ΤΡΑΠΕΖΑ
ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»
ΕιρΑμαλιάδας 58/2019
Κληρονομικό
δικαίωμα εκ διαθήκης - Νόμιμη μοίρα -.
Από τις διατάξεις των άρθρων 1825, 1827 και 1829
Α.Κ. συνάγεται ότι σε περίπτωση που υφίσταται κληρονομικό δικαίωμα εκ διαθήκης
εκείνος που έχει δικαίωμα νόμιμης μοίρας στην κληρονομιά (μεριδούχος)
δεν δεσμεύεται από το περιεχόμενο της διαθήκης κατά το μέρος που με αυτό
αποκλείεται ή περιορίζεται ή επιβαρύνεται η δική του νόμιμη μοίρα, η οποία
(διαθήκη) κατά το μέρος αυτό είναι άκυρη. Ο μεριδούχος
μπορεί να αντιτάξει το δικό του εκ του νόμου κληρονομικό δικαίωμα έναντι του εκ
διαθήκης κληρονόμου, του οποίου η εγκατάσταση περιορίζεται, κατόπιν αυτού, στο
μέρος που δεν προσβάλλει τη νόμιμο μοίρα. Για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας
λαμβάνεται κατά το άρθρο 1831 ΑΚ η κατάσταση και η αξία της κληρονομιάς κατά το
χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου, αφαιρουμένων των χρεών κ.λπ. και
προστιθεμένων των αναφερομένων στο άρθρο αυτό στοιχείων. Στην περίπτωση της μη καταλείψεως στο μεριδούχο κάποιου
περιουσιακού στοιχείου με παροχή εν ζωή ή με διάταξη τελευταίας βούλησης, δεν
γίνεται αποτίμηση της κληρονομιάς με βάση τα άρθρα 1831, 1833 και 1834 Α.Κ.
περί υπολογισμού νομίμου μοίρας, διότι στην περίπτωση αυτή ο μεριδούχος λαμβάνει ποσοστό επί κάθε υπαρκτού κληρονομιαίου στοιχείου. Ως αξία της κληρονομιάς δεν
νοείται η αγοραία αξία αλλά η πραγματική αξία αυτής, η οποία εξευρίσκεται με
εκτίμηση και η οποία, σε ομαλές οικονομικές συνθήκες συμπίπτει κατά κανόνα με
την αγοραία.
ΑΡΙΘΜΟΣ
58/2019
(αρ.εκθ.καχ. ./2018)
ΤΟ
ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ
Τακτική
Διαδικασία
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ
από τη Δικαστή, Αναστασία Αντωνοπούλου, Ειρηνοδίκη Αμαλιάδας, η οποία ορίσθηκε
από τον Πρόεδρο Πρωτοδικών Αμαλιάδας, και από τη Γραμματέα, Ευαγγελία Κεφαλληνού.
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ
δημόσια στο ακροατήριο του στις 10 Ιουνίου 2019 για να δικάσει την από 6
Δεκεμβρίου 2018 (αρ.εκθ.καταθ../17-12-2018) παρακάτω υπόθεση μεταξύ:
ΤΗΣ
ΕΝΑΓΟΥΣΑΣ: ..., κατοίκου Μαστιχοχωρίων Χίου (Α.Φ.Μ. .), η οποία παραστάθηκε στο
Δικαστήριο δια της πληρεξούσιας δικηγόρου της, Μαρίας Δημακοπούλου (A.M. Δ.Σ.Αμαλιάδας 146), δυνάμει του με ημερομηνία 1η Μαρτίου
2019 νομίμως θεωρημένου πληρεξουσίου εγγράφου, η οποία προκατέθεσε
προτάσεις και σχετικά έγγραφα εντός της νομίμου προθεσμίας του άρθρου 237 Κ.Πολ.Δ. και προκατέβαλε τις εισφορές που προβλέπονται στο
άρθρο 61 παρ.1 και 2 του Ν.4194/2013 (No ./26-3-2019
γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών του Δικηγορικού Συλλόγου Αμαλιάδας).
ΤΩΝ
ΕΝΑΓΟΜΕΝΩΝ: 1. ... και 2. ... κατοίκων αμφοτέρων Ακροποταμιάς Τ.Κ. Ροδιάς Δήμου
Ήλιδας Π.Ε. Ηλείας, οι οποίοι παραστάθηκαν δια του πληρεξουσίου δικηγόρου τους,
Ανδρέα Νικολακόπουλου (A.M. Δ.Σ.Αμαλιάδας 139),
δυνάμει των με ημερομηνία 26 Μαρτίου 2019 νομίμως θεωρημένων πληρεξουσίων
εγγράφων, ο οποίος προκατέθεσε προτάσεις και σχετικά
έγγραφα εντός της νομίμου προθεσμίας του άρθρου 237 Κ.Πολ.Δ.
και προκατέβαλλε χις εισφορές που προβλέπονται στο
άρθρο 61 παρ. 1 και 2 του Ν.4194/2013 (No
Π./28-3-2019 γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών).
Η
ενάγουσα με την από 6/12/2018 αγωγή της, που απευθύνεται στο Δικαστήριο αυτό (αρ.εκθέσεως καταθέσεως ./17-12-2018), ζητά να γίνει δεκτή
για όσους λόγους επικαλείται σε αυτήν. Δικάσιμος ορίστηκε εκείνη που αναφέρεται
στην αρχή της παρούσας, κατά την οποία, αφού εκφωνήθηκε η υπόθεση από τη σειρά
του οικείου πινακίου, συζητήθηκε.
Κατόπιν
αυτών, το Δικαστήριο,
ΑΦΟΥ
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Από
τις διατάξεις των άρθρων 111 παρ. 2, 118 αριθ. 4 και 216 παρ. 1α Κ.Πολ.Δ., προκύπτει ότι το δικόγραφο της αγωγής πρέπει να
περιέχει σαφή έκθεση των γεγονότων που απαιτούνται για τη νομική θεμελίωση της,
η έλλειψη δε ή η ανεπαρκής ή ασαφής αναφορά κάποιου από τα γεγονότα αυτά αυτή,
δηλαδή, η αοριστία της αγωγής, συνιστά έλλειψη της με ποινή απαραδέκτου
επιβαλλομένης προδικασίας, η οποία εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως. Εξάλλου, από
τις διατάξεις των άρθρων 1825, 1827 και 1829 Α.Κ. συνάγεται όχι, σε περίπτωση
που υφίσταται κληρονομικό δικαίωμα εκ διαθήκης, εκείνος που έχει δικαίωμα
νόμιμης μοίρας στην κληρονομιά (μεριδούχος) δεν
δεσμεύεται από το περιεχόμενο της διαθήκης κατά το μέρος που με αυτό
αποκλείεται, περιορίζεται ή επιβαρύνεται η δική του νόμιμη μοίρα, η οποία
(διαθήκη) κατά το μέρος αυτό είναι άκυρη. Ο μεριδούχος
μπορεί να αντιτάξει το δικό του εκ του νόμου κληρονομικό δικαίωμα έναντι του εκ
διαθήκης κληρονόμου, του οποίου η εγκατάσταση περιορίζεται, κατόπιν αυτού, στο
μέρος που δεν προσβάλει τη νόμιμη μοίρα. Η αγωγή του μεριδούχου
προς απόδοση της νόμιμης μοίρας, είτε εξολοκλήρου, είτε του ελλείποντος, κατά
το ποσοστό της οποίας αυτός συντρέχει ως κληρονόμος, είναι η περί κλήρου αγωγή,
με την οποία αναζητούνται, κατά το άρθρο 1871 Α.Κ., αντικείμενα της
κληρονομιάς, τα οποία κατακρατεί ο νομέας της κληρονομιάς, που αντιποιείται
κληρονομικό δικαίωμα (ΑΠ 1440/2010, ΕλΔνη 52,473, ΕΑ
4181/2008 ΕλΔνη 50, 589). Για τον υπολογισμό, δε, της
νόμιμης μοίρας λαμβάνεται, κατά το άρθρο 1831 Α.Κ., η κατάσταση και η αξία της
κληρονομιάς κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, αφαιρουμένων των χρεών κ.λ.π. και προστιθεμένων των αναφερόμενων στο άρθρο αυτό
στοιχείων. Επομένως, ο μεριδούχος με την περί κλήρου
αγωγή πρέπει να επικαλεστεί το θάνατο του κληρονομουμένου, το κληρονομικό του
δικαίωμα, αναφέροντας τη συγγενική σχέση που τον συνδέει με τον κληρονομούμενο
και στην οποία στηρίζει την κλήση του στην κληρονομιά ως μεριδούχου,
την ιδιότητα των επιδίκων ως κληρονομιαίων
αντικειμένων, την κατοχή και την κατακράτηση τους από τον εναγόμενο ως
κληρονόμο (pro herede) του
διαθέτη (ΑΠ 400/2009, ΧΡΙΔ 2010, 127, ΕΠολΔ 2010.47,
ΑΠ 1126/2009 ΝΟΜΟΣ ΑΠ 788/2005, ΕλΔνη 2006, 1654, ΑΠ
1374/2000 ΕλΔνη 2002, 423, ΕΑ 1396/2012 ΕφΑΔ 2011, 69) την κατά τους νομίμους τύπους σύσταση
διαθήκης με την οποία προσεβλήθη η νόμιμη μοίρα του (ΑΠ 1369/2014 ΧΡΙΔ 2015,
125, ΕφΘεσ 2040/2012 Αρμ
2013.735) καθώς και να προσδιορίσει το επί της κληρονομιάς ποσοστό, στο οποίο
ανέρχεται η νόμιμη μοίρα του, και για τον υπολογισμό αυτού, τα περιουσιακά
στοιχεία - ως και την αποτίμηση του σε χρήμα - τα οποία αποτελούν την
κληρονομιά, και δη το είδος, την έκταση και την αξία καθενός, καθώς και την
ιδιότητα τους ως κληρονομιαίων (ΑΠ 1440/2010 οπ).
Όταν, όμως, ο διαθέτης δεν κατέλιπε τίποτε στον
ενάγοντα ή αυτός αποποιήθηκε ενοχική κληροδοσία και δεν προβάλλονται απ' αυτόν
δωρεές εν ζωή του κληρονομουμένου καταλογιστέες στη νόμιμη μοίρα, χρέη και
έξοδα κηδείας αυτού, δεν παρίσταται ανάγκη αποτιμήσεως της κληρονομιάς, αλλά
ούτε και να αναφέρεται η αξία των καταλειφθένχων στον
εναγόμενο συγκληρονόμο περιουσιακών στοιχείων (ΟλΑΠ
769/1970 ΝοΒ 19, 334, ΑΠ 721/2010 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 948/2008
ΧΡΙΔ 2008, 142, ΕφΘεσ 2040/2012 οπ Εφ Θεσ 2472/1995 ΕλΔνη 1997, 1161)
διότι με την αγωγή περί νόμιμης μοίρας, η οποία όπως προαναφέρθηκε, είναι η
περί κλήρου αγωγή, ζητείται ορισμένο ποσοστό, κλάσμα της κληρονομιάς και δη επί
όλων των υπαρκτών κληρονομιαίων αντικειμένων, είτε
επί μερικών εξ αυτών. Με βάση δε τις διατάξεις αυτές στην εν λόγω αγωγή (περί
νόμιμης μοίρας) ενάγων νόμιμα απαιτεί να είναι ο νόμιμος μεριδούχος,
όταν αυτός ζητεί είτε τη νόμιμη μοίρα του ή τη συμπλήρωση της κατά το ελλείπον
ποσοστό και εναγόμενος εκείνος που αξιώνει για τον εαυτό του κληρονομικό
δικαίωμα και κατακρατεί την κληρονομιά ή αντικείμενο αυτής, ως κληρονόμος
αδιάφορα αν πραγματικά πιστεύει του αξιουμένου απ'
αυτόν κληρονομικού δικαιώματος (Εφ.Πατρ. 594/2007 ΑΧΑ
NO Μ 2008, 287). Περαιτέρω, η περί κλήρου αξίωση μεταβιβάζεται ενεργητικά και
στους κληρονόμους του αρχικού δικαιούχου (ορ. Α.Π.
1480/2001). Εξάλλου, κατά τις διατάξεις των άρθρων 1825, 1827, 1831 και 1833
Α.Κ., για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας οποιουδήποτε μεριδούχου,
η οποία συνίσταται στο μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας, λαμβάνεται ως βάση η
κατάσταση και η αξία της κληρονομιάς κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου,
δηλαδή όλα τα δεκτικά κληρονομικής διαδοχής περιουσιακά στοιχεία, που υπάρχουν
κατά το χρόνο αυτόν στην κληρονομιά {πραγματική κληρονομική ομάδα), στα οποία
προστίθενται και θεωρούνται ότι υπάρχουν στην κληρονομιά (πλασματική
κληρονομική ομάδα), με την αξία που έχουν κατά το χρόνο της παροχής, ο,τιδήποτε ο κληρονομούμενος παραχώρησε, όσο ζούσε, χωρίς
αντάλλαγμα, σε μεριδούχο, είτε με δωρεά είτε με άλλο
τρόπο, και επίσης οποιαδήποτε δωρεά που ο κληρονομούμενος έκανε στα τελευταία
δέκα χρόνια πριν από το θάνατο του, εκτός αν την επέβαλαν λόγοι ευπρέπειας ή
ηθικό καθήκον (ΟλΑΠ 1404/1984). Μετά τον καθορισμό
της αυξημένης (πλασματικής) αυτής κληρονομικής ομάδας θα εξευρεθεί, με βάση
αυτή, η νόμιμη μοίρα του μεριδούχου. Ειδικότερα, για
τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας του μεριδούχου: α)
εκτιμάται η αξία όλων των αντικειμένων της κληρονομιάς κατά το χρόνο του
θανάτου του κληρονομουμένου, β) αφαιρούνται από την αξία αυτή της πραγματικής
ομάδας της κληρονομιάς τα χρέη της και οι δαπάνες της κηδείας του
κληρονομουμένου και απογραφής της κληρονομιάς, η αφαίρεση δε των χρεών έχει
νόημα, μόνο εφόσον υπάρχουν και προστιθέμενες παροχές κατ' άρθρο 1831 παρ. 2 Α.Κ.
ή εφόσον καταλείπεται η νόμιμη μοίρα με κληροδοσία (Απ. Γεωργιάδης, Κληρονομικό
Δίκαιο, εκδ. 2010, σελ. 551 αρ. 27), γ) στο ποσό που
απομένει, μετά την αφαίρεση των παραπάνω χρεών, προστίθενται, με την αξία που
είχαν, κατά το χρόνο που πραγματοποιήθηκαν, οι πιο πάνω παροχές του
κληρονομουμένου προς τους μεριδούχους ή τρίτους, δ)
με βάση αυτή την αυξημένη (πλασματική) κληρονομική ομάδα, που προσδιορίσθηκε,
θα εξευρεθεί η νόμιμη μοίρα του μεριδούχου, ε) από το
ποσό αυτής (νόμιμης μοίρας) θα αφαιρεθεί η αξία των πραγμάτων, στα οποία τυχόν
έχει εγκατασταθεί ο μεριδούχος, καθώς και η αξία της
παροχής, που τυχόν έχει λάβει και υπόκειται σε συνεισφορά, στ) αν προκύπτει ότι
έχει καταλειφθεί σε αυτόν λιγότερο από τη νόμιμη μοίρα του, θα σχηματισθεί ένα
κλάσμα με αριθμητή το υπόλοιπο από την παραπάνω αφαίρεση και παρονομαστή την
αξία εκείνων των στοιχείων της πραγματικής ομάδας, από τα οποία (χωρίς αφαίρεση
των παραπάνω χρεών και δαπανών) θα λάβει ο μεριδούχος
το απαιτούμενο ποσοστό προς συμπλήρωση της νόμιμης μοίρας του (ΟλΑΠ 935/1975). Το κλάσμα αυτό ή ο δεκαδικός αριθμός, που
προκύπτει από τη διαίρεση του αριθμητή με τον παρονομαστή, αποτελεί το ποσοστό,
το οποίο πρέπει να λάβει ο μεριδούχος, πέραν εκείνων
που τυχόν είχαν καταλειφθεί σε αυτόν, αυτούσιο σε κάθε αντικείμενο της
πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς, για να συμπληρωθεί ή ληφθεί η νόμιμη μοίρα
του. Στην περίπτωση της μη καταλείψεως στο μεριδούχο κάποιου περιουσιακού στοιχείου με παροχή εν ζωή ή
με διάταξη τελευταίας βουλήσεως, δεν γίνεται αποτίμηση της κληρονομιάς και ως
εκ τούτου δεν έχουν θέση τα προρρηθέντα περί υπολογισμού της νόμιμης μοίρας,
κατά τα άρθρα 1831, 1833 και 1834 Α.Κ. (ΟλΑΠ 769/1970
ΝοΒ 19.334,ΑΠ 1029/2014, ΑΠ 1440/2010, ΑΠ 64/2006, ΕΠειρ 262/2016, ΕΑ 4230/2015, ΕΘ 33/2014 ΑΡΜ 2015.29, ΕΑ 1432/2007,
ΕΑ 2238/2003 ΝΟΜΟΣ, Απ. Γεωργιάδης, Κληρονομικό Δίκαιο, εκδ.
2010 σελ. 544 αρ. 7, σελ. 551 αρ. 27, Κ. Παπαδόπουλος, Αγωγές Εμπραγμάτου
Δικαίου, εκδ. 1995, τόμος Β, σελ. 84), διότι, στις
περιπτώσεις αυτές, ο μεριδούχος λαμβάνει ποσοστό επί
κάθε υπαρκτού κληρονομιαίου στοιχείου (Μπαλής, Κληρονομικό Δίκαιο, παρ. 148, σελ. 217). Τέλος, εάν
ο εναγόμενος, αμυνόμενος στην περί κλήρου αγωγή περί απόδοσης της νόμιμης
μοίρας, ισχυρισθεί ότι υπάρχουν και άλλα περιουσιακά στοιχεία, ο ισχυρισμός
αυτός αποτελεί ένσταση (Α.Π. 1440/2010 ΝΟΜΟΣ). Κατά δε το άρθρο 1832 παρ. 1
Α.Κ., η αξία της κληρονομιάς, εφόσον είναι αναγκαία, βρίσκεται «με εκτίμηση».
Εξεύρεση της αξίας της κληρονομιάς «με εκτίμηση» σημαίνει ότι, για τον
υπολογισμό της νόμιμης μοίρας, ως αξία της κληρονομιάς δεν νοείται η αγοραία
αξία, αλλά η πραγματική αξία αυτής, η οποία εξευρίσκεται με εκτίμηση και η
οποία, σε ομαλές οικονομικές συνθήκες συμπίπτει κατά κανόνα με την αγοραία (ορ.Α.Π. 507/2014, Α.Π. 1233/2009, Εφ.Θρακ.
27/2015 ΝΟΜΟΣ).
Στην
προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αγωγή της η ενάγουσα εκθέτει ότι στις 16
Απριλίου 2018 απεβίωσε στην κατοικία του στην Ακροποταμιά της Τ.Κ. Ροδιάς του
Δήμου Ήλιδας Ηλείας, ο ..., πατέρας των εναγομένων και κάτοικος εν ζωή
Ακροποταμιάς Ροδιάς Δήμου Ήλιδας. Ότι ο αποβιώσας κατέλειπε ως πλησιέστερους
συγγενείς του, αφενός μεν τους εναγομένους-γνήσια τέκνα του από τον πρώτο του
γάμο με την προαποβιώσασα, ..., αφετέρου δε τη
δεύτερη σύζυγο του, ... (μητέρα της ενάγουσας). Ότι στις 22 Απριλίου 2018
απεβίωσε στην κατοικία της στην Ακροποταμιά της Τ. Κ. Ροδιάς του Δήμου Ήλιδας η
... (μητέρα της ενάγουσας) και κατέλειπε μοναδικό εξ αδιαθέτου κληρονόμο αυτής
την ενάγουσα θυγατέρα της. Ότι ο ως άνω αποβιώσας κατέλιπε
την με ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 ιδιόγραφη διαθήκη του, νομίμως
δημοσιευθείσα - το περιεχόμενο της οποίας περιλαμβάνεται λεπτομερώς στην αγωγή
- με την οποία εγκατέστησε κληρονόμους στο σύνολο της κινητής και ακίνητης
περιουσίας του κατά το χρόνο του θανάτου του, όπως αυτή περιγράφεται λεπτομερώς
και κατά τα ειδικότερα στοιχεία της στην αγωγή, τους εναγόμενους γιους του,
παραλείποντας, ωστόσο, παντελώς την ευρισκόμενη εν ζωή κατά το χρόνο του
θανάτου του ανωτέρω σύζυγο του (...) και μητέρα της ενάγουσας. Ότι η συνολική
αξία της πραγματικής κληρονομιάς κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομούμενου
ανέρχεται οίο ποσό των 92,000€.
Ότι με τον τρόπο
που ο κληρονομούμενος κατέλιπε τα κληρονομιαία στοιχεία
στους εναγομένους
με την προαναφερθείσα διαθήκη
του, προσβλήθηκε
η νόμιμη
μοίρα της μητέρας της ενάγουσας, αφού ο διαθέτης
παρέλειψε να καταλείψει σε αυτήν κληρονομική μερίδα,
παρόλο που είναι μεριδούχος του και θα καλείτο στην
εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, μαζί με τους εναγομένους.
Με
βάση το παραπάνω ιστορικό, η ενάγουσα ζητεί, μετά από παραδεκτή τροπή του καταψηφιστικού αιτήματος της αγωγής της σε εντόκως
αναγνωριστικό (άρθρα 223, 294, 295 παρ.1 και 297 Κ.Πολ.Δ.),
να αναγνωρισθεί ότι η ανωτέρω διαθήκη είναι άκυρη κατά το μέρος που θίγει τη
νόμιμη μοίρα της, ήτοι κατά ποσοστό 1/8 εξ αδιαιρέτου, όπως το ποσοστό αυτό
προσδιορίζεται στην αγωγή, να αναγνωρισθεί το κληρονομικό δικαίωμα της νόμιμης
μοίρας της κατά το ως άνω ποσοστό εξ αδιαιρέτου επί των περιγραφόμενων στην
αγωγή κληρονομιαϊων ακινήτων, να αναγνωρισθεί η
υποχρέωση των εναγομένων να της αποδώσουν κατά το ως άνω ποσοστό την
κληρονομιά, χα ειδικότερα αντικείμενα της οποίας, όπως αυτά περιγράφονται στην
αγωγή, παράνομα κατακρατούν οι εναγόμενοι ως κληρονόμοι, και σε περίπτωση
αδυναμίας αυτούσιας απόδοσης αυτών, να αναγνωρισθεί η υποχρέωση των εναγομένων
να της καταβάλλουν το ποσό των 5.750€
έκαστος αυτών,
το οποίο
αντιστοιχεί στην αξία του ως άνω ποσοστού της νόμιμης μοίρας
και με το νόμιμο
τόκο από της επιδόσεως
της αγωγής
και μέχρις
εξοφλήσεως. Τέλος,
ζητά να κηρυχθεί η εκδοθησόμενη απόφαση
προσωρινά εκτελεστή
και να καταδικασθούν οι εναγόμενοι στη δικαστική της
δαπάνη.
Με
το παραπάνω περιεχόμενο και αιτήματα, η κρινόμενη αγωγή, παραδεκτώς
και αρμοδίως, καθ'ύλην και κατά τόπον (άρθρα 7, 8, 9 εδ.α', 11 αριθμ.1, 14 παρ.1α και 30 παρ.1 Κ.Πολ.Δ.) φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος
Δικαστηρίου και κατά την προκείμενη τακτική διαδικασία (αρ. 233 επ. Κ.Πολ.Δ.), δοθέντος ότι: α)
έχει επιδοθεί στους εναγομένους εντός της προθεσμίας των τριάντα (30) ημερών
από την κατάθεση της (αρ. 215 παρ.2 Κ.Πολ.Δ, όπως το
άρθρο αυτό ισχύει μετά την τροποποίηση του με τον Ν.4335/2015: ορ. τις με αριθμούς ... και .../7-1-2019 εκθέσεις επιδόσεως
της δικαστικής επιμελήτριας στο Πρωτοδικείο Αμαλιάδας, ...), β) έχουν κατατεθεί
από την ενάγουσα εντός της προθεσμίας των εκατό (100) ημερών από την κατάθεση
της αγωγής της (αρ. 237 παρ.1 Κ.Πολ.Δ., όπως το άρθρο
αυτό ισχύει μετά την τροποποίηση του με τον Ν.4335/2015) οι προτάσεις της, μαζί
με όλα τα αποδεικτικά μέσα και διαδικαστικά έγγραφα που επικαλούνται με αυτές,
τα αποδεικτικά επίδοσης της αγωγής και το πληρεξούσιο έγγραφο προς τη δικηγόρο
της, και γ) περίληψη της αγωγής έχει νομίμως και εμπροθέσμως (άρθρ. 220 Κ.Πολ.Δ.) εγγραφεί στα βιβλία διεκδικήσεων του
Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας, σε τόμο . και αριθμό . (ορ.
το με ημερομηνία 19 Δεκεμβρίου 2018 πιστοποιητικό του Υποθηκοφύλακα Αμαλιάδας).
Περαιτέρω, η ενάγουσα νομιμοποιείται ενεργητικά στην άσκηση της υπό κρίση
αγωγής, καθότι, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην ανωτέρω μείζονα σκέψη, η περί
κλήρου αγωγή (άρθρο 1871 Α.Κ.) μεταβιβάζεται ενεργητικά στους κληρονόμους ίου
αρχικού δικαιούχου. Η κρινόμενη αγωγή είναι επαρκώς ορισμένη, απορριπτόμενου του
περί αοριστίας ισχυρισμού των εναγομένων, καθότι περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία
στοιχεία για τη νομική της θεμελίωση. Ειδικότερα, δε, αναφέρει το θάνατο του
κληρονομουμένου, το κληρονομικό δικαίωμα που συνέδεε την αρχική
δικαιούχο-μητέρα της με τον κληρονομούμενο, την ιδιότητα των επιδίκων ακινήτων
ως κληρονομιαίων, την κατοχή και την κατακράτηση
αυτών από τους εναγομένους ως κληρονόμους του διαθέτη (pro
herede), την κατά τους νόμιμους τύπους σύνταξη της
διαθήκης, το επί της κληρονομιάς ποσοστό της νόμιμης μοίρας της και, τέλος, τα
περιουσιακά στοιχεία και την αποτίμηση τους σε χρήμα και δη το είδος, την
έκταση του καθενός και την ιδιότητα τους ως κληρονομιαίων
(ορ. ανωτέρω μείζονα σκέψη). Επίσης, η αγωγή είναι
νόμιμη, ερειδόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1710,
1712, 1721, 1771, 1774, 1813, 1820, 1825, 1829, 1831, 1832, 1834, 1871, 1872,
1895, 1897 και 1899 Α.Κ., ως και σε αυτές των άρθρων 70, 74, 75, 176, 189 παρ.1
και 191 παρ.2 Κ.Πολ.Δ., εκτός από: α) το αίτημα να
διαταχθεί η βίαιη αποβολή των εναγομένων κατά το ποσοστό της νόμιμης μοίρας της
ενάγουσας από τα κληρονομιαία ακίνητα, το οποίο είναι
μη νόμιμο, διότι η αποβολή και η εγκατάσταση στο ακίνητο, δεν διατάσσονται από
το Δικαστήριο, αλλά κατά το άρθρο 943 Κ.Πολ.Δ., επί
υποχρεώσεως προς παράδοση ή απόδοση ακινήτου πράγματος, προβλέπεται άμεση
εκτέλεση που γίνεται με την εκ μέρους του δικαστικού επιμελητή αποβολή του καθ'
ού η εκτέλεση και εγκατάσταση σε αυτό του
επισπεύδοντος, ενέργειες για τις οποίες συντάσσεται σχετική έκθεση από τον
δικαστικό επιμελητή (αρθ. 931 Κ.Πολ.Δ.).
Επομένως, η αποβολή και η εγκατάσταση αποτελούν μέσα εκτελέσεως τα οποία ο
δικαστικός επιμελητής χρησιμοποιεί, δυνάμει της ως άνω διατάξεως (άρθ. 943 Κ.Πολ.Δ.), για να εκτελέσει την απόφαση που διατάσσει την
απόδοση του ακινήτου και αποτελούν έργο και καθήκον του δικαστικού επιμελητή (ορ.Α.Π. 419/2016 ΝΟΜΟΣ, ΕφΠειρ
105/2016, Εφθεσσαλ 2382/2013 ΝΟΜΟΣ), β) το αίτημα περί
κηρύξεως της εκδοθησόμενης απόφασης προσωρινά
εκτελεστής, το οποίο είναι μη νόμιμο, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τη διάταξη του
άρθρου 904 παρ.2 εδ.α' Κ.Πολ.Δ.,
η παρούσα απόφαση, ως αναγνωριστική πλέον, δεν αποτελεί τίτλο εκτελεστό, ο
οποίος συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την κήρυξη μίας απόφασης προσωρινά
εκτελεστής (ορ. Εφ.Αθ.
628/2003, Εφ.Πειρ. 1014/1992 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Π.Πρ.Χαν. 14/2012 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, Π.Γέσιου-Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, τομ.I.,1998,
σελ.238-239, Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, ερμηνεία ΚΠολΔ,
τόμ. II, άρθρο 907, αριθ. 3, σ. 1721, Βαθρακοκοίλης, Κ.Πολ.Δ., Τομ. Ε',
άρθρ. 907, αριθ. 6, σ. 153, I. Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Α, έκδ. 2η [1985], σ.
57), και γ) η επικουρική βάση και το αίτημα της αγωγής να αναγνωρισθεί, αντί της
τυχόν υποχρέωσης των εναγομένων περί αποδόσεως του ποσοστού της νόμιμης μοίρας
επί των κληρονομιαίων, η υποχρέωση τους να
καταβάλλουν στην ενάγουσα το ποσό που αντιστοιχεί στην αξία του ποσοστού της
νόμιμης μοίρας της, το οποίο δεν είναι νόμιμο, καθόσον αίτημα της προκείμενης
αγωγής είναι η αναγνώριση του κληρονομικού δικαιώματος της νόμιμης μοίρας,
οπότε η μεριδούχος λαμβάνει αυτούσιο το ποσοστό της
νόμιμης μοίρας της σε κάθε αντικείμενο της πραγματικής ομάδας της κληρονομιάς (ορ. Α.Π.71/1998, Εφ.Αθ.4181/2008), ενώ η ενάγουσα δεν
επικαλείται είτε ότι τα αντικείμενα της κληρονομιάς έχουν πωληθεί, ώστε η ίδια
να δικαιούται το τίμημα της πώλησης ως αντικατάλλαγμα,
είτε ότι δεν είναι δυνατή για οιονδήποτε λόγο η αυτούσια απόδοση τους, ώστε οι
εναγόμενοι να ευθύνονται κατά τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό,
σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1873 Α.Κ. (ορ. Κ.Παπαδόπουλου: Αγωγές Κληρονομικού Δικαίου, εκδ.1995,
τ.Β',σελ.85-86). Επισημαίνεται, ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν τίθεται, κατ'επιταγή της διάταξης του άρθρου 106 του Ν. 2961/2001,
αυτεπαγγέλτως θέμα αναστολής της προόδου της δίκης μέχρι να προσαχθεί από την
ενάγουσα πιστοποιητικό του προϊσταμένου της αρμόδιας δημόσιας οικονομικής
υπηρεσίας, ότι υποβλήθηκε σε αυτόν η κατά το νόμο δήλωση φόρου κληρονομιάς για
τα επίδικα περιουσιακά στοιχεία ή εκδόθηκε από αυτόν πράξη επιβολής φόρου,
καθόσον, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις του άρθρου 7 παραπάνω νόμου,
ήτοι μεταξύ άλλων και σε περίπτωση επιδικίας περί το κληρονομικό δικαίωμα, ήτοι
περίπτωση επιδικίας περί το υποκείμενο του κληρονομικού δικαιώματος (παρ. γ)
συντρέχει δε η περίπτωση αυτή, οσάκις αμφισβητείται είτε η ιδιότητα ορισμένου
προσώπου ως κληρονόμου (ή ως κληροδόχου) είτε η έκταση του κληρονομικού του
δικαιώματος (ορ. Δ.Εφ.Πατρ.957/2017, Τ.Ν.Π. Νόμος).
Κατά τα λοιπά και κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη, πρέπει η αγωγή να ερευνηθεί
περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα, καθώς, λόγω του τραπέντος καταψηφιστικού αιτήματος της σε εντόκως αναγνωριστικό, δεν
απαιτείται η καταβολή δικαστικού ενσήμου (αρ.33 παρ.1 Ν.4446/2016).
Από
την εκτίμηση του συνόλου των εγγράφων που νομίμως μετ' επικλήσεως προσκομίζουν
οι διάδικοι - μερικά από τα οποία μνημονεύονται ειδικότερα στη συνέχεια, χωρίς
ωστόσο να παραλείπεται κανένα για την ουσιαστική διάγνωση της διαφοράς- τα
οποία λαμβάνονται υπόψη είτε προς άμεση απόδειξη, είτε για τη συναγωγή
δικαστικών τεκμηρίων (αρ.336 παρ.3 και 339 Κ.Πολ.Δ.),
από όσα ρητώς ή εμμέσως συνομολογούνται από τους διαδίκους με τις προτάσεις
τους (αρ.261 και 352 Κ.Πολ.Δ.) καθώς και από τα
διδάγματα της κοινής πείρας και της λογικής (αρ.336 παρ.4 Κ.Πολ.Δ.),
που λαμβάνονται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα
πραγματικά περιστατικά: Την 16η Απριλίου 2018 απεβίωσε στην κατοικία του στην
Ακροποταμιά της Τ.Κ. Ροδιάς Πηνείας του Δήμου Ήλιδας Π.Ε.Ηλείας ο ... (ορ.την με αριθμ.πρωτοκ../17-4-2018 ληξιαρχική πράξη θανάτου
του Δήμου Ήλιδας), ο οποίος κατέλιπε
ως μοναδικούς πλησιέστερους συγγενείς του: α) τους εναγόμενους, νόμιμα τέκνα
του από τον πρώτο του γάμο με την προαποβιώσασα κατά
το έτος 1996 σύζυγο του, και β) τη δεύτερη (2η) σύζυγο του, ... (μητέρα της
ενάγουσας), η οποία βρισκόταν εν ζωή κατά τον ως άνω χρόνο του θανάτου του. Οι
ανωτέρω θα καλούνταν στην κληρονομιά ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι σύμφωνα με τις
διατάξεις των άρθρων 1813 Α.Κ. και 1820 Α.Κ., σε ποσοστό 1/4, άλλως 2/8 εξ
αδιαιρέτου η σύζυγος του και από 3/8 εξ αδιαιρέτου έκαστος των εναγομένων. Εν
συνεχεία, την 22α Απριλίου 2018 απεβίωσε στην κατοικία της στην Ακροποταμιά της
Τ.Κ. Ροδιά του Δήμου Ήλιδας και η ..., δεύτερη (2η) σύζυγος του κληρονομούμενου
... (ορ. την με αριθμ. πρωτοκ../24-4-2018
ληξιαρχική πράξη θανάτου του Δήμου Ήλιδας). Η ανωτέρω απεβίωσε αδιάθετη (ορ. το με αριθμό ./22-2-2019 πιστοποιητικό περί μη
δημοσίευσης διαθήκης του Ειρηνοδικείου Αμαλιάδας), κατέλιπε,
δε, ως μοναδικό πλησιέστερο συγγενή της την ενάγουσα, γνήσιο τέκνο της από τον
πρώτο της γάμο με τον ... (ορ. το με αριθμ. πρωτοκ../4-5-2018 πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών
του Δήμου Ήλιδας). Συνεπώς, η ενάγουσα κατέστη μοναδική εξ αδιαθέτου κληρονόμος
της αποβιωσάσης μητέρας της. Προ του θανάτου του ο ... είχε συντάξει την με
ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 ιδιόγραφη διαθήκη του, νομίμως δημοσιευθείσα με το
υπ' αριθμ. ./2-5-2018 πρακτικό δημόσιας συνεδρίασης
του Ειρηνοδικείου Αμαλιάδας, το περιεχόμενο της οποίας έχει ως εξής: «...,
Σήμερα στο σπίτι μου στην Ακροποταμιά Ροδιάς Ηλείας στις 11 Οκτωβρίου 2017
ορίζω ότι αφήνω την κληρονομιά μου στα παιδιά μου . και . και το αυτοκίνητο στο
παιδί μου .. Υπογραφή.». Εκ των ανωτέρω προκύπτει σαφώς ότι ο διαθέτης
εγκατέστησε μοναδικούς κληρονόμους στο σύνολο της περιουσίας του τους γιους του
(εναγόμενους), ενώ αντιθέτως, ουδέν κατέλιπε στη
σύζυγο του (μητέρα της ενάγουσας), που βρισκόταν εν ζωή κατά το χρόνο του
θανάτου του και η οποία, εφόσον συνέτρεχε ως κληρονόμος στην πρώτη τάξη της εξ
αδιαθέτου κληρονομικής διαδοχής μαζί με τους εναγομένους-τέκνα του
κληρονομουμένου (οπότε ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος θα είχε κληθεί στο 1/4 της
κληρονομιάς), εκλήθη ως νόμιμη μεριδούχος στο 1/8 της
κληρονομιάς, αφού η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας.
Επομένως, η μητέρα της ενάγουσας ετύγχανε και νόμιμη μεριδοΰχος
του αποβιώσαντος συζύγου της στο μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας της, ήτοι κατά
το ποσοστό του 1/8 εξ αδιαιρέτου επί του συνόλου της κληρονομιαίας
περιουσίας. Ο κληρονομούμενος, κατά το χρόνο του θανάτου του είχε δικαίωμα
νομής και κατοχής επί των ακολούθων περιουσιακών στοιχείων, που αποτελούν την κληρονομιαία περιουσία του: 1. κατά το ποσοστό του ¼
εξ αδιαιρέτου επί ενός αγροτεμαχίου ποτιστικού, εμβαδού δύο (2) στρεμμάτων
περίπου, που βρίσκεται στη θέση «Ποτάμι» ή «Αυλάκι» της κτηματικής περιφέρειας
... του Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει ανατολικά με ιδιοκτησία ..., δυτικά με
ιδιοκτησία ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με ποτάμι, η αξία του
οποίου ανέρχεται κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομούμενου στο ποσό των 3.000€ και, συνεπώς, η αξία του ποσοστού του V*
εξ αδιαιρέτου
διαμορφώνεται στο ποσό των
750€.
2.
το ποσοστό του 1/4 εξ αδιαιρέτου επί μίας χαμώγειου
οικίας, αποτελούμενης από δύο δωμάτια με το οικόπεδο κάτω και γύρωθεν αυτής και προς το ανατολικό μέρος της όλης οικίας,
ήτοι ένα δωμάτιο προς ανατολάς, που βρίσκεται στη θέση «Μπέχρου»
του Δήμου Ήλιδας, εμβαδού 100 τ.μ., η οποία
οριοθετείται ανατολικώς με ιδιοκτησία ..., δυτικός με ιδιοκτησία με το υπόλοιπο
μισό της ιδιοκτησίας του ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με
ιδιοκτησία ..., η αξία του οποίου ανέρχεται κατά το χρόνο θανάτου του διαθέτη
στο ποσό των 1.000€,
και το ποσοστό του % εξ αδιαιρέτου,
στο ποσό των 250€.
3.
το ποσοστό του 1/4 εξ αδιαιρέτου επί ενός αγρού ξηρικού,
εμβαδού είκοσι (20) στρεμμάτων περίπου, που βρίσκεται στη θέση «Αγκάθι» ή «Μπέχρου» της κτηματικής περιφέρειας Ροδιάς Ακροποταμιάς του
Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει ανατολικά με ιδιοκτησία ..., δυτικά με
ιδιοκτησία ..., βόρεια με ιδιοκτησία ... και νοτίως με Ιερό Ναό κοινότητας Μπέχρου και η αξία του οποίου ανέρχεται κατά το χρόνο
θανάτου του κληρονομούμενου στο ποσό των 30.000€ και επομένως, η αξία του ποσοστού του 1/4
εξ αδιαιρέτου
διαμορφώνεται στο ποσό των
7.500€. Τα παραπάνω
ακίνητα είχαν περιέλθει αρχικά στον
κληρονομούμενο κατά το δικαίωμα της επικαρπίας μόνον, ενώ κατά την ψιλή
κυριότητα είχαν περιέλθει στην πρώτη σύζυγο του, ..., δυνάμει του υπ'
αριθμ../29-9-1964 προικοσυμβολαίου του τότε
συμβολαιογράφου Αμαλιάδας, ..., νομίμως μεταγραφέντος
στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας, σε τόμο . και αριθμό ..
Ακολούθως, με το άρθρο 15 εδ. β' Ν.1329/1983
καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας, με αποτέλεσμα κατά χρόνο έναρξης του παραπάνω
νόμου (ήτοι από την 18η/2/1983) οι σύζυγοι απέκτησαν πλέον δικαίωμα πλήρους
κυριότητας στα . προικώα ακίνητα. Συνεπώς, μετά την κατάργηση του θεσμού της
προίκας, τα ανωτέρω ακίνητα περιήλθαν κατά δικαίωμα πλήρους κυριότητας στην
τότε σύζυγο του, ..., η οποία τα κυρίευε έως το θάνατο της στις 29/11/1996,
οπότε και κληρονομήθηκε εξ αδιαθέτου (ορ. τα υπ'
αριθμ../27-3-2019 και ./27-3-2019 πιστοποιητικά περί μη δημοσίευσης διαθήκης
του Πρωτοδικείου και του Ειρηνοδικείου Αμαλιάδας αντίστοιχα), από τον σύζυγο
της (...) κατά ποσοστό 1/4 αδιαίρετα και από τα δύο τέκνα της (τους
εναγόμενους) και κατά ποσοστό 3/4 αδιαίρετα επί της κληρονομιαίας
περιουσίας, η οποία περιελάμβανε τα προπεριγραφέντα
τρία ακίνητα, ο δε κληρονομουμένος βρισκόταν στη νομή και στην κατοχή των
ανωτέρω ακινήτων έως και το χρόνο του θανάτου του. Οι εναγόμενοι, αρνούμενοι
την ιστορική βάση της αγωγής, υποστηρίζουν ότι η χαμώγειος
οικία στη θέση «Μπεχρού» ουδέποτε ανήκε στον
αποβιώσαντα πατέρα τους, αλλά στην πραγματικότητα ανήκε στον αδελφό του πατέρα
τους, ..., ενώ τόσο οι ίδιοι, όσο και ο πατέρας τους αναγνώρισαν τον τελευταίο
ως αποκλειστικό κύριο, νομέα και κάτοχο του συγκεκριμένου ακινήτου, δυνάμει του
υπ'αριθμ..../2012 συμβολαίου γονικής παροχής ψιλής
κυριότητας με παρακράτηση του δικαιώματος της επικαρπίας της συμβολαιογράφου
Αμαλιάδας, ..., νομίμως μεταγραφέντος στα βιβλία
μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας, σε τόμο . και αριθμό .. Ο ισχυρισμός
αυτός, ωστόσο, δεν ευσταθεί, διότι, όπως αποδείχθηκε, το παραπάνω ακίνητο είναι
προικώο και μετά την κατάργηση του θεσμού της προίκας περιήλθε κατά πλήρη και
αποκλειστική κυριότητα στην πρώτη (1η) σύζυγο του κληρονομούμενου και μητέρα
των εναγομένων, το οποίο δεν είχε αυτή μεταβιβάσει, όσο βρισκόταν εν ζωή (ορ. το υπ άριθμ. ./5-4-2019
πιστοποιητικό ιδιοκτησίας του Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας), ενώ από κανένα
στοιχείο δεν προέκυψε ότι μετά το θάνατο της οι κληρονόμοι της το μεταβίβασαν
σε τρίτον.
4.
ένα αγροτεμάχιο κατά πλήρη κυριότητα που βρίσκεται στη θέση «Μελίσσια» της
κτηματικής περιφέρειας Ροδιάς Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, εκτάσεως 7
στρεμμάτων περίπου με τα εντός αυτού 20 ελαιόδενδρα,
το οποίο συνορεύει ανατολικά με ιδιοκτησία ..., δυτικά με δρόμο, βορείως με
ιδιοκτησία ... και νοτίως με ιδιοκτησία ..., αξίας κατά το χρόνο θανάτου του
κληρονομούμενου 14.000Ε. Έτσι, συνολικά η αξία της πραγματικής κληρονομιαίας περιουσίας του θανόντος ανερχόταν κατά τον
επίδικο χρόνο στο ποσό των (750€
+ 7.500€ +
14.000€ +
250€=)
22.500€. Η ενάγουσα
εκθέτει στην αγωγή της ότι ο ανωτέρω διαθέτης
είχε κατά το χρόνο
του θανάτου
του και κατά δικαίωμα
πλήρους κυριότητας και έναν αγρό ποτιστικό,
ευρισκόμενο στη θέση «Λάζος» της κτηματικής περιφέρειας της Τ.Κ. Ροδιάς
Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, εκτάσεως δύο (2) στρεμμάτων περίπου, το οποίο
απέκτησε δυνάμει του υπ' αριθμ..../1988 αγοραπωλητηρΐου συμβολαίου του άλλοτε συμβολαιογράφου
Αμαλιάδας, ..., νομίμως μεταγραφέντος στα βιβλία
μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας σε τόμο . και αριθμό .. Συγκεκριμένα,
το ως άνω ακίνητο αγόρασε ο διαθέτης από τον ..., πλην όμως, όπως αποδείχθηκε
εκ των υστέρων, το ακίνητο αυτό δεν ανήκε κατά κυριότητα στον πωλητή, αλλά
αληθινός κύριος και νομέας αυτού ήταν ο ..., ο οποίος και άσκησε εναντίον του
διαθέτη την από 3/7/2006 (αρ. εκθ. καταθ../2006)
αγωγή του ενώπιον του Ειρηνοδικείου Αμαλιάδας, με την οποία αιτήθηκε να
αναγνωρισθεί η κυριότητα του επί του ανωτέρω αγρού, να υποχρεωθεί ο εναγόμενος
(εν προκειμένω ο διαθέτης) να του το αποδώσει και να αναγνωρισθεί η ακυρότητα
του ως άνω αγοραπωλητηρΐου συμβολαίου. Η δίκη που
άνοιξε με την με αρ. εκθ. καταθ../2006 αγωγή,
καταργήθηκε με την επίτευξη δικαστικού συμβιβασμού μεταξύ των διαδίκων, το
περιεχόμενο του οποίου περιλαμβάνεται στα υπ' αριθμ.
./23-4-2007 πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Ειρηνοδικείου Αμαλιάδας, δυνάμει
του οποίου, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ο εναγόμενος (ο διαθέτης εν
προκειμένω) αναγνώρισε τον ενάγοντα αποκλειστικό κύριο του επιδίκου ακινήτου,
δηλαδή μόνο του εδαφικού τμήματος των δύο (2) στρεμμάτων (εκ της συνολικής
εκτάσεως των 8 στρεμμάτων που αφορούσε η αγωγή), του παρέδωσε, δε, το
συγκεκριμένο ως άνω ακίνητο κατά χρήση και κατοχή. Κατά συνέπεια, το παραπάνω
ακίνητο στη θέση «Λάζος» δεν βρισκόταν στη νομή και οτην
κατοχή του κληρονομούμενου κατά το χρόνο του θανάτου του, και κατ' επέκταση δεν
συμπεριλαμβανόταν στην κληρονομιαία περιουσία του,
γενομένου, έτσι, δεκτού ως κατ' ουσίαν βάσιμου
σχετικού ισχυρισμού του εναγομένων. Πλέον τούτων, ο διαθέτης, δυνάμει του υπ'αριθμ. ./20-2-1996 συμβολαίου γονικής παροχής του τότε
συμβολαιογράφου Αμαλιάδας, ..., νομίμως μεταγεγραμμένου
στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Αμαλιάδας (τόμος . και αριθμός
μεταγραφής .), μεταβίβασε, λόγω γονικής παροχής στον υιό του, ... (1ο
εναγόμενο) και υπό τον όρο να καταλογισθεί η παροχή αυτή στη νόμιμη μοίρα του,
την πλήρη και αποκλειστική κυριότητα επί ενός οικοπέδου, εμβαδού 100 τ.μ.
περίπου, μετά της εντός αυτού διώροφου οικίας, επιφανείας 40 τ.μ. περίπου κατ' όροφο,
κειμένου εντός του συνοικισμού Ακροποταμιά της Τ.Κ. Ροδιάς του Δήμου Ήλιδας, συνορευόμενου ανατολικά
με ιδιοκτησία ..., δυτικά με ιδιοκτησία ... βόρεια με κοινοτικό δρόμο και νότια
με ιδιοκτησία ..., συνολικής αξίας κατά το χρόνο που έλαβε χώρα η παροχή
3.826.000 δραχμών ή . 11.228,17€.
Η παροχή
αυτή του κληρονομούμενου προς τον άνω μεριδούχο λαμβάνεται
υπόψη για την εξεύρεση
της πλασματικής
κληρονομικής ομάδας.
Περαιτέρω, οι εναγόμενοι με τις νομίμως και εμπροθέσμως κατατεθειμένες
προτάσεις τους ισχυρίζονται ότι όσο ζούσε ο κληρονομούμενος πατέρας τους
κατέβαλλε ως οικονομική βοήθεια προς τη σύζυγο του και μητέρα της ενάγουσας
διάφορα χρηματικά ποσά, προκειμένου να εξοφλήσει τις οφειλές της προς τον
ασφαλιστικό της φορέα και εν συνεχεία να συνταξιοδοτηθεί και με σκοπό να
συνυπολογισθούν τα ποσά αυτά στη νόμιμη μοίρα της. Ειδικότερα, υποστηρίζουν ότι
κατέβαλλε στις 30/6/2010 το ποσό των 432,66€, στις
10/12/2012 το
ποσό των 200€
και στις
27/12/2012 το ποσό των
100€, ενώ περί τα τέλη του έτους
1999 είχε καταβάλλει στη σύζυγο του και το χρηματικό ποσό των 600.000 δραχμών (ή
1.760,83€)
ως οικονομική
βοήθεια, προκειμένου
να ανοίξει
επιχείρηση καφενείου
στο συνοικισμό
της Ακροποταμιάς, το οποίο ποσό πρέπει επίσης
να συνυπολογισθεί στη νόμιμη μοίρα της. Ο ισχυρισμός αυτός των εναγομένων
συνιστά νόμιμη ένσταση (άρθρο 1833 Α.Κ.) και πρέπει να ερευνηθεί κατ'ουσίαν. Προς επίρρωση του ισχυρισμού τους αυτού
επικαλούνται και προσκομίζουν το με ημερομηνία 30/6/2010 γραμμάτιο της
Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος, ποσού 432,66€, το με ημερομηνία
10/12/2012 γραμμάτιο
της Εμπορικής
Τράπεζας της Ελλάδος, ποσού
200€ και το με ημερομηνία
27/12/2012 γραμμάτιο
της ίδιας
ως άνω τράπεζας, ποσού
100€, τα οποία
εκδόθηκαν επ' ονόματι της ανωτέρω μεριδούχου και προκειμένου αυτή να προβεί
στην εξόφληση
των ασφαλιστικών
της εισφορών.
Πλην όμως, τα ως άνω προσκομισθέντα παραστατικά
ουδόλως αποδεικνύουν,
κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ότι τα συγκεκριμένα
χρηματικά ποσά πράγματι καταβλήθηκαν από τον κληρονομούμενο για λογαριασμό της
συζύγου του. Και τούτο διότι, από το με ημερομηνία 30/6/2010 γραμμάτιο της
Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος αποδεικνύεται ότι η καταβολή του ποσού των
432,66€ πραγματοποιήθηκε από
την ίδια τη μεριδοΰχο, καθώς μόνο το δικό της όνομα
αναγράφεται ως καταθέτιδα στο παραπάνω παραστατικό,
ενώ από τα με ημερομηνίες 10/12/2012 και 27/12/2012 γραμμάτια της Εμπορικής
Τράπεζας της Ελλάδος προκύπτει ότι η πληρωμή του ποσού των 200€ και των 100€
αντίστοιχα, έγινε
από τον 1° εναγόμενο,
σε καμία
όμως περίπτωση
από τον κληρονομούμενο.
Περαιτέρω,
ουδόλως αποδείχθηκε και ο ισχυρισμός των εναγομένων ότι ο κληρονομούμενος
πατέρας τους είχε καταβάλει στη μεριδοΰχο σύζυγο του
ως οικονομική βοήθεια και το χρηματικό ποσό των 600.000 δραχμών (κατά το έτος
1999) προκειμένου να ανοίξει την επιχείρηση καφενείου που διατηρούσε στον
συνοικισμό της Ακροποταμιάς. Εξάλλου, από το σύνολο του αποδεικτικού υλικού δεν
προέκυψε ότι ο κληρονομούμενος είχε προβεί σε οποιαδήποτε άλλη παροχή προς τη μεριδούχο σύζυγο του, ώστε να προστεθεί αυτή στην
κληρονομιά. Επιπλέον, δεν αποδείχθηκε ότι, πλην τον προαναφερόμενων ακινήτων, ο
ανωτέρω διαθέτης είχε άλλα περιουσιακά στοιχεία, με την ιδιόγραφη δε διαθήκη
του προσέβαλε το κληρονομικό δικαίωμα της συζύγου του. Επομένως, μετά το θάνατο
της αρχικής μεριδούχου, η ενάγουσα θυγατέρα της
δικαιούται να λάβει τη νόμιμη μοίρα της, η οποία ανέρχεται στο ήμισυ της εξ
αδιαθέτου μερίδας, δηλαδή σε ποσοστό 1/8 (ή 12,5%), λαμβανομένου υπόψη ότι ως
εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του αποβιώσαντος εκλήθησαν οι εναγόμενοι υιοί του και η
εν ζωή σύζυγος του και μητέρα της ενάγουσας. Για τον υπολογισμό, εξάλλου, της
νόμιμης μοίρας της ανωτέρω μεριδούχου και ήδη της
ενάγουσας λαμβάνεται ως βάση η αξία της κληρονομιάς κατά το χρόνο θανάτου του
διαθέτη, η οποία ανέρχεται σε 22.500€
(750€ +
7.500€ +
14.000€ +
250€), και αποτελεί
την πραγματική
ομάδα της κληρονομιάς. Από το ποσό αυτό δεν αφαιρούνται χρέη της κληρονομιάς
και δαπάνες
της κηδείας,
εφόσον δεν επικαλούνται κάτι τέτοιο οι διάδικοι. Ακολούθως,
προστίθεται και θεωρείται ότι υπάρχει στην κληρονομιά (πλασματική κληρονομική
ομάδα) η γονική παροχή, στην οποία προέβη ο κληρονομούμενος προς τον υιό του, 1ο
εναγόμενο, με το υπ'αριθμ
./1996 συμβόλαιο, η αξία της οποίας κατά το χρόνο που
πραγματοποιήθηκε ήταν 11.228,17€.
Με βάση την αυξημένη
(πλασματική) κληρονομική
ομάδα, η αξία της οποίας ανέρχεται
σε 33.728,17€ (22.500€ + 11.228,17€) και με δεδομένο
ότι δεν αποδείχθηκε καμία
παροχή προς την ανωτέρω
μεριδούχο, εξευρίσκεται η νόμιμη μοίρα της,
ανερχόμενη σε 4.216,02€
(33.728,17€
Χ 12,5%) η οποία
τίθεται ως αριθμητής με παρονομαστή του κλάσματος την αξία της πραγματικής ομάδας
της κληρονομιάς
(4.216,02/22.500), από την οποία
θα λάβει
η μεριδούχος το απαιτούμενο ποσοστό της νόμιμης μοίρας της. Το κλάσμα
αυτό ή ο δεκαδικός αριθμός που προκύπτει από τη διαίρεση του αριθμητή με τον
παρονομαστή, δηλαδή 4.216,02/22.500 Χ 100 = 18,7%, αποτελεί το ποσοστό εξ
αδιαιρέτου το οποίο θα έπρεπε να λάβει αυτούσιο η ως άνω μεριδούχος
επί των κληρονομιαίων ακινήτων και το οποίο πλέον
δικαιούται η ενάγουσα ως μοναδική εξ αδιαθέτου κληρονόμος της. Ωστόσο, με την
ένδικη αγωγή της η ενάγουσα ζητεί μόνο ποσοστό 12,5% (ή 1/8) επί της κληρονομιαίας περιουσίας του κληρονομουμένου, το οποίο και
μόνο θα πρέπει να της επιδικαστεί. Οι εναγόμενοι, άλλωστε, προσβάλλουν το
κληρονομικό δικαίωμα της νόμιμης μοίρας της, καθόσον, με βάση τη διαθήκη του
αποβιώσαντος, κατακρατούν ως αποκλειστικοί κληρονόμοι, επιπλέον από την
κληρονομική τους μερίδα, και το ανωτέρω ποσοστό (12,5%) που αναλογεί στην
κληρονομική μερίδα της ενάγουσας.
Κατ'
ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η κρινόμενη αγωγή και ως
κατ' ουσίαν βάσιμη, να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της
με ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 ιδιόγραφης διαθήκης του διαθέτη κατά το ποσοστό
που θίγει τη νόμιμη μοίρα της ενάγουσας, ήτοι κατά το ποσοστό του 12,5% (ή 1/8)
εξ αδιαιρέτου επί των περιγραφόμενων ως άνω κληρονομιαίων
ακινήτων, να αναγνωρισθεί το κληρονομικό δικαίωμα της νόμιμης μοίρας της
ενάγουσας κατά το ως άνω ποσοστό και να αναγνωρισθεί η υποχρέωση των
εναγομένων, οι οποίοι κατακρατούν ως κληρονόμοι του αποβιώσαντος τα ως άνω κληρονομιαία ακίνητα, να αποδώσουν αυτά στην ενάγουσα και
κατά το ποσοστό του 12,5% (ή 1/8) εξ αδιαιρέτου. Τέλος, μέρος των δικαστικών
εξόδων της ενάγουσας πρέπει, κατά μερική παραδοχή του σχετικού νόμιμου αιτήματος
της, να επιβληθούν σε βάρος των εναγομένων, ανάλογα με την έκταση της ήττας των
τελευταίων (άρθρο 178 παρ.1 Κ.Πολ.Δ.) κατά τα
ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.
ΓΙΑ
ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΕΙ
αντιμωλία των διαδίκων.
ΔΕΧΕΤΑΙ
κατά ένα μέρος την αγωγή.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ
την ακυρότητα της με ημερομηνία 11 Οκτωβρίου 2017 ιδιόγραφης διαθήκης του ...,
κατοίκου εν ζωή Ακροποταμιάς της Τ.Κ. Ροδιάς του Δήμου Ήλιδας, που απεβίωσε
στην Ακροποταμιά Δήμου Ήλιδας στις 16 Απριλίου 2018, κατά το ποσοστό που θίγει
τη νόμιμη μοίρα της ενάγουσας, ήτοι του 12,5% (ή 1/8) εξ αδιαιρέτου επί των κληρονομιαίων ακινήτων.
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ
το κληρονομικό δικαίωμα της νόμιμης μοίρας της ενάγουσας και κατά το ποσοστό
του 12,5% (ή 1/8) εξ αδιαιρέτου, επί των κάτωθι κληρονομιαίων
ακινήτων: 1. επί του ποσοστού του 1/4 εξ αδιαιρέτου ενός αγροτεμαχίου
ποτιστικού, εμβαδού δύο (2) στρεμμάτων περίπου, που βρίσκεται στη θέση «Ποτάμι»
ή «Αυλάκι» της κτηματικής περιφέρειας Μπέχρου του
Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει ανατολικά με
ιδιοκτησία ..., δυτικά με ιδιοκτησία ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως
με ποτάμι. 2. επί του ποσοστού του 1/4 εξ αδιαιρέτου μίας χαμώγειου
οικίας, αποτελούμενης από δύο δωμάτια με το οικόπεδο κάτω και γύρωθεν αυτής και προς το ανατολικό μέρος της όλης οικίας,
ήτοι ένα δωμάτιο προς ανατολάς, που βρίσκεται στη θέση «Μπέχρου»
του Δήμου Ήλιδας, εμβαδού 100 τ.μ., η οποία
οριοθετείται ανατολικώς με ιδιοκτησία ..., δυτικώς με ιδιοκτησία με το υπόλοιπο
μισό της ιδιοκτησίας του ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με
ιδιοκτησία .... 3. επί του ποσοστού του 1/4 εξ αδιαιρέτου ενός αγρού ξηρικού, εμβαδού είκοσι (20) στρεμμάτων περίπου, που
βρίσκεται στη θέση «Αγκάθι» ή «Μπέχρου» της
κτηματικής περιφέρειας Ροδιάς Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει
ανατολικά με ιδιοκτησία ..., δυτικά με ιδιοκτησία ..., βόρεια με ιδιοκτησία ...
και νοτίως με Ιερό Ναό κοινότητας Μπέχρου. 4. επί
ενός αγροτεμαχίου που βρίσκεται στη θέση «Μελίσσια» της κτηματικής περιφέρειας
Ροδιάς Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, εκτάσεως 7 στρεμμάτων περίπου με τα εντός
αυτού 20 ελαιόδενδρα, το οποίο συνορεύει ανατολικά με
ιδιοκτησία ..., δυτικά με δρόμο, βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με
ιδιοκτησία ...
ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ
την υποχρέωση των εναγομένων να αποδώσουν στην ενάγουσα κατά το ποσοστό του
12,5% (ή 1/8) ε§ αδιαιρέτου τα κάτωθι κληρονομιαία
ακίνητα: 1. κατά το ποσοστό του 1/4 εξ αδιαιρέτου ενός αγροτεμαχίου ποτιστικού,
εμβαδού δύο (2) στρεμμάτων περίπου, που βρίσκεται στη θέση «Ποτάμι» ή «Αυλάκι»
της κτηματικής περιφέρειας Μπέχρου του Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει ανατολικά με ιδιοκτησία ...,
δυτικά με ιδιοκτησία ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με ποτάμι. 2.
κατά το ποσοστό του 1/4 εξ αδιαιρέτου μίας χαμώγειου
οικίας, αποτελούμενης από δύο δωμάτια με το οικόπεδο κάτω και γύρωθεν αυτής και προς το ανατολικό μέρος της όλης οικίας,
ήτοι ένα δωμάτιο προς ανατολάς, που βρίσκεται στη θέση «Μπέχρου»
του Δήμου Ήλιδας, εμβαδού 100 τ.μ., η οποία
οριοθετείται ανατολικώς με ιδιοκτησία ..., δυτικώς με ιδιοκτησία με το υπόλοιπο
μισό της ιδιοκτησίας του ..., βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με
ιδιοκτησία .... 3. κατά το ποσοστό του 1/4 εξ αδιαιρέτου ενός αγρού ξηρικού, εμβαδού είκοσι (20) στρεμμάτων περίπου, που
βρίσκεται στη θέση «Αγκάθι» ή «Μπέχρου» της
κτηματικής περιφέρειας Ροδιάς Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, το οποίο συνορεύει
ανατολικά με ιδιοκτησία ..., δυτικά με ιδιοκτησία ..., βόρεια με ιδιοκτησία ...
και νοτίως με Ιερό Ναό κοινότητας Μπέχρου. 4. ένα
αγροτεμάχιο που βρίσκεται στη θέση «Μελίσσια» της κτηματικής περιφέρειας Ροδιάς
Ακροποταμιάς του Δήμου Ήλιδας, εκτάσεως 7 στρεμμάτων περίπου με τα εντός αυτού
20 ελαιόδενδρα, το οποίο συνορεύει ανατολικά με
ιδιοκτησία ..., δυτικά με δρόμο, βορείως με ιδιοκτησία ... και νοτίως με
ιδιοκτησία ...
ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ
σε βάρος των εναγομένων μέρος των δικαστικών εξόδων της ενάγουσας, τα οποία
ορίζει στο ποσό των διακοσίων εξήντα δύο (262€) ευρώ.
Κρίθηκε,
αποφασίστηκε και δημοσιεύθηκε στην Αμαλιάδα, την 13η Δεκεμβρίου 2019, σε
έκτακτη και δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του, χωρίς την παρουσία των
διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.
Η
ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ