ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»
ΠΠρΑθ 4496/2019
Αποποίηση κληρονομίας - Προθεσμία - Πλάνη -
Ακύρωση πλασματικής αποδοχής -.
Η
αποδοχή της κληρονομίας, που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας
αποποίησης, μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης, όταν η με τον
τρόπο αυτό συναγόμενη αποδοχή δεν συμφωνεί με τη βούλησή του και αναφέρεται σε
σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, που αν γνώριζε ο
κληρονόμος την αληθινή κατάσταση ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηνε να
παρέλθει άπρακτη η προθεσμία της αποποίησης. Πλάνη περί το δίκαιο υπάρχει σε
περίπτωση άγνοιας μόνο της υπάρξεως προθεσμίας και της νομικής σημασίας της
άπρακτης παρόδου της προθεσμίας αυτής. Η αγωγή ακύρωσης της αποδοχής
κληρονομίας λόγω πλάνης παραγράφεται υποβάλλεται σε εξάμηνη παραγραφή από την
επομένη ημέρα της αποδοχής, σε περίπτωση δε πλασματικής αποδοχής, από την
παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης, εναγόμενοι δε είναι εκείνοι, στους οποίους
θα επαχθεί η κληρονομία και οι δανειστές της κληρονομίας, όπως το Δημόσιο και
οι τράπεζες. Αποποίηση λίγες ημέρες μετά τη λήξη της εξάμηνης προθεσμίας. Πλάνη
των κληρονόμων, επειδή νόμιζαν ότι η προθεσμία είναι εξάμηνη, όπως η αντίστοιχη
προθεσμία για την υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομίας. Δεκτή η πλάνη με βάση το
μορφωτικό επίπεδο των εναγόντων. Εμπρόθεσμη η άσκηση της αγωγής, εντός της
εξάμηνης προθεσμία από το χρόνο άρσης της πλάνης. Ακύρωση της πλασματικής
αποδοχής λόγω ουσιώδους πλάνης των κληρονόμων. Απόρριψη ένστασης καταχρηστικής
άσκησης του δικαιώματος ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής.
ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Αριθμός απόφασης 4496/2019
ΤΟ
ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ
ΑΘΗΝΩΝ
Συγκροτήθηκε από τους
Δικαστές : Αποστολία Παντελίδου, Πρόεδρο Πρωτοδικών, Σοφοκλή Μορφόπουλο,
Πρωτοδίκη και Κωνσταντίνα Μπαϊρακτάρη, Πρωτοδίκη - Εισηγήτρια, και από τον
Γραμματέα Νικόλαο Πατεράκη.
Συνεδρίασε δημόσια στο
ακροατήριο του στις 5 Φεβρουαρίου 2018, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
ΤΩΝ ΕΝΑΓΟΝΤΩΝ: 1) ... και
5) ... που προκατέθεσαν εμπροθέσμως προτάσεις διά του
πληρεξουσίου δικηγόρου τους Σπυρίδωνος Κουσουρή,
δυνάμει των από 3-12-2017 πληρεξουσίων εγγράφων, ο οποίος προσκόμισε το υπ' αριθμ. Π./2017 γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών και ενσήμων
του ΔΣΑ και δεν εμφανίσθηκε στο ακροατήριο και
ΤΩΝ ΕΝΑΓΟΜΕΝΩΝ: 1) Του
Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπούμενου από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων
Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία εκπροσωπείται νόμιμα από τον Διοικητή αυτής, που
κατοικοεδρεύει στην Αθήνα (οδός Καραγεώργη Σερβίας αρ. 10), που κατέθεσε
εμπροθέσμως προτάσεις διά του Δικαστικού Πληρεξουσίου του ΝΣΚ Γεωργίου Κόκλα, ο
οποίος απαλλάσσεται από την υποχρέωση προκαταβολής προείσπραξης της δικηγορικής
αμοιβής σύμφωνα με το άρθρο 61 παρ.3 περιπτ. γ' του
ν. 4194/2013 (Κώδικα Δικηγόρων) και δεν εμφανίσθηκε στο ακροατήριο, 2) της
ανώνυμης τραπεζικής εταιρίας με την επωνυμία "ΤΡΑΠΕΖΑ EUROBANK ERGASIAS
ΑΕ", που εδρεύει στην Αθήνα (οδός Όθωνος αρ.8)
και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία προκατέθεσε
εμπροθέσμως προτάσεις διά του πληρεξουσίου δικηγόρου της Κωνσταντίνου Κουτσουλέλου, δυνάμει του υπ' αριθμ.
./28-12-2016 πληρεξουσίου της Συμβολαιογράφου Αθηνών ., ο οποίος προσκόμισε το
υπ' αριθμ. Π./2017 γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών
και ενσήμων του ΔΣΑ και δεν εμφανίσθηκε στο ακροατήριο και 3) της ανώνυμης
τραπεζικής εταιρίας με την επωνυμία ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε", που
εδρεύει στην Αθήνα (οδός Αιόλου αρ.86) και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία προκατέθεσε εμπροθέσμως προτάσεις διά της πληρεξούσιας
δικηγόρου του Λουκίας Βαρελά, δυνάμει του υπ' αριθμ.
./7-3-2016 πληρεξουσίου της Συμβολαιογράφου Αθηνών ., η οποία προσκόμισε το υπ'
αριθμ. Π./2017 γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών και
ενσήμων του ΔΣΑ και δεν εμφανίσθηκε στο ακροατήριο.
Οι ενάγοντες ζητούν να
γίνει δεκτή η από 31-7-2017 αγωγή τους, η οποία κατατέθηκε στη Γραμματεία του
Δικαστηρίου αυτού με γενικό αριθμό κατάθεσης και αριθμό κατάθεσης δικογράφου
./9-8-2017 και προσδιορίσθηκε, για να συζητηθεί κατά την αναφερόμενη στην αρχή
της παρούσας δικάσιμο, κατά την οποία εκφωνήθηκε, κατά τη σειρά εγγραφής της
στο πινάκιο.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ
ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ
ΝΟΜΟ
Από τον συνδυασμό των
διατάξεων των άρθρων 1711 εδ. β. 1846, 1847. 1848.
1849.1850, 1851 και 1856 ΑΚ συνάγεται ότι ο κληρονόμος είτε καλείται από
διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, αποκτά αυτοδίκαια την κληρονομιά με μόνο τον θάνατο
του κληρονομουμένου, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ενέργεια από μέρους του,
ακόμα και χωρίς τη γνώση ή θέληση του. Το δικαίωμα όμως αυτό της αυτοδίκαιης
κτήσης της κληρονομιάς είναι προσωρινό και μετακλητό, γιατί τελεί υπό την
τιθέμενη από τον νόμο διαλυτική αίρεση της εμπρόθεσμης αποποίησης της
κληρονομιάς (άρθρο 1847 ΑΚ), δηλαδή δικαιούται ο κληρονόμος να αποποιηθεί κατά
βούληση την κληρονομιά, που έχει επαχθεί σ αυτόν από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου,
οπότε η κτήση αναιρείται εξαρχής και θεωρείται σαν να μην έγινε ποτέ. Η
αποποίηση της κληρονομιάς είναι δήλωση του προσωρινού κληρονόμου ότι αποκρούει
-δεν δέχεται την κληρονομιά, που έχει επαχθεί σ' αυτόν από διαθήκη ή εξ
αδιαθέτου. Η αποποίηση συνιστά μονομερή δικαιοπραξία διαπλαστικού χαρακτήρα, μη
απευθυντέα σε τρίτο, υποκείμενη σε συστατικό τύπο και
είναι ανεπίδεκτη οποιασδήποτε αίρεσης ή προθεσμίας, χάριν της ασφάλειας των
συναλλαγών (άρθρο 1851 εδ. β ΑΚ). Η σχετική δήλωση
αποποίησης γίνεται ενώπιον του γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς, μέσα
σε προθεσμία τεσσάρων μηνών (με τη διαφοροποίηση του άρθρου 1847 παρ. 2 ΑΚ).
που αρχίζει από τότε που ο κληρονομούμενος έλαβε γνώση της επαγωγής και του
λόγου αυτής (ΑΠ 725/2014 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Κατά δε τα άρθρα 1847 παρ. 1 εδ. α και 1850 εδ. β του ΑΚ, ο
κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών
που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και τον λόγο της. Αν περάσει η
προθεσμία, η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Γνώση της επαγωγής,
ως γεγονός της έναρξης της τετράμηνης προθεσμίας, νοείται η γνώση από τον
κληρονόμο του θανάτου του κληρονομούμενου, γνώση δε του λόγου επαγωγής συνιστά
η εκ διαθήκης ή κατά την εξ αδιαθέτου διαδοχή κλήση του κληρονόμου στην
κληρονομιά. Εξάλλου, όταν πρόκειται για εξ αδιαθέτου διαδοχή, οπότε η συγγενική
σχέση μεταξύ κληρονόμου και κληρονομουμένου είναι από την αρχή δεδομένη και
γνωστός στον κληρονόμο ο χρόνος του θανάτου του κληρονομούμενου, η τετράμηνη
προς αποποίηση προθεσμία αρχίζει κατά κανόνα (εκτός συνδρομής μεταγενέστερων
της επαγωγής γεγονότων, όπως έκπτωση του προηγουμένου, αποποίηση κλπ.) από τότε
που ο κληρονόμος έλαβε γνώση του θανάτου του κληρονομουμένου συγγενούς του.
Όταν ο κληρονόμος αποποιηθεί νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα
σε αυτόν κληρονομιά, θεωρείται η προς τον αποποιηθέντα
επαγωγή ότι δεν έγινε και η κληρονομιά επάγεται σ' εκείνον, ο οποίος θα εκαλείτο, αν ο αποποιηθείς δε ζούσε κατά τον χρόνο του
θανάτου του κληρονομούμενου. Στην περίπτωση αυτή η προθεσμία της αποποίησης της
κληρονομιάς στη μερίδα εκείνου που αποποιήθηκε δεν αρχίζει από τη γνώση του
θανάτου του κληρονομουμένου, αλλά από τη γνώση της αποποίησης, διότι στην
περίπτωση αυτή η επαγωγή της κληρονομιάς συνδέεται με γεγονότα μεταγενέστερα
του θανάτου του κληρονομουμένου (αποποίηση). Και ναι μεν και πάλι κατά πλάσμα του
νόμου ο χρόνος επαγωγής ανατρέχει στο χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου σαν
να μην υπήρχε εκείνος που αποποιήθηκε, όμως, όπου ο νόμος απαιτεί για κάποια
νομική ενέργεια γνώση της επαγωγής εννοεί και τα μεταγενέστερα αυτά γεγονότα
προ της γνώσεως των οποίων η προς αποποίηση προθεσμία δεν αρχίζει (ΑΠ
1534/2011, ΑΠ 426/2002. ΕφΘεσ 1920/2013 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η
προθεσμία της αποποίησης αναστέλλεται, κατά τη ρητή διατύπωση του άρθρου 1847
παρ. 3 ΑΚ εκ των αυτών λόγων, που αναστέλλεται και η παραγραφή (Κ. Παπαδόπουλος.
ΑγωγΚληρΔ Α', παρ.91.4. σελ.179), με συνέπεια την
ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 255 και 258 παρ. 2 ΑΚ (ΑΠ 1087/2011
ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Έτσι, εάν ο κληρονόμος εμποδίστηκε να ασκήσει το δικαίωμα της
αποποίησης από δικαιοστάσιο ή από άλλο λόγο ανώτερης βίας μέσα στην ως άνω
τετράμηνη προθεσμία, υπάρχει θέμα αναστολής της λόγω του ότι πρόκειται για
προθεσμία μικρότερη των έξι μηνών - η προθεσμία αυτή δε λήγει πριν από την
παρέλευση τεσσάρων μηνών από την παύση της αναστολής, κατ' ανάλογη εφαρμογή του
άρθρου 257 εδ. β ΑΚ (Ν. Ψούνη,
Κληρονομικό Δίκαιο Ι [2004], παρ. 6.II.2, σελ. 158, Ν. Παπαντωνίου. Κληρονομικό
Δίκαιο, Εκδ. 5η, παρ. 19. IV, σελ. 91).
Περαιτέρω, κατά το άρθρο
1857 εδ. β περ. α, γ και δ του ΑΚ, η αποδοχή της
κληρονομιάς, που οφείλεται σε πλάνη κρίνεται, σύμφωνα με τις διατάξεις για τις
δικαιοπραξίες. Η πλάνη σχετικά με το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομιάς
δεν θεωρείται ουσιώδης. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και σε
αποδοχή που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας για αποποίηση. Κατά τα
άρθρα δε 140 και 141 ΑΚ, αν κάποιος καταρτίζει δικαιοπραξία και η δήλωση του δε
συμφωνεί, από ουσιώδη πλάνη, με τη βούληση του. έχει δικαίωμα να ζητήσει την
ακύρωση της δικαιοπραξίας. Η πλάνη είναι ουσιώδης, όταν αναφέρεται σε σημείο
τόσο σπουδαίο για την όλη δικαιοπραξία, ώστε, αν το πρόσωπο γνώριζε την
πραγματική κατάσταση, δε θα επιχειρούσε τη δικαιοπραξία. Από τις διατάξεις
αυτές προκύπτει ότι η αποδοχή της κληρονομιάς, που συνάγεται από την παραμέληση
της προθεσμίας αποποίησης, μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης,
όταν η με τον τρόπο αυτό συναγόμενη κατά πλάσμα του νόμου αποδοχή δεν συμφωνεί
με τη βούληση του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή
της κληρονομιάς, ώστε ο κληρονόμος( αν γνώριζε την αληθινή κατάσταση ως προς το
σημείο αυτό, δε θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης. Η
εσφαλμένη δε γνώση ή άγνοια, που δημιουργεί τη μεταξύ βούλησης και δήλωσης
διάσταση, η οποία, όταν είναι ουσιώδης, θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δήλωσης
λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των
προαναφερόμενων νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομιάς (ΟλΑΠ 3/1989, ΑΠ 189/2017, ΑΠ 1570/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Υπάρχει
δε πλάνη περί το δίκαιο της αποδοχής της κληρονομιάς και όταν ο κληρονόμος
τελεί σε άγνοια που ανάγεται: α) στο σύστημα της κτήσης της κληρονομιάς κατά
τον ΑΚ, που επέρχεται αμέσως μετά τον θάνατο του κληρονομούμενου, οπότε η
προθεσμία του άρθρου 1847 ΑΚ δεν αρχίζει, γιατί η άγνοια αποκλείει την γνώση
της επαγωγής της κληρονομιάς και β) σε άγνοια μόνο της υπάρξεως της προθεσμίας
του άρθρου 1847 ΑΚ προς αποποίηση ή της κατά το άρθρο 1850 ΑΚ νομικής σημασίας
της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης. Έτσι ο κληρονόμος, κατά την άνω
διάταξη 1847 παρ. 1 εδ. α ΑΚ. μπορεί να αποποιηθεί
την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθε
την επαγωγή και τον λόγο της (ΑΠ 1087/2011, ΑΠ 1211/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Εξάλλου,
απαιτουμένης θετικής γνώσης της επαγωγής και του λόγου της και μη αρκούσης της
υπαίτιας άγνοιας αυτής, η κίνηση της πιο πάνω προθεσμίας δεν άρχεται σε
περίπτωση πλάνης του κληρονόμου ως προς την επαγωγή και τον λόγο της, ως
γεγονότων που αφετηριάζουν την εν λόγω προθεσμία.
Ειδικότερα, η από τον κληρονόμο μη γνώση της προς αυτόν επαγωγής και του λόγου
της εξ αιτίας άγνοιας ή εσφαλμένης γνώσης των νομικών ρυθμίσεων περί αποδοχής
κληρονομιάς, αποτρέπει την έναρξη της κρίσιμης προθεσμίας (ΑΠ 173/2014, ΑΠ
1087/2011, ΜονΕφΘεσ 2120/2015, ΠΠρΑθ
3387/2010 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Σύμφωνα δε με το άρθρο 1857 παρ. 2 ΑΚ, η αγωγή για την
ακύρωση της αποδοχής της κληρονομιάς λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής παραγράφεται
μετά ένα εξάμηνο. Με βάση τη διάταξη του ανωτέρω άρθρου, κατ' απόκλιση από τις
γενικές διατάξεις, κατά τις οποίες το δικαίωμα ακύρωσης ακυρώσιμης
δικαιοπραξίας αποσβέννυται μετά την πάροδο διετίας
από της δικαιοπραξίας ή από την παρέλευση της πλάνης, απάτης ή απειλής, και, σε
κάθε περίπτωση, μετά την πάροδο εικοσαετίας από της δικαιοπραξίας (ΑΚ 157), το
δικαίωμα ακύρωσης της αποδοχής της κληρονομιάς, καίτοι κατά τη φύση του
διαπλαστικό, υποβάλλεται σε εξάμηνη παραγραφή. Ο χρόνος της παραγραφής αρχίζει
από την επομένη ημέρα της αποδοχής, επί δε πλασματικής αποδοχής από την
παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης. Αν όμως η πλάνη, η απάτη ή απειλή εξακολουθήσουν
και μετά την αποδοχή, κατ' ανάλογη εφαρμογή της ΑΚ 157 εδ.
β και γ, το εξάμηνο αρχίζει από τότε που παρήλθε η κατάσταση αυτή και σε κάθε
περίπτωση όταν περάσουν είκοσι χρόνια από την αποδοχή (ΑΠ 858/1990 Δημοσίευση
ΝΟΜΟΣ, ΕφΘεσ 1920/2012 Αρμ.
2014, 2062. ΕφΛαρ 418/2012 Δικογραφία 2013, 38, ΕφΛαρ 549/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, βλ. Γεωργιάδη -
Σταθόπουλο, ό.π., άρθρο 1857, αρ. 3. σελ. 559, Απ.
Γεωργιάδη, ΚληρΔ, εκδ.
2010, § 38. αριθ. 36, σελ. 652). Περαιτέρω, εναγόμενος στη σχετική περί
ακύρωσης της δήλωσης αποδοχής της κληρονομιάς αγωγή είναι εκείνος στον οποίο θα
επαχθεί η κληρονομιά μετά την αποδοχή της αγωνής και
την αποποίηση του ενάγοντος (ΑΠ 572/2016 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, αλλά και ο δανειστής
της κληρονομιάς (ΑΠ 951/2013 ΧρΙΔ 2014, 602, ΑΠ
1087/2011 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1211/2008 Δημοσίευση ΝΟΜΟΣ, ΕφΑΘ
2226/2013 ΕλλΔνη 2014,490, ΕφΛαρ
418/2012 Δικογραφία 2013,38), ενώ, μετά την τελεσιδικία της απόφασης που
ακυρώνει την αποδοχή, ο κληρονόμος πρέπει να προβεί εμπρόθεσμα και νομότυπα σε
αποποίηση της κληρονομιάς (ΕφΑΘ 10.711/1991 ΕλλΔνη 1995, 689).
Στην προκειμένη περίπτωση
οι ενάγοντες εκθέτουν στην υπό κρίση αγωγή τους ότι στις 17-11-2016 απεβίωσε
στην Αθήνα, όπου και κατοικούσε όσο ζούσε, ο
.., χωρίς να αφήσει διαθήκη και
ότι κατά τον χρόνο του θανάτου του, κατέλιπε
μοναδικούς πλησιέστερους συγγενείς του τη νόμιμη σύζυγο του-πρώτη εξ αυτών και
τα τέκνα του- δεύτερο, τρίτο, τέταρτη και πέμπτη εξ αυτών. Ότι κατά τον χρόνο
της επαγωγής της κληρονομιάς αγνοούσαν την ύπαρξη της τετράμηνης προθεσμίας
αποποίησης και κατ' επέκταση τις απορρέουσες από την άπρακτη παρέλευση της
έννομες συνέπειες, πιστεύοντας εσφαλμένα ότι για όλα τα κληρονομικά ζητήματα
ισχύει εξάμηνη προθεσμία. Ότι για τον λόγο αυτό δεν προέβησαν σε οποιαδήποτε
ενέργεια εντός τεσσάρων μηνών από τον θάνατο του ανωτέρω συγγενή τους,
αφήνοντας έτσι, από άγνοια περί το δίκαιο, να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία
αποποίησης της κληρονομιάς, με αποτέλεσμα να θεωρούνται κατά πλάσμα του νόμου
ότι αποδέχτηκαν την κληρονομιά αυτού. Ότι στις 21-3-2017, πιστεύοντας ότι είχαν
το σχετικό δικαίωμα, δήλωσαν ενώπιον του γραμματέα του Ειρηνοδικείου Αθηνών ότι
αποποιούνται την κληρονομιά του αποβιώσαντος συγγενή τους, δυνάμει της υπ' αριθμ. ./21-3-2017 έκθεσης καταχώρισης δήλωσης αποποίησης η
πρώτη εξ αυτών, δυνάμει της υπ' αριθμ. ./21-3-2017
έκθεσης καταχώρησης της δήλωσης αποποίησης ο δεύτερος και ο τρίτος εξ αυτών και
δυνάμει της υπ' αριθμ. ./21-3-2017 έκθεσης
καταχώρησης της δήλωσης αποποίησης η τέταρτη και η πέμπτη εξ αυτών. Ότι στις
20-7-2017, η τέταρτη ενάγουσα ενημερώθηκε από φιλικό της πρόσωπο ότι η
προθεσμία αποποίησης δεν είναι εξάμηνη αλλά τετράμηνη, με αποτέλεσμα να
θορυβηθεί και να απευθυνθεί αυθημερόν, μαζί με τους υπόλοιπους ενάγοντες, στον
πληρεξούσιο δικηγόρο τους, οπότε πληροφορήθηκαν το πρώτον τα ισχύοντα περί το
δίκαιο της αποδοχής της κληρονομιάς. Τέλος, εκθέτουν ότι οι εναγόμενοι είναι
δανειστές της κληρονομιάς και ειδικότερα ότι υφίσταται οφειλή του
κληρονομούμενου προς το Ελληνικό Δημόσιο, ύψους 1.432 ευρώ, η οποία έχει
βεβαιωθεί από την Δ.Ο.Υ Ψυχικού και οφειλές του κληρονομούμενου προς τις
εναγόμενες τράπεζες, που πηγάζουν από δανειακές συμβάσεις που είχαν συναφθεί
μεταξύ τους. Με βάση αυτό το περιεχόμενο, οι ενάγοντες ζητούν να ακυρωθεί, λόγω
ουσιώδους πλάνης περί το δίκαιο, η εκ μέρους τους πλασματική αποδοχή της
κληρονομιάς του αποβιώσαντος συγγενή τους
, η οποία συνετελέσθη
δια της παραμέλησης της τασσόμενης από το νόμο τετράμηνης προθεσμίας για
αποποίηση, να τους χορηγηθεί η τετράμηνη προθεσμία του άρθρου 1847 ΑΚ προς
αποποίηση της ανωτέρω κληρονομιάς από την τελεσιδικία της απόφασης που θα
εκδοθεί, καθώς και να καταδικασθούν οι εναγόμενοι στη δικαστική τους δαπάνη.
Με αυτό το περιεχόμενο, η
αγωγή αρμόδια και παραδεκτά εισάγεται για συζήτηση ενώπιον αυτού του
δικαστηρίου με την τακτική διαδικασία (άρ. 18 και 30
§ 1 ΚΠολΔ) και στρέφεται παραδεκτά κατά των
εναγομένων ως δανειστών της κληρονομιάς. Είναι ορισμένη και νόμιμη, στηριζόμενη
στις διατάξεις των άρθρων που αναφέρονται στη μείζονα σκέψη της απόφασης, καθώς
και σε αυτές των άρθρων 140. 141. 1813. 1820, 1847 § 1 εδ.
α. 1848, 1856. 1857 ΑΚ και 176 ΚΠολΔ. Το αίτημα
ωστόσο των εναγόντων να χορηγηθεί σε αυτούς τετράμηνη προθεσμία αποποίησης από
την τελεσιδικία της παρούσας απόφασης, είναι απορριπτέο ως μη νόμιμο, διότι,
σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, μετά την τελεσίδικη
ακύρωση της πλασματικής αποδοχής της κληρονομιάς, άρχεται αυτομάτως νέα
τετράμηνη προθεσμία αποποίησης της κληρονομιάς και ο κληρονόμος μπορεί να
προβεί εμπρόθεσμα σε νομότυπη αποποίηση αυτής, το δε δικαίωμα αυτό ισχύει εκ
του νόμου και δεν απαιτείται να διαταχθεί με δικαστική απόφαση. Συνεπώς, πρέπει
η αγωγή, κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη, να εξεταστεί περαιτέρω και ως προς
την ουσιαστική της βασιμότητα.
Οι εναγόμενοι αρνούνται
την αγωγή, ενώ επικουρικά, η δεύτερη και η τρίτη των εναγομένων προβάλλουν
ένσταση παραγραφής της αξίωσης των εναγόντων προς ακύρωση της πλασματικής
αποδοχές της επαχθείσας σε αυτούς κληρονομιάς του
ανωτέρω συγγενή τους, ισχυριζόμενες ότι από τον θάνατο του κληρονομούμενου
μέχρι την άσκηση της υπό κρίση αγωγής παρήλθε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 6
μηνών. Η ανωτέρω ένσταση είναι νόμιμη, στηριζόμενη στη διάταξη του άρθρου 1857
ΑΚ και πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική βασιμότητα της.
Η δεύτερη εναγομένη ισχυρίζεται
επιπλέον ότι οι ενάγοντες ασκούν καταχρηστικά την αξίωση τους για ακύρωση της
πλασματικής αποδοχής της κληρονομιάς του ανωτέρω συγγενή τους, διότι επέλεξαν
να υποβάλουν εκπρόθεσμη δήλωση αποποίησης, με σκοπό να ζητήσουν την αναγνώριση
της δήθεν εγκυρότητας της αφού πετύχουν την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής
της κληρονομιάς, διότι εμφανίζονται ως πεπλανημένοι, προσπαθώντας να αποφύγουν
να επωμισθούν τα χρέη που βαρύνουν την κληρονομιά και διότι δεν αποποιήθηκαν
εγκαίρως την κληρονομία, είτε από βαρύτατη αμέλεια τους, είτε επειδή
πληροφορήθηκαν εκ των υστέρων το παθητικό αυτής. Ο ανωτέρω ισχυρισμός της
δεύτερης εναγομένης πρέπει να απορριφθεί ως νομικά αβάσιμος, αφού τα
προαναφερθέντα περιστατικά, ακόμα κι αν είναι αληθινά, δεν υπερβαίνουν
προφανώς, δηλαδή με τρόπο πρόδηλο και αναμφισβήτητο, τα όρια της καλής πίστης,
των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού και οικονομικού σκοπού του δικαιώματος.
Από τις υπ1 αριθμ. . και ./25-10-2017 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της
Ειρηνοδίκη Αθηνών, τις οποίες επικαλούνται και προσκομίζουν οι ενάγοντες και οι
οποίες ελήφθησαν ύστερα από προηγούμενη νόμιμη και εμπρόθεσμη κλήτευση των
εναγομένων (βλ. τις υπ' αριθμ. ./29-9-2017,
./29-9-2017 και ./29-9-2017 εκθέσεις επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο
Εφετείο Αθηνών ... αντίστοιχα) και από όλα τα έγγραφα, που οι διάδικοι νομίμως
επικαλούνται και προσκομίζουν, λαμβανόμενα υπόψη ως αυτοτελή αποδεικτικά μέσα
είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, καθώς και από τα διδάγματα της
κοινής πείρας και λογικής, που λαμβάνονται υπόψη από το Δικαστήριο και
αυτεπαγγέλτως (άρθρο 336 παρ. 4 ΚΠολΔ).
αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Στις 17-11-2016 απεβίωσε
στην Αθήνα, όπου και κατοικούσε όσο ζούσε, ο ..., χωρίς να αφήσει διαθήκη (βλ.
την υπ' αριθμ. ./Τόμος ./2016 ληξιαρχική πράξη
θανάτου του Ληξιάρχου Χολαργού και το υπ' αριθμ.
./8-12-2017 πιστοποιητικό του τμήματος διαθηκών του Ειρηνοδικείου Αθηνών). Κατά
τον χρόνο του θανάτου του ο ανωτέρω κληρονομούμενος άφησε μοναδικούς
πλησιέστερους συγγενείς του τη νόμιμη σύζυγο του ... (πρώτη ενάγουσα) και τα
τέκνα του ... (δεύτερο, τρίτο, τέταρτη και πέμπτη των εναγόντων αντίστοιχα) .
όπως προκύπτει από το υπ' αριθμ. πρωτ.
./14-12-2016 πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών του Δήμου Παπάγου-Χολαργού.
Αποδείχθηκε ότι κατά τον
χρόνο της επαγωγής της κληρονομιάς, οι ενάγοντες αγνοούσαν την ύπαρξη της
τετράμηνης προθεσμίας αποποίησης και τις απορρέουσες από την άπρακτη παρέλευση
της έννομες συνέπειες και πίστευαν εσφαλμένα ότι για όλα τα ζητήματα που
αφορούσαν την κληρονομιά, ίσχυε εξάμηνη προθεσμία, καθώς όταν, μετά τον θάνατο
του ανωτέρω συγγενή τους, είχαν απευθυνθεί στην αρμόδια ΔΟΥ προκειμένου να
προβούν στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διαγραφή του ΑΦΜ αυτού, ο υπάλληλος
που τους εξυπηρέτησε τους πληροφόρησε ότι η προθεσμία για την τακτοποίηση των
ζητημάτων της κληρονομιάς ήταν εξάμηνη, εννοώντας προφανώς την προθεσμία που
ισχύει για την υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς και όχι την προθεσμία
αποποίησης. Για τον λόγο αυτό δεν προέβησαν σε οποιαδήποτε ενέργεια εντός του
πρώτου τετραμήνου από τον θάνατο του κληρονομούμενου, αφήνοντας έτσι. από
άγνοια περί το δίκαιο, να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης της
κληρονομιάς, με αποτέλεσμα να θεωρείται κατά πλάσμα του νόμου ότι αποδέχτηκαν
την κληρονομιά του αποβιώσαντος συγγενή τους. Η ανωτέρω νομική πλάνη των
εναγόντων δικαιολογείται, καθώς αποδείχθηκε ότι δεν έχουν ιδιαίτερη νομική
κατάρτιση, αφού η πρώτη εξ αυτών, η οποία έχει γεννηθεί το έτος 1944 και έχει
λάβει μόνο τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ασχολούνταν ανέκαθεν με τα οικιακά, ο δεύτερος
και ο τρίτος εξ αυτών είναι απόφοιτοι του ΤΕΙ Δημοσίων Έργων και εργάζονται ως
υπάλληλοι σε τεχνική εταιρία, η τέταρτη εξ αυτών είναι απόφοιτος λυκείου και
εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος και η πέμπτη εξ αυτών είναι απόφοιτος λυκείου
και είναι ελεύθερη επαγγελματίας, όπως αποδεικνύεται από τους προσκομιζόμενους
από τους ενάγοντες τίτλους σπουδών τους (βλ. τα υπ' αριθμ.
./18-10-1994 και ./22-2-2000 πιστοποιητικά αποφοίτησης του τμήματος Πολιτικών
Δομικών Έργων του ΤΕΙ Πειραιά, που αφορούν τον δεύτερο και τον τρίτο των
εναγόντων αντίστοιχα και τα υπ' αριθμ.πρωτ. . και
./5-7-2006 απολυτήρια του .ου Λυκείου Ν. Ψυχικού που αφορούν την τέταρτη και
την πέμπτη των εναγόντων αντίστοιχα) και από την προσκομιζόμενη από τους
ενάγοντες ένορκη βεβαίωση της μάρτυρος ..., οικογενειακής φίλης του
αποβιώσαντος, η οποία επιβεβαίωσε όλα τα ανωτέρω γεγονότα. Αποδείχθηκε επίσης,
ότι αν οι ενάγοντες γνώριζαν την τετράμηνη προθεσμία αποποίησης, δεν θα είχαν
αφήσει να παρέλθει αυτή άπρακτη, αφού δεν είχαν πρόθεση να αποδεχθούν την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά, η οποία βαρυνόταν με
σημαντικά χρέη προς το Ελληνικό Δημόσιο και τις εναγόμενες τράπεζες.
Ειδικότερα, αποδείχθηκε ότι ο κληρονομούμενος όφειλε στο Ελληνικό Δημόσιο το
ποσό των 1.255,19 ευρώ, που αναλογούσε στον φόρο εισοδήματος των ετών 2013-2016
(βλ. σχετικά το υπ' αριθμ. πρωτ.
./6-12-2017 έγγραφο της ΔΟΥ . που επικαλείται και προσκομίζει η πρώτη
εναγομένη), β) στη δεύτερη εναγόμενη τράπεζα το ποσό των 12.063,53 ευρώ λόγω
καταγγελίας της υπ' αριθμ. ... σύμβασης χορήγησης
πιστωτικής κάρτας, το ποσό των 4.329,60 ευρώ λόγω καταγγελίας της υπ' αριθμ. ... σύμβασης χορήγησης πιστωτικής κάρτας και το ποσό
των 10.935,22 ευρώ λόγω καταγγελίας της από 24-7-2006 σύμβασης χορήγησης
ανοικτής πίστωσης, το οποίο μάλιστα υποχρεώθηκε να της καταβάλει δυνάμει της
υπ' αριθμ. ./2012 διαταγής πληρωμής του Ειρηνοδίκη
Αθηνών, δηλαδή συνολικά 27.328.55 ευρώ και γ) στην τρίτη εναγομένη τράπεζα το
ποσό των 26.518.99 ευρώ, λόγω καταγγελίας της υπ' αριθμ.
.../28-6-2010 σύμβασης δανείου που είχε υπογράψει ο κληρονομούμενος ως
πιστούχος και ο τρίτος ενάγων ως εγγυητής, το οποίο μάλιστα υποχρεώθηκε να της
καταβάλει, ευθυνόμενος εις ολόκληρον με τον τρίτο
ενάγοντα, δυνάμει της υπ' αριθμ. ./2014 διαταγής
πληρωμής του Δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Αποδείχθηκε περαιτέρω,
ότι στις 21-3-2017, πιστεύοντας ότι είχαν το σχετικό δικαίωμα, οι ενάγοντες
δήλωσαν ενώπιον του γραμματέα του Ειρηνοδικείου Αθηνών ότι αποποιούνται την
κληρονομιά του αποβιώσαντος συγγενή τους, δυνάμει της υπ' αριθμ.
./21-3-2017 έκθεσης καταχώρισης δήλωσης αποποίησης η πρώτη εξ αυτών, δυνάμει
της υπ' αριθμ. ./21-3-2017 έκθεσης καταχώρησης
δήλωσης αποποίησης ο δεύτερος και ο τρίτος εξ αυτών και δυνάμει της υπ' αριθμ. ./21-3-2017 έκθεσης καταχώρισης δήλωσης αποποίησης η
τέταρτη και η πέμπτη εξ αυτών. Αποδείχθηκε επίσης, ότι κατά τη συζήτηση που
είχε στις 20-7-2017 η τέταρτη ενάγουσα με την προαναφερθείσα μάρτυρα ...
σχετικά με τις δηλώσεις αποποίησης, στις οποίες είχαν προβεί όλοι οι ενάγοντες
στις 21-3-2017, η τελευταία της ανέφερε ότι εξ όσων γνώριζε, η προθεσμία
αποποίησης είναι τετράμηνη, με αποτέλεσμα να θορυβηθεί και να απευθυνθεί, μαζί
με τους υπόλοιπους ενάγοντες, στον πληρεξούσιο δικηγόρο τους την ίδια ημέρα,
οπότε πληροφορήθηκαν το πρώτον τα ισχύοντα περί το δίκαιο της αποδοχής της
κληρονομιάς. Τα ανωτέρω γεγονότα επιβεβαίωσαν τόσο η ως άνω μάρτυρας, όσο και η
μάρτυρας .... η οποία διατηρεί φιλικές σχέσεις με την τέταρτη και την πέμπτη
των εναγόντων και γνωρίζει την οικογένεια του αποβιώσαντος από ετών, στις
προσκομιζόμενες από τους ενάγοντες ένορκες βεβαιώσεις που έδωσαν ενώπιον της
Ειρηνοδίκη Αθηνών. Η ανωτέρω πλάνη, στην οποία βρίσκονταν εξακολουθηματικώς
οι ενάγοντες μέχρι την 20η-7-2017, δεν σχετίζεται με το κατάχρεο
της κληρονομιάς, είναι πράγματι ουσιώδης και θεμελιώνει την ακύρωση της
πλασματικής κατά το/νόμο αποδοχής της ανωτέρω κληρονομιάς.
Περαιτέρω, δεδομένου ότι
από την 20η-7-2017, οπότε ήρθη η πλάνη των εναγόντων, μέχρι την 29η-9-2017
οπότε επιδόθηκε η υπό κρίση αγωγή στη δεύτερη και στην τρίτη των εναγομένων
(βλ. τις υπ' αριθμ. . και ./29-9-2017 εκθέσεις
επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Αθηνών ...), δεν παρήλθε χρονικό
διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών, η προβληθείσα από
τις ανωτέρω εναγόμενες ένσταση παραγραφής της αξίωσης των εναγόντων προς
ακύρωση της πλασματικής αποδοχής της κληρονομιάς του ανωτέρω συγγενή τους,
είναι απορριπτέα ως ουσία αβάσιμη.
Κατόπιν των ανωτέρω, η υπό
κρίση αγωγή πρέπει να γίνει δεκτή ως ουσιαστικά βάσιμη και να ακυρωθεί, λόγω
ουσιώδους πλάνης, η εκ μέρους των εναγόντων πλασματική αποδοχή της επαχθείσας σε αυτούς, κατά τους κανόνες περί εξ αδιαθέτου
διαδοχής, κληρονομιάς του συγγενή τους ..., που απεβίωσε στις 17-11-2016 στην
Αθήνα, όπου και κατοικούσε όσο ζούσε. Τα δικαστικά έξοδα των εναγόντων πρέπει
να επιβληθούν σε βάρος των εναγομένων, λόγω της ήττας τους (άρθρα 176 εδ. α' και 191 § 2 του ΚΠολΔ),
όσον αφορά το πρώτο εναγόμενο όμως μειωμένα, σύμφωνα με το άρθρο 22 του ν.
3693/1957, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της απόφασης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ αντιμωλία των
διαδίκων
ΔΕΧΕΤΑΙ την αγωγή.
ΑΚΥΡΩΝΕΙ, λόγω ουσιώδους
πλάνης, την εκ μέρους των εναγόντων πλασματική αποδοχή της επαχθείσας
σε αυτούς, κατά τους κανόνες περί εξ αδιαθέτου διαδοχής, κληρονομιάς του
συγγενή τους ..., που απεβίωσε στις 17-11-2016 στην Αθήνα, όπου και κατοικούσε
όσο ζούσε.
ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ τους
εναγόμενους στην καταβολή των δικαστικών εξόδων των εναγόντων, τα οποία ορίζει,
για το πρώτο εναγόμενο στο ποσό των ογδόντα (80) ευρώ και για καθεμία από τις
δεύτερη και τρίτη των εναγομένων στο ποσό των εκατόν εξήντα πέντε (165) ευρώ.
ΚΡΙΘΗΚΕ και αποφασίστηκε
στις 7 - 9 - 2018.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε έκτακτη
δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του στην Αθήνα, με άλλη σύνθεση, χωρίς την
παρουσία των διαδίκων και των πληρεξούσιων δικηγόρων τους στις 3 Δεκεμβρίου
2019.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ