων πράξεων: α) της ./15.2.2017 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ανατολικής Μάνης (πρακτικό 3/2017), με την οποία εγκρίθηκε η ./2016 μελέτη με τίτλο «Επέκταση πεζοδρομίου από το ύψος της πλατείας Μαυρομιχάλη (καφενείο Δασκαλάκη) κατά μήκος της παραλιακής οδού Τζανή Τζαννετάκη (ταβέρνα Γρηγόρης)», β) της 96935/18.6.2020 απόφασης του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (Β΄ 2823/ 13.7.2020) περί έγκρισης των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων της ως άνω 45/2017 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ανατολικής Μάνης και γ) της σιωπηρής απόρριψης της από 10.8.2020 ειδικής διοικητικής προσφυγής που άσκησαν οι αιτούντες κατά της δεύτερης προσβαλλομένης πράξης, σιωπηρής απόρριψης η οποία εκδηλώθηκε με την πάροδο άπρακτης της τριακονθήμερης προθεσμίας αποφάνσεως της Β΄ Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 (Νομών Λακωνίας - Μεσσηνίας) και γνωστοποιήθηκε στους αιτούντες με το υπ’ αριθμ. ./22.9.2020 έγγραφο της εν λόγω επιτροπής.

3. Επειδή, όπως προκύπτει από το με ημερομηνία 27.1.2022 απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης θανάτου της ληξίαρχου της ΔΕ Ανατολικής Μάνης, ο δεύτερος αιτών . απεβίωσε στις 26.1.2022, δηλαδή μετά την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως. Παρά το ότι δε η συζήτηση της υπόθεσης αναβλήθηκε για χρονικό διάστημα περίπου οκτώ μηνών, η συνέχιση της δίκης δεν ζητήθηκε από οποιοδήποτε νομιμοποιούμενο πρόσωπο. Συνεπώς, η δίκη ως προς τον διάδικο αυτόν πρέπει, σύμφωνα με το άρθρο 31 παρ. 1 και 2 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), να κηρυχθεί καταργημένη.

4. Επειδή, ως προς τον έκτο εκ των αιτούντων ., ο οποίος δεν νομιμοποίησε την υπογράφουσα το δικόγραφο δικηγόρο με κάποιον από τους τρόπους που προβλέπονται στο άρθρο 27 του π.δ. 18/1989, όπως ισχύει, η κρινόμενη αίτηση είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη. Εξάλλου η υπό κρίση αίτηση ασκείται μετ’ εννόμου συμφέροντος από τους λοιπούς τέσσερις αιτούντες οι οποίοι είναι εν ενεργεία δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Ανατολικής Μάνης και άσκησαν διοικητική προσφυγή κατά της δεύτερης προσβαλλομένης πράξης.

5. Επειδή, στην παρ. 1 του άρθρου 52 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ν. 2696/1999, Α΄ 57), όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 48 παρ. 9 του ν. 4313/2014 (Α΄ 261), ορίζεται ότι: «Μέτρα ρύθμισης οδικής κυκλοφορίας 1. Μέτρα που αφορούν στη ρύθμιση της κυκλοφορίας, όπως στον καθορισμό των μονόδρομων, ποδηλατοδρόμων και κατευθύνσεων της κυκλοφορίας, στην προτεραιότητα οδών, στην αλλαγή της διατομής του οδοστρώματος ή της οδού, στην εγκατάσταση και λειτουργία φωτεινής σηματοδότησης, στον προσδιορισμό και τη λειτουργία των χώρων στάθμευσης οχημάτων σε κοινόχρηστους χώρους και γενικά στον καθορισμό χώρων στάθμευσης και στην επιβολή περιορισμών ή απαγορεύσεων κυκλοφορίας ή στάθμευσης, λαμβάνονται με αποφάσεις του Περιφερειακού ή Δημοτικού Συμβουλίου στο οδικό δίκτυο αρμοδιότητάς τους, με βάση μελέτες που έχουν εκπονηθεί από ή για λογαριασμό των αρμοδίων Τεχνικών Υπηρεσιών τους. Οι αποφάσεις αυτές εγκρίνονται από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. ... Αν από τη λήψη των μέτρων της παρούσας παραγράφου επηρεάζονται οι υπηρεσίες οδικής μαζικής μεταφοράς, απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (Ο.Α.Σ.Α.), για την περιοχή αρμοδιότητάς του ή των αρμοδίων Υπηρεσιών των Περιφερειών για λεωφορειακές διαδρομές ΚΤΕΛ ή των Δήμων για αστικές λεωφορειακές διαδρομές, για τις άλλες περιοχές της χώρας».

6. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ) συνάγεται ότι η διαδικασία θεσπίσεως των κυκλοφοριακών και συναφών ρυθμίσεων από τους Δήμους για τις οδούς της αρμοδιότητάς τους δεν ολοκληρώνεται, προτού εγκριθούν ρητώς οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων τους από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, και ήδη, μετά την έναρξη ισχύος του άρθρου 28 του ν. 4325/2015 (Α΄ 47) από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ύστερα από άσκηση πλήρους, εκ μέρους του, ουσιαστικού ελέγχου. Η ως άνω πρόβλεψη περί της εγκρίσεως των σχετικών αποφάσεων από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης δεν αναφέρεται στον, κατά τις γενικές διατάξεις του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, ασκούμενο κατασταλτικό έλεγχο νομιμότητας επί των πράξεων των οργάνων των Ο.Τ.Α., αλλά αντιθέτως καθιερώνει ειδική διαδικασία θεσπίσεως των σχετικών κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, κατά την οποία η τελική αποφασιστική αρμοδιότητα ανήκει σε κρατικό όργανο, δηλαδή τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ενόψει του ότι οι θεσπιζόμενες κυκλοφορικές ρυθμίσεις δεν αποτελούν αμιγώς τοπική υπόθεση. Συνεπώς, πριν από την έκδοση της εγκριτικής ως άνω πράξεως, οι ρυθμίσεις αυτές των οργάνων των Ο.Τ.Α. είναι ανυπόστατες ως μη τελειωθείσες. Περαιτέρω, οι κατά το άρθρο 52 παρ. 1 του Κ.Ο.Κ. εγκριτικές αποφάσεις του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως ως εκδιδόμενες κατά τον εν λόγω Κώδικα και έχουσες, οι ίδιες, κανονιστικό χαρακτήρα, τελειούνται δια της δημοσιεύσεώς τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, σύμφωνα με την ρητή πρόβλεψη του άρθρου 109 του νομοθετήματος αυτού∙ δεν αίρεται δε η υποχρέωση αυτή από το γεγονός ότι ο νόμος προβλέπει την έναρξη ισχύος των μέτρων από την τοποθέτηση της σχετικής σήμανσης (βλ. ΣτΕ 1336/2022, 2175/2021, 1403/2020 κ.ά.).

7. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, απαραδέκτως προσβάλλεται αυτοτελώς η πρώτη προσβαλλομένη 45/2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ανατολικής Μάνης, η οποία μετά την έγκρισή της από την δεύτερη προσβαλλόμενη 96935/18.6.2020 (Β΄ 2823) απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου ενσωματώθηκε στην απόφαση αυτή.

8. Επειδή, με τις διατάξεις των άρθρων 227, 230 και 238 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87), όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους από τα άρθρα 118, 121 και 131 αντιστοίχως του ν. 4555/2018 (Α΄ 133/ 19.7.2018), θεσπίζεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον, εκ μέρους του Γενικού Γραμματέα και ήδη Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης αρχικώς και της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α΄ 114) εν συνεχεία, έλεγχο των αποφάσεων των οργάνων των Δήμων από άποψη νομιμότητας και μόνον, κατόπιν άσκησης αντίστοιχων προσφυγών (βλ. ΣτΕ 2652/2022, 1220/ 2020, 1255/2019, 1029/2014 κ.ά.). Εν προκειμένω, όμως, η δεύτερη προσβαλλομένη 96935/18.6.2020 εγκριτική απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου εκδόθηκε στο πλαίσιο της εκτεθείσας στη σκέψη 6 ειδικής διαδικασίας θεσπίσεως κυκλοφοριακών ρυθμίσεων του άρθρου 52 του ν. 2696/1999, ύστερα από άσκηση εκ μέρους του πλήρους ουσιαστικού ελέγχου, και δεν σχετίζεται με τον κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις του ν. 3852/2010 ασκούμενο κατασταλτικό έλεγχο νομιμότητας επί των πράξεων των οργάνων των Ο.Τ.Α.. Συνεπώς, εφόσον, όπως βασίμως προβάλλει ο καθ’ ού η αίτηση Δήμος, η ένδικη απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου δεν υπέκειτο στην άσκηση ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η ασκηθείσα κατά της απόφασης αυτής διοικητική προσφυγή νομίμως απορρίφθηκε σιωπηρώς με την πάροδο άπρακτης της τριακονθήμερης προθεσμίας αποφάνσεως του οργάνου αυτού, όπως αναφέρεται στο ./ 22.9.2020 πληροφοριακού χαρακτήρα έγγραφο της Β΄ Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 (Νομών Λακωνίας, Μεσσηνίας) προς τους αιτούντες, όλοι δε οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί των αιτούντων πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι (πρβ. ΣτΕ 171/2023, 19/2022).

9. Επειδή, στο ν. 3155/1955 (Α΄ 63) Περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών ορίζονται τα ακόλουθα: άρθρο 1. «Αι οδοί της χώρας διακρίνονται εις: α) Εθνικάς, Επαρχιακάς και γ) Δημοτικάς ή Κοινοτικάς», άρθρο 3 «Χαρακτηρισμός επαρχιακών οδών 1. Επαρχιακαί οδοί είναι άπασαι αι οδοί της χώρας, όσαι δεν είναι εθνικαί ουδέ δημοτικαί ή κοινοτικαί. 2. Αι επαρχιακαί οδοί καθορισθήσονται δια Β. Διατάγματος εφ’ άπαξ δι’ έκαστον νομόν εκδοθησομένου, προτάσει του Υπουργού Δημοσίων Έργων, μετά γνωμοδότησιν του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, στηριζομένην εις πρακτικόν Επιτροπής, αποτελουμένης εκ του Νομάρχου, ως Προέδρου, του Προϊσταμένου της οικείας περιφερείας Δημοσίων Έργων, του Νομομηχανικού και των Δημάρχων ή Προέδρων κοινοτήτων των Πρωτευουσών των Επαρχιών του Νομού. Προκειμένου περί Νομών εις ους υπάγονται νήσοι έχουσαι κατοίκους πλείονας των 10.000, εφ’ ων όμως δεν υπάρχει Πρωτεύουσα Νομού ή Επαρχίας μετέχουσι προσέτι της Επιτροπής και οι Δήμαρχοι ή Πρόεδροι Κοινοτήτων των εδρών των επί των νήσων τούτων Ειρηνοδικείων», άρθρο 4 «Χαρακτηρισμός Δημοτικών και Κοινοτικών οδών. Δημοτικαί και Κοινοτικαί οδοί είναι αι οδοί αι εξυπηρετούσαι τας πάσης φύσεως ανάγκας ενός Δήμου ή μιας Κοινότητος εντός των διοικητικών ορίων αυτού», άρθρο 5 «Υπόχρεοι προς κατασκευήν, ανακαίνισιν - συντήρησιν οδών 1. Αι εθνικαί οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό του Κράτους δια της Υπηρεσίας των Δημοσίων Έργων. Αι διά την κατασκευήν και ριζικήν ανακαίνισιν των Εθνικών οδών αναγκαιούσαι πιστώσεις εγγράφονται εις τον προϋπολογισμόν Δημοσίων Επενδύσεων και αποδίδονται εις το Ταμείον Εθνικής Οδοποιίας. … Άμα τη κατασκευή των νέων τούτων οδών εντάσσεται εκάστη τούτων δια β. διατάγματος και αναλόγως των συνθηκών συγκοινωνιακής εξυπηρετήσεως εις τας Εθνικάς ή Επαρχιακάς οδούς. Το Ταμείον Οδοποιίας του Νομού δύναται να συμβάλη εις τας δαπάνας κατασκευής, παραλλαγής, ανακαινίσεως, ή συντηρήσεως Εθνικών οδών εντός της περιφερείας του. Εις περίπτωσιν, καθ’ ην Τμήμα Εθνικής οδού χρήζον παραλλαγής, περιλαμβάνεται εις δύο συνεχομένους Νομούς, εις την δια την παραλλαγήν απαιτουμένην δαπάνην, δύνανται να συμβάλλουν τα Ταμεία Οδοποιίας αμφοτέρων των συνεχομένων Νομών, αναλόγως της εκτάσεώς του εις έκαστον Νομόν ανήκοντος υπό παραλλαγήν τμήματος της Εθνικής οδού. Εν αρνήσει ενός εκ των δύο ενδιαφερομένων Ταμείων να μετάσχη της δαπάνης του υπό κατασκευήν έργου, δύναται το έτερον Ταμείον, εφ’ όσον η περιφέρεια τούτου έχει μεγαλυτέραν ανάγκην της κατασκευής του, να συμβάλη και μόνον του εις ταύτην άνευ επιβαρύνσεως του ετέρου Ταμείου. 2. Αι επαρχιακαί οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των Ταμείων Οδοποιίας των Νομών. 3. Αι Δημοτικαί και Κοινοτικαί Οδοί κατασκευάζονται, ανακαινίζονται και συντηρούνται υπό των οικείων Δήμων και Κοινοτήτων. 4. Επιτρέπεται εις το Νομαρχιακόν Ταμείον εκάστου Νομού η παροχή αρωγής διά τεχνικής βοηθείας, χορηγήσεως εργαλείων, υλικών και μικρών πιστώσεων, διά την κατασκευήν ή ανακαίνισιν ή συντήρησιν οδών δημοτικών ή κοινοτικών, όταν αύται ανήκουν εις απόρους Δήμους ή Κοινότητας, οίτινες εκτελούν τας χωματουργικάς και απλάς εν γένει εργασίας διά προσωπικής εργασίας ή καταβάλλουσι μέρος των δαπανών αυτών. … [όπως η παρ. 4 αντικαταστάθηκε από το άρθρο μόνο του Ν.Δ. 97/1969 (Α΄ 25)]. Κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 2 του άρθρου 3 του προπαρατεθέντος ν. 3155/ 1955 εκδόθηκε το β.δ. της 6.2.1956 «Περί καθορισμού των επαρχιακών οδών του Ν. Λακωνίας κατά τας διατάξεις του ν. 3155/1955 περί κατασκευής και συντηρήσεως οδών» (Α΄ 47/8.2.1956). Εν συνεχεία, με την ΔΜΕΟ/ε/Ο/266/9.3.1995 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Β΄ 293/17.4.1995) έγινε ανακατάταξη του επαρχιακού οδικού δικτύου των νομών της χώρας σε πρωτεύον και δευτερεύον βάσει των κριτηρίων που ορίστηκαν με το π.δ. 347/1993 «Λήψη μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας» (Α΄ 146). Σύμφωνα με την πιο πάνω από 9.3.1995 υπουργική απόφαση ανακατάταξης κατατάχθηκε στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο ο επαρχιακός δρόμος με αριθμό 19 «Γύθειο - Αρεόπολη - Πύργος Δυρού - Μίνα - Κίττα - Γερολιμένας» (παρ. 27 υποπαρ. 27.1 στοιχ. 4). Περαιτέρω, με την υπ’ αριθμ. 15400/ΟΙΚ/18.9.2007 απόφαση της Γενικής Γραμματέως της Περιφέρειας Πελοποννήσου με τίτλο «Καθορισμός των οδών της Περιφέρειας Πελοποννήσου που η συντήρησή τους ανήκει στην αρμοδιότητα των Υπηρεσιών της Περιφέρειας Πελοποννήσου και των Υπηρεσιών των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων» (Β΄ 1932/26.9.2007) ορίστηκε στο κεφάλαιο Δ Λοιπές Γενικές Διατάξεις ότι «1. … 4. Στη συντήρηση των Δήμων ή Κοινοτήτων ανήκουν τα τμήματα των Ε.Ο. και Επ.Ο. που διέρχονται εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και επεκτάσεων τους ή εντός οικισμών προϋφισταμένων του ’23 καθώς και οι Περιφερειακοί Οδοί αυτών (παρακάμψεις) και σε αποστάσεις τουλάχιστον 200μ. πριν και μετά τα όριά τους ή σε αποστάσεις εφ’ όσον είναι μεγαλύτερες των 200μ. που τοποθετούνται οι πληροφοριακές πινακίδες του Κ.Ο.Κ. αρχής και τέλους κατοικημένης περιοχής (Π−17 και Π−18). ...». Ακολούθως, με την απόφαση 45088/14905/12.10.2011 του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου (Β΄ 2517), η οποία εκδόθηκε κατόπιν της έναρξης ισχύος του ν. 3852/2010 (Α΄ 87) και του νέου Οργανισμού της Περιφέρειας Πελοποννήσου (π.δ. 131/2010, Α΄ 224), ορίστηκαν οι αρμόδιες υπηρεσίες σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο για την άσκηση των αρμοδιοτήτων συντήρησης και τεχνικής αστυνόμευσης του οδικού δικτύου στο πλαίσιο της κατανομής αρμοδιοτήτων που είχε θεσπισθεί με την προαναφερθείσα 15400/ΟΙΚ/18.9.2007 απόφαση της Γενικής Γραμματέως Περιφέρειας Πελοποννήσου, δηλαδή επί του περιφερειακού και επί του νομαρχιακού οδικού δικτύου, και ορίστηκε επίσης ότι το λοιπό οδικό δίκτυο ανήκει στην αρμοδιότητα συντήρησης των Δήμων εντός των εδαφικών ορίων εκάστου. Τέλος, με την 258219/ 1787/οικ/9.10.2017 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου η 45088/14905/12.10.2011 απόφασή του συμπληρώθηκε με την προσθήκη του εξής εδαφίου: «10. Αναθέτουμε την αρμοδιότητα εκπόνησης και έγκρισης όλων των κυκλοφοριακών μελετών και των μελετών του άρθρου 52 του Ν. 2696/1999, όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει σήμερα, στα όρια του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης Γυθείου, στο Δήμο Ανατολικής Μάνης».

10. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι με την υπ’ αριθμ. 3./20.11.2016 απόφασή του (πρακτικό ./2016) το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ανατολικής Μάνης ενέκρινε αρχικώς την υπ’ αριθμ. ./2016 μελέτη με τίτλο «Επέκταση πεζοδρομίου από το ύψος της πλατείας Μαυρομιχάλη (καφενείο Δασκαλάκη) κατά μήκος της παραλιακής οδού Τζανή Τζαννετάκη (ταβέρνα Γρηγόρης)». Προς θεραπεία τυπικής πλημμέλειας της διαδικασίας η απόφαση αυτή ανακλήθηκε και η ίδια μελέτη εγκρίθηκε εκ νέου με την ./15.2.2017 απόφαση του ίδιου δημοτικού συμβουλίου (πρακτικό ./2017). Όπως αναφέρεται στην τελευταία αυτή απόφαση, η εγκρινόμενη ρύθμιση αφορά στα ακόλουθα: «1. Επέκταση πεζοδρομίων Το πλάτος της οδού Τζαννή Τζαννετάκη που είναι διπλής κατεύθυνσης με την επέκταση των πεζοδρομίων θα είναι σταθερό 6,5 μέτρα σε όλο το μήκος. Το πεζοδρόμιο θα επεκταθεί, εκτός των σημείων στάθμευσης - εξυπηρέτησης καταλυμάτων και κατοικιών της περιοχής, που επισημαίνονται στο επισυναπτόμενο σχέδιο, καθώς και του Κέντρου Υγείας Γυθείου, κτίριο Λιμεναρχείου και θα απαγορευθεί η στάθμευση των οχημάτων με την τοποθέτηση πινακίδων Ρ39 επί της οδού Τζαννή Τζαννετάκη, εκτός των ανωτέρω συγκεκριμένων σημείων … 2. Διαβάσεις ΑΜΕΑ Διαβάσεις ΑΜΕΑ θα τοποθετηθούν σε τακτά διαστήματα για την διευκόλυνση πρόσβασης σε άτομα με ειδικές ανάγκες, όπως φαίνονται στο σχέδιο». Εν συνεχεία, με το ./18.9.2017 έγγραφο του αναπληρωτή προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της ΠΕ Λακωνίας διευκρινίστηκε ότι το τμήμα της οδού Τζαννή Τζαννετάκη κατά το τμήμα της παραλιακής οδού προς τη νήσο Κρανάη ανήκει στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο και συγκεκριμένα στην Επ.Ο. 19 «Γύθειο - Αρεόπολις - Γερολιμήν διά Πύργου Δυρού, Μίνας και Κίττας» και βρίσκεται εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως του Γυθείου. Ακολούθως, και αφού η Διεύθυνση Τεχνικού Ελέγχου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με τα ./18.5.2017 και ./25.9.2017 έγγραφά της ζήτησε ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία, το Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου κατά τη συνεδρίαση της 10.4.2018 (πρακτικό ./2018) έλαβε την απόφαση 120 με θέμα Έγκριση μελέτης «Διαμόρφωση του καταστρώματος τμημάτων των οδών Βασιλέως Παύλου (η οποία ανήκει στην ΕΟ με αριθμό 39 Τρίπολη - Σπάρτη - Γύθειο) από την πλατεία Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη μέχρι της συμβολής της με την οδό Τζαννή Τζαννετάκη και της Τζαννή Τζαννετάκη (η οποία αποτελεί τμήμα της με αριθμό 19 επαρχιακής οδού «Γύθειο - Αρεόπολη - Πύργος Δυρού - Μίνα - Κίττα - Γερολιμένας» και ανήκει στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο του Νομού Λακωνίας) από την συμβολή της με την Βασιλέως Παύλου μέχρι τη διασταύρωση προς τη Νήσο Κρανάη». Όμως, κατ’ αποδοχήν σχετικής διοικητικής προσφυγής που άσκησαν ενώπιόν της μεταξύ άλλων ο πρώτος και ο πέμπτος των αιτούντων, η Β΄ Επιτροπή του άρθρου 68 του π.δ. 30/1996 (Νομών Λακωνίας και Μεσσηνίας) ακύρωσε την ως άνω πράξη του Περιφερειακού Συμβουλίου με την υπ’ αριθμ. 2/2018 απόφασή της με την αιτιολογία ότι με αυτήν εγκρίνεται ανεπιτρέπτως εκ των υστέρων η μελέτη έργου που έχει ήδη κατά το μεγαλύτερο μέρος του κατασκευαστεί, κατά παράβαση του άρθρου 134 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147). Κατόπιν αυτών και αφού ελήφθη υπόψη το από 7.1.2020 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Π.Ε. Λακωνίας, στο οποίο αναφέρεται ότι η οδός Τζαννή Τζαννετάκη δεν χαρακτηρίζεται από καμία απόφαση της Διοίκησης ως επαρχιακή οδός, εκδόθηκε η προσβαλλομένη 96935/18.6.2020 απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου με θέμα «Έγκριση κυκλοφοριακών ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στη με αρ. ./2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ανατολικής Μάνης επί της οδού Τζανή Τζαννετάκη εντός οικισμού Γυθείου από το ύψος της πλατείας Μαυρομιχάλη». Εν συνεχεία, με το ./21.7.2020 έγγραφο του αναπληρωτή προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Π.Ε. Λακωνίας ζητήθηκε η ακύρωση της ως άνω από 18.6.2020 απόφασης για το λόγο ότι η επίμαχη οδός Τζανή Τζαννετάκη κατατάσσεται στο πρωτεύων επαρχιακό δίκτυο και συνεπώς απαιτείται απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου και εν συνεχεία η έγκριση από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την έγκριση κυκλοφοριακών ρυθμίσεων κατά τις διατάξεις του άρθρου 52 του Κ.Ο.Κ.. Όμως, με την 189191/1865/11.8.2020 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου το έγγραφο αυτό ανακλήθηκε ως εκδοθέν καθ’ υπέρβαση της με αριθ. οικ. 259668/63361/25.9.2019 απόφασής του περί μεταβίβασης αρμοδιοτήτων και παροχής εξουσιοδότησης υπογραφής (Β΄ 3763). Εξάλλου, η από 10.8.2020 διοικητική προσφυγή που άσκησαν οι αιτούντες ενώπιον της Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 Νομών Λακωνίας Μεσσηνίας κατά της προαναφερθείσας 96935/ 18.6.2020 απόφασης του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου απερρίφθη σιωπηρώς με την άπρακτη πάροδο της τριακονθήμερης προθεσμίας απόφανσης του οργάνου αυτού. Τέλος, με το υπ’ αριθ. Δ13/3661/Φ.270/28.9.2020 έγγραφο του αναπληρωτή διευθυντή της Διεύθυνσης Οδικών Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών (βλ. και Δ13/2582/Φ.270/ 8.7.2020 έγγραφο της υπηρεσίας αυτής με αντίστοιχο περιεχόμενο) διευκρινίζονται τα ακόλουθα: «… 2. Το επαρχιακό οδικό δίκτυο της χώρας καθορίστηκε για πρώτη φορά το 1956 με το ΒΔ ‘…’ (ΦΕΚ 47Α/56), όπως προβλεπόταν [από το] άρθρο 3 παρ.2 του Ν.3155/55. … Στο ΒΔ αυτό ορίστηκε για πρώτη φορά η Επαρχιακή Οδός 19 «Γύθειον - Αρεόπολις - Γερολιμήν δια Πύργου Δυρού, Μίνας και Κίττας». Στις οριζόμενες σε αυτό το ΒΔ επαρχιακές [οδούς] όπως και στην εν λόγω επαρχιακή [οδό] δεν αναφερόταν κανένα όνομα αστικής οδού. … 4. Το 1995 εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. ΔΜΕΟ/ε/0/266/9.3.1995 Υπ. Απόφαση «Ανακατάταξη Επαρχιακού Οδικού Δικτύου των Νομών της Χώρας» … Στην απόφαση αυτή κατατάσσεται στο πρωτεύον επαρχιακό δίκτυο του Ν. Λακωνίας η επαρχιακή οδός 19 «Γύθειο - Αρεόπολη - Πύργος Δυρού - Μίνα - Κίττα - Γερολιμένας» και στην παράγραφο 27.2 κατατάσσονται στο δευτερεύον οι υπόλοιποι δρόμοι που χαρακτηρίστηκαν με το ΒΔ 29/6.2.56 επαρχιακοί και δεν αναφέρονται στην απόφαση καθώς και τμήματα των επαρχιακών δρόμων που αναφέρονται στην ίδια παράγραφο, που αντικαταστάθηκαν με νέες χαράξεις. Κατά συνέπεια … κατά την υπηρεσία μας εντάχθηκαν όλα τα “νέα” τμήματα [τα οποία είχαν κατασκευαστεί έως την ημερομηνία έκδοσης της αυτής απόφασης και συγκεκριμένα η διανοιχθείσα κατά τη δεκαετία του 1960 επαρχιακή οδός (προέκταση της παραλιακής οδού) από την συμβολή της με την οδό Τζανήμπεη έως την σύνδεσή της με την Εθνική Οδό «Τρίπολη - Σπάρτη - Γύθειο»], τα οποία αντικατέστησαν τα παλαιότερα επαρχιακά τμήματα, στο πρωτεύον επαρχιακό και αντίστοιχα τα παλαιότερα στο δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο. Διευκρινίζεται ότι στην παραπάνω απόφαση κατάταξης οι οριζόμενες σε αυτό επαρχιακές όπως και στην εν λόγω επαρχιακή δεν αναφερόταν όνομα αστικής οδού (πχ οδός Τζαννή Τζαννετάκη, οδός Τζανήμπεη). … Η υπηρεσία μας σύμφωνα με το αρχείο της θεωρεί την παραλιακή οδό (οδό Τζαννετάκη) … από το ύψος της πλατείας Μαυρομιχάλη μέχρι την είσοδο στη Νήσο Κρανάη και η επέκταση αυτής μέχρι τη συμβολή με την οδό Τζανήμπεη αποτελεί τμήμα της επαρχιακής οδού 19 … και ανήκει στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο σύμφωνα με την … ΥΑ ΔΜΕΟ/ε/0/266/9.3.1995 θεωρώντας ότι η μεταγενέστερη παραλιακή χάραξη της επαρχιακής οδού ως έχουσα καλύτερα γεωμετρικά χαρακτηριστικά αντικατέστησε την αντίστοιχη οδό Τζανήμπεη…». Με το εν λόγω από 28.9.2020 έγγραφο και αφού ελήφθη υπόψη το 634/11.8.2020 έγγραφο της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Ανατολικής Μάνης, σύμφωνα με το οποίο η οδός Τζαννή Τζαννετάκη θεωρείται δημοτική, αναφέρεται ότι συντρέχει περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 25 παρ. 3 του ν.1418/84 (Α΄ 23) περί χαρακτηρισμού τμήματος οδού με απόφαση του Υπουργού Δημοσίων Έργων που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και ζητείται από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου να διαβιβάσουν τα απαραίτητα έγγραφα στο Υπουργείο. Από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει πάντως ότι εξεδόθη πράξη περί χαρακτηρισμού της επίμαχης οδού κατά την προβλεπόμενη από τις ως άνω διατάξεις διαδικασία.

11. Επειδή, από τα εκτεθέντα ανωτέρω προκύπτει ότι οι επίμαχες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις αφορούν σε τμήμα της παραλιακής οδού Τζανή Τζαννετάκη της πόλης του Γυθείου, η οποία αποτελεί τμήμα της με αριθμό 19 επαρχιακής οδού «Γύθειο - Αρεόπολη - Πύργος Δυρού - Μίνα - Κίττα - Γερολιμένας» και ανήκει στο πρωτεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο του Νομού Λακωνίας. Επομένως, κατά τα οριζόμενα από το άρθρο 52 του ν. 2696/1999, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις επ’ αυτής έπρεπε να προβλεφθούν με απόφαση του οικείου Περιφερειακού Συμβουλίου και όχι με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου. Δεν ασκούν δε νομική επιρροή κατά τούτο οι ρυθμίσεις των αποφάσεων 15400/ΟΙΚ/2007 (Β΄ 1932) της Γενικής Γραμματέως της Περιφέρειας Πελοποννήσου και 45088/ 14905/2011 (Β΄ 2517) του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, οι οποίες αναφέρονται αποκλειστικώς στην άσκηση αρμοδιοτήτων συντήρησης και τεχνικής αστυνόμευσης τμημάτων εθνικών και επαρχιακών οδών που κείνται εντός των εδαφικών ορίων εκάστου Δήμου, ενώ η 258219/1787/οικ/9.10.2017 απόφαση του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, με την οποία ανατίθεται όλως ειδικώς η αρμοδιότητα εκπόνησης και έγκρισης κυκλοφοριακών μελετών και των μελετών του άρθρου 52 του ν. 2696/1999, όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει, στα όρια του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης Γυθείου, στο Δήμο Ανατολικής Μάνης δεν προκύπτει ότι δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προκειμένου να αποκτήσει νόμιμη υπόσταση και ως εκ τούτου, δεν λαμβάνεται υπόψη. Συνεπώς, αφού με την προσβαλλομένη απόφαση 96935/18.6.2020 του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου εγκρίθηκε απόφαση δημοτικού συμβουλίου σχετικά με κυκλοφοριακές ρυθμίσεις επί επαρχιακής οδού κατά παράβαση του άρθρου 52 του ν. 2696/1999, η απόφαση αυτή πρέπει να ακυρωθεί, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγο.

12. Επειδή, κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να κηρυχθεί κατηργημένη η δίκη ως προς τον δεύτερο αιτούντα, να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση ως προς τον έκτο αιτούντα για έλλειψη νομιμοποίησης, να γίνει δεκτή η αίτηση αυτή ως προς τους λοιπούς αιτούντες και να ακυρωθεί η απόφαση 96935/18.6.2020 του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου. Κατόπιν αυτού παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως που στρέφονται κατά της πράξης αυτής.

Δ ι ά τ α ύ τ α

Καταργεί τη δίκη ως προς τον δεύτερο αιτούντα .

Απορρίπτει την αίτηση ως προς τον έκτο αιτούντα .

Δέχεται την αίτηση ως προς τους λοιπούς αιτούντες.

Ακυρώνει την 96935/18.6.2020 απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου.

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στους αιτούντες, ως προς τους οποίους γίνεται δεκτή η αίτηση.

Συμψηφίζει τη δικαστική δαπάνη μεταξύ των διαδίκων.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 28 Σεπτεμβρίου 2022 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 30ής Μαΐου 2023.

Η Πρόεδρος του Δ´ Τμήματος Η Γραμματέας του Δ´ Τμήματος

Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου Ιωάννα Παπαχαραλάμπους