ΤΡΑΠΕΖΑ
ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»
ΣτΕ 288/2024
Δημόσιες
Συμβάσεις - Διαγωνισμός ΕΔΣΝΑ για διαχείριση αποβλήτων - Έννομο συμφέρον για
άσκηση προδικαστικής προσφυγής ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ - Έναρξη πραγματοποιήσεως
έργου – Συνταγματικότητα ερμηνείας -.
Ως «έναρξη πραγματοποιήσεως»
έργου, από την οποία πρέπει να προηγείται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων,
θεωρείται και η Προκήρυξη Διαγωνισμού για την εκτέλεσή του. Σύμφωνη με το άρθρο
24 παρ. 1 Συντ. ερμηνεία. Η διάταξη του τρίτου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 29
του ν. 4413/2016 ερμηνευόμενη σύμφωνα με το άρθρο 24
παρ. 1 του Συντάγματος και την από το άρθρο αυτό απορρέουσα υποχρέωση της
Πολιτείας να λαμβάνει προληπτικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος,
έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση κινήσεως διαδικασίας για την ανάθεση
συμβάσεως παραχώρησης, η οποία αφορά αποκλειστικά ή εν μέρει την κατασκευή νέου
έργου ή την ουσιώδη μεταβολή υφισταμένου, η προηγούμενη ολοκλήρωση της
διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδοτήσεως με την
έκδοση της αποφάσεως για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων του έργου,
εξακολουθεί να αποτελεί απαραίτητο όρο για τη νόμιμη έκδοση κάθε διοικητικής
πράξεως που συνιστά έναρξη πραγματοποιήσεως του έργου υπό την προεκτεθείσα έννοια, συμπεριλαμβανομένης της προκηρύξεως
του οικείου διαγωνισμού.Ειδικώς δε στην περίπτωση της
μεταβολής υφισταμένου έργου για το οποίο έχει ήδη εκδοθεί Α.Ε.Π.Ο., προϋπόθεση
για την έκδοση της διοικητικής πράξεως που συνιστά έναρξη πραγματοποίησης των
νέων εργασιών αποτελεί η τήρηση της διαδικασίας που τάσσεται στο άρθρο 6 του ν.
4014/2011 για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο., στο πλαίσιο της οποίας εκτιμάται
από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αν από την σχεδιαζόμενη τροποποίηση
επέρχεται ουσιώδης μεταβολή στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία
του έργου και, ως εκ τούτου, απαιτείται η υποβολή νέας μελέτης περιβαλλοντικών
επιπτώσεων. Τούτο εναρμονίζεται και με το ειδικότερο καθήκον των αναθετουσών
αρχών και των αναθετόντων φορέων να διασφαλίζουν την τήρηση των αρχών της
διαφάνειας και της ίσης μεταχειρίσεως των οικονομικών φορέων. Απορρίπτεται η
αίτηση ακυρώσεως του ΕΔΣΝΑ κατά αποφάσεως της ΕΑΔΗΣΥ.
Αριθμός 288/2024
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο
ακροατήριό του στις 19 Δεκεμβρίου 2023, με την εξής σύνθεση: Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος,
Βασιλική Κίντζιου, Ουρανία Νικολαράκου,
Σύμβουλοι, Δήμητρα Μαυροπόδη, Κωνσταντίνα Σκούρα,
Πάρεδροι. Γραμματέας η Ιωάννα Παπαχαραλάμπους, Γραμματέας του Δ΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 3
Νοεμβρίου 2023 αίτηση ακυρώσεως και αναστολής:
του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία
«ΕΙΔΙΚΟΣ ΔΙΑΒΑΘΜΙΔΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΝΟΜΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ» (Ε.Δ.Σ.Ν.Α.), που εδρεύει στην
Αθήνα (Άντερσεν 6 και Μωραΐτη 90), το οποίο παρέστη με τον δικηγόρο Βασίλειο Χατζηγιαννάκη, που τον διόρισε με απόφαση της εκτελεστικής
επιτροπής του Ε.Δ.Σ.Ν.Α.,
κατά της Ενιαίας Αρχής
Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ.), που εδρεύει στον Αγ. Ιωάννη Ρέντη (Λεωφ. Θηβών 196-8), η οποία παρέστη με την Όλγα Τσιρκινίδου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η
οποία κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη
εμφανίσεώς της,
και κατά της παρεμβαίνουσας εταιρείας με την επωνυμία «. Ι.Κ.Ε.» και τον
διακριτικό τίτλο «.», που εδρεύει στο Αγρίνιο (.), η οποία παρέστη με τον
δικηγόρο Απόστολο Παπακωνσταντίνου, που τον διόρισε με πληρεξούσιο.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών
Σύνδεσμος επιδιώκει να ακυρωθεί και να ανασταλεί η εκτέλεση της υπ’ αριθ.
1528/2023 αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ.).
Η εκδίκαση άρχισε με την
ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Ουρανίας Νικολαράκου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε
τον πληρεξούσιο του αιτούντος συνδέσμου, ο οποίος ζήτησε να γίνει δεκτή η
αίτηση, και τον πληρεξούσιο της παρεμβαίνουσας
εταιρείας, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση
το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α
σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο
ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση
της κρινομένης αιτήσεως από το αιτούν νομικό πρόσωπο
δημοσίου δικαίου δεν απαιτείται κατά νόμο η καταβολή παραβόλου
(ΣτΕ 2279/2021, 2647/2022).
2. Επειδή, με την αίτηση
αυτή, η οποία ασκείται κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 372 του ν.
4412/2016, ζητείται η αναστολή εκτελέσεως και η ακύρωση της υπ’ αριθμ. ./2023 αποφάσεως της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων
Συμβάσεων (Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ.), με την οποία κατ’ αποδοχήν
προδικαστικής προσφυγής της εταιρείας «. Ι.Κ.Ε.» ακυρώθηκε η υπ’ αριθμ. ./29.8.2023 διακήρυξη του αιτούντος νομικού προσώπου
δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.). Με την ως άνω διακήρυξη
προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την ανάθεση της παραχώρησης της κατασκευής,
λειτουργίας και συντήρησης Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων από Εκσκαφές,
Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ) σε χώρο εντός της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης
Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Δυτικής Αττικής.
3. Επειδή, στη δίκη
παρεμβαίνει προς απόρριψη της κρινομένης αιτήσεως η
προαναφερθείσα εταιρεία «. Ι.Κ.Ε.».
4. Επειδή, από τα στοιχεία
του φακέλου της υποθέσεως προκύπτουν τα εξής : Με την υπ’ αριθμ.
./29.8.2023 διακήρυξη του ν.π.δ.δ. «Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής» (Ε.Δ.Σ.Ν.Α.)
προκηρύχθηκε ανοικτός διαγωνισμός, με κριτήριο κατακύρωσης αυτό της πλέον
συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς βάσει της βέλτιστης σχέσης
ποιότητας-τιμής, για την ανάθεση της κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης
Μονάδας Επεξεργασίας ΑΕΚΚ σε χώρο εντός της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής. Συγκεκριμένα,
στην παράγραφο 1.3 της διακήρυξης ως προς το αντικείμενο του διαγωνισμού
αναφέρεται ότι «… ο ΕΔΣΝΑ δια της παρούσης διαδικασίας σχεδιάζει να
λειτουργήσει εντός της ΟΕΔΑ Δ. Αττικής Μονάδα Επεξεργασίας ΑΕΚΚ, στην οποία θα
οδηγούνται προς επεξεργασία τα ανωτέρω απόβλητα ... ο ανάδοχος της παρούσης
συμβάσεως θα αναλάβει ιδίαις δαπάναις
να προβεί στην κατασκευή Μονάδας ΑΕΚΚ σύμφωνα με τις προδιαγραφές, τον
ενδεικτικό προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ. Εν
συνεχεία θα αναλάβει τη λειτουργία και συντήρηση της Μονάδας ... Η εκτιμώμενη
αξία της σύμβασης η οποία ισούται με το συνολικό κύκλο εργασιών του παραχωρησιούχου καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης, μη
συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ ... ανέρχεται στο ποσό των 27.075.000,00 ευρώ …». Η
διάρκεια της σύμβασης καθορίσθηκε σε δέκα έτη, προβλέφθηκε δε δικαίωμα
προαίρεσης για παράταση της αρχικής διάρκειας για χρονικό διάστημα έως δέκα
επιπλέον έτη, ισόποσης κατ’ ανώτατο όριο εκτιμώμενης αξίας. Ως καταληκτική
ημερομηνία υποβολής των προσφορών ορίσθηκε αρχικώς, με το άρθρο 1.5 της
διακήρυξης, η 3.10.2023. Η παρεμβαίνουσα εταιρεία
άσκησε κατά της διακήρυξης την από 8.9.2023 προδικαστική προσφυγή, με την οποία
προέβαλε αφ’ ενός μεν ότι δεν ήταν νόμιμος ο όρος του
άρθρου 2.2.6.Α της διακήρυξης σχετικά με την απαιτούμενη τεχνική και
επαγγελματική ικανότητα (εμπειρία από προηγούμενες συμβάσεις), αφ’ ετέρου δε
ότι μη νομίμως προκηρύχθηκε η διαγωνιστική διαδικασία χωρίς να έχει υποβληθεί
από την αναθέτουσα αρχή μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και να έχει εκδοθεί
απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για το επίμαχο έργο. Μετά την
άσκηση της προδικαστικής προσφυγής, με την υπ’ αριθμ.
./12.9.2023 απόφαση του Προέδρου του αιτούντος ν.π.δ.δ.
παρατάθηκε η καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών έως τις 16.10.2023 και
χορηγήθηκαν διευκρινίσεις ως προς την έννοια του όρου του άρθρου 2.2.6.Α της
διακήρυξης. Με την ίδια απόφαση ενημερώθηκαν οι ενδιαφερόμενοι ότι στην
ηλεκτρονική ιστοσελίδα του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. είναι αναρτημένη η Τεχνική Περιβαλλοντική
Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) που υποβλήθηκε από τον Σύνδεσμο για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο.
που είχε εκδοθεί για το έργο της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής, ώστε να καλύπτεται και η
λειτουργία της Μονάδας Επεξεργασίας ΑΕΚΚ. Εξ άλλου, με την προδικαστική
προσφυγή της η παρεμβαίνουσα ζήτησε και τη λήψη
προσωρινών μέτρων. Επί του αιτήματος αυτού εκδόθηκε η υπ’ αριθμ.
./21.9.2023 απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία έγινε δεκτό το αίτημα και
ανεστάλη η πρόοδος της διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι την έκδοση της απόφασης
επί της προδικαστικής προσφυγής. Αίτηση αναστολής εκτελέσεως και ακυρώσεως του
Ε.Δ.Σ.Ν.Α. κατά της ανωτέρω αποφάσεως της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. επί των προσωρινών μέτρων
απορρίφθηκε με την 2221/2023 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κατόπιν
αυτού εκδόθηκαν διαδοχικές αποφάσεις του Προέδρου του αιτούντος ν.π.δ.δ. για την παράταση της καταληκτικής ημερομηνίας
υποβολή των προσφορών. Εξ άλλου, στις 22.9.2023 με ανακοίνωση του Προέδρου του
Ε.Δ.Σ.Ν.Α. ενημερώθηκαν οι ενδιαφερόμενοι ότι την ίδια ημέρα αναρτήθηκε στην
ιστοσελίδα του Συνδέσμου μελέτη για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο. του έργου της
Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής, με την επισήμανση ότι «δεν έχει σημειωθεί ουδεμία
διαφοροποίηση όσον αφορά στο τεχνικό αντικείμενο του έργου, όπως αυτό έχει περιγραφεί στον υποβληθέντα φάκελο ΤΕΠΕΜ, σε σχέση με αυτό
που έχει περιγραφεί στον υποβληθέντα φάκελο
τροποποίησης ΑΕΠΟ». Τέλος, στις 27.10.2023, εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση
της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία έγινε δεκτός ο δεύτερος λόγος της προδικαστικής
προσφυγής της παρεμβαίνουσας εταιρείας περί μη
τήρησης της διαδικασίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση
του επιμάχου έργου και ακυρώθηκε η διακήρυξη του
διαγωνισμού.
5. Επειδή, η σύμβαση, στην
ανάθεση της οποίας κατατείνει η ένδικη διαγωνιστική διαδικασία, κατά το ανωτέρω
περιγραφόμενο αντικείμενό της, αφορά τόσο την κατασκευή νέας μονάδας εντός της
ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής (Μονάδας Επεξεργασίας ΑΕΚΚ), όσο και την παραχώρηση της
λειτουργίας της εν λόγω μονάδας, με προέχον αντικείμενο, όπως προκύπτει και από
το τεύχος περιγραφής του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης, αυτό της
παραχώρησης των υπηρεσιών λειτουργίας της μονάδας. Συνεπώς, η προς ανάθεση
σύμβαση αποτελεί, κατά τον προέχοντα χαρακτήρα της, σύμβαση παραχώρησης
υπηρεσιών, η οποία, εν όψει και της ιδιότητας του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. ως αναθέτουσας
αρχής και της εκτιμώμενης αξίας της, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας
2014/23/ΕΕ σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (ΕΕ L 94) και διέπεται από τις διατάξεις του ν. 4413/2016 (Α´ 148).
Σύμφωνα δε με το άρθρο 345 παρ.2 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147) οι διατάξεις του
Βιβλίου ΙV του ως άνω νόμου περί έννομης προστασίας κατά τη σύναψη δημοσίων
συμβάσεων εφαρμόζονται και στις διαφορές που ανακύπτουν, μεταξύ άλλων, κατά τη
διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων παραχώρησης. Εξ άλλου, σύμφωνα με την παράγραφο 3
του άρθρου 372 του ίδιου νόμου, αρμοδίως εισάγεται η κρινόμενη αίτηση ενώπιον
του Συμβουλίου της Επικρατείας.
6. Επειδή, με την από
23.11.2023 Πράξη της Προέδρου του Δ´ Τμήματος του Συμβουλίου της
Επικρατείας απερρίφθη το αίτημα του αιτούντος
Ε.Δ.Σ.Ν.Α. για τη χορήγηση προσωρινής διαταγής.
7. Επειδή, σχετικά με την
απαιτούμενη τεχνική και επαγγελματική ικανότητα για τη συμμετοχή στον ένδικο
διαγωνισμό, στο άρθρο 2.2.6 της διακήρυξης ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής :
«Όσον αφορά στην τεχνική και επαγγελματική ικανότητα για την παρούσα διαδικασία
σύναψης σύμβασης, οι οικονομικοί φορείς απαιτείται [να διαθέτουν] : Α) την
ικανότητα και την εμπειρία σε εργασίες σχετικές με την υπό ανάθεση σύμβαση.
Ειδικότερα θα πρέπει κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών (3) ετών προ της
ημερομηνίας λήξης υποβολής προσφορών, να έχουν υλοποιήσει είτε ως φορέας
λειτουργίας είτε ως Κύριος του Έργου τη λειτουργία για διάστημα δύο (2) ετών ή
άνω, τουλάχιστον μιας εγκατάστασης επεξεργασίας αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών
και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) δυναμικότητας επεξεργασίας κατά μέσο όρο ανά έτος ίσης
ή μεγαλύτερης των 500.000 tn. B) ...». Στο τελευταίο
δε εδάφιο της ίδιας παραγράφου της διακήρυξης προβλέπεται ότι «Σε περίπτωση
ένωσης οικονομικών φορέων (ή κοινοπραξίας), οι παραπάνω απαιτήσεις μπορεί να
καλύπτονται από ένα μέλος ή αθροιστικά από τα μέλη ή από κάποια από τα μέλη της
ένωσης». Μετά την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής της παρεμβαίνουσας,
με την οποία η τελευταία στρεφόταν κατά του ανωτέρω όρου του άρθρου 2.2.6.Α της
διακήρυξης, ο Πρόεδρος του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. με την υπ’ αριθμ.
./1.9.2023 απόφασή του παρέσχε την εξής διευκρίνιση ως προς την έννοια του επιμάχου όρου : «Κατά την έννοια του όρου 2.2.6.Α της
διακήρυξης, ως προς τη ζητούμενη εμπειρία, οι οικονομικοί φορείς πρέπει, στα
χρονικά διαστήματα που ζητούνται από τη διακήρυξη, να έχουν λειτουργήσει
τουλάχιστον μια εγκατάσταση επεξεργασίας αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και
κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) και συνεπώς η εμπειρία μπορεί να προέρχεται από τη
λειτουργία περισσοτέρων της μιας εγκατάστασης που θα αθροίζουν δυναμικότητα
επεξεργασίας κατά μέσο όρο ανά έτος ίση ή μεγαλύτερη των 500.000 tn, είτε αυτοτελώς είτε ως μέλη ένωσης είτε στηριζόμενοι
στις ικανότητες τρίτων».
8. Επειδή, όπως έχει κριθεί
(βλ. ΣτΕ 1116/2022 και Ε.Α. 233/2021, καθώς και ΣτΕ 2631/2020, 308/2020), ο
ενδιαφερόμενος για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης οικονομικός φορέας πρέπει, για
την μετ’ εννόμου συμφέροντος άσκηση προδικαστικής προσφυγής κατά της διακήρυξης,
να περιλαμβάνεται, κατ’ αρχήν, στον κύκλο των οικονομικών φορέων που
δικαιούνται, κατά τη διακήρυξη, να μετάσχουν στην οικεία διαγωνιστική
διαδικασία. Και ναι μεν ο ενδιαφερόμενος να μετάσχει σε διαδικασία ανάθεσης δεν
υποχρεούται, κατ’ αρχήν, να αποδείξει την εκ μέρους του πλήρωση των
προϋποθέσεων συμμετοχής που τίθενται από τους μη προσβαλλόμενους με την
προδικαστική προσφυγή όρους της διακήρυξης, στην περίπτωση, όμως, που η
αναθέτουσα αρχή αμφισβητεί, κατά την ενώπιον της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. διαδικασία, την εκ
μέρους του προσφεύγοντος πλήρωση μίας ή περισσότερων από τις προϋποθέσεις
αυτές, ο τελευταίος πρέπει, προς θεμελίωση του εννόμου συμφέροντός του, να
αποδείξει ότι πληροί τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις και ότι, ως εκ τούτου,
περιλαμβάνεται στον κύκλο των δυναμένων να μετάσχουν στη διαδικασία ανάθεσης
οικονομικών φορέων.
9. Επειδή, εν προκειμένω, με
την προδικαστική προσφυγή της η παρεμβαίνουσα
εταιρεία ισχυρίσθηκε ότι «πληροί τις προϋποθέσεις και έχει κάθε ενδιαφέρον και
συμφέρον να λάβει μέρος στον υπόψη διαγωνισμό», ο ανωτέρω παρατεθείς, όμως,
όρος του άρθρου 2.2.6.Α της διακήρυξης περιορίζει υπερβολικά τον κύκλο των δικαιουμένων να υποβάλουν προσφορά οικονομικών φορέων και,
περαιτέρω, είναι αόριστος και ασαφής, καθ’ όσον δεν προκύπτει αν, σε περίπτωση
υποβολής προσφοράς από ένωση φορέων, είναι δυνατόν να καλυφθεί αθροιστικά από
τα μέλη της ένωσης. Επίσης, ισχυρίσθηκε ότι η εκ μέρους της υποβολή προσφοράς
καθίσταται ουσιωδώς δυσχερής εκ του γεγονότος ότι ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε
χωρίς να έχουν εγκριθεί περιβαλλοντικοί όροι για το επίμαχο έργο. Το αιτούν ν.π.δ.δ. με τις απόψεις του επί της προδικαστικής προσφυγής
επικαλούμενο την παρατεθείσα στην προηγούμενη σκέψη
νομολογία του Δικαστηρίου προέβαλε ότι η παρεμβαίνουσα εταιρεία δεν θεμελίωσε το έννομο συμφέρον της
για την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής, εφ’ όσον δεν επικαλέσθηκε
ούτε απέδειξε ότι διαθέτει την εμπειρία που απαιτείται κατά το άρθρο 2.2.6.Α
της διακήρυξης, όπως η έννοια του σχετικού όρου διευκρινίσθηκε από την
αναθέτουσα αρχή. Δεν απέδειξε, δηλαδή, ότι έχει εντός της τελευταίας τριετίας
εμπειρία από τη λειτουργία περισσοτέρων εγκαταστάσεων ΑΕΚΚ δυναμικότητας
τουλάχιστον 500.000 tn και για διάρκεια λειτουργίας
δύο έτη. Εν όψει αυτών, το αιτούν ισχυρίσθηκε ότι η παρεμβαίνουσα
δεν επικαλέσθηκε ούτε απέδειξε ότι συγκαταλέγεται
στον κύκλο των δικαιουμένων να μετάσχουν στον
διαγωνισμό οικονομικών φορέων. Οι ανωτέρω ισχυρισμοί του αιτούντος ν.π.δ.δ., με τους οποίους αμφισβητήθηκε το γενικό έννομο
συμφέρον της παρεμβαίνουσας για την άσκηση της
προδικαστικής προσφυγής, απερρίφθησαν με την
προσβαλλόμενη απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. Ειδικότερα, με την απόφαση της Αρχής έγινε
δεκτό ότι η παρεμβαίνουσα άσκησε την προδικαστική
προσφυγή κατ’ αρχήν με έννομο συμφέρον, εφ’ όσον επικαλέσθηκε
ότι, παρά το γεγονός ότι δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην αγορά που αφορά ο
προκείμενος διαγωνισμός και ενδιαφέρεται να συμμετάσχει σε αυτόν, η συμμετοχή
της καθίσταται ουσιωδώς δυσχερής, αν όχι αδύνατη, εξαιτίας του πληττόμενου όρου και της μη νόμιμης προκήρυξης του
διαγωνισμού, χωρίς να έχουν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου.
Περαιτέρω, η Αρχή έκρινε ότι η παρεμβαίνουσα δεν είχε
υποχρέωση να αποδείξει ότι πληροί την απαίτηση της προηγούμενης εμπειρίας κατά
το άρθρο 2.2.6.Α της διακήρυξης, εφ’ όσον η αναθέτουσα αρχή δεν είχε
αμφισβητήσει, με την προβολή συγκεκριμένων ισχυρισμών, την εκ μέρους της
πλήρωση της σχετικής απαιτήσεως. Αφού δέχθηκε δε το γενικό έννομο συμφέρον της παρεμβαίνουσας για την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής,
η Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. προχώρησε στην εξέταση του πρώτου προβαλλομένου λόγου, ο οποίος
αφορούσε τη νομιμότητα του επιμάχου όρου του άρθρου
2.2.6.Α της διακήρυξης. Ως προς τον λόγο δε αυτό η Αρχή έκρινε ότι είχε
καταστεί άνευ αντικειμένου, εφ’ όσον η αναθέτουσα αρχή με τις διευκρινίσεις που
παρέσχε επέτρεψε στους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς να επικαλεσθούν, για την πλήρωση του σχετικού κριτηρίου
τεχνικής ικανότητας, περισσότερες συμβάσεις λειτουργίας εγκαταστάσεων
επεξεργασίας ΑΕΚΚ συνολικής (αθροιστικής) δυναμικότητας 500.000 τόνων.
10. Επειδή, εφ’ όσον,
σύμφωνα με τα εκτεθέντα ανωτέρω, η παρεμβαίνουσα με την προδικαστική προσφυγή της αμφισβήτησε
τη νομιμότητα και τη σαφήνεια του επιμάχου όρου του
άρθρου 2.2.6.Α της διακήρυξης, δεν είχε υποχρέωση, για τη θεμελίωση του εννόμου
συμφέροντός της για την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής, να επικαλεσθεί και
να αποδείξει ότι πληρούσε, πάντως, την τασσόμενη με τον όρο αυτό απαίτηση, όπως
η έννοιά του διευκρινίσθηκε από την αναθέτουσα αρχή μετά την άσκηση της
προδικαστικής προσφυγής. Οι ως άνω δε παρασχεθείσες
από την αναθέτουσα αρχή διευκρινίσεις ήταν κρίσιμες για την αξιολόγηση των
αιτιάσεων που προέβαλε η παρεμβαίνουσα
κατά του επιμάχου όρου. Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, η
παρεμβαίνουσα, όπως προβάλλει με το δικόγραφο της
παρέμβασής της, μπορούσε να καλύψει τη σχετική απαίτηση στηριζόμενη στις
ικανότητες τρίτων φορέων – ενώ και με την προδικαστική προσφυγή της είχε
ισχυρισθεί ότι προτίθεται να μετάσχει στον διαγωνισμό μόνη της ή από κοινού με
άλλους οικονομικούς φορείς (ως ένωση) – και, ως εκ τούτου, δεν απαιτείτο να
αποδείξει ότι διαθέτει η ίδια την σύμφωνα με τις παρασχεθείσες
διευκρινίσεις απαιτούμενη εμπειρία, προκειμένου να θεμελιώσει ότι
περιλαμβάνεται στον κύκλο των δικαιουμένων να
μετάσχουν στον διαγωνισμό οικονομικών φορέων. Συνεπώς, νομίμως, έστω και με
διαφορετική αιτιολογία, απερρίφθησαν με την
προσβαλλόμενη απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. οι ισχυρισμοί του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. περί
ελλείψεως εννόμου συμφέροντος της παρεμβαίνουσας για
την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα
με την υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθούν.
11. Επειδή, περαιτέρω, ο
αιτών Σύνδεσμος με τις απόψεις που υπέβαλε ενώπιον της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. αμφισβήτησε
το έννομο συμφέρον της παρεμβαίνουσας για την προβολή
του δεύτερου λόγου της προδικαστικής προσφυγής της σχετικά με την μη τήρηση της
διαδικασίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση του επιμάχου έργου πριν από την προκήρυξη του διαγωνισμού.
Ειδικότερα, ο αιτών ισχυρίσθηκε ότι η παρεμβαίνουσα
δεν είχε προβάλει συγκεκριμένους ισχυρισμούς περί αοριστίας των τευχών
δημοπράτησης που καθιστούσαν αδύνατη την υποβολή προσφοράς, η δε μελέτη, βάσει
της οποίας προκηρύχθηκε το έργο, ήταν αρκούντως σαφής, ενώ, εν τω μεταξύ,
χορηγήθηκε στους ενδιαφερόμενους πρόσβαση στη συνταχθείσα μελέτη
περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επίσης, ο αιτών υποστήριξε ότι η βλάβη, την οποία επικαλέσθηκε η παρεμβαίνουσα από
ενδεχόμενη τροποποίηση των όρων εκτέλεσης του έργου μετά την έγκριση της
Α.Ε.Π.Ο., είναι μελλοντική και αβέβαιη. Οι ως άνω ισχυρισμοί της αναθέτουσας
αρχής απερρίφθησαν με την προσβαλλόμενη απόφαση της
Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία κρίθηκε ότι η παρεμβαίνουσα
με έννομο συμφέρον προέβαλε τον σχετικό λόγο της
προδικαστικής προσφυγής της, καθ’ όσον «η έλλειψη ΑΕΠΟ πριν τη δημοπράτηση της
σύμβασης καθιστά αβέβαια την τελική μορφή του έργου που πρόκειται να
κατασκευαστεί στο πλαίσιο της υπό ανάθεση σύμβασης παραχώρησης, καθιστώντας
ουσιωδώς δυσχερή τη λυσιτελή συμμετοχή των οικονομικών φορέων στον διαγωνισμό
με την υποβολή ρεαλιστικής τεχνικά και οικονομικά προσφοράς». Η κρίση αυτή της
Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. παρίσταται νόμιμη, δεδομένου ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας
περιβαλλοντικής αδειοδότησης του προκηρυσσόμενου
έργου συνδέεται με τον σαφή καθορισμό των όρων υλοποίησής του και, κατ’
ακολουθίαν, τον ακριβή προσδιορισμό τόσο του συμβατικού αντικειμένου όσο και
των όρων και προϋποθέσεων συμμετοχής στον διαγωνισμό και ανάδειξης του
αναδόχου. Συνεπώς, με έννομο συμφέρον προέβαλε η παρεμβαίνουσα τον σχετικό λόγο της προδικαστικής προσφυγής
της, ο οποίος συνδεόταν με την τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης
μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, δεν απαιτείτο δε να επικαλεσθεί επιπλέον
αοριστία των τευχών δημοπράτησης, δεδομένου ότι για τη θεμελίωση του εννόμου
συμφέροντός της αρκούσε η προβολή του ισχυρισμού ότι η εκ των υστέρων έγκριση
των περιβαλλοντικών όρων, προς τους οποίους οι διαγωνιζόμενοι ώφειλαν να συμμορφωθούν, καθιστούσε τους όρους δημοπράτησης
του έργου ασαφείς. Ως εκ τούτου, τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό
κρίση αίτηση είναι απορριπτέα ως αβάσιμα. Απορριπτέος, επίσης, είναι και ο
ειδικότερος ισχυρισμός του αιτούντος σύμφωνα με τον οποίο, προκειμένου οι
ενδιαφερόμενοι οικονομικοί φορείς να λάβουν σαφή γνώση των συνθηκών υλοποίησης
του επιμάχου έργου, προβλέφθηκε στο άρθρο 2.1.2 της
διακήρυξης η πραγματοποίηση επιτόπιας επίσκεψης στις εγκαταστάσεις της ΟΕΔΑ
Δυτικής Αττικής, ως προϋπόθεση συμμετοχής στον διαγωνισμό. Εφ’ όσον δε η παρεμβαίνουσα παρέλειψε να υποβάλει τέτοιο αίτημα, σύμφωνα
με τους ισχυρισμούς του αιτούντος, δεν θεμελιώνεται το έννομο συμφέρον της για
την προβολή του σχετικού λόγου της προδικαστικής της προσφυγής, αλλά και εν
γένει για την προσβολή της διακήρυξης. Ο ισχυρισμός αυτός προβάλλεται αβασίμως, δεδομένου ότι με την προδικαστική προσφυγή της η παρεμβαίνουσα επικαλέσθηκε
πλημμέλεια της διαδικασίας δημοπράτησης του έργου, η οποία, σε κάθε περίπτωση,
δεν μπορούσε να καλυφθεί από τη γνώση απλώς των συνθηκών υλοποίησης του έργου
και, ως εκ τούτου, δεν επηρεάζεται το έννομο συμφέρον της για την άσκηση της
προδικαστικής προσφυγής και την προβολή της σχετικής πλημμέλειας εκ του
γεγονότος ότι δεν υπέβαλε αίτημα για την πραγματοποίηση επιτόπιας επίσκεψης
στις εγκαταστάσεις της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής. Τούτο δε ανεξαρτήτως του ότι ήδη
από τις 21.9.2023, με την υπ’ αριθμ. 875/2023 απόφαση
της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., κατ’ αποδοχήν σχετικού αιτήματος της παρεμβαίνουσας, είχε ανασταλεί η πρόοδος της διαδικασίας
του διαγωνισμού μέχρι την έκδοση της αποφάσεως της Αρχής επί της προδικαστικής
προσφυγής.
12. Επειδή, σύμφωνα με το
άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση
έργων και δραστηριοτήτων» (Α΄ 209) : «Τα έργα και οι δραστηριότητες του
δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, των οποίων η κατασκευή ή λειτουργία δύναται να
έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες (Α και Β)
ανάλογα με τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Η πρώτη κατηγορία (Α)
περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν
σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή
Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προκειμένου να επιβάλλονται ειδικοί
όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος σχετικά με το
συγκεκριμένο έργο ή δραστηριότητα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 2, 3
και 4 του παρόντος. Τα έργα και οι δραστηριότητες της κατηγορίας Α
κατατάσσονται : α) σε αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές
επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την υποκατηγορία Α1 και β) σε αυτά που
ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν την
υποκατηγορία Α2 …». Στο δε άρθρο 2 του ίδιου νόμου ορίζεται ότι : «1. Για την
πραγματοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων της κατηγορίας Α ή τη μετεγκατάσταση
ήδη υφισταμένων απαιτείται διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης
με τη διεξαγωγή ΜΠΕ και έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ).
2. ... 10. Η ΑΕΠΟ αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση κάθε διοικητικής πράξης
που απαιτείται κατά περίπτωση, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για την
πραγματοποίηση ή λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας. 11. ...».
Περαιτέρω, στο άρθρο 6 του εν λόγω νόμου, όπως ισχύει μετά την τροποποίηση των
παραγράφων 1, 1α και 2 με το άρθρο 4 του νόμου 4964/2022 (Α´ 150), ως
προς τη διαδικασία τροποποποίησης της Α.Ε.Π.Ο.,
ορίζονται τα εξής: «1. Οι φορείς έργων και δραστηριοτήτων σε περίπτωση
εκσυγχρονισμού, επέκτασης, βελτίωσης ή τροποποίησης περιβαλλοντικά αδειοδοτημένων έργων ή δραστηριοτήτων, υποχρεούνται να
υποβάλλουν προς έγκριση στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή Φάκελο Τροποποίησης ΑΕΠΟ,
όπως αυτός καθορίζεται στην παρ. 6 του άρθρου 11 του παρόντος ... 1α.
Διαφοροποιήσεις μικρής κλίμακας που αφορούν σε τεχνικές ή λειτουργικές
λεπτομέρειες περιβαλλοντικά αδειοδοτημένου έργου ή
δραστηριότητας δεν συνιστούν τροποποίηση, εκσυγχρονισμό, επέκταση ή βελτίωση
του έργου ή της δραστηριότητας ... 2. Μετά την υποβολή του Φακέλου Τροποποίησης
ΑΕΠΟ, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες: α)
Εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την υποβολή του φακέλου, ελέγχει την
πληρότητα ... β) Εντός προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών η αρμόδια
περιβαλλοντική αρχή αξιολογεί τον φάκελο και αποφαίνεται: αα)
είτε ότι, λόγω των διαφοροποιήσεων, επέρχεται μη ουσιώδης μεταβολή των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας,
οπότε εκδίδεται απόφαση, η οποία είτε εγκρίνει την τροποποίηση άνευ ετέρου είτε
δύναται να προβλέπει τυχόν πρόσθετους όρους, μόνο ως προς το τροποποιούμενο
φυσικό αντικείμενο ... ββ) είτε ότι λόγω των
διαφοροποιήσεων επέρχεται ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από
τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας, οπότε απαιτείται η υποβολή νέας
ΜΠΕ ...». Συναφώς, στην παράγραφο 6 του άρθρου 11 του ν. 4014/2011, όπως
τροποποιήθηκε με το άρθρο 5 παρ. 2 του ν. 4685/2020 (Α΄ 92), προβλέπεται ότι:
«Ο φάκελος τροποποίησης ΑΕΠΟ περιλαμβάνει, τουλάχιστον, τη μελέτη τροποποίησης
ΑΕΠΟ του έργου ή της δραστηριότητας. Οι προδιαγραφές και το ειδικότερο
περιεχόμενο των φακέλων τροποποίησης ΑΕΠΟ δύναται να εξειδικεύονται με απόφαση
του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ενώ τα
περιεχόμενα της μελέτης εμπεριέχουν τουλάχιστον: α) Την τεχνική περιγραφή του αδειοδοτημένου και προτεινόμενου τροποποιημένου έργου ή της
δραστηριότητας, εστιάζοντας στις προτεινόμενες τροποποιήσεις και συνοδευόμενη
από σχετικά τεχνικά σχέδια και τοπογραφικά διαγράμματα, με σαφή ένδειξη των
προτεινόμενων τροποποιήσεων και του σκοπού της τροποποίησης β. ... γ. Την
εκτίμηση και αξιολόγηση ενδεχόμενων επιπτώσεων στο περιβάλλον που συνδέονται με
την αιτούμενη τροποποίηση. δ. Την περιγραφή προτάσεων, όρων και μέτρων για την
αντιμετώπιση ενδεχόμενων επιπτώσεων που συνδέονται με την αιτούμενη τροποποίηση
...». Περαιτέρω, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του ως άνω νόμου «Οι
εγκαταστάσεις και εργασίες που προκύπτουν από τον τεχνικό σχεδιασμό έργων ή
δραστηριοτήτων σε στάδιο που έπεται της έκδοσης ΑΕΠΟ αυτών, όπως εργοταξιακές εγκαταστάσεις, αποθεσιοθάλαμοι
… εξειδίκευση τεχνικών μέτρων και όρων της ΑΕΠΟ του έργου, εγκρίνονται με την
υποβολή και αξιολόγηση Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ) στην αρμόδια
για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή, με απόφαση
του Γενικού Διευθυντή της …». Εξ άλλου, στο άρθρο 52 παράγραφος 1 του ν.
4819/2021 (Α´ 129) σχετικά με το ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη διαχείριση
αποβλήτων ορίζονται τα εξής : «Κάθε οργανισμός ή επιχείρηση που προτίθεται να
προβεί σε εκτέλεση εργασιών επεξεργασίας αποβλήτων που ανήκουν στην κατηγορία Α
ή Β του ν. 4014/2011 (Α΄ 209) λαμβάνει πριν από την έναρξη εργασιών Απόφαση
Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) ή Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις
(ΠΠΔ) και υπόκειται σε έγκριση ή γνωστοποίηση λειτουργίας σύμφωνα με τον ν.
4442/2016 (Α´ 230). Οι περιβαλλοντικοί όροι που αφορούν στις εργασίες
επεξεργασίας αποβλήτων αποτελούν αυτοτελές κεφάλαιο της Α.Ε.Π.Ο. και ορίζουν
τουλάχιστον τα ακόλουθα : α) τους τύπους και τις ποσότητες αποβλήτων που
μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία. β) για κάθε τύπο επιτρεπόμενης εργασίας,
τις τεχνικές και άλλες απαιτήσεις που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη εγκατάσταση,
γ) τα μέτρα ασφάλειας και προφύλαξης που λαμβάνονται, δ) τη μέθοδο που
χρησιμοποιείται για κάθε τύπο εργασίας, ε) …» .
13. Επειδή, περαιτέρω, σε
σχέση με τις γενικές αρχές που διέπουν τη σύναψη και εκτέλεση συμβάσεων
παραχώρησης το άρθρο 6 του ν. 4413/2016 ορίζει τα εξής: «1. … 2. Οι αναθέτουσες
αρχές και οι αναθέτοντες φορείς επιδιώκουν τη διασφάλιση διαφάνειας στη διαδικασία
ανάθεσης και στην εκτέλεση της σύμβασης … 3. Οι διαδικασίες ανάθεσης και
εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης του παρόντος νόμου υπόκεινται επίσης στην
τήρηση των αρχών της αμοιβαίας αναγνώρισης, της προστασίας του δημόσιου
συμφέροντος, της προστασίας των δικαιωμάτων των ιδιωτών, της ίσης μεταχείρισης
και μη διάκρισης, της ελευθερίας του ανταγωνισμού και της προστασίας του
περιβάλλοντος και της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης». Στις δε παραγράφους 1
και 2 του άρθρου 29 του ως άνω νόμου, όπως η παράγραφος 2 τροποποιήθηκε με το
άρθρο 22 παρ. 3 του ν. 4519/2018 (Α΄ 25) και, εν συνεχεία, με το άρθρο 82 του
ν. 4635/2019 (Α´ 167), ορίζονται τα εξής : «1. Η αναθέτουσα αρχή ή ο
αναθέτων φορέας μπορούν να οργανώνουν ελεύθερα τη διαδικασία που οδηγεί στην
επιλογή του παραχωρησιούχου με την επιφύλαξη της
συμμόρφωσης προς τις διατάξεις του παρόντος νόμου. 2. Κατά το σχεδιασμό της
διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης παραχώρησης τηρούνται οι αρχές που καθορίζονται
στο άρθρο 6. Ειδικότερα, κατά τη διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης παραχώρησης η
αναθέτουσα αρχή ή ο αναθέτων φορέας δεν πρέπει να παρέχει, κατά τρόπο που
δημιουργεί διακρίσεις, πληροφορίες που ενδέχεται να ευνοούν ορισμένους
υποψήφιους ή προσφέροντες εις βάρος άλλων. Η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης
έργου δεν πραγματοποιείται χωρίς την προηγούμενη συντέλεση των απαιτούμενων
απαλλοτριώσεων και την ολοκλήρωση των αρχαιολογικών ερευνών, καθώς και την
έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος και την κατά περίπτωση
απαιτούμενη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης,
σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η οποία δύναται να συντελεσθεί
μέχρι την ως άνω υπογραφή της σύμβασης ... 3. …».
14. Επειδή, υπό το φως της
συνταγματικής διατάξεως του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος έχει κριθεί, καθ'
ερμηνεία των διατάξεων του άρθρου 4 του ν. 1650/1986 (Α´ 160), ότι ως
«έναρξη πραγματοποιήσεως» έργου, από την οποία πρέπει να προηγείται η έγκριση
περιβαλλοντικών όρων, θεωρείται όχι μόνο η υλική ενέργεια εκτελέσεώς του, αλλά
και η έκδοση οποιασδήποτε διοικητικής πράξεως, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για
την έναρξη της κατασκευής συγκεκριμένου έργου από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα.
Τούτο δε ρητώς ορίζεται πλέον στην παράγραφο 2 του άρθρου 10 του ν. 4014/2011.
Τέτοια πράξη είναι και εκείνη με την οποία προκηρύσσεται διαγωνισμός για την
εκτέλεση συγκεκριμένου έργου (βλ. ΣτΕ 1718/2019, 464/2013, 1186/2006, 1038/1993
Ολομ.), όταν πάντως στην ίδια τη διακήρυξη ή στα
τεύχη που τη συνοδεύουν καθορίζονται, κατά τα ουσιώδη στοιχεία τους, τα τεχνικά
χαρακτηριστικά, οι προδιαγραφές και η μέθοδος εκτέλεσης του έργου, κατ’
εκτίμηση των οποίων αξιολογούνται οι επιπτώσεις αυτού στο περιβάλλον. Κατά τον
ίδιο τρόπο, άλλωστε, πρέπει να ερμηνευθεί και η διάταξη της παραγράφου 1 του
άρθρου 52 του ν. 4819/2021, η οποία, ως προς τα έργα επεξεργασίας αποβλήτων,
προβλέπει ότι η απόφαση για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων λαμβάνεται «πριν
από την έναρξη εργασιών». Εν όψει των ανωτέρω, η διάταξη του τρίτου εδαφίου της
παρ. 2 του άρθρου 29 του ν. 4413/2016, όπως ισχύει, ερμηνευόμενη
σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος και την από το άρθρο αυτό
απορρέουσα υποχρέωση της πολιτείας να λαμβάνει προληπτικά μέτρα για την
προστασία του περιβάλλοντος, έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση κινήσεως
διαδικασίας για την ανάθεση συμβάσεως παραχώρησης, η οποία αφορά αποκλειστικά ή
εν μέρει την κατασκευή νέου έργου ή την ουσιώδη μεταβολή υφισταμένου, η
προηγούμενη ολοκλήρωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδοτήσεως
με την έκδοση της αποφάσεως για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων του έργου,
εξακολουθεί να αποτελεί απαραίτητο όρο για τη νόμιμη έκδοση κάθε διοικητικής
πράξεως που συνιστά έναρξη πραγματοποιήσεως του έργου υπό την προεκτεθείσα έννοια, συμπεριλαμβανομένης της προκηρύξεως
του οικείου διαγωνισμού (ΣτΕ 567/2022 επταμ.). Ειδικώς δε στην περίπτωση της μεταβολής
υφισταμένου έργου για το οποίο έχει ήδη εκδοθεί Α.Ε.Π.Ο., προϋπόθεση για την
έκδοση της διοικητικής πράξεως που συνιστά έναρξη πραγματοποίησης των νέων
εργασιών αποτελεί η τήρηση της διαδικασίας που τάσσεται στο άρθρο 6 του ν.
4014/2011 για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο., στο πλαίσιο της οποίας εκτιμάται
από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αν από την σχεδιαζόμενη τροποποίηση επέρχεται
ουσιώδης μεταβολή στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία του έργου
και, ως εκ τούτου, απαιτείται η υποβολή νέας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων
(πρβλ. ΣτΕ 464/2013). Άλλωστε, η απαίτηση εγκρίσεως
περιβαλλοντικών όρων πριν την προκήρυξη διαγωνισμού συνδέεται στενά όχι μόνο με
την ανάγκη λήψης προληπτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και με
το ειδικότερο καθήκον των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων να
διασφαλίζουν την τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχειρίσεως των
οικονομικών φορέων (άρθρο 6 παρ. 2 και 3 του ν. 4413/2016 και άρθρο 3 της
οδηγίας 2014/23), διότι η ολοκληρωμένη περιβαλλοντική αδειοδότηση
αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για τη σαφή περιγραφή του συμβατικού αντικειμένου
και συνακόλουθα για τον διαφανή, αναλογικό και σύμφωνο με το δημόσιο συμφέρον
και τον ελεύθερο ανταγωνισμό καθορισμό των ουσιωδών όρων του διαγωνισμού (όπως
των τεχνικών προδιαγραφών, των κριτηρίων επιλογής των υποψηφίων, ιδίως των
ελάχιστων απαιτήσεων οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικής
ή επαγγελματικής ικανότητας, καθώς και των κύριων συμβατικών υποχρεώσεών τους -
βλ. ΕΑ 295/2020, πρβλ. ΣτΕ 759/2017). Η δε διάταξη
του εδαφίου τρίτου της παραγράφου 2 του άρθρου 29 του ν. 4413/2016, κατά την
ανωτέρω σύμφωνη με το Σύνταγμα έννοιά της, επιτρέπει τη συντέλεση της
απαιτούμενης περιβαλλοντικής αδειοδοτήσεως μέχρι την
υπογραφή της συμβάσεως παραχώρησης αφ’ ενός μεν στις περιπτώσεις κατά τις
οποίες το συμβατικό αντικείμενο δεν περιλαμβάνει την κατασκευή νέου έργου ή την
ουσιώδη μεταβολή υφισταμένου (π.χ. η σύμβαση αφορά την παραχώρηση υφιστάμενου
έργου, για τη λειτουργία του οποίου απαιτείται ανανέωση ή μη ουσιώδης, κατά την
κρίση της αρμόδιας περιβαλλοντικής αρχής, τροποποίηση της εγκρίσεως
περιβαλλοντικών όρων) [βλ. ΣτΕ 567/2022 επταμ.], αφ’ ετέρου δε όταν, εν όψει του είδους της
επιλεγείσης διαγωνιστικής διαδικασίας, κατά την έκδοση της διακήρυξης του
διαγωνισμού δεν έχουν προσδιορισθεί ακόμη τα ειδικά χαρακτηριστικά, οι
προδιαγραφές και η μέθοδος εκτέλεσης του έργου, κατ’ εκτίμηση των οποίων
αξιολογούνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, αλλά τα στοιχεία αυτά
πρόκειται να προσδιορισθούν σε επόμενα στάδια της διαδικασίας του διαγωνισμού,
όπως είναι δυνατόν να συμβαίνει σε διαγωνιστικές διαδικασίες που προκηρύσσονται
με τη μέθοδο του ανταγωνιστικού διαλόγου.
15. Επειδή, εν προκειμένω,
ως προς την περιγραφή του φυσικού αντικειμένου της προς ανάθεση σύμβασης, στο
Παράρτημα Ι της διακήρυξης με τίτλο «Αναλυτική Περιγραφή Φυσικού Αντικειμένου
της Σύμβασης – Τεχνικές Προδιαγραφές» αναφέρονται τα εξής : «Από τη διαχρονική
λειτουργία του ΧΥΤΑ έχει διαπιστωθεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που
αντιμετωπίζει είναι η αποστολή μη κατάλληλων προς υγειονομική ταφή αποβλήτων
και δη Αποβλήτων που εντάσσονται στην κατηγορία των Αποβλήτων από Εκσκαφές,
Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ) … Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα
αυτό και να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται για τα ΑΕΚΚ, ο ΕΔΣΝΑ δια της
παρούσης διαδικασίας σχεδιάζει να λειτουργήσει εντός της ΟΕΔΑ Δ. Αττικής Μονάδα
Επεξεργασίας ΑΕΚΚ, στην οποία θα οδηγούνται προς επεξεργασία τα ανωτέρω
απόβλητα. Αντικείμενο της παρούσας σύμβασης είναι η κατασκευή, λειτουργία και
συντήρηση Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων
(ΑΕΚΚ) εντός της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής. Η Μονάδα Επεξεργασίας ΑΕΚΚ θα
κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει εντός του αποκατεστημένου ΧΑΔΑ σε
οριοθετημένο τμήμα συνολικής έκτασης 82.613,0 m2, το οποίο βρίσκεται νότια της
ΜΕΣ ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα του Παραρτήματος VII.
Ο αρχικός σχεδιασμός της Μονάδας αναφέρεται σε Μονάδα με δυνατότητα παραλαβής
2.000 tn ΑΕΚΚ ανά ημέρα, εγκατάσταση μηχανολογικού
εξοπλισμού 415 kw και δυναμικότητα παραγωγής τελικών
ορυκτών προϊόντων κατ’ εκτίμηση 800tn/ημέρα. Ο ΕΔΣΝΑ έχει συντάξει ΜΠΕ την
οποία θα υποβάλει στην Αδειοδοτούσα Αρχή και θα την
θέσει υπ’ όψιν των διαγωνιζόμενων οικονομικών φορέων.
Οι προσφορές θα πρέπει να συμμορφώνονται με την ΜΠΕ. Η σύμβαση θα συναφθεί μετά
την έγκριση της ΑΕΠΟ. Σε περίπτωση που ανακύψουν τροποποιήσεις ο ανάδοχος θα
υποχρεούται να τις λάβει υπ’ όψιν κατά την εκτέλεση
του έργου» (παρ. 1). Επίσης, στην παράγραφο 2.2. του ως άνω Παραρτήματος
αναφέρεται ότι : « Με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού της Μονάδας Επεξεργασίας
ΑΕΚΚ σύμφωνα με την ΜΠΕ που θα εγκριθεί και την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών
όρων που θα εκδοθεί για το έργο, ο Ανάδοχος θα συνδράμει τον ΕΔΣΝΑ στην
εκπόνηση των μελετών και τη σύνταξη του φακέλου για την Έγκριση Λειτουργίας για
τη Μονάδα Επεξεργασίας ΑΕΚΚ». Στο ίδιο Παράρτημα παρατίθεται η τεχνική
περιγραφή και καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές για την κατασκευή και
λειτουργία της Μονάδας. Με τις τεχνικές αυτές προδιαγραφές τίθενται
συγκεκριμένοι όροι σχετικά με τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τα επιμέρους τεχνικά
έργα και τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας, καθώς και την οργάνωση και
λειτουργία της. Μαζί με τη διακήρυξη του διαγωνισμού αναρτήθηκαν στην
ιστοσελίδα του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. η τοπογραφική αποτύπωση για την προσθήκη
δραστηριότητας στην ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής και η μελέτη παραχώρησης, δηλαδή, η
υπ’ αριθμ. ./2023/ΔΥΠΑ τεχνική έκθεση για την
κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας Επεξεργασίας ΑΕΚΚ. Ακολούθως, όπως έχει
εκτεθεί, με την υπ’αριθμ. ./12.9.2023 απόφαση του
Προέδρου του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. ενημερώθηκαν οι ενδιαφερόμενοι ότι στην ηλεκτρονική
ιστοσελίδα του Συνδέσμου είναι αναρτημένη η Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη
(ΤΕ.ΠΕ.Μ.) που υποβλήθηκε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την
τροποποίηση του έργου της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής με την προσθήκη της
δραστηριότητας της αποθήκευσης και επεξεργασίας ΑΕΚΚ, της παραγωγής δευτερογενών
προϊόντων και της αποθήκευσης μη επικινδύνων στερεών αποβλήτων. Εν συνεχεία, με
την από 22.9.2023 ανακοίνωση του Προέδρου του Ε.Δ.Σ.Ν.Α. ενημερώθηκαν οι
ενδιαφερόμενοι ότι την ίδια ημέρα αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου
Μελέτη για την Τροποποίηση της υπ’αριθμ.
ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/110876/7265/11.6.2021 Α.Ε.Π.Ο. που είχε εκδοθεί για το έργο
«Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Δυτικής Αττικής» σε
αντικατάσταση της ήδη αναρτηθείσας ΤΕ.ΠΕ.Μ. Όπως
αναφέρεται στην ίδια ανακοίνωση, η μελέτη αυτή συντάχθηκε και υποβλήθηκε
κατόπιν υποδείξεως της αδειοδοτούσας αρχής
(Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας), ως στοιχείο του φακέλου τροποποίησης
της Α.Ε.Π.Ο. της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής, στο πλαίσιο τηρήσεως της διαδικασίας που
προβλέπεται στο άρθρο 6 του ν. 4014/2011. Κατά τα εκτιθέμενα στην εν λόγω
μελέτη, η νέα προτεινόμενη δραστηριότητα κατατάσσεται στην υποκατηγορία Α2 του
άρθρου 1 του ν. 4014/2011, ενώ το έργο της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής στο σύνολό του
κατατάσσεται στην υποκατηγορία Α1 και, ως εκ τούτου, αρμόδια αρχή για την
περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου είναι η
Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου
Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
16. Επειδή, με την
προδικαστική προσφυγή της η παρεμβαίνουσα προέβαλε ότι η προκήρυξη του επιμάχου
διαγωνισμού εκδόθηκε παρανόμως πριν από την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων
του έργου και πριν από την υποβολή από την αναθέτουσα αρχή της οικείας μελέτης
περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την περιβαλλοντική αδειοδότηση
του έργου από την αρμόδια αρχή. Ο λόγος αυτός της προδικαστικής προσφυγής έγινε
δεκτός με την προσβαλλόμενη απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με την οποία κρίθηκαν τα
εξής: «… με δεδομένο ότι το αντικείμενο της υπό ανάθεση σύμβασης συνίσταται
στην εξ υπαρχής κατασκευή νέας μονάδας επεξεργασίας ΑΕΚΚ, η οποία χωροθετείται για πρώτη φορά εντός της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής,
και στην παραχώρηση λειτουργίας της … η έκδοση ΑΕΠΟ αποτελούσε νόμιμη
προϋπόθεση για την έκδοση της προσβαλλόμενης Διακήρυξης και την προκήρυξη του
διαγωνισμού … Και τούτο, διότι, όπως προκύπτει τόσο από τους όρους του
Παραρτήματος Ι της Διακήρυξης από τη μελέτη παραχώρησης με αριθμό ./2023/ΔΥΠΑ,
όσο και από την αναρτηθείσα στις 22.9.2023 μελέτη περιβαλλοντικών
όρων, η προσβαλλόμενη Διακήρυξη κατατείνει στην κατασκευή νέου έργου
υποκείμενου, σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις
του ν. 4014/2011 και του άρθρου 52 παρ. 1 ν. 4819/2021, σε έγκριση
περιβαλλοντικών όρων. Η δε παράλειψη της αναθέτουσας αρχής να εξασφαλίσει την
απαιτούμενη ΑΕΠΟ, πριν την προκήρυξη του διαγωνισμού, καθιστά τη Διακήρυξη μη
νόμιμη».
17. Επειδή, σύμφωνα με τα εκτεθέντα ανωτέρω, το αντικείμενο του επιμάχου
διαγωνισμού αφορούσε την κατασκευή νέας μονάδας για την επεξεργασία ΑΕΚΚ εντός
της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής και την παραχώρηση της λειτουργίας της. Προκειμένου να
εκτιμηθούν δε οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή και λειτουργία της
νέας αυτής μονάδας και να διαπιστωθεί αν το σχεδιαζόμενο έργο συνεπάγεται
ουσιώδη μεταβολή του υφισταμένου έργου της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής και, κατ’
ακολουθίαν, αν απαιτείται η υποβολή νέας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για
την τροποποίηση της εκδοθείσας για την ΟΕΔΑ Δυτικής
Αττικής Α.Ε.Π.Ο., υποβλήθηκε φάκελος τροποποίησης της Α.Ε.Π.Ο. κατά τις
διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 4014/2011. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής και
η απόφανση της αρμόδιας περιβαλλοντικής αρχής σχετικά με το αν, εν προκειμένω,
συνέτρεχε περίπτωση ουσιώδους μεταβολής των συνθηκών λειτουργίας του
υφισταμένου έργου, καθώς και σχετικά με τους όρους κατασκευής και λειτουργίας
της νέας μονάδας, αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για την προκήρυξη του
διαγωνισμού, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 14. Άλλωστε, στην ίδια τη
διακήρυξη του διαγωνισμού και τα τεύχη που τη συνοδεύουν αναφέρεται ότι για την
ως άνω νέα μονάδα πρόκειται να εγκριθούν περιβαλλοντικοί όροι κατόπιν της υποβολής
μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Συνεπώς, μη νομίμως προκηρύχθηκε ο ένδικος
διαγωνισμός πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκτίμησης των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, κατά τον βασίμως προβληθέντα
λόγο της προδικαστικής προσφυγής της παρεμβαίνουσας,
ο οποίος ορθώς έγινε δεκτός με την προσβαλλομένη απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. έστω
και με εν μέρει διαφορετική αιτιολογία. Ο αιτών Σύνδεσμος προβάλλει ότι δεν
υφίσταται πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, δεδομένου ότι κατά το
γράμμα της διάταξης του άρθρου 29 παρ. 2 του ν. 4413/2016 η περιβαλλοντική αδειοδότηση αποτελεί προϋπόθεση για τη σύναψη της σύμβασης
και όχι για την προκήρυξη του διαγωνισμού, η ρύθμιση δε αυτή δεν συνεπάγεται
κίνδυνο πρόκλησης βλάβης στο περιβάλλον, εφ’ όσον διασφαλίζεται ότι το έργο δεν
μπορεί να εκτελεσθεί χωρίς την έγκριση Α.Ε.Π.Ο. Συνεπώς, σύμφωνα με τους
ισχυρισμούς του αιτούντος, δεν επιβάλλεται από το άρθρο 24 παρ. 1 του
Συντάγματος διαφορετική ερμηνεία της εν λόγω διάταξης, ενώ και κατά την έννοια
των διατάξεων της οδηγίας 2011/92/ΕΕ «για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων
σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον» (ΕΕ L 26) η προκήρυξη
διαγωνιστικής διαδικασίας δεν συνιστά απόφαση που επιτρέπει την εκτέλεση
εργασιών ή την πραγματοποίηση επεμβάσεων στο περιβάλλον και, ως εκ τούτου, δεν
απαιτείται να προηγηθεί αυτής η έκδοση της Α.Ε.Π.Ο. Σύμφωνα, όμως, με τα
γενόμενα δεκτά στη σκέψη 14, η διακήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί την πρώτη
πράξη της διαδικασίας που απολήγει στην έναρξη της υλοποίησης του έργου και,
ταυτοχρόνως, όταν με αυτήν και τα τεύχη που τη συνοδεύουν καθορίζονται, κατά τα
ουσιώδη σημεία τους, τα τεχνικά χαρακτηριστικά, οι προδιαγραφές και η μέθοδος
εκτέλεσης του έργου, συνιστά την πράξη με την οποία προσδιορίζονται τα
στοιχεία, κατ’ εκτίμηση των οποίων αξιολογούνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις
αυτού. Ο καθορισμός δε των στοιχείων αυτών με τους όρους της διακήρυξης και των
τευχών δημοπράτησης είναι κατ’ αρχήν δεσμευτικός για τα επόμενα στάδια της
διαδικασίας, καθ’ όσον ο αναδειχθησόμενος ανάδοχος
οφείλει να τηρήσει τους σχετικούς όρους κατά την εκτέλεση του έργου. Ως εκ
τούτου, κατά την σύμφωνη με το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος ερμηνεία των
διατάξεων του άρθρου 2 του ν. 4014/2011, η οποία εναρμονίζεται και με τον σκοπό
θεσπίσεως των ρυθμίσεων της οδηγίας 2011/92/ΕΕ, η περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου συμπεριλαμβανομένης και της εγκρίσεως
περιβαλλοντικών όρων πρέπει να προηγείται της εκδόσεως της διακηρύξεως (βλ.
σχετικώς αποφάσεις Δ.Ε.Ε. της 29.7.2019, C-411/17, Inter-Environement
Wallonie, σκ. 85-86, της
28.2.2008, C-2/07, Paul Abraham
κ.λπ., σκ. 26, της 7.1.2004, C-201/02, Wells, σκ. 52). Αντιστοίχως δε
πρέπει να ερμηνευθεί και η διάταξη του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 2 του
άρθρου 29 του ν. 4413/2016, η οποία είναι εφαρμοστέα εν προκειμένω, στο μέτρο
που το συμβατικό αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης παραχώρησης περιλαμβάνει και
την εκτέλεση έργου. Ο αιτών Σύνδεσμος υποστηρίζει, επίσης, επαναφέροντας
σχετικό ισχυρισμό, τον οποίο είχε προβάλει και ενώπιον της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., ότι, σε
κάθε περίπτωση, στην υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/./11.6.2021
απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που έχει εκδοθεί για την ΟΕΔΑ Δυτικής
Αττικής, έχει περιληφθεί πρόβλεψη για την κατασκευή Μονάδας ΑΕΚΚ. Ως εκ τούτου
δε, η προσθήκη της σχετικής δραστηριότητας συνιστά μη ουσιώδη μεταβολή των όρων
λειτουργίας της ΟΕΔΑ, η οποία καλύπτεται, κατά τα βασικά στοιχεία της, από τους
ήδη εγκριθέντες περιβαλλοντικούς όρους. Τα ως άνω
προβαλλόμενα από τον αιτούντα, όμως, είναι αβάσιμα. Ειδικότερα, ο αιτών
επικαλείται τον όρο 4.2.6.1.4 που έχει περιληφθεί στο κεφάλαιο της Α.Ε.Π.Ο. που
έχει εκδοθεί για την ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής με τίτλο «Λοιπά θέματα που αφορούν τη
φάση κατασκευής» και ο οποίος προβλέπει τα εξής: «Οι εργοταξιακές
εγκαταστάσεις του έργου να χωροθετηθούν εντός του
γηπέδου του. Για την επεξεργασία των υλικών εκσκαφής και λοιπών αδρανών και
χωματουργικών υλικών προς χρήση στο έργο δύναται να εγκατασταθεί μηχανολογικός
εξοπλισμός θραύσης και κοσκίνισης εντός του γηπέδου
του. Σε περίπτωση που οι εργοταξιακές εγκαταστάσεις
περιλαμβάνουν και μονάδα παραγωγής σκυροδέματος, θα πρέπει προ της εγκατάστασής
τους να υποβληθεί από το φορέα του έργου και να εγκριθεί από την αρμόδια
περιβαλλοντική αρχή ΤΕΠΕΜ … στην οποία θα εξειδικεύονται τα θέματα που αφορούν
την εγκατάσταση και λειτουργία των εργοταξιακών
εγκαταστάσεων, και την αποκατάσταση των χώρων τους». Ανεξαρτήτως δε αν ο
ανωτέρω όρος της Α.Ε.Π.Ο., ο οποίος κατά το γράμμα του αφορά εργοταξιακές εγκαταστάσεις κατά τη φάση της κατασκευής του
έργου (βλ. και το ανωτέρω παρατεθέν άρθρο 7 παρ. 2
του ν. 4014/2011), καλύπτει και τη λειτουργία νέας μονάδας για την υποδοχή και
επεξεργασία ΑΕΚΚ προερχομένων από την εκτέλεση έργων εκτός ΟΕΔΑ Δυτικής
Αττικής, σε κάθε περίπτωση πάντως, εφ’ όσον από τα στοιχεία του φακέλου
προκύπτει ότι από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δεν κρίθηκε επαρκής η υποβολή
Τεχνικής και Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕ.ΠΕ.Μ.) για την έγκριση της λειτουργίας
της σχετικής μονάδας, αλλά απαιτήθηκε η τήρηση της διαδικασίας που τάσσεται με
τις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 4014/2011 για την τροποποίηση της Α.Ε.Π.Ο., η
προκήρυξη του διαγωνισμού δεν μπορούσε να κινηθεί πριν από την ολοκλήρωση της
διαδικασίας περιβαλλοντικής εκτιμήσεως των συνεπειών της σχεδιαζόμενης
τροποποίησης και καθορισμού των όρων για την υλοποίηση του έργου. Συνεπώς,
νομίμως απερρίφθησαν από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. οι σχετικοί
ισχυρισμοί, τους οποίους είχε προβάλει ο Ε.Δ.Σ.Ν.Α. με τις απόψεις του.
18. Επειδή, με την κρινόμενη
αίτηση προβάλλεται, περαιτέρω, ότι, σε κάθε περίπτωση, ειδικώς ως προς τα έργα
διαχείρισης αποβλήτων, βάσει των διεπουσών τα έργα
αυτά διατάξεων του άρθρου 52 παρ. 1 του ν. 4819/2021, η έκδοση της Α.Ε.Π.Ο. δεν
αποτελεί προϋπόθεση για την κίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας, αλλά για τη
σύναψη της σύμβασης. Επικαλείται δε ο αιτών σχετικές αποφάσεις του Δικαστηρίου,
οι οποίες αφορούσαν έργα διαχείρισης αποβλήτων που είχαν προκηρυχθεί κατά τις
διατάξεις του ν. 3389/2005 περί Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Α΄
232) και με τις οποίες κρίθηκε ότι η Α.Ε.Π.Ο. πρέπει να εκδίδεται πριν από την
υπογραφή της σύμβασης ανάθεσης της επεξεργασίας των αποβλήτων. Όπως έγινε
δεκτό, όμως, ανωτέρω στη σκέψη 13, η διάταξη του άρθρου 52 παρ. 1 του ν.
4819/2021 δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι εισάγει διαφορετικό κανόνα σε σχέση με τις
γενικές διατάξεις του ν. 4014/2011, ως προς το στάδιο της διαδικασίας κατά το
οποίο πρέπει να λαμβάνει χώρα η περιβαλλοντική αδειοδότηση
των εργασιών επεξεργασίας αποβλήτων. Κατά την έννοια δε της διατάξεως αυτής
(άρθρο 52 παρ. 1 του ν. 4819/2021), ερμηνευομένης
κατά τρόπο σύμφωνο με το άρθρο 24 παρ.1 του Συντάγματος, ως έναρξη εργασιών,
της οπαίας πρέπει να προηγηθεί η έγκριση της Α.Ε.Π.Ο., νοείται και η έκδοση
κάθε διοικητικής πράξεως, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη εκτέλεσης
των εργασιών επεξεργασίας των αποβλήτων. Εξ άλλου, οι αποφάσεις του
Δικαστηρίου, στις οποίες αναφέρεται ο αιτών, αφορούσαν περιπτώσεις, στις οποίες
τα έργα διαχείρισης αποβλήτων είχαν προκηρυχθεί κατά τις διατάξεις του
προαναφερθέντος ν. 3389/2005 με τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου. Στο
πλαίσιο των σχετικών διαγωνισμών, ο βασικός σχεδιασμός, τα τεχνικά μεγέθη και η
μέθοδος εκτέλεσης του έργου θα καθορίζονταν οριστικώς με την ολοκλήρωση της
διαδικασίας του ανταγωνιστικού διαλόγου. Υπό τα δεδομένα αυτά κρίθηκε στις εν
λόγω περιπτώσεις ότι η απόφαση για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων δεν
απαιτείτο να προηγηθεί της προκήρυξης του διαγωνισμού (βλ. ΣτΕ 1986/2013,
1988/2013, 51/2023 και Ε.Α. 145/2014, πρβλ. και ΣτΕ
222/2018). Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, με τη διακήρυξη του διαγωνισμού και
τα τεύχη δημοπράτησης καθορίζονται ήδη τα βασικά στοιχεία και οι τεχνικές
προδιαγραφές για την κατασκευή και τη λειτουργία της Μονάδας Επεξεργασίας ΑΕΚΚ.
Συνεπώς, νομίμως κρίθηκε από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. ότι πριν από την έκδοση της
διακήρυξης έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης του έργου.
19. Επειδή, προβάλλεται,
τέλος, ότι η ερμηνεία των σχετικών διατάξεων που έγινε δεκτή με την
προσβαλλόμενη απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., σύμφωνα με την οποία η περιβαλλοντική αδειοδότηση πρέπει σε κάθε περίπτωση να προηγείται της
προκήρυξης του διαγωνισμού, έρχεται σε αντίθεση με τις οδηγίες περί σύναψης
δημοσίων συμβάσεων (εν προκειμένω, την οδηγία 2014/23/ΕΕ), οι οποίες προωθούν
ευέλικτες διαδικασίες ανάθεσης των συμβάσεων, όπως τις διαδικασίες της
ανταγωνιστικής διαπραγμάτευσης, του ανταγωνιστικού διαλόγου και της σύμπραξης
καινοτομίας. Ανεξαρτήτως, όμως, αν μπορεί πράγματι να γεννηθεί ζήτημα
αντιθέσεως της ερμηνείας των επιμάχων διατάξεων που
έγινε ανωτέρω δεκτή προς τις σχετικές διατάξεις της οδηγίας 2014/23/ΕΕ, οι
οποίες, χωρίς να θεσπίζουν κάποιον επιτακτικό κανόνα, προβλέπουν την ευχέρεια
των αναθετουσών αρχών να επιλέγουν την κατάλληλη διαδικασία για την ανάθεση
δημόσιας σύμβασης (βλ. άρθρο 30 παρ.1 της οδηγίας) – ευχέρεια η οποία πρέπει,
βεβαίως, να ασκείται κατά τρόπο σύμφωνο προς τις κείμενες διατάξεις, μεταξύ
άλλων, και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας – πάντως, σύμφωνα με τα γενόμενα
δεκτά στη σκέψη 14, σε περίπτωση κατά την οποία επιλέγεται διαδικασία ανάθεσης,
στο πλαίσιο της οποίας δεν καθορίζεται ήδη με την διακήρυξη του διαγωνισμού η
τεχνική λύση και οι τεχνικές προδιαγραφές για την εκτέλεση του προκηρυσσόμενου έργου, η περιβαλλοντική αδειοδότηση
δεν απαιτείται να προηγείται της διακήρυξης, αλλά μπορεί να ακολουθήσει σε
επόμενο στάδιο της διαδικασίας, μετά τον οριστικό καθορισμό των βασικών
τεχνικών χαρακτηριστικών του έργου. Εφ’όσον, όμως,
στην προκειμένη περίπτωση δεν εφαρμόσθηκε τέτοια διαδικασία, ορθώς κρίθηκε με
την προσβαλλομένη απόφαση ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση
του έργου έπρεπε να προηγηθεί της διακήρυξης, ο δε ισχυρισμός του αιτούντος ότι
η προσβαλλόμενη απόφαση στηρίχθηκε σε εσφαλμένη ερμηνεία των οικείων διατάξεων
είναι απορριπτέος.
18. Επειδή, κατόπιν των
ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Δέχεται την παρέμβαση.
Επιβάλλει στον αιτούντα
Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής τη
δικαστική δαπάνη της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, η οποία ανέρχεται στο
ποσό των τετρακοσίων εξήντα (460) ευρώ και της παρεμβαίνουσας
εταιρείας, η οποία ανέρχεται στο ποσό των εξακοσίων σαράντα (640) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα
στις 29 Ιανουαρίου 2024
Η Πρόεδρος του Δ΄
Τμήματος Η Γραμματέας του Δ΄
Τμήματος
Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου Ιωάννα Παπαχαραλάμπους
και η απόφαση δημοσιεύθηκε
σε δημόσια συνεδρίαση της 5ης Μαρτίου 2024.
Η Πρόεδρος του Δ´
Τμήματος Η
Γραμματέας
Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου Φωτεινή Παπαδοπούλου