ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΕλΣ Β’ Τμήμα 1240/2025

Έφεση κατά καταλογιστικής πράξης στο πλαίσιο κατασταλτικού ελέγχου δημοτικού προσώπου δημοσίου δικαίου - Έννοια «ελλείμματος» -.

Δαπάνες που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, χωρίς δηλαδή να υφίσταται αντίστοιχη υποχρέωση, καταλογίζονται σε κάθε περίπτωση σε βάρος του αχρεωστήτως λαβόντος ανεξάρτητα από τη συνδρομή ή μη υπαιτιότητας στο πρόσωπό του. Στοιχεία νόμιμης αιτιολογίας καταλογιστικής πράξης. Επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας σε ειδικές κατηγορίες οδηγών (Ν. 4024/2011). Η διάταξη χαράσσει τις κατευθύνσεις της επιδοματικής πολιτικής. Το επίδομα αφορά συγκεκριμένες κατηγορίες οδηγών και απαιτείται επιπρόσθετα πλήρης και αποκλειστική απασχόληση στους χώρους που δικαιολογούν την καταβολή του. Ενόψει του εξαιρετικού τους χαρακτήρα οι διατάξεις είναι στενά ερμηνευτέες. Η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση στους χώρους και στις ειδικότητες που δικαιολογούν την καταβολή του επιδόματος, διαπιστώνεται κατά το νόμο με σχετική βεβαίωση του οικείου προϊσταμένου, η οποία, ωστόσο, δεν δεσμεύει το Δικαστήριο τούτο ως προς την κρίση του περί θεμελιώσεως νομίμου δικαιώματος λήψης του επιδόματος αυτού. Ο εκκαλών δεν υπαγόταν στις ειδικές κατηγορίες οδηγών που απαιτεί ο νόμος, η δε απασχόλησή του, δεν ήταν πλήρης και αποκλειστική στους χώρους που δικαιολογούν την καταβολή του επιδόματος. Απορρίπτει έφεση λόγω μη συνδρομής νομίμων προϋποθέσεων.

(Η απόφαση δημοσιεύεται επιμελεία του δικηγόρου Θεσσαλονίκης Γεωργίου Κωνσταντινίδη)

ΑΠΟΦΑΣΗ 1240/2025

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΤΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 8 Οκτωβρίου 2024, με την ακόλουθη σύνθεση: Γεωργία Τζομάκα, Προεδρεύουσα Σύμβουλος, κωλυομένης της Προέδρου του Τμήματος Άννας Λιγωμένου, Βασιλική Προβίδη και Νικολέτα Ρένεση, Σύμβουλοι, Μαρία Ζέρβα και Κωνσταντίνος Ροντογιάννης, Πάρεδροι που μετέχουν με συμβουλευτική ψήφο.

Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας: Παραστάθηκε ο Αντεπίτροπος Επικρατείας Ευάγγελος Καραθανασόπουλος, ως νόμιμος αναπληρωτής του Γενικού Επιτρόπου Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος είχε κώλυμα.

Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, Γραμματέας του Τμήματος.

Για να δικάσει την από ……….. έφεση που κατατέθηκε στις …………… στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ Θεσσαλονίκης Ι του Ελεγκτικού Συνεδρίου και περιήλθε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις ………….2021 (ΑΒΔ ……………./2021) του ………………, με ΑΦΜ …………., κατοίκου ……………… Θεσσαλονίκης, οδός ………………, ο οποίος παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου Ιωάννη Πιτσιώρα (Α.Μ./Δ.Σ. Θεσ/κης 4653).

κατά α) του Ελληνικού Δημοσίου, όπως εκπροσωπείται νόμιμα από τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος παραστάθηκε δια δηλώσεως του άρθρου 231 παρ.1 της Δικονομίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ν. 4700/2020, Α΄127) της Παρέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Γεωργίας Κοττά (ΑΜ/ ΝΣΚ 387)

β) του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «………………………….», όπως εκπροσωπείται νόμιμα, το οποίο παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου του Γεωργίου Κωνσταντινίδη (ΑΜ/ ΔΣΘεσ/κης 10671).

Με την έφεση αυτή ζητείται η ακύρωση της 1/2021 πράξης της Υπηρεσίας Επιτρόπου– ΟΤΑ Θεσσαλονίκης I του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, το Δικαστήριο άκουσε:

Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του εκκαλούντος, ο οποίος ζήτησε την παραδοχή της έφεσης.

Τον Αντεπίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος πρότεινε την απόρριψη της έφεσης.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του Δικαστηρίου.

Αφού άκουσε την εισήγηση της Συμβούλου Νικολέτας Ρένεση

Μελέτησε τη δικογραφία,

Σκέφθηκε σύμφωνα με τον νόμο και

Αποφάσισε τα ακόλουθα:

1.. Με την υπό κρίση έφεση, όπως οι λόγοι αυτής αναπτύσσονται με τα από 7.10.2024 και 8.10.2024 υπομνήματα και αντικρούονται με το από 7.10.2024 υπόμνημα του …………………., αμφότερα νομίμως κατατεθέντα, ζητείται η ακύρωση της ………………/2021 πράξης της Υπηρεσίας Επιτρόπου– ΟΤΑ …………….. του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία ο εκκαλών, υπάλληλος του ανωτέρω ……………., καταλογίστηκε με το ποσό των 182,84 ευρώ, στο πλαίσιο άσκησης ειδικού κατά προτεραιότητα κατασταλτικού ελέγχου του άρθρου 175 παρ. 3 του ν. 3463/2006, επί του ………….., οικονομικού έτους 2020, χρηματικού εντάλματος πληρωμής του ως άνω νομικού προσώπου, που αφορούσε στην καταβολή επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, το οποίο φέρεται ότι ο εκκαλών έλαβε αχρεώστητα κατά το χρονικό διάστημα από 1.6.2020 έως 30.6.2020.

2. Η υπό κρίση έφεση, για την οποία έχει καταβληθεί το προσήκον παράβολο (βλ. τα Σειράς Α’ ., . και . έντυπα γραμμάτια παραβόλου του Ελληνικού Δημοσίου), έχει ασκηθεί νομότυπα. Ενόψει δε της αναστολής των προθεσμιών λόγω της πανδημίας COVID-19 (βλ. συναφώς ΚΥΑ Δ1α/Γ.Π.οικ. 16320/13.3.2021 (ΦΕΚ Β΄ 996/13.3.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 17698/20.3.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1076/20.3.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 18877/27.3.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1194/27.3.2021), άρθρο 82 του ν. 4790/2021, ΚΥΑ Δ1α/Γ.Π.οικ. 20651/3.4.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1308/3.4.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 22439/10.4.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1441/10.4.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 24489/17.4.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1558/19.4.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 26380/24.4.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1682/24.4.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 27683/29.4.2021 (ΦΕΚ Β΄ 1814/29.4.2021), Δ1α/Γ.Π.οικ. 28503/8.5.021 (ΦΕΚ Β΄ 1872/8.5.2021), Δ1αΓ.Π.οικ.29922 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β΄ 1944/13.05.2021), αλλά και της αναστολής λόγω δικαστικών διακοπών από 1.7.2021 έως και 31.8.2021 (άρθρο 26 του ν. 4792/2021, Α΄ 54), η κρινόμενη έφεση έχει ασκηθεί εμπρόθεσμα. Συνεπώς, είναι τυπικά δεκτή και να εξετασθεί ως προς τη βασιμότητα των λόγων της.

3. Στο άρθρο 175 παρ 3 του ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α΄ 114) που, κατά τα άρθρα 236 και 240 του ίδιου νόμου, εφαρμόζεται αναλόγως και για τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Δήμων, ορίζεται ότι «Αν ο ταμίας αμφισβητεί την νομιμότητα εντάλματος, γνωστοποιεί στον δήμαρχο (…) με ειδική αναφορά, τους λόγους αμφισβήτησης. Αν ο δήμαρχος (…) απορρίψει τους λόγους αμφισβήτησης, το ένταλμα εκτελείται. Στη συνέχεια, με φροντίδα του ταμία, αποστέλλεται μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά, χωρίς καθυστέρηση στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (…) για έλεγχο, κατά προτεραιότητα». Με την ανωτέρω διάταξη καθιερώνεται ειδική διαδικασία κατασταλτικού ελέγχου για το χρηματικό ένταλμα δημοτικού νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου που εξοφλήθηκε κατ’ εντολή του Προέδρου του, μετά την απόρριψη των λόγων αμφισβήτησης της νομιμότητας της εντελλόμενης δαπάνης, τους οποίους είχε προβάλει ο αρμόδιος για την πληρωμή του ταμίας (ΕλΣυν Ολ. 1024/2017, 391/2017, Δευτ. Τμ. 1350/2023, 1004/2022, 1285/2021, 2092/2020, 2083/2020, VII Τμ. 1849/2019, 15/2018, 2328/2017, 986/2015 και πρακτικά της 5ης Γεν. Συν. Ολ. Ελ.Συν./4.03.2009, Θέμα Γ’). Εάν δε κατά τον έλεγχο αυτό, που διενεργείται από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα διοικητικά όρια του οποίου υπάγεται το οικείο νομικό πρόσωπο και περιορίζεται στην εξέταση των λόγων διαφωνίας του ταμία, διαπιστωθεί τελικώς ότι η δαπάνη που εξοφλήθηκε με το ελεγχόμενο ένταλμα είναι μη νόμιμη, το ανοικείως εκταμιευθέν ποσό συνιστά έλλειμμα στη διαχείριση του νομικού προσώπου (ΕλΣυν Δευτ Τμ 285/2024), το οποίο πρέπει να αναπληρωθεί.

4. Περαιτέρω, ο ν. 4270/2014 «Αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2011/85/ΕΕ) - δημόσιο λογιστικό και άλλες διατάξεις» (Α΄ 143) ορίζει στο άρθρο 96 ότι «Μη νόμιμες δαπάνες που πληρώθηκαν με οποιονδήποτε τίτλο πληρωμής καταλογίζονται: α. (…) β. στον λαβόντα, εφόσον έχει συντελέσει υπαίτια στη μη νόμιμη πληρωμή και σε κάθε περίπτωση αχρεώστητης πληρωμής, ανεξάρτητα από υπαιτιότητα αυτού (…)». Σύμφωνα με τα ανωτέρω, δαπάνες που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, χωρίς δηλαδή να υφίσταται αντίστοιχη υποχρέωση, καταλογίζονται σε κάθε περίπτωση σε βάρος του αχρεωστήτως λαβόντος και μάλιστα, ανεξάρτητα από τη συνδρομή ή μη υπαιτιότητας στο πρόσωπό του (ΕλΣυν Ολ. 748 - 750/2017, Δευτ. Τμ. 1187/2023, σκ. 4).

5. Εξάλλου, ο ν. 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο - βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015» (Α΄ 226), που εφαρμόζεται, μεταξύ άλλων, και στους δημοτικούς υπαλλήλους (βλ. άρθρο 4 παρ. 1 περιπτ. β΄), ορίζει στο άρθρο 15, το οποίο έχει διατηρηθεί σε ισχύ με το άρθρο 18 του ν. 4354/2015, τόσο υπό την αρχική του μορφή όσο και μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 54 του ν. 4384/2016, ότι «1. Εκτός από το βασικό μισθό του υπαλλήλου, δύναται να χορηγηθεί επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, μέχρι του ποσού των 150 ευρώ μηνιαίως. Οι δικαιούχοι του εν λόγω επιδόματος, καθώς και οι όροι και προϋποθέσεις χορήγησής του καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, (...)». Κατ’ επίκληση της εξουσιοδοτικής αυτής διάταξης εκδόθηκε η κυα οικ.2/16519/0022/12/24.2.2012 (Β΄ 465) και η όμοια τροποποιητική της 2/31081/0022/12/30.4.2012 (Β΄ 1399), με τις οποίες καθορίστηκαν οι κατηγορίες επαγγελματικών ειδικοτήτων, για τις οποίες επιτρέπεται η καταβολή του εν λόγω επιδόματος, οι οποίες ομαδοποιήθηκαν σε τρεις κατηγορίες (Α΄, Β΄ και Γ΄), ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας που αντιμετωπίζουν οι υπάλληλοι κατά την άσκηση των αντίστοιχων καθηκόντων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις ανωτέρω ΚΥΑ στην κατηγορία Α΄, για την οποία προβλέφθηκε η χορήγηση επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας κατ’ ανώτατο ποσό 150,00 ευρώ μηνιαίως, περιελήφθησαν στην παράγραφο 2, μεταξύ άλλων «α) Το προσωπικό νοσηλευτικής υπηρεσίας, (….) οι οδηγοί και βοηθοί ασθενοφόρων - διασώστες (…) γ) Το προσωπικό που απασχολείται στη συγκομιδή και αποκομιδή, μεταφορά, διαλογή, επιστασία, καταστροφή απορριμμάτων σε συνεργεία συντήρησης και επισκευής των μέσων καθαριότητας και με το πλύσιμο αυτών, καθώς και οι οδοκαθαριστές, οι εργάτες αφοδευτηρίων, οι χειριστές μηχανικών σαρώθρων, οι εργάτες ταφής και εκταφής νεκρών, οι καθαριστές οστών, οι εργάτες και τεχνίτες ασφαλτόστρωσης, οι τοποθετητές μαρμάρων και πλακών, οι κατεργαστές και κόπτες μαρμάρων, (…) οι οδηγοί ανοιχτών φορτηγών και βαρέων φορτηγών μεικτού βάρους άνω των 3,5 τόνων και λεωφορείων και οι χειριστές μηχανημάτων έργου (…) ε) Οι οδηγοί ειδικών οχημάτων μεταφοράς πυρομαχικών και ειδικών εύφλεκτων καυσίμων (…..)». Περαιτέρω, στην παράγραφο 6 ορίστηκε ότι «Το ανωτέρω επίδομα καταβάλλεται με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι οι δικαιούχοι αυτού προσφέρουν υπηρεσία με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση στους χώρους και στις ειδικότητες που δικαιολογούν την καταβολή του (….) Για τη συνδρομή όλων των ανωτέρω προϋποθέσεων εκδίδεται κάθε μήνα βεβαίωση του οικείου προϊσταμένου, η οποία συνοδεύει τη μισθοδοτική κατάσταση». Στη συνέχεια, το άρθρο 98 του ν. 4483/2017 «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) - Ρυθμίσεις σχετικές με την οργάνωση, τη λειτουργία, τα οικονομικά και το προσωπικό των Ο.Τ.Α. - Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας - Μητρώο Πολιτών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 107, διόρθ. σφαλμ. στο Α΄ 147), το οποίο ισχύει από 31.7.2017 (βλ. άρθρο 169 του νόμου αυτού), ορίζει ότι «1. Στους δικαιούχους του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, όπως αυτό είχε προβλεφθεί στο άρθρο 15 παρ. 1 του ν. 4024/2011 (Α΄ 226), (…) και εξειδικεύθηκε, κατά ποσό, ανά κατηγορία δικαιούχων και ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις καταβολής, με τις, κατ’ εξουσιοδότηση των διατάξεων αυτών, εκδοθείσες και ισχύουσες αποφάσεις, προστίθενται οι μόνιμοι και δόκιμοι υπάλληλοι (…) των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού και των νομικών προσώπων αυτών, που υπάγονται στις ειδικότητες ή παρέχουν τις εργασίες που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες της παραγράφου 2. 2. Στην κατηγορία Α΄ συμπεριλαμβάνεται το προσωπικό που απασχολείται σε συνεργεία απολύμανσης, οι απολυμαντές, οι εργάτες και τεχνίτες βιολογικού καθαρισμού, (…) οι οδηγοί, χειριστές και εργάτες αποφρακτικών μηχανημάτων (…)».

6. Με τις ως άνω διατάξεις, χαράσσονται οι κατευθύνσεις της επιδοματικής πολιτικής, συνδέοντας την χορήγηση επιδομάτων με συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια, μεταξύ των οποίων και η φύση της παρεχόμενης εργασίας. Ειδικότερα, με τις διατάξεις αυτές , οι οποίες αφορούν και στο προσωπικό των εργαζόμενων σε Ο.Τ.Α., καθορίζεται το επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας και το ύψος αυτού, καθώς και η κατανομή των δικαιούχων σε επιμέρους κατηγορίες, λαμβανομένων υπόψιν των συνθηκών εργασίας των υπαλλήλων διαφόρων κλάδων και ειδικοτήτων των Ο.Τ.Α. που απασχολούνται σε χώρους με επαγγελματικό κίνδυνο ή υπό συνθήκες επικίνδυνης εργασίας, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι οι εργαζόμενοι αυτοί προσφέρουν υπηρεσία με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση στους χώρους που δικαιολογούν την καταβολή του , δηλαδή κατά πλήρες ωράριο αποκλειστικά και μόνο στην κατά τα ανωτέρω θέση οδηγού. Στους δικαιούχους δε του επιδόματος συμπεριελήφθησαν οι οδηγοί ασθενοφόρων, ανοιχτών φορτηγών και βαρέων φορτηγών μεικτού βάρους άνω των 3,5 τόνων, λεωφορείων, καθώς και ειδικών οχημάτων μεταφοράς πυρομαχικών και ειδικών εύφλεκτων καυσίμων, ενώ με τον ν. 4483/2017 συμπεριελήφθησαν επίσης, πλην άλλων, οι οδηγοί, χειριστές και εργάτες αποφρακτικών μηχανημάτων. Σκοπός του νόμου ήταν η χορήγηση του εν λόγω επιδόματος σε δικαιούχους εργαζομένους που οι εξαιρετικές συνθήκες απασχόλησής τους συνεπάγονται ιδιαίτερες επιβαρύνσεις και κινδύνους για αυτούς. Για το λόγο άλλωστε αυτό, το ποσό του επιδόματος κλιμακώνεται ανά κατηγορία ειδικοτήτων για τις οποίες προβλέπεται, η δε καταβολή του συναρτάται με τις ειδικές προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος και αφορά στις συγκεκριμένες ειδικότητες και κλάδους που ρητώς και περιοριστικά αναφέρονται στις ανωτέρω διατάξεις, οι οποίες ως εκ του ανωτέρω σκοπού του νόμου, του εξαιρετικού τους χαρακτήρα και του δημοσιονομικού κόστους που συνεπάγονται, είναι στενά ερμηνευτέες (ΕλΣυν Κλ Ι Τμ 258/2019). Η συνδρομή δε των προϋποθέσεων καταβολής του εν λόγω επιδόματος, ήτοι η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση στους χώρους και στις ειδικότητες που δικαιολογούν την καταβολή του επιδόματος, διαπιστώνεται κατά το νόμο με σχετική βεβαίωση του οικείου προϊσταμένου, η οποία, ωστόσο, δεν δεσμεύει το Δικαστήριο τούτο ως προς την κρίση του περί θεμελιώσεως νομίμου δικαιώματος λήψης του επιδόματος αυτού (ΕλΣυν Κλ Ι Τμ 116/2019, 149/2018, 110/2017).

7. Τέλος, στο άρθρο 141 του π.δ/τος 1225/1981, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης, ορίζεται ότι οι καταλογιστικές πράξεις των Κλιμακίων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και πλέον, μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του ν. 4055/2012, οι καταλογιστικές πράξεις των Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου πρέπει να φέρουν αιτιολογία. Για τη νόμιμη αιτιολογία των πράξεων αυτών καταλογισμού πρέπει και αρκεί να αναφέρονται στο σώμα της πράξης, έστω και συνοπτικά, τα στοιχεία που θεμελιώνουν την ύπαρξη και το ύψος του ελλείμματος, καθώς και τα πραγματικά εκείνα περιστατικά, τοπικά και χρονικά προσδιορισμένα, που διαπιστώθηκαν από το αρμόδιο όργανο και τα οποία, συμπληρούμενα από τα στοιχεία του φακέλου, θεμελιώνουν την ευθύνη του καταλογιζόμενου προσώπου για τη δημιουργία του, καθώς και κάθε άλλο στοιχείο από το οποίο προκύπτει η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των διαχειριστικών ενεργειών του καταλογιζόμενου προσώπου και του προκληθέντος ελλείμματος (ΕλΣυν. Ολομ. 1573/2008, 1396/2000 κ.ά). Στην περίπτωση δε που ο καταλογιζόμενος έχει την ιδιότητα του αχρεωστήτως λαβόντος αρκεί για το αιτιολογημένο της καταλογιστικής πράξης του Επιτρόπου η παράθεση των κρίσιμων πραγματικών περιστατικών, από τα οποία να προκύπτει ότι τα χρήματα που εκταμιεύτηκαν και αποτελούν έλλειμμα εισπράχθηκαν από τον εκκαλούντα χωρίς να του οφείλονται (βλ. ΕλΣυν Δευτ Τμ 1691/2023, σκ. 38).

8. Στη συγκεκριμένη περίπτωση από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής: Ο εκκαλών, υπάλληλος του ……………………., κλάδου ΥΕ ……………, με την ./15.2.2012 απόφαση του Προέδρου του ………….. μετατάχθηκε σε κενή οργανική θέση του κλάδου ΔΕ Οδηγών και σύμφωνα με το από 29.1.2019 περίγραμμα θέσης, «πραγματοποιεί το σύνολο των μετακινήσεων προσώπων και αντικειμένων», ενώ στα κύρια καθήκοντά του περιλαμβάνεται η χρήση όλων των οχημάτων του φορέα προς το σκοπό της μεταφοράς προσώπων και αντικειμένων. Με την ……./……….2020 απόφαση του Γενικού Γραμματέα του νπδδ ανατέθηκε επιπλέον στον εκκαλούντα 1) η μεταφορά οικοδομικών και αδρανών υλικών, 2) οι μεταφορές χωμάτων, ογκωδών υλικών και προϊόντων που προκύπτουν από εργασίες τεχνικών έργων, εκσκαφών, ταφών, εκταφών, 3) μεταφορές στεφανιών, απορριμμάτων και μπαζών από οικοδομικά υλικά που προκύπτουν από περισυλλογή στους χώρους των ταφικών τμημάτων για τις ανάγκες της καθαριότητας των χώρων των κοιμητηρίων, καθώς και 4) η συντήρηση των φορτηγών οχημάτων του …………….. Για την καταβολή του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, σύμφωνα με την ../……..2020 (ορθή επανάληψη η ……/……..2020) βεβαίωση του Αναπληρωτή Προϊσταμένου της Τεχνικής Υπηρεσίας του ………….., κατά το χρονικό διάστημα από 1.6.2020 έως 30.6.2020, ο εκκαλών εργάστηκε κατά πλήρη και αποκλειστική απασχόληση και «πραγματοποίησε δρομολόγια για τις εργασίες του …………: με το ανοιχτό ανατρεπόμενο όχημα, μεικτού βάρους 8,6 τόνων (…), και με το ανοιχτό ανατρεπόμενο όχημα (…) μεικτού βάρους 4,5 τόνων. Μετά το πέρας εργασιών στα φορτηγά οχήματα στις ημερομηνίες 5, 9, 12 και 25 Ιουνίου και μέχρι τη λήξη του ωραρίου του πραγματοποίησε δρομολόγια με το δημόσιας χρήσης επιβατικό όχημα (…) και στις 25 Ιούνιου πραγματοποίησε δρομολόγιο με το ανοιχτό φορτηγό όχημα (…) μεικτού βάρους 1,625 τόνων (…)». Ακολούθως, η Προϊσταμένη του Διοικητικού-Οικονομικού Τμήματος του ως άνω νπδδ, με τα ………../12.8.2020 και ………../16.9.2020 έγγραφά της αρνήθηκε την ενταλματοποίηση της δαπάνης που αντιστοιχεί στο επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας του εκκαλούντος, με την αιτιολογία ότι ο εκκαλών αφενός δεν ανήκει στις ειδικές κατηγορίες οδηγών που δικαιούνται το επίδομα, δηλαδή οδηγών ασθενοφόρων, ανοιχτών φορτηγών και βαρέων φορτηγών μεικτού βάρους άνω των 3,5 τόνων, λεωφορείων, ειδικών οχημάτων μεταφοράς πυρομαχικών και ειδικών εύφλεκτων καυσίμων καθώς και οδηγών, χειριστών και εργατών αποφρακτικών μηχανημάτων και αφετέρου κατά τον Ιούνιο 2020 απασχολήθηκε ως οδηγός σε όλα τα οχήματα του ……….. και όχι με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση σε φορτηγό όχημα μεικτού βάρους άνω των 3,5 τόνων, ενώ περαιτέρω ανέφερε ότι με σχετική σύμβαση ο ………… έχει αναθέσει αντίστοιχες εργασίες μεταφοράς και διαχείρισης προϊόντων εκταφών και ογκωδών αντικειμένων σε ιδιώτη ανάδοχο, η οποία με την ……../6.5.2020 απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ………….. παρατάθηκε για τέσσερεις (4) μήνες. Στη συνέχεια και ο ταμίας του ………… με τα από 4.9.2020 και …………./16.9.2020 έγγραφά του προς τον Πρόεδρο του νπδδ διατύπωσε την αντιρρήσεις του ως προς τη νομιμότητα της δαπάνης αυτής, υιοθετώντας τις αιτιάσεις της ανωτέρω Προϊσταμένης. Εντούτοις, ο Πρόεδρος του ……………. με την …………../16.9.2020 έγγραφη εντολή του ενέμεινε στην ενταλματοποίηση της δαπάνης, σε συμμόρφωση προς την οποία εκδόθηκε το επίδικο ………/2020 χρηματικό ένταλμα, ποσού 182,84 ευρώ, με δικαιούχο τον εκκαλούντα, το οποίο εξοφλήθηκε κατόπιν των ………./4.9.2020 και ………../16.9.2020 αντίστοιχων έγγραφων εντολών του Προέδρου. Κατόπιν τούτου, ο φάκελος του ως άνω χρηματικού εντάλματος διαβιβάστηκε στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου του Ο.Τ.Α Θεσσαλονίκης για την άσκηση ειδικού κατά προτεραιότητα κατασταλτικού ελέγχου σύμφωνα με το άρθρο 175 παρ. 3 του ν. 3463/2006. Στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού, η Επίτροπος έκρινε βάσιμες τις αντιρρήσεις της ανωτέρω Προϊσταμένης και του ταμία και μετά την κοινοποίηση του 1/2020 Φύλλου Μεταβολών και Ελλείψεων (Φ.Μ.Ε.), το οποίο δεν εκτελέστηκε, προχώρησε στην έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης, με την οποία καταλογίστηκε ο εκκαλών, μαζί με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου ως εντελλόμενου την αχρεώστητη δαπάνη, με το ποσό του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας μηνός Ιουνίου. Αιτιολογία της καταλογιστικής είναι ότι ο εκκαλών αφενός δεν ανήκει στις ειδικές κατηγορίες οδηγών για τις οποίες δικαιολογείται η καταβολή του επιδόματος ανθυγιεινής εργασίας και αφετέρου κατά το επίδικο χρονικό διάστημα (1.6.2020 – 30.6.2020) αυτός απασχολήθηκε ως οδηγός σε δρομολόγια με όλα τα οχήματα του Συνδέσμου και όχι κατά πλήρη και αποκλειστική απασχόληση σε οχήματα που δικαιολογούν την καταβολή του επιδόματος αυτού.

9. Ήδη, με την υπό κρίση έφεση ο εκκαλών προβάλλει ότι η καταβολή σε αυτόν του ποσού των 182,84 ευρώ και η έκδοση του ………../2020 χρηματικού εντάλματος είναι νόμιμη διότι (α) η σχετική δαπάνη προβλέπεται από διάταξη νόμου (άρθρο 98 ν. 4483/2017) και εξυπηρετεί την αποστολή του οικείου φορέα και (β) τα ανατιθέμενα σε αυτόν καθήκοντα εξυπηρετούν την αποστολή του ………………………. έχοντας ως σκοπό το δημόσιο συμφέρον, υπό την ειδικότερη έννοια της δημόσιας υγείας, καθώς φροντίζει να δημιουργεί όσο το δυνατόν υγιεινότερες συνθήκες διαβίωσης για τους συμπολίτες του. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως ερειδόμενος επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, δεδομένου ότι αιτιολογία του καταλογισμού δεν είναι η μη λειτουργικότητα της δαπάνης για τον φορέα καταβολής του επιδόματος, όπως υπονοείται από τις προβαλλόμενες αιτιάσεις, αλλά η έλλειψη των αναγκαίων προϋποθέσεων για την καταβολή του εντελλόμενου επιδόματος στο πρόσωπο του εκκαλούντος και τους όρους εργασίας του, ότι δηλαδή δεν ανήκει στις ειδικές κατηγορίες οδηγών για τις οποίες δικαιολογείται η καταβολή του επιδόματος ανθυγιεινής εργασίας και δεν απασχολήθηκε ως οδηγός κατά πλήρη και αποκλειστική απασχόληση με οχήματα που εμπίπτουν στις κατηγορίες που καταβάλλεται το επίδομα. Σε κάθε δε περίπτωση, οι οικείες διατάξεις είναι στενά ερμηνευτέες και εφαρμόζονται αποκλειστικά και μόνο στις κατηγορίες εργαζομένων που απαριθμούνται ρητά (οδηγοί ασθενοφόρων, ανοιχτών φορτηγών και βαρέων φορτηγών μεικτού βάρους άνω των 3,5 τόνων, λεωφορείων, ειδικών οχημάτων μεταφοράς πυρομαχικών και ειδικών εύφλεκτων καυσίμων και οι οδηγοί αποφρακτικών μηχανημάτων), ενώ το επίδομα τελικώς καταβάλλεται μόνο εφόσον πληρούται και η πρόσθετη προϋπόθεση της παροχής της συγκεκριμένης εργασίας υπό συνθήκες πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, δηλαδή κατά πλήρες ωράριο αποκλειστικά και μόνο στην κατά τα ανωτέρω θέση οδηγού. Εν προκειμένω, όμως, όπως βεβαιώνεται με το 2952/7.9.2020 έγγραφο του Αναπληρωτή Προϊσταμένου της Τεχνικής Υπηρεσίας του …………… και προκύπτει από τα προσκομιζόμενα δελτία κίνησης (σχετικό 16 του Συνδέσμου) και τον πίνακα καταμέτρησης χρόνου κίνησης φορτηγών περιόδου Μαΐου- Δεκεμβρίου 2020 (σχετικό 12 του Συνδέσμου), ο εκκαλών μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, κατά κανόνα αρκετά περιορισμένης ημερήσιας χιλιομετρικής απόστασης και όπου σημειώνεται (βλ έναρξη/ λήξη εργασίας στα φύλλα πορείας 107, 106), αντίστοιχα αρκετά μικρής χρονικής διάρκειας, με τα φορτηγά οχήματα του Συνδέσμου άνω των 3,5 τόνων, πραγματοποιούσε στη συνέχεια μέχρι τη λήξη του ωραρίου του δρομολόγια και με τα λοιπά οχήματα του εν λόγω νομικού προσώπου (επιβατικό όχημα δημόσιας χρήσης και ανοιχτό φορτηγό βάρους 1.625 τόνων). Συνεπώς, πέραν της μη υπαγωγής στη νομοθετικά προσδιορισμένη κατηγορία επιδοτούμενου οδηγού, ο εκκαλών δεν ενέπιπτε ούτε και στην προϋπόθεση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και για τον λόγο αυτό νομίμως δεν έγινε δεκτή η καταβολή σε αυτόν του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, παρά των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του εκκαλούντος.

10. Επίσης, απορριπτέος παρίσταται και ο συναφώς προβαλλόμενος λόγος περί εσφαλμένης ερμηνείας και πλημμελούς εφαρμογής του άρθρου 98 του ν. 4483/2017, υπό την έννοια ότι η Επίτροπος δεν εκτίμησε ορθά τα κρίσιμα εν προκειμένω πραγματικά γεγονότα και ιδίως ότι κατά τον μήνα Ιούνιο του έτους 2020 οι καταγεγραμμένες στον ταχογράφο ώρες εργασίας του εκκαλούντος με φορτηγό είναι περίπου 110, σε αντίθεση με τις αντίστοιχες ώρες εργασίας στα υπηρεσιακά οχήματα του Συνδέσμου που δεν ξεπερνούν τις 4 με 5 ολόκληρο τον μήνα, ότι η ορθή ενάσκηση των καθηκόντων του λαμβάνει χώρα και εκτός του κοιμητηρίου, καθώς είναι ο μοναδικός οδηγός των οχημάτων του …………… και εκτελεί όλα τα δρομολόγια και τις εργασίες που απαιτούνται για ασφαλή κίνηση και συντήρηση των οχημάτων (ΚΤΕΟ, σέρβις), καθώς και ότι εκ μόνου του λόγου αυτού δεν τεκμαίρεται η μη πλήρης και αποκλειστική απασχόλησή του. Τούτο διότι, με τους ανωτέρω ισχυρισμούς ο εκκαλών επί της ουσίας συνομολογεί ότι για την υπηρεσία που παρασχέθηκε κατά την επίδικη περίοδο, δεν συνέτρεχε η προϋπόθεση της αποκλειστικής απασχόλησης, δηλαδή της εργασίας μόνο στην δικαιολογούσα το επίδομα θέση οδηγού, αλλά της κατά το μεγαλύτερο μέρος εντός του μήνα κίνησης με τα συγκεκριμένα φορτηγά του ……………, η οποία ωστόσο, ως εργασία μη αποκλειστική, δεν εμπίπτει στο κανονιστικό πλαίσιο των ανωτέρω νομοθετικών ρυθμίσεων.

11. Επιπλέον, αλυσιτελώς με το από 15.10.2024 συμπληρωματικό υπόμνημα προβάλλεται ότι η κρίση του ………………../2024 πρακτικού του Α’ Πρωτοβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου της Περιφέρειας …………………, με το οποίο έγινε δεκτή ένσταση του εκκαλούντος κατά της …………./1019 απόφασης του Προέδρου του Συνδέσμου και ακυρώθηκε η επιβληθείσα σε βάρος του πειθαρχική ποινή του προστίμου για μη τήρηση του νόμιμου, σύμφωνα με την από 1.4.2019 Ειδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας της Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπαλλήλων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδας (ΟΣΥΑΠΕ), ωραρίου εργασίας, καθόσον η κρίση του πρακτικού αυτού δεν απαντά σε πλημμέλεια της προσβαλλόμενης καταλογιστικής πράξης, η οποία, όπως αναφέρεται ανωτέρω (σκέψη 9 της παρούσας) διαλαμβάνει άλλες αιτιάσεις για τον καταλογισμό του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας.

12. Περαιτέρω, προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη είναι πλημμελώς αιτιολογημένη, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 152 παρ. 3 και 4 του ν. 4270/2014 και 17 του ν. 2690/1999, διότι ο εκκαλών νομίμως θεωρήθηκε ότι δικαιούνταν το επίδικο επίδομα, ενώ η ίδια η καταλογιστική δεν στοιχειοθετεί επαρκώς και με ακρίβεια τα πραγματικά περιστατικά και τους λόγους που θεωρεί ότι δεν το δικαιούται. Ο λόγος όμως, αυτός είναι ομοίως απορριπτέος, δοθέντος ότι στο σώμα της προσβαλλόμενης καταλογιστικής πράξης παρατίθενται οι διατάξεις που προβλέπουν τις προϋποθέσεις και τις κατηγορίες καταβολής του επιδόματος και αποτελούν τη νομική αιτία του καταλογισμού, τα δικαιολογητικά που υποβλήθηκαν για την τεκμηρίωση της δαπάνης (………./2020 βεβαίωση προϊσταμένου για πραγματοποίηση της απασχόλησης, δελτία κίνησης και φύλλα πορείας), παραθέτοντας το περιεχόμενό τους, οι λόγοι διαφωνίας της Προϊσταμένης του Οικονομικού Τμήματος και του ταμία, καθώς και οι λόγοι μη νομιμότητας της δαπάνης. Ως εκ τούτου, σύμφωνα και με τα διαλαμβανόμενα στη σκέψη 7 της παρούσας, η προσβαλλόμενη περιέχει την κρίσιμη εν προκειμένω ιστορική και νομική αιτία του καταλογισμού, η οποία συμπληρώνεται και από τα λοιπά στοιχεία του φακέλου και συνεπώς, είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, τεκμηριώνοντας με σαφήνεια ότι το ποσό του επιδόματος που εκταμιεύτηκε, εισπράχθηκε από τον εκκαλούντα χωρίς να του οφείλεται, δημιουργώντας ισόποσο έλλειμμα στη διαχείριση του Συνδέσμου.

13. Τέλος, απορριπτέος παρίσταται και ο ισχυρισμός του εκκαλούντος περί αδικαιολόγητου πλουτισμού του ωφεληθέντος από την εργασία του νομικού προσώπου, δοθέντος ότι εν προκειμένω η υπηρεσία που παρασχέθηκε από τον εκκαλούντα δεν πληρεί τις προϋποθέσεις για την χορήγηση του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας, η μη συνδρομή δε των προϋποθέσεων αυτών αποτελεί τη νόμιμη αιτία για την αναζήτηση από τον εκκαλούντα του αχρεωστήτως εισπραχθέντος ποσού επιδόματος, η καταβολή του οποίου προκάλεσε ισόποσο έλλειμμα στη διαχείριση του οικείου νομικού.

14. Κατόπιν τούτων, το Τμήμα κρίνει ότι η κρινόμενη έφεση πρέπει να απορριφθεί και να καταπέσει υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου το καταβληθέν παράβολο (άρθρο 310 της Δικονομίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ν. 4700/2020, Α΄ 127).

Για τους λόγους αυτούς

Απορρίπτει την έφεση.

Διατάσσει την κατάπτωση του κατατεθέντος παραβόλου υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.

Κρίθηκε και αποφασίστηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2024.

Η ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΖΟΜΑΚΑ

Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΡΕΝΕΣΗ

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, στις 1 Σεπτεμβρίου 2025.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΡΙΑ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΖΕΝΟΥ