ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

 

ΤριμΕφΛαρ 154/2021

 

Διαθήκη - Ίδρυμα - Κοινωφελής σκοπός - Ερμηνεία διαθήκης - Εφετείο - Εκούσια δικαιοδοσία - Εκτέλεση σκοπού - Αίτηση - Περιουσία υπέρ κοινωφελούς σκοπού - Επωφελέστερη αξιοποίηση καταληφθείσας περιουσίας - Ορος του αναπαλλοτριώτου - Αρση όρου αναπαλλοτριώτου με διαθήκη -.

 

Περιουσία καταληφθείσα με διαθήκη υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Κατ’ αρχήν απαγορεύεται η μεταβολή του σκοπού. Κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή η επωφελέστερη αξιοποίηση ή διάθεση για τον ίδιο ή άλλον κοινωφελή σκοπό από εκείνον για τον οποίο καταλείφθηκε η περιουσία αν βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση του διαθέτη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Απόφαση ότι ο κοινωφελής σκοπός που όρισε ο διαθέτης με τη δημόσια διαθήκη του δεν μπορεί να εκπληρωθεί. Ερμηνεία αληθούς βουλήσεως του διαθέτη. Επωφελέστερη αξιοποίηση της καταληφθείσας περιουσίας και άδεια ενεργειών προς εκπλήρωση του σκοπού.

 

 

 

ΑΡΙΘΜΟΣ 154/2021

ΤΟ ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ

 

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ευαγγελία Καρδάση, Πρόεδρο Εφετών, Ελένη Μούρτζη, Βασιλική Γιαννακού – Εισηγήτρια, Εφέτες και από τη Γραμματέα Αλεξάνδρα Μπουραδάμου.

 

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 28 Μαΐου 2021 για να δικάσει την κάτωθι υπόθεση:

 

Του Αιτούντος: Του ειδικά αναγνωρισμένου Φιλανθρωπικού Ιδρύματος με την επωνυμία «.....», που εδρεύει στη Θήβα Βοιωτίας, επί της οδού ..... αρ. ..... και εκπροσωπείται νόμιμα, το οποίο εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Θεόδωρο Αγγούρη.

 

Το αιτούν ζητά να γίνει δεκτή η από 30-7-2020 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ./2020 αίτηση, την οποία άσκησε ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου.

 

Η συζήτηση της αίτησης προσδιορίστηκε αρχικά για τη δικάσιμο της 12-2-2021, κατά την οποία, λόγω αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων όλης της χώρας, για προληπτικούς λόγους δημοσίας υγείας (λόγω Covid-19), ματαιώθηκε η εκδίκασή της. Ήδη μετά την επαναλειτουργία των δικαστηρίων, με την με αριθμ. ./2021 πράξη της Διευθύνουσας το Εφετείο Λάρισας Προέδρου Εφετών εισήχθη οίκοθεν για συζήτηση η υπόθεση στη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας.

 

Η υπόθεση εκφωνήθηκε από τη σειρά του οικείου πινακίου και συζητήθηκε.

 

Ο πληρεξούσιος δικηγόρος του αιτούντος αναφέρθηκε στις προτάσεις που κατέθεσε.

 

 

ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ

 

 

Κατά τη διάταξη του άρθρου 109 παρ. 1 του Συντάγματος, δεν επιτρέπεται η μεταβολή του περιεχομένου η των όρων διαθήκης, κωδίκελου η δωρεάς, ως προς τις διατάξεις τους υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Η συνταγματική αυτή διάταξη αποβλέπει στην προστασία και κατοχύρωση της θέλησης των διαθετών και δωρητών και εναντίον των πράξεων της Πολιτείας, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν νομοθετικό περιεχόμενο και σύμφωνα με αυτή δεν επιτρέπεται κατ’αρχήν, η μεταβολή του σκοπού περιουσίας που έχει ταχθεί υπέρ του Δημοσίου ή προς εξυπηρέτηση κοινής ωφελείας, όχι μόνο με διατάγματα, αλλά ούτε και με νόμο (ΟλΑΠ 1241/1979 ΝοΒ 28.709, ΑΠ 1547/2010). Κατ’ εξαίρεση, όμως, επιτρέπεται, σύμφωνα με την παρ. 2 του ιδίου άρθρου του Συντάγματος, η επωφελέστερη αξιοποίηση ή η διάθεση του καταλειφθέντος ή δωρηθέντος περιουσιακού στοιχείου, υπέρ του ιδίου ή άλλου (συγγενούς) κοινωφελούς σκοπού, στην ίδια περιοχή που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής, ή στην ευρύτερη περιφέρειά της, όταν βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση, είτε ότι η θέληση του διαθέτη ή του δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί για οποιοδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου της, ως προς τον ορισθέντα σκοπό, είτε ότι ότι η θέληση αυτή μπορεί να ικανοποιηθεί πληρέστερα με την μεταβολή της εκμετάλλευσης του υπ’ όψη περιουσιακού στοιχείου, όπως ειδικός νόμος θα ορίσει. Εξάλλου, κατά το άρθρο 10 παρ. 1, 2, 3 και 4 εδ. α και β του Ν. 4182/10.09.2013, “1. Περιουσίες που καταλείπονται υπέρ κοινωφελών σκοπών αξιοποιούνται κατά τον τρόπο που όρισε ο διαθέτης ή δωρητής. Απαγορεύεται η μεταβολή, τόσο των παραπάνω κοινωφελών σκοπών, όσο και του τρόπου και των όρων διαχείρισης της περιουσίας, καθώς και των ορισμών για τον τρόπο διοίκησής της. 2. Αν υπάρχει αμφιβολία περί του περιεχομένου της βούλησης του διαθέτη ή δωρητή ή αμφισβήτηση επ’ αυτού, αυτή επιλύεται από το αρμόδιο κατ’ άρθρο 825 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας Δικαστήριο. 3. Το κατά την προηγούμενη παράγραφο δικαστήριο αποφαίνεται επίσης, κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επί του εάν η βούληση του διαθέτη ή δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί για οποιονδήποτε λόγο, καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος της και καθορίζει τον τρόπο της επωφελέστερης ή ασφαλέστερης αξιοποίησης της περιουσίας, καθώς και το σκοπό και την περιοχή για την οποία πρέπει αυτή να διατεθεί Αν μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης του προηγούμενου εδαφίου, ο τρόπος αξιοποίησης που επετράπη με αυτήν κατέστη για οποιονδήποτε λόγο ανέφικτος, είναι δυνατή η αξιοποίηση της περιουσίας σύμφωνα με τον τρόπο που περιέγραψε ο διαθέτης ή ο δωρητής, χωρίς να απαιτείται η έκδοση νέας απόφασης, με απόφαση του οργάνου διοίκηση της περιουσίας που κοινοποιείται στην αρμόδια αρχή εντός τριάντα (30) ήμερων. 4. Η αίτηση προς το δικαστήριο υποβάλλεται από την αρμόδια αρχή, μετά από προηγούμενη ακρόαση του οργάνου διοίκηση της περιουσίας. Η αίτηση υποβάλλεται και από κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον και κοινοποιείται στην αρμόδια αρχή, επί ποινή απαράδεκτου της συζητήσεως...”. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 10 παρ. 1,2 και 3, 4 εδ. α και β του N. 4182/2013, με τον oποιο καταργήθηκαν ο ΑΝ 2039/1939, ο Ν. 455/1976, καθώς και κάθε άλλη γενική ή ειδική συναφής διάταξη, συνάγεται ότι επιτρέπεται με απόφαση του καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμοδίου Εφετείου, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 επ. και 825 του ΚΠολΔ), να βεβαιωθεί με δικαστική απόφαση ότι η θέληση του διαθέτη ή του δωρητή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί για οποιοδήποτε λόγο καθόλου ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου της, ότι είναι δυνατή είτε η ικανοποίηση άλλου παρόμοιου κοινωφελούς σκοπού, είτε η πληρέστερη ικανοποίηση του ίδιου κοινωφελούς σκοπού και ότι προς τούτο είναι αναγκαία μεταβολή της παρούσας εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου καταλειφθέντος ή δωρηθέντος περιουσιακού στοιχείου ή και όλης της αφιερωθείσας υπέρ του κοινωφελούς σκοπού περιουσίας. Με την προαναφερόμενη απόφαση το αρμόδιο δικαστήριο, στο πλαίσιο της μεταβολής αυτής, αποφαίνεται και περί του τρόπου της επωφελέστερης αξιοποίησης της εν λόγω περιουσίας (ή μέρους της) ή της επιτρεπόμενης διάθεσης αυτής (ή μέρους της). Η αίτηση για έκδοση απόφασης με το ανώτερο περιεχόμενο υποβάλλεται από την αρμόδια αρχή ή από κάθε άλλο πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 50 του νόμου 4182/2013, που επανέλαβε τις διατάξεις του άρθρου 96 του Α.Ν. 2039/1939 1. Περιουσία, η οποία διατίθεται σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 του παρόντος αποτελεί ίδρυμα που διοικείται σύμφωνα με όσα προβλέπονται στη συστατική πράξη, όταν η εκτέλεση του κοινωφελούς σκοπού ανατίθεται σε φυσικά πρόσωπα ή σε νομικά πρόσωπα που συνιστώνται με αυτήν. Ομοίως αποτελεί αυτοτελές ίδρυμα η διάθεση περιουσίας σε υφιστάμενα νομικά πρόσωπα για κοινωφελείς σκοπούς, όταν ορίζεται ιδιαίτερος τρόπος διοίκησης της. 2. Περιουσία, η οποία καταλείπεται σε υφιστάμενα ιδρύματα, σωματεία, οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και λοιπά νομικά πρόσωπα, με επιδιωκόμενο σκοπό που προσδιορίζεται επαρκώς και είναι διαφορετικός από αυτόν που επιδιώκει το υφιστάμενο νομικό πρόσωπο, χωρίς να καθορίζεται ιδιαίτερος τρόπος διοίκησης, αποτελεί ομάδα περιουσίας διακεκριμένη από την περιουσία του νομικού προσώπου ως κεφάλαιο αυτοτελούς διαχείρισης. 3. Αν δεν προσδιορίζεται ειδικότερα ή δεν συνάγεται επαρκώς από τη συστατική πράξη ο επιδιωκόμενος σκοπός, θεωρείται ότι η περιουσία έχει καταλειφθεί για την εξυπηρέτηση του σκοπού, που επιδιώκει κατά τον προορισμό του το νομικό πρόσωπο και εντάσσεται στην υπόλοιπη περιουσία του. Αν ο σκοπός είναι όμοιος, ο δε οριζόμενος ιδιαίτερος τρόπος διοίκησης διαφέρει μόνο σε επουσιώδη σημεία από τον τρόπο διοίκησης του υφιστάμενου νομικού προσώπου που προσδιορίζεται από το καταστατικό ή τον οργανισμό του, τότε εφαρμόζεται το προηγούμενο εδάφιο, ο δε κατά τα ανωτέρω ιδιαίτερος τρόπος διοίκησης τηρείται κατά το δυνατόν. Περαιτέρω με τις διατάξεις του άρθρου 82 παρ. 8 και 9 του ίδιου νόμου η ισχύς του οποίου (άρθρου 82) άρχισε την 11-11-2013, σύμφωνα με το άρθρο 102 αυτού, καταργήθηκε ο ΑΝ 2039/1939 και ορίζεται ότι οι διατάξεις του εφαρμόζονται και στις κοινωφελείς περιουσίες, που υφίστανται κατά την έναρξη της ισχύος του, ανεξάρτητα από τον τρόπο σύστασής τους (ΑΠ 434/2016). Περαιτέρω, κατά τη διάταξη του άρθρου 825 του ΚΠολΔ, όπως αναδιατυπώθηκε με τη διάταξη του άρθρου 77 παρ. 3 του Ν. 4182/2013, “κάθε αμφιβολία η αμφισβήτηση για την ερμηνεία διαθήκης ή άλλης πράξης, με την οποία διαθέτονται περιουσιακά στοιχεία με κληρονομιά, κληροδοσία ή δωρεά υπέρ του κράτους ή κοινωφελών σκοπών, εφόσον αναφέρεται στον τρόπο της εκκαθάρισης και γενικά της διαχείρισης και της εκτέλεσης της περιουσίας που έχει διατεθεί για το κράτος ή για κοινωφελή σκοπό, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Εφετείου της έδρας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που εποπτεύει την κοινωφελή περιουσία. Αν η κοινωφελής περιουσία υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Οικονομικών, αρμόδιο είναι το Εφετείο Αθηνών. Από το συνδυασμό των προαναφερθεισών διατάξεων των άρθρων 109 παρ. 1-2 του Συντάγματος, 10 του ν. 4182/2013 καθώς και των άρθρων 42, 50 και 58 παρ. 1 του Ιδίου νόμου (ν. 4182/2013), 825 ΚΠολΔ, καθώς και εκείνων των άρθρων 108 – 110 επ. του ΑΚ, το καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμόδιο Εφετείο έχει δικαιοδοσία και καθίσταται αποκλειστικά αρμόδιο να κρίνει τις αναφερθείσες στην προηγούμενη νομική σκέψη υποθέσεις, με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, στις ακόλουθες αποκλειστικά περιπτώσεις: α) εάν η θέληση του διαθέτη περιουσίας υπέρ κοινωφελούς σκοπού έχει καταστεί απραγματοποίητη εν όλω ή κατά το μεγαλύτερο μέρος της, ώστε θα πρέπει να επιτραπεί η ικανοποίηση με την αφιερωθείσα περιουσία άλλου συγγενούς και εφικτού κοινωφελούς σκοπού, β) εάν η θέληση του διαθέτη, στο πλαίσιο του ταχθέντος από αυτόν κοινωφελούς σκοπού ή του επιτρεπομένου κατά την προηγούμενη περίπτωση νέου παρόμοιου εφικτού κοινωφελούς σκοπού, μπορεί να ικανοποιηθεί καλύτερα με μεταβολή της εκμετάλλευσης της αφιερωθείσας περιουσίας ή μέρους της, ώστε να αξιοποιηθεί ή να διατεθεί αυτή με επωφελέστερο τρόπο και γ)εφόσον ανακύπτει ανάγκη ερμηνείας της διαθήκης λόγω αμφιβολίας ή αμφισβήτησης σχετικά με τον τρόπο της εκκαθάρισης και, γενικά, της διαχείρισης και της εκτέλεσης της αφιερωμένης στον κοινωφελή σκοπό περιουσίας (ΑΠ 989/2020 Νόμος).

 

Με την υπό κρίση αίτηση το αιτούν ..., κοινωφελές ίδρυμα με έδρα την πόλη της Θήβας και σκοπό την περίθαλψη ηλικιωμένων άπορων ατόμων της ως άνω περιφέρειας, εκθέτει ότι μεταξύ των ακινήτων του περιλαμβάνεται και μία οριζόντια ιδιοκτησία-διαμέρισμα του πρώτου ορόφου πολυκατοικίας κείμενης στο Χαλάνδρι Αττικής, την κυριότητα του οποίου απέκτησε με κληρονομική εκ διαθήκης διαδοχή δυνάμει της μνημονευομένης συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής κληρονομίας που έχει νόμιμα μεταγραφεί, από την αποβιώσασα, στις 17-7-1980, «.....», η οποία το κατέλειπε σ’αυτό υπό τον όρο του αναπαλλοτρίωτου και προς επίτευξη των σκοπών του ιδρύματος, εφόσον στη διαθήκη δεν διαλαμβάνεται διαφορετικός σκοπός. Ότι το εν λόγω ακίνητο λόγω παλαιότητας του χρήζει εκτεταμένων και δαπανηρών επισκευών προκειμένου να εκμισθωθεί, τις οποίες το αιτούν δεν έχει τα αναγκαία οικονομικά μέσα να πραγματοποιήσει, καθόσον τα οικονομικά αποτελέσματα των τελευταίων χρήσεων, από το έτος 2017 και εξής, με βάση τα οικονομικά του στοιχεία, είναι ζημιογόνα, δεδομένου ότι τα έξοδά του υπερβαίνουν κατά πολύ τα έσοδα, ενώ παράλληλα υφίστανται οικονομικές υποχρεώσεις προς τρίτους, κυρίως το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, συνολικού ποσού 108.017,82 ευρώ €. Σε κάθε περίπτωση ακόμη κι αν εύρισκε το αναγκαίο κονδύλιο, δεν θα ήταν ευχερής η άμεση απόσβεσή του και η αποκόμιση κέρδους από την εκμίσθωση λόγω των δαπανών συντήρησης και τον οφειλομένων φόρων, ενόψει και του κινδύνου μη ομαλής εξέλιξης της μίσθωσης. Με βάση το ως άνω ιστορικό ζητά να βεβαιωθεί ότι η θέληση της διαθέτιδας, που περιλαμβάνεται στην εν λόγω διαθήκη, δεν μπορεί να ικανοποιηθεί και ότι η προσφορότερη και επωφελέστερη αξιοποίηση του ως άνω ακινήτου μπορεί να γίνει με την εκποίησή του, μέσω πλειοδοτικού διαγωνισμού τηρουμένων των λοιπών διατάξεων του νόμου, ώστε το τίμημα που θα επιτευχθεί να διατεθεί για τους σκοπούς του ιδρύματος. Με τέτοιο περιεχόμενο και αίτημα, η αίτηση, παραδεκτά φέρεται κατά την ειδική διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, που είναι αρμόδιο (άρθρο 825 του Κ.Πολ.Δ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 77 §3 του ν. 4182/2013), επειδή η αρμόδια αρχή, κατά τις διατάξεις των άρθρων 1 § 4 και 2 § 3 περ. α’ του ν. 4182/2013, είναι ο Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδος και ο σκοπός της περιουσίας που καταλείφθηκε, εκπληρώνεται εντός των εδαφικών ορίων της ίδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που έχει έδρα τη Λάρισα, και είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις πιο πάνω διατάξεις των άρθρων 109§§1,2 του Συντ., 10, 50§2, 42 §2 και ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 24 του ν. 4182/2013. Σημειωτέον ότι τηρήθηκε η νόμιμη προδικασία για το παραδεκτό της συζήτησης της αίτησης, κατ’ άρθρο 10 § 4 του ίδιου νόμου, με την επίδοση αντιγράφου της στον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας–Στερεάς Ελλάδας, όπως προκύπτει από την υπ’ αριθμ. .....Β’/2020 έκθεση επίδοσης της Δικαστικής Επιμελήτριας της περιφέρειας του Εφετείου Λάρισας Αφροδίτης Βλάχου. Εξάλλου, περίληψη αυτής (αίτησης) αναρτήθηκε α) στην ιστοσελίδα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ένα μήνα πριν από την δικάσιμο και παρέμεινε μέχρι και την προηγούμενη ημέρα αυτής (δικασίμου), όπως προκύπτει από τη βεβαίωση ...../2020 της Δ/νσης Εσωτερικών της τελευταίας και β) στην ιστοσελίδα του Δήμου Θηβαίων, όπως προκύπτει από την από 15-12-2020 βεβαίωση της δημοτικής υπαλλήλου ., γ) τοιχοκολλήθηκε δε και στα δύο καταστήματα, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας–Στερεάς Ελλάδας και του Δήμου Θηβαίων, όπως προκύπτει από τις ίδιες ως άνω αντίστοιχα βεβαιώσεις. Πρέπει, επομένως, η αίτηση να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.

 

Από την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα του αιτούντος και όλα τα έγγραφα που το αιτούν επικαλείται και προσκομίζει αποδείχτηκαν τα ακόλουθα περιστατικά: Η «.....», η οποία απεβίωσε 17-7-1980 με την από 12-9-1977 ιδιόγραφη διαθήκη της που δημοσιεύτηκε με το με αριθμό ...../1980 πρακτικό του Πρωτοδικείου Αθηνών, κατέλειπε στο αιτούν που όρισε γενικό κληρονόμο της, την κυριότητα μίας οριζοντίου ιδιοκτησίας – διαμερίσματος υπ’ αριθ. 3 του πρώτου υπέρ του ισογείου ορόφου πολυκατοικίας κείμενης εντός οικοπέδου επιφάνειας ..... τ.μ. στον Δήμο Χαλανδρίου Αττικής, στη θέση «.....» και επί της οδού «....». Η παραπάνω οριζόντια ιδιοκτησία, αποτελείται από χωλ, τέσσερα (4) κύρια υπνοδωμάτια, εκ των οποίων τα δύο ενοποιημένα σε ενιαίο living room, κουζίνα, αποθήκη, λουτρό, WC και οφφίς. Έχει επιφάνεια 130,43 τ.μ., όγκο ιδιόκτητο 417,38 κ.μ, όγκο κοινοχρήστων κατ’ αναλογία 51,17 κ. μ, ήτοι συνολικό όγκο 468,55 κ.μ., ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου και των κοινόχρηστων και κοινόκτητων χώρων 137,61/1000 εξ αδιαιρέτου, ήτοι αναλογούσα επιφάνεια οικοπέδου 108,76 τ.μ., ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες ανελκυστήρα 82,93/1000, ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κοινοχρήστων 71,16/1000 και ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κεντρικής θέρμανσης 82,93/1000. Συνορεύει ανατολικά με φωταγωγό, κλιμακοστάσιο, πλατύσκαλο και οδό ., δυτικά με φωταγωγό, πλατύσκαλο, κλιμακοστάσιο και ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας, βόρεια με κλιμακοστάσιο και τις υπ’ αριθ. 1 και 2 οριζόντιες ιδιοκτησίες και νότια με φωταγωγό. Εξάλλου το αιτούν κοινωφελές ίδρυμα συστάθηκε από το Σωματείο με την επωνυμία «.....» διά της με αριθμό ...../1972 πράξης του συμβολαιογράφου Θηβών ., η δε σύστασή του εγκρίθηκε με το με αριθμό ...../1972 β.δ., το οποίο δημοσιεύθηκε νόμιμα (ΦΕΚ Α’.....). Με το ίδιο βασιλικό διάταγμα, κυρώθηκε ο οργανισμός διοίκησης και διαχείρισης του ιδρύματος, σύμφωνα με τον οποίο –κατά τα σημεία που ενδιαφέρουν– ο σκοπός του ιδρύματος είναι η στέγαση και περίθαλψη προσώπων απόρων και ενδεών μεγάλης ηλικίας (γερόντων – γραιών) του Δήμου Θηβαίων. Στη συνέχεια, το αιτούν, με την υπ’ αριθμό ...../1981 πράξη αποδοχής κληρονομίας της συμβολαιογράφου Θηβών ., που μεταγράφηκε νόμιμα στα βιβλία μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Χαλανδρίου (τόμος ....., αρ. .....) αποδέχτηκε την κληρονομία της ως άνω αποβιωσάσης, καταστάν με τον τρόπο αυτό κύριο του ως άνω ακινήτου. Εξάλλου, στην ίδια ως άνω διαθήκη, η διαθέτης έθεσε τον όρο του αναπαλλοτριώτου, απαγορεύοντας ρητά στο αιτούν την εκποίηση του ακινήτου αυτού. Ή ως άνω διαθέτης δεν συμπεριέλαβε στη διαθήκη της διάταξη ως προς το σκοπό τον οποίο θα εξυπηρετεί το ακίνητο, οπότε εκ του νόμου θεωρείται ότι αφέθηκε για την ευόδωση των σκοπών του ιδρύματος (άρθρ. 50 παρ.3 του ν. 4182/2013), διά της συνήθους εκμετάλλευσης αυτού, που είναι, εφόσον πρόκειται για αστικό ακίνητο, η εκμίσθωσή του. Το ως άνω ακίνητο, που έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία του αιτούντος, λόγω της παλαιότητάς (47ετίας) και, προκειμένου να εκμισθωθεί, χρήζει εκτεταμένων επισκευών. Όπως, μάλιστα, κατέθεσε ο εξετασθείς μάρτυρας, «.....», προκύπτει δε και από την από Ιούνιος 2020 έκθεση αυτοψίας του «.....», πολιτικού μηχανικού, που προσκομίζει το αιτούν, το ακίνητο χρήζει ολικής ανακαίνισης καθώς τα κουφώματα είναι τα εκ κατασκευής, υπάρχει διαρροή στο μπάνιο η οποία έχει δημιουργήσει πρόβλημα στο δάπεδο του μπάνιου αλλά και στο δάπεδο του παρακείμενου υπνοδωματίου, ενώ απαιτείται και αντικατάσταση όλων των εσωτερικών θυρών και της εισόδου καθώς είναι απλές ξύλινες πρεσσαριστές και έχουν φθαρεί. Αντικατάστασης χρήζει επίσης η κουζίνα και το wc, η υδραυλική εγκατάσταση και η ηλεκτρολογική, όπως αναγκαίο είναι και το βάψιμο, εσωτερικά και εξωτερικά του διαμερίσματος. Επιβεβλημένη είναι και η εγκατάσταση κλιματιστικών σε όλους τους χώρους. Το κόστος για την ολική ανακαίνιση ανέρχεται περίπου στις 15.000€ προ φπα. Η αξία του διαμερίσματος κατά την ίδια έκθεση ανέρχεται σε 117.387 ευρώ. Το μίσθωμα που δύναται να επιτευχθεί μετά την επισκευή του ανέρχεται σε 400 ευρώ το μήνα περίπου. Ωστόσο το αιτούν όχι μόνο δεν διαθέτει τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους για την επισκευή του διαμερίσματος αλλά δυσχερής είναι ακόμη η συντήρηση και λειτουργία του ίδιου του αιτούντος καθώς όλες οι χρήσεις των προηγούμενων ετών είναι ζημιογόνες. Ειδικότερα για το έτος 2018 τα έσοδά του ανήλθαν στο ποσό των 152.660,88 ευρώ, τα δε έξοδά του στο ποσό των 206.152,15 ευρώ, ήτοι υπάρχει διαφορά της τάξης των 53.491,27 ευρώ, το έτος 2019 τα έξοδά του στο ποσό των 132.349,40 ευρώ, τα δε έξοδά του στο ποσό των 203.520,91 ευρώ, ήτοι υπάρχει διαφορά της τάξης των 71.171,51 ευρώ, το δε έτος 2020 τα έσοδά του ανήλθαν στο ποσό των 105.367,46 ευρώ και τα έξοδα του στο ποσό των 197.759,21 ευρώ, ήτοι υπάρχει διαφορά της τάξης των 47.391,75 ευρώ. Πλέον τούτων υφίστανται οφειλές προς τρίτους μεταξύ των οποίων και ο ΕΦΚΑ, με απαίτηση εναντίον του ιδρύματος ποσού μεγαλύτερου των 50.000 ευρώ, που αδυνατεί να εξοφλήσει. Αλλά και αν υπήρχε το αναγκαίο χρηματικό ποσό για την επισκευή του διαμερίσματος θα ήταν δυσχερής και μακροχρόνια η απόσβεσή του και η αποκόμιση κέρδους από την εκμίσθωσή του με το μίσθωμα που προαναφέρθηκε, λαμβανομένου υπόψη, τόσο ότι απαιτούνται χρήματα για την πληρωμή φόρων και λοιπόν βαρών, έξοδα διαχείρισης και συντήρησης, όσο και ότι η είσπραξη των μισθωμάτων, αρκετές φορές, είναι αβέβαιη, λόγω της μη τήρησης από τους εκμισθωτές των υποχρεώσεών τους από τη σύμβαση. Βέβαια το ως άνω διαμέρισμα δεν είναι το μόνο ακίνητο του αιτούντος καθώς τούτο διαθέτει 25 συνολικά ακίνητα. Από αυτά εκμισθώνει μόλις τα οκτώ (8) με συνολικό ετήσιο μίσθωμα 36.329 ευρώ. Από τα υπόλοιπα τα επτά (7) είναι υπόγεια σε κακή κατάσταση και μη αξιοποιήσιμα, τα δύο ρυμοτομούνται και ένα είναι δεσμευμένο από την Εφορία Αρχαιοτήτων, για δύο υπάρχουν έριδες μεταξύ συγκληρονόμων, τα δε υπόλοιπα δεν εκμισθώνονται λόγω ανάγκης επισκευών. Εξάλλου, από τα ως άνω στοιχεία, προέκυψε ότι η προαναφερθείσα κληρονομούμενή προέβη στην εν λόγω διάθεση του ως άνω ακινήτου προς το αιτούν, διά της ιδιόγραφης διαθήκης της, έχοντας τη βούληση για την οικονομική ενίσχυση της εν γένει λειτουργίας αυτού (αιτούντος) και των κοινωφελών (φιλανθρωπικών) σκοπών που συνδέονται με αυτή, μέσω της εκμετάλλευσης και του πορισμού εισοδήματος από το εν λόγω ακίνητο, μάλιστα για το λόγο αυτό τέθηκε ο ως άνω όρος της μη απαλλοτρίωσης αυτού. Ωστόσο, η προεκτεθείσα δυσμενής οικονομική κατάσταση του αιτούντος καθιστά σοβαρώς αμφίβολη την εξακολούθηση της εύρυθμης λειτουργίας του, η οποία, κατά τα ως άνω, αποτελεί το σκοπό της εν λόγω διάθεσης. Ως εκ τούτου εφόσον η βελτίωση της προαναφερθείσας οικονομικής κατάστασης του αιτούντος δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της εκμετάλλευσης του ανωτέρω ακινήτου, μοναδικός τρόπος για να αποφέρει αυτό τα αναγκαία προς τούτο έσοδα είναι η εκποίηση του.

 

Ειδικότερα, ο επωφελέστερος τρόπος αξιοποίησης του ανωτέρω καταλειφθέντος περιουσιακού στοιχείου, συνίσταται στο να επιτραπεί στο αιτούν η εκποίησή του, ώστε το προϊόν (τίμημα) της εκποίησής του να διατεθεί για την εξακολούθηση της εύρυθμης λειτουργίας του και την πραγματοποίηση των κοινωφελών σκοπών οι οποίοι συνδέονται με αυτή, που αποτελεί την πραγματική βούληση του προαναφερθέντος δωρητή. Ειδικότερα με βάση τα παραπάνω, εάν τηρηθεί η επιθυμία της διαθέτιδος, σχετικά με το αναπαλλοτρίωτο του κληρονομιαίου ακινήτου και τον τρόπο εκμετάλλευσής του, μέσω της μίσθωσης αυτού, όχι μόνο θα απαξιωθεί πλήρως, αλλά και δεν θα εκπληρωθεί η βούλησή της για την οικονομική συνδρομή του αιτούντος και μέσω αυτού της ευόδωσης του σκοπού του περί περίθαλψης των απόρων ηλικιωμένων ατόμων της περιφέρειάς του, σύμφωνα με την διαθήκη της. Κατόπιν τούτων, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, λόγω του όρου αυτού, δεν μπορεί να εκπληρωθεί καθόλου, η βούληση της διαθέτιδος, αυτή δε, θα ικανοποιηθεί πληρέστερα, εφόσον εκποιηθεί το ανώτερο ακίνητο. Η με τον ανώτερο τρόπο αξιοποίηση του επίδικου ακινήτου ανταποκρίνεται στην αληθινή θέληση της διαθέτιδας, η οποία διαπνεόταν από συναισθήματα συμπάθειας και αλληλεγγύης προς τα ηλικιωμένα άτομα και η θέλησή της ήταν να συνδράμει τους φιλανθρωπικούς σκοπούς και τα έργα του αιτούντος, αν γνωρίζε δε τις ανωτέρω κρατούσες συνθήκες ως προς την οικονομική αδυναμία του αιτούντος και τις δυσχέρειες στην εκμετάλλευση του ακινήτου δεν θα επέμενε στη διατήρηση του αναπαλλοτρίωτου και θα συμφωνούσε στην προαναφερθείσα μεταβολή της εκμεταλλεύσεως τούτου. Προς τούτο άλλωστε δεν προβάλλει αντιρρήσεις ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας, όπως προκύπτει από το με αριθμ. πρωτ. ...../2020 έγγραφό του. Τέλος, αποδείχθηκε ότι η αγοραστική αξία του εν λόγω ακινήτου ανέρχεται στο ποσό των 117.387 ευρώ, με βάση τα προαναφερόμενα. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η αίτηση να γίνει δεκτή ως και κατ’ ουσία βάσιμη και ν’ αποφανθεί το Δικαστήριο τούτο ότι η βούληση της διαθέτιδος «....», δεν ικανοποιείται καθόλου, λόγω του όρου περί αναπαλλοτρίωτου του προαναφερόμενου ακινήτου και του τρόπου εκμετάλλευσής του, μέσω της μίσθωσης αυτού και πως θα ικανοποιηθεί πληρέστερα με την εκποίησή του – κατά τη διαδικασία που προβλέπεται στο ν. 4182/2013 (άρθρο 42 §2 και ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 24) και τίμημα που δεν θα υπολείπεται των 117.387 ευρώ. Εξάλλου, το ποσό που θα προκύψει, αφού αφαιρεθούν τα έξοδα εκποίησης, θα διατεθεί προς εκπλήρωση των σκοπών του αιτούντος, εντασσόμενο στην εν γένει περιουσία του και διαχειριζόμενο κατά τους ορισμούς του νόμου (άρθρο 50 §3 και 67 του ν.4182/2013).

 

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

 

Απορρίπτει ό,τι κρίθηκε απορριπτέο.

 

Δέχεται την αίτηση.

 

Αποφαίνεται ότι ο σκοπός τον οποίο ως εκ του νόμου θεωρείται πως η διαθέτιδα «....», με την από 12-9-1977 ιδιόγραφη διαθήκη της, η οποία δημοσιεύτηκε με το με αριθμό ...../1980 πρακτικό του Πρωτοδικείου Αθηνών, α) δεν μπορεί να εκπληρωθεί καθόλου, λόγω του όρου περί αναπαλλοτρίωτου του ακινήτου, που η τελευταία κατάλειπε στο αιτούν, με την ως άνω ιδιόγραφη διαθήκη της και του τρόπου εκμετάλλευσής του, μέσω της μίσθωσης αυτού και β) ότι για την επωφελέστερη αξιοποίηση του ακινήτου και την δι’ αυτής πληρέστερη εκπλήρωση της βούλησης της διαθέτιδας, επιτρέπεται η μεταβολή της υφιστάμενης αξιοποιήσεως του και ειδικότερα η άρση του όρου του αναπαλλοτρίωτου και η εκποίηση του ως άνω ακινήτου ήτοι ειδικότερα: μίας οριζοντίου ιδιοκτησίας - διαμερίσματος  υπ’ αριθ. 3 του πρώτου υπέρ του ισογείου ορόφου πολυκατοικίας κειμένης εντός οικοπέδου επιφανείας ..... τ.μ. στον Δήμο Χαλανδρίου Αττικής, στη θέση «.....» και επί της οδού «....», η οποία οριζόντια ιδιοκτησία, αποτελείται από χωλ, τέσσερα (4) κύρια υπνοδωμάτια, εκ των οποίων τα δύο ενοποιημένα σε ενιαίο living room, κουζίνα, αποθήκη, λουτρό, WC και οφφίς, έχει επιφάνεια 130,43 τ.μ., όγκο ιδιόκτητο 417,38 κ.μ, όγκο κοινοχρήστων κατ’ αναλογία 51,17 κ.μ, ήτοι συνολικό όγκο 468,55 κ.μ., ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου και των κοινόχρηστων και κοινόκτητων χώρων 137,61/1000 εξ αδιαιρέτου, ήτοι αναλογούσα επιφάνεια οικοπέδου 108,76 τ.μ., ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες ανελκυστήρα 82,93/1000, ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κοινοχρήστων 71,16/1000 και ποσοστό συμμετοχής στις δαπάνες κεντρικής θέρμανσης 82,93/1000, συνορεύει δε ανατολικά με φωταγωγό, κλιμακοστάσιο, πλατύσκαλο και οδό ., δυτικά με φωταγωγό, πλατύσκαλο, κλιμακοστάσιο και ακάλυπτο χώρο πολυκατοικίας, βόρεια με κλιμακοστάσιο και τις υπ’ αριθ. 1 και 2 οριζόντιες ιδιοκτησίες και νότια με φωταγωγό. Η εκποίηση θα διεξαχθεί κατά την διαδικασία που προβλέπεται στο ν. 4182/2013 (άρθρο 42 §2 και ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 24), το τίμημα δε, δεν θα πρέπει να υπολείπεται του ποσού των 117.387 ευρώ. Το ποσό που θα προκύψει, αφού αφαιρεθούν τα έξοδα εκποίησης, θα διατεθεί για την εξακολούθηση της εύρυθμης λειτουργίας του αιτούντος και την πραγματοποίηση των κοινωφελών σκοπών του, οι οποίοι συνδέονται με αυτή, εντασσόμενο στην εν γένει περιουσία του και διαχειριζόμενο με βάση όσα ορίζει ο νόμος.

 

Κρίθηκε, αποφασίσθηκε, σε μυστική διάσκεψη στη Λάρισα, στις 22 Οκτωβρίου 2021 και δημοσιεύθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2021 στο ακροατήριό του, απόντων των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους.

 

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ                     Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ