ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΤρΔΕφΘεσ 204/2021

Αστική ευθύνη δημοσίου - Χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης - Παραλείψεις ΟΤΑ - Θάνατος από πτώση δένδρων ή κλαδιών -.

Βάσιμη αγωγή για χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης των εναγόντων από τον θανάσιμο τραυματισμό συγγενούς τους που επήλθε από πτώση κλαδιών δένδρου που οφειλόταν σε παραλείψεις ΟΤΑ. Επιβάλλεται στους ΟΤΑ ρητή υποχρέωση να προβαίνουν σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνουν προληπτικά όλα τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν την πτώση των δένδρων ή κλαδιών τους, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και ακίνδυνη κίνηση των πεζών και των οχημάτων. Αποζημιωτική ευθύνη ΟΤΑ.

Αριθμός απόφασης 204/2021

ΤΟ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ Δ’ ΟΥΣΙΑΣ ΤΡΙΜΕΛΕΣ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, με την εξής σύνθεση: Αθανασία Σακκά, Πρόεδρος Εφετών Διοικητικών Δικαστηρίων, Δημήτριος Φαφαλιός και Χαρίκλεια Λελεκάκη-Χαντζή (εισηγήτρια) Εφέτες Δ.Δ. και γραμματέα τη δικαστική υπάλληλο Ευστρατία Μπαρμπέρη,

Γ ι α να δικάσει την έφεση με ημερομηνία κατάθεσης 17-12-2018 (ΕΦ./2018) στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Σερρών και καταχώρησης στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης ΕΦ./06-03-2019

Των 1)..., 4) ..., για τους οποίους παραστάθηκε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Θεσσαλονίκης Αντώνιος Μικροπανδρεμένος.

Κατά του Ο.Τ.Α με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΡΩΝ», που εκπροσωπείται νόμιμα από τον Δήμαρχό του, για τον οποίο παραστάθηκε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Σερρών, Ηλίας Αμαξόπουλος.

Στην παρούσα δίκη παρεμβαίνει με το με αριθμ. κατάθεσης ΠΜΒ./07-2-2020 δικόγραφο και ο . κάτοικος Σερρών (οδός .),ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξούσιου δικηγόρου, Παναγιώτη Καρίπογλου.

Με αντικείμενο την εξαφάνιση της 373/2018 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Σερρών.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το Δικαστήριο μελέτησε τα σχετικά έγγραφα, και

σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο

Η κρίση του είναι η εξής:

1. Επειδή, για την κρινόμενη έφεση, νομίμως κατατέθηκε από τον καθένα εκκαλούντα παράβολο ποσού 200€ (σχετ. τα ... e-παράβολα και τα από 17.09.2020και 17-122018 οικεία αποδεικτικά εξοφλήσεως αυτών της Τράπεζα Πειραιώς), ενόψει του ότι πρόκειται περί διαιρετών απαιτήσεων αυτών (άρθρο 277 παρ. 8 του Κ.Δ.Δ.) και κατατέθηκε το προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 61 του Ν. 4194/2013 (ΦΕΚ Α' 208) γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών προς τον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο (σχετ. το ./16-12-2018 γραμμάτιο του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης),

2. Επειδή, με την έφεση αυτή ζητείται, παραδεκτώς η εξαφάνιση της 373/2018 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Σερρών. Με την απόφαση αυτή απορρίφθηκε η από 03-04-2015 αγωγή των εκκαλούντων, όπως το αίτημά της περιορίστηκε και μετατράπηκε εν μέρει από αναγνωριστικό σε καταψηφιστικό, με το από 11-10-2016 υπόμνημα, με την οποία ζήτησαν να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του εφεσίβλητου Ο.Τ.Α, να τους καταβάλει νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής, κατ επίκληση των άρθρων 105-106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (Εισ.Ν.Α.Κ.), τα εξής ποσά: α) στην πρώτη το ποσό των 80.000 ευρώ, ως αποζημίωση και ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη εξαιτίας του θανάτου του συζύγου της, β)στην δεύτερη και την τέταρτη το ποσό των 70.000 ευρώ σε κάθε μία, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν εξαιτίας του θανάτου του πατρός τους, γ)στην Τρίτη (θυγατέρα της δεύτερης και εγγονή του θανόντος) και στον πέμπτο (γιο της τέταρτης και εγγονό του θανόντος ) το ποσό των 57.500 ευρώ σε κάθε έναν, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν εξαιτίας του θανάτου του παππού τους ο οποίος προκλήθηκε κατά τους ισχυρισμούς τους, από παράνομες πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του εφεσίβλητου ΟΤΑ. Από το ανωτέρω συνολικό ποσό οι ήδη εκκαλούντες ζήτησαν α) να υποχρεωθεί ο εφεσίβλητος ΟΤΑ να καταβάλει, νομιμοτόκως από την επέλευση της ζημίας, άλλως από την επίδοση της αγωγής και μέχρι την εξόφληση και με απόφαση προσωρινώς εκτελεστή, τα κάτωθι ποσά ήτοι: στην πρώτη 50.000 ευρώ, σε κάθε μία από την δεύτερη και τέταρτη από 42.500 ευρώ, σε κάθε έναν από τους Τρίτη και πέμπτο 30.000 ευρώ, και β) να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Δήμου να καταβάλλει σ' αυτούς για την ίδια ανωτέρω αιτία, στην πρώτη το ποσό των 30.000 ευρώ, και σε κάθε έναν από τους λοιπούς το ποσό των 27.500 ευρώ.

3. Επειδή, στην παρούσα δίκη μετέχει για πρώτη φορά και ο ... ο οποίος άσκησε, πρόσθετη παρέμβαση (άρθρο 113 ΚΔΔ) υπέρ των εκκαλούντων, ως έχων έννομο συμφέρον αφού η έκβαση της δίκης υπέρ αυτών συνεπάγεται άμεσα ευνοϊκές έννομες συνέπειες σε συγκεκριμένα δικαιώματα ή υποχρεώσεις του ή αποτροπή της δημιουργίας σε βάρος του νομικής υποχρέωσης. Η εν λόγω παρέμβαση ασκήθηκε με αυτοτελές δικόγραφο που κατατέθηκε στη Γραμματεία του παρόντος Δικαστηρίου στις 06-2-2020, (βλ. την επί του σώματος του δικογράφου αυτής υπ' αριθμ. ΠΜΒ./2020 πράξη καταθέσεως της αρμόδιας Γραμματέως) και κοινοποιήθηκε νομότυπα στον εφεσίβλητο Δήμο Σερρών κατ' άρθρο 114 παρ. 2 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (σχετ. η ../07-02-2020 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Θεσσαλονίκης διορισμένου στο Πρωτοδικείο Σερρών .).

4. Επειδή, στο άρθρο 129 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999 (ΦΕΚ Α 97), Κώδικος Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ.), όπως το άρθρο αυτό ισχύει μετά την αντικατάστασή του με τα άρθρα 29 του ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α 213) και 24 παρ.3 του ν.4446/2016 (ΦΕΚ Α 240), ορίζεται ότι: «1. Το Δημόσιο και το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου προς τα οποία γίνονται οι κατά το προηγούμενο άρθρο επιδόσεις, έχουν υποχρέωση να αποστέλλουν στο δικαστήριο τον, κατά το άρθρο 149, διοικητικό φάκελο, με αναλυτική έκθεση απόψεων για τη διαφορά και, ειδικότερα, για τους προβαλλόμενους νομικούς και πραγματικούς ισχυρισμούς. 2. Η έκθεση με τον κατά την προηγούμενη παράγραφο διοικητικό φάκελο διαβιβάζονται στο δικαστήριο τριάντα (30) ημέρες τουλάχιστον πριν από τη δικάσιμο. Στις υποθέσεις, για τις οποίες η κατά το άρθρο 128 προθεσμία έχει συντμηθεί, τα στοιχεία αυτά διαβιβάζονται στο δικαστήριο τουλάχιστον οκτώ ημέρες πριν από τη δικάσιμο. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης διαβίβασης, η υπόθεση αναβάλλεται, αν το ζητήσει εκείνος που έχει ασκήσει το ένδικο βοήθημα ή μέσο ή εκείνος που έχει ασκήσει την παρέμβαση. ...3. ...». Περαιτέρω, στην παρ. 1 του άρθρου 138 του ίδιου Κώδικα ορίζεται ότι: «Υπομνήματα των διαδίκων, για την ανάπτυξη των ισχυρισμών τους, κατατίθενται στη γραμματεία το αργότερο τρεις (3) εργάσιμες ημέρες μετά τη συζήτηση. Μέσα σε προθεσμία τριών (3) εργασίμων ημερών από τη λήξη της παραπάνω προθεσμίας ο αντίδικος εκείνου που κατέθεσε το υπόμνημα μπορεί, με δικό του υπόμνημα, να αντικρούσει τις απόψεις που αναπτύχθηκαν με το υπόμνημα του αντιδίκου του».

5. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 129 και 138 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας συνάγεται ότι επί αγωγής αποζημιώσεως, αυτοτελείς ισχυρισμοί του εναγομένου Δημοσίου ή ν.π.δ.δ. συνιστάμενοι στην άρνηση της βάσεως αυτής, μπορούν να προβληθούν μόνο με την έκθεση απόψεων στην προθεσμία που ορίζεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις και όχι με υπόμνημα, διότι, κατά τις διατάξεις του άρθρου 138 ΚΔΔ, με το υπόμνημα μπορεί να γίνει μόνο ανάπτυξη ήδη προβληθέντων ισχυρισμών (πρβ. ΣτΕ 1597/2001 και ΣτΕ 3725/1992, 3449/1994 7μ., 385/1996, 478/1998, 662, 2252/1999, 3981/2000, 4491/2001, 1293/2015).

6. Επειδή, στο άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (Εισ.Ν.Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) ορίζονται τα εξής: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης, που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος». Στο δε άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της υγείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του ... Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης». Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, ευθύνη προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνον από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από τη μη νόμιμη παράλειψη έκδοσης τέτοιας πράξης αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων του Δημοσίου ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών αυτών, εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών. Εξάλλου, υπάρχει ευθύνη του Δημοσίου, τηρουμένων και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, όχι μόνον όταν με πράξη ή παράλειψη οργάνου τους παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη εν γένει νομοθεσία, τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης (ΣτΕ 609, 582/2020, 116/2019, βλ. ΣτΕ 2432-2433/2018, 2776/2016, 3793/2014, 4133/2011 επταμ. κ.ά.). Ο κατά τα ανωτέρω παράνομος χαρακτήρας της ζημιογόνου πράξης, παράλειψης ή υλικής ενέργειας αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη του Δημοσίου, χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου του (ΣτΕ 1698-1700/2019, 2432- 2433/2018, 2776/2016, 4410/2015 κ.ά.).

Απαραίτητη, πάντως, προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι, μεταξύ άλλων, η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης υλικής ενέργειας του δημοσίου οργάνου και της ζημίας που επήλθε. Αιτιώδης δε σύνδεσμος υπάρχει όταν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια ή παράλειψη αυτής εκ μέρους του οργάνου του Δημοσίου είναι επαρκώς ικανή (πρόσφορη) και μπορεί αντικειμενικά κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων και χωρίς τη μεσολάβηση άλλου περιστατικού να επιφέρει τη ζημία και την επέφερε στη συγκεκριμένη περίπτωση (Σ.τ.Ε. 572, 1184/2013, 523, 2429/2014, 2839/2017, 2112/2019, 300, 582/2020). Περαιτέρω, κατά την έννοια των ίδιων διατάξεων, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο της ουσίας μπορεί, κατά το άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα, να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή, σε περίπτωση θανατώσεως προσώπου, λόγω ψυχικής οδύνης (Σ.τ.Ε. 266/2013, 2669/2015, 2839/2017, 609/2020).

7. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 75 του ν. 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΦΕΚ Α' 114), ορίζεται ότι: «Ι. Οι δημοτικές και οι κοινοτικές αρχές διευθύνουν και ρυθμίζουν όλες τις τοπικές υποθέσεις ... με στόχο την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες των Δήμων και Κοινοτήτων αφορούν, κυρίως τους τομείς: α) ... , β) ... , γ) Ποιότητας Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων και των Οικισμών, στον οποίο περιλαμβάνεται, ιδίως: 1. Η εξασφάλιση και διαρκής βελτίωση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών στις πόλεις και τα χωριά όπως . η δημιουργία χώρων πρασίνου . και λοιπών υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων. 2. ...». Τέλος, ο ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α' 87), ορίζει στο άρθρο 83 παρ. 1 ότι: «1. . 2. Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας εκφράζει γνώμες και διατυπώνει προτάσεις είτε με δική του πρωτοβουλία είτε κατόπιν παραπομπής, από τα αρμόδια όργανα του δήμου, σχετικά με τα ακόλουθα θέματα: α) . δ) τη συντήρηση των δημοτικών οδών, τη συντήρηση, καθαριότητα και λειτουργία των πλατειών, δημοτικών αλσών, κήπων, υπαίθριων χώρων αναψυχής και γενικά όλων των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων της περιοχής της δημοτικής κοινότητας, ε) ..». Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, συνάγεται ότι ο δήμος είναι αρμόδιος, μεταξύ άλλων, για τη συντήρηση, επίβλεψη και ασφαλή χρήση από πλευράς των πολιτών, των χώρων στους οποίους έχουν φυτευτεί δένδρα (ΣτΕ 4331/2000). Ειδικότερα, επιβάλλεται σε βάρος του οικείου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, υποχρέωση να προβαίνει με επιμέλεια σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνει προληπτικά, όλα τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψει την πτώση των δένδρων ή κλαδιών τους, προκειμένου να εξασφαλίζεται η ασφαλής και ακίνδυνη κίνηση των πεζών και οχημάτων και η στάθμευση των τελευταίων στις παρακείμενες δημοτικές οδούς.

8. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση από τα στοιχεία της δικογραφίας, τα οποία τέθηκαν υπόψη και του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, προκύπτουν τα εξής: Ο θανών, ., γεννημένος το 1939, περί τα τέλη του 2013 απευθύνθηκε επανειλημμένως προφορικά προς τον ., εθελοντή, κατά τους αγωγικούς ισχυρισμούς, στην υπηρεσία Πρασίνου του Δήμου, με τον οποίο συνδεόταν με χρόνια και στενή φιλική σχέση, ζητώντας του, να κινήσει τις νόμιμες διαδικασίες προκειμένου να επιληφθεί ο Δήμος του προβλήματος που αντιμετώπιζε η κόρη του . με την ανάπτυξη ενός δένδρου-πεύκου, ύψους 10-15 μέτρων, που βρισκόταν ανάμεσα στην οικοδομή που αυτή κατοικούσε και την παρακείμενη οδό στην περιοχή των εργατικών κατοικιών της οδού Ολύμπου στις Σέρρες. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη του δένδρου μέσω των διακλαδώσεών του είχε ενταθεί τόσο πολύ ώστε είχε καταστεί επικίνδυνη για το κτίριο, αφού από το μέγεθος των κλαδιών ήταν δυνατό να προκληθούν φθορές στην οικοδομή, ενώ αυτό απέκλειε εντελώς τη θέα της κατοικίας της. Την Παρασκευή 17-1-2014, ο ., ενημερώθηκε τηλεφωνικά από τον κ. . ότι την επομένη, 18-1-2014 ημέρα Σάββατο, θα ερχόταν η τεχνική υπηρεσία του Δήμου με τον, κατά δήλωση του κ. ., «υπεύθυνο» για το κλάδεμα των δένδρων και Αντιδήμαρχο Πρασίνου και Καθαριότητας κ. ., που ήταν εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Σερρών. Την 18-1-2014 το πρωί έφτασε στο χώρο όχημα, με το διακριτικό «Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Λευκώνα» (ο Δήμος Λευκώνα συνενώθηκε από το 2010 με το Δήμο Σερρών στα πλαίσια του σχεδίου «Καλλικράτη»), με συνεργείο που αποτελούνταν από δύο άτομα, ήτοι τον κ. . και τον κ. ., οι οποίοι ανήλθαν με το ανυψωτικό μηχάνημα προκειμένου να ξεκινήσουν το κλάδεμα του δένδρου με αλυσοπρίονο, επισημαίνοντας στον θανόντα ότι θα χρειαστεί αυτός να παραμείνει στο σημείο ώστε να απωθεί τους περαστικούς, ή αυτούς που άφηναν τα αυτοκίνητά τους, καθώς σε κοντινή απόσταση υπήρχε δημοτική οδός, χώροι στάθμευσης και πεζοδρόμιο. Ο θανών δεν φορούσε προστατευτικό κράνος, ενώ στο σημείο δεν είχε τοποθετηθεί σήμανση που να προειδοποιεί για την εκτέλεση των εργασιών, ούτε είχε γίνει περίφραξη του χώρου με δίχτυ ή κορδέλες. Κατά τη διάρκεια του κλαδέματος τα κομμένα κλαδιά προσγειώνονταν με σφοδρότητα στο έδαφος. Ενώ οι εργασίες συνεχίζονταν ο, εγγονός του θανόντα, βγήκε από την κατοικία του λόγω του εκκωφαντικού θορύβου και προσπάθησε να προσεγγίσει τον παππού του, ο οποίος όμως τον παρότρυνε να μην πλησιάσει προκειμένου να είναι ασφαλής. Κάποια στιγμή ενώ ήδη είχαν στοιβαχτεί στο έδαφος περιμετρικά πολλά κλαδιά και ενώ το αλυσοπρίονο σταμάτησε να λειτουργεί, ο θανών πλησίασε κοντά στο δένδρο. Τη στιγμή εκείνη, χωρίς προειδοποίηση, τέθηκε το αλυσοπρίονο πάλι σε λειτουργία με αποτέλεσμα να κοπεί ένα μεγάλο και βαρύ κλαδί, το οποίο με σφοδρότητα προσγειώθηκε στο κεφάλι του θανόντα, τραυματίζοντας τον θανάσιμα, μπροστά στα μάτια του ανήλικου εγγονού του. Ο θανών άρχισε να αιμορραγεί και έχασε τις αισθήσεις του, ενώ από τις φωνές του ανηλίκου βγήκε από το σπίτι της μια γειτόνισσα, η κ. ., η οποία προσπάθησε να παράσχει τις πρώτες βοήθειες μέχρι την έλευση του ΕΚΑΒ. Ο . διεκομίσθη στο Γενικό Νοσοκομείο Σερρών, εισήχθη στη Β' Χειρουργική Κλινική, όπου διαγνώστηκε κάταγμα θόλου του κρανίου και βαρύτατη κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Εξαιτίας της βαρύτητας της κατάστασής του διεκομίσθη την ίδια ημέρα στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ, όπου εισήχθη στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Αναισθησιολογικού (ΜΕΘΑ) ως πολυτραυματίας κατόπιν πτώσης ξένου σώματος επί της κεφαλής του, διαπιστώθηκε ρήξη οβελιαίου κόλπου με συνοδό επισκληρίδια αιματώματα άμφω, υπαραχνοειδής αιμορραγία, ασφαοποίηση δεξαμενών της βάσεως-εγκολεασμός με συντριπτικά κατάγματα θόλου, άμεσα εξαρτώμενος από χρήση αναπνευστήρα και υποβλήθηκε σε κρανιεκτομία, αμφιβρεγματικά και αφαίρεση επισκληριδίου αιματώματος, διασωληνώθηκε δε όντας ήδη σε κωματώδη κατάσταση. Από την 18-1-2014 που ο θανών εισήχθη στη ΜΕΘΑ μέχρι την 17-2-2014 βρισκόταν σε καταστολή με πολύ μικρή βελτίωση. Όμως την 17- 2-2014 εμφάνισε κλινική επιδείνωση οφειλόμενη σε βαρεία αναπνευστική ανεπάρκεια και την 21-2-2014 εξέπνευσε εντός της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ με αιτία θανάτου την βαρεία καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια εξαιτίας ενδοεγκεφαλικής αιμορραγίας που οφειλόταν σε βαρεία κρανιοεγκεφαλική κάκωση και εξαιτίας της συνεχόμενης κωματώδους κατάστασής του (σχετ. το από 21-2-2014 πιστοποιητικό θανάτου του Ιατρού .). Μετά το θάνατο του . η σύζυγός του και πρώτη εκκαλούσα κατέθεσε την από 10-4-20.14 ενώπιον του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Σερρών μηνυτήρια αναφορά κατά του .. και παντός υπευθύνου του Δήμου Σερρών, διατάχθηκε προκαταρκτική εξέταση για τη διακρίβωση τελέσεως του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας (αρ. 28, 302 παρ.1 του Π.Κ.), κατά την οποία κατέθεσαν ο … σύζυγος της θυγατέρας του και ενάγων κατά την πρωτόδικη δίκη, ως αυτόπτης μάρτυρας, οι Ευγενίδης και Δούκας και η .. Ακολούθως με το ΕΓ2-./. κλητήριο θέσπισμα του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Σερρών οι . και . κλήθηκαν να δικαστούν την 8-1-2015 στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Σερρών, ως υπαίτιοι ανθρωποκτονίας από αμέλεια και ειδικότερα του ότι «στις Σέρρες στις 18-1-2014 από αμέλεια, ήτοι λόγω έλλειψης προσοχής την οποία όφειλαν κατά τις περιστάσεις και μπορούσαν να καταβάλλουν δεν προέβλεψαν το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη τους (ασυνείδητη αμέλεια) και προκάλεσαν το θάνατο άλλου. Συγκεκριμένα χρησιμοποιώντας ένα καλαθοφόρο όχημα και πριόνι έκοβαν κλαδιά ενός πεύκου που βρισκόταν στο πεζοδρόμιο της οδού Ολύμπου (ο δεύτερος κατόπιν εντολής του πρώτου) και πετούσαν τα κλαδιά στο έδαφος, χωρίς να φροντίσουν για την απομάκρυνση των περίοικων με αποτέλεσμα ένα κλαδί να χτυπήσει στο κεφάλι τον … και να του προκαλέσει σωματική βλάβη και ειδικότερα κάταγμα θόλου του κρανίου και βαρεία κανιοεγκεφαλική κάκωση, η οποία ως μόνη ενεργή αιτία επέφερε το θάνατό του». Τελικά με την 543/2018 απόφασή του το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Σερρών καταδίκασε τον . σε ποινή φυλάκισης τριών ετών για την πράξη της ανθρωποκτονίας από αμέλεια ενώ έπαυσε την ποινική δίωξη για τον . λόγω θανάτου.

9. Επειδή, ακολούθως, με την με αριθμό κατάθεσης ./3-04-2015 αγωγή τους, οι εκκαλούντες, ζητούσαν αρχικώς να υποχρεωθεί, με απόφαση που θα κηρυσσόταν προσωρινώς εκτελεστή, ο εφεσίβλητος Δήμος Σερρών να καταβάλει σε αυτούς, κατ' άρθρα 105-106 του Εισ.Ν.Α.Κ. και 932 του Α.Κ., το συνολικό ποσό των 501.150,00 ευρώ, νομιμοτόκως από την ημέρα του ατυχήματος (18-01-2014) άλλως από την επίδοση της αγωγής. Ειδικότερα στη σύζυγό του, το ποσό των 121.150 ευρώ ήτοι 1.150 ευρώ για δαπάνες κηδείας και 120.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση, λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστη από τον θάνατο του συζύγου της, σε κάθε μία από τις δύο θυγατέρες του το ποσό των 100.000 ευρώ και σε κάθε ένα από τους εγγονούς το ποσό των 80.000 ευρώ τέλος στον σύζυγο της θυγατέρας του, . από β' γάμο το ποσό των 20.000 ευρώ από την ίδια αιτία. Όμως με το κατατεθέν πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο από 11-10-2016 υπόμνημά τους, το αίτημα αυτών περιορίστηκε στο συνολικό ποσό των 350.000 ευρώ (80.000 ευρώ στη σύζυγο, 70.000 ευρώ σε κάθε μία από τις δύο θυγατέρες, 57.500 ευρώ σε κάθε ένα από τα δύο εγγόνια και 15.000 ευρώ στον γαμπρό) και μετατράπηκε εν μέρει από αναγνωριστικό σε καταψηφιστικό για καθένα από τους ενάγοντες για το ποσό των 50.000, 42.500, 30.000 και 5.000 ευρώ αντίστοιχα. Ειδικότερα, οι εκκαλούντες, με την εν λόγω αγωγή, όπως αυτή αναπτυσσόταν με το κατατεθέν ως άνω υπόμνημα, υποστήριξαν ότι ο εναγόμενος Δήμος αν και αρμόδιος για τη συντήρηση, επίβλεψη και ασφαλή χρήση από πλευράς των πολιτών των χώρων όπου υπάρχουν δένδρα και ειδικότερα αν και είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση και αρμοδιότητα να προβαίνει σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποτρέπει την πτώση δένδρων ή κλαδιών προκειμένου να διασφαλίζεται η ακίνδυνη κίνηση πεζών και οχημάτων στους παρακείμενους των δένδρων χώρους, εντούτοις στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έλαβε κανένα προληπτικό μέτρο ασφαλείας που θα ήταν ικανό να οδηγήσει στην αποφυγή του θανατηφόρου ατυχήματος. Συγκεκριμένα δεν υπήρξε εμφανής σήμανση του σημείου που εκτελούνταν οι εργασίες, ούτε χρήση προστατευτικών διχτύων και προστατευτικών κορδελών που θα προειδοποιούσαν τους περαστικούς για την εκτέλεση των εργασιών, αλλά ούτε υπήρχε στο χώρο κάτω από το δένδρο κάποιος υπάλληλος, ως επιβλέπων, που θα έφερε προστατευτικό κράνος, θα απωθούσε τους διερχόμενους πεζούς και θα ρύθμιζε την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων με τη χρήση ειδικών κώνων και φανών, προκειμένου να εκτελούνται οι εργασίες κοπής απερίσπαστα. Το ανωτέρω έργο, σύμφωνα με τους ενάγοντες, ενώ έπρεπε να ανατεθεί κατόπιν ανοιχτού διαγωνισμού σε εργολάβο που να διαθέτει ειδικό συνεργείο με ειδικότητα δενδροκηπουρού εναερίτη, εκτελέστηκε με μεγάλη προχειρότητα, χωρίς να ληφθούν τα δέοντα μέτρα ασφαλείας, αλλά και από προσωπικό που δεν είχε την κατάλληλη πιστοποίηση και εξειδίκευση για την εκτέλεση τέτοιου είδους εργασιών. Αποτέλεσμα της παράνομης αυτής, κατά τους ισχυρισμούς τους, παράλειψης των οργάνων του εναγόμενου και ειδικότερα των υπεύθυνων της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Σερρών, να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας κατά τις εργασίες κοπής του δένδρου, ήταν ο θανάσιμος τραυματισμός του συγγενικού τους προσώπου, . ο οποίος κατέληξε την 21-2-2014. Ενόψει αυτών, με την αγωγή τους επεδίωξαν τη χρηματική ικανοποίησή τους λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από τον κατά τα ανωτέρω απροσδόκητο θάνατο του συγγενικού τους προσώπου, καθώς και την καταβολή από τον εναγόμενο Δήμο των νοσηλίων και των εξόδων κηδείας. Για την απόδειξη των ισχυρισμών τους επικαλέσθηκαν και προσκόμισαν ενώπιον του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου μεταξύ άλλων: α) το με αριθμ. πρωτ. ./18-6-2014 έγγραφο του Δημάρχου Σερρών κ. . προς το Πταισματοδικείο Σερρών, στα πλαίσια της διενεργηθείσας προκαταρκτικής εξέτασης, στο οποίο αναφέρεται ότι «στην υπηρεσία πρασίνου το επίμαχο διάστημα και μέχρι σήμερα, δεν έχει ορισθεί αρμόδιος Αντιδήμαρχος, αλλά μόνο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος, που ορίστηκε από τον Δήμαρχο Σερρών με την υπ' αριθμ. ./13-5-2013 απόφασή του και είναι ο κ. …, δημοτικός σύμβουλος Σερρών. Την 18-1-2014 δεν υπήρξε κανένα συνεργείο της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου μας, το οποίο ανέλαβε το κλάδεμα δένδρου στην οδό .... μου αναφέρθηκε ότι την συγκεκριμένη ημερομηνία ζητήθηκε από τον εντεταλμένο δημοτικό σύμβουλο κ. . ένα υπηρεσιακό όχημα από το γραφείο κινήσεως, το οποίο διαθέτει ειδικό ανυψωτικό μηχάνημα. Ο κ. . ανταποκρινόμενος στην έκκληση συμπολίτη μας να κλαδευτεί κάποιο δένδρο, συνοδεία και με τη βοήθεια εθελοντών και λόγω έλλειψης ειδικού τεχνικού προσωπικού για το κλάδεμα δένδρου στην υπηρεσία πρασίνου, με το υπηρεσιακό όχημα μετέβη στην οδό Ολύμπου και προέβη στο κλάδεμα του δένδρου.», β) την με αριθμ. πρωτ. ./16-9-2015 και αριθμό ./2015 απόφαση του Δημάρχου Σερρών, που υπογράφεται από τον Αντιδήμαρχο Πρασίνου ., με την οποία εγκρίνεται η μελέτη για την παροχή της υπηρεσίας «ΚΛΑΔΕΜΑ ΚΑΙ ΚΟΠΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ ΣΕ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ Δ.Ε. ΚΑΠ. ΜΗΤΡΟΥΣΙΟΥ & ΣΚΟΥΤΑΡΕΩΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ» και ανατίθεται η εργασία αυτή στον ., εμπειροτέχνη υλοτόμο, έναντι αμοιβής, γ) το από 22- 9-2014 υπόμνημα του . προς τον Πταισματοδίκη Σερρών στα πλαίσια της προαναφερθείσας προκαταρκτικής εξέτασης, στο οποίο αναφέρει ότι στο Δήμο Σερρών δεν υπήρχε ορισμένος Αντιδήμαρχος Πρασίνου, αλλά από 13-5-2013 ορίστηκε ο ίδιος ως εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος υπεύθυνος για θέματα πρασίνου, ότι στην υπηρεσία αυτή του Δήμου δεν υπάρχει εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, δηλαδή χειριστές των ειδικών μηχανημάτων (όπως το ανυψωτικό) και για το λόγο αυτό από την ημέρα που ανέλαβε την ευθύνη της υπηρεσίας αυτής αναγκάστηκε να λειτουργήσει με προσωπική εργασία, ως εν ενεργεία χειριστής μηχανημάτων δημοσίας χρήσεως, με τη βοήθεια εθελοντών, για να προχωρήσουν στην υλοποίηση των αιτημάτων των δημοτών που χρόνια εκκρεμούσαν. Ένας από αυτούς ήταν ο . ο οποίος για πολύ καιρό ζητούσε το κλάδεμα ενός πευκόδενδρου που βρισκόταν μπροστά στο σπίτι της κόρης του στις εργατικές κατοικίες, αίτημα για το οποίο τον είχε ενοχλήσει επανειλημμένα και ο ., συνταξιούχος χειριστής μηχανημάτων δημοσίας χρήσης, ο οποίος εργαζόταν ως εθελοντής στην υπηρεσία πρασίνου. Την 18.01.2014, ημέρα Σάββατο, μετά από συνεννόηση του . με τον ., έφτασαν στην . και μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον ., έφτασε και ο .. Δεν έκαναν δεκτό το αίτημά του να κοπεί εντελώς το πευκόδεντρο, όπως αρχικά απαιτούσε, αλλά του τόνισαν ότι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να το κλαδέψουν στα σημεία που εμποδίζει τα διαμερίσματα της παρακείμενης οικοδομής, όπου και το διαμέρισμα της κόρης του. Προκειμένου να αποφύγουν τυχόν ατυχήματα και πριν ξεκινήσουν το κλάδεμα, ζήτησαν από τον . να προσέχει ώστε να μην περάσει κανείς από το σημείο που θα έπεφταν τα κλαδιά. Μάλιστα του επέστησαν την προσοχή ο ίδιος να βρίσκεται σε απόσταση ασφαλείας από το δέντρο, το οποίο αρχικά τήρησε. Ξεκίνησαν το κλάδεμα και σε απόσταση ασφαλείας, τουλάχιστον 20 μέτρα από το δέντρο, στεκόταν ο ., η περίοικος ., στην οποία επίσης τόνισαν ότι πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση από το δέντρο και να αποτρέπει τυχόν διαβάτες να πλησιάσουν, ενώ κάποια στιγμή εμφανίστηκε στο χώρο και ο εγγονός του ., ., ο οποίος στεκόταν δίπλα στον παππού του. Ο . ανέλαβε και αυτός την ευθύνη να κρατάει σε απόσταση τυχόν διερχόμενους πεζούς, προκειμένου να μην τραυματισθούν από την πτώση των κομμένων κλαδιών. Αρχικά, με τη χρήση τηλεσκοπικού πριονιού και ενώ βρισκόταν στο έδαφος, έκοψαν κλαδιά που βρισκόντουσαν σε χαμηλό σχετικά ύψος και η κοπή τους δεν απαιτούσε τη χρήση ανυψωτικού μηχανήματος. Αφού ολοκλήρωσαν το κλάδεμα του δέντρου με το τηλεσκοπικό πριόνι, ο . τους παρακάλεσε να κόψουν ένα συγκεκριμένο κλαδί του δέντρου, το οποίο βρισκόταν ιδιαίτερα ψηλά στο δέντρο και είχε μεγαλώσει με αποτέλεσμα να εισέρχεται στο διαμέρισμα της κόρης του και να εμποδίζει. Το κόψιμο του κλαδιού αυτού απαιτούσε τη χρήση του ανυψωτικού μηχανήματος, τη φόρτωση δηλαδή ενός χειριστή σε ειδικό κλουβί, την ανύψωση του κλουβιού αυτού και το κόψιμο του κλαδιού με τη χρήση του τηλεσκοπικού αλυσοπρίονου από τον χειριστή. Έτσι ο ίδιος ανέλαβε να χειριστεί το γερανοφόρο όχημα και ο . να ανέβει στο ειδικό κλουβί και να κόψει το κλαδί. Πριν ξεκινήσει ο Ε. να κόβει το κλαδί, είδαν αν ο . βρίσκεται στη θέση του, δηλαδή μακριά από το δέντρο, ενώ του είπαν και πάλι να μην κουνηθεί από τη θέση του, αφού είχε μαζί του και τον εγγονό του. Τους διαβεβαίωσε ότι όλα ήταν εντάξει, ότι θα παραμείνει στη θέση του και ότι δεν υπάρχει κανείς κοντά στο δέντρο. Το κόψιμο του κλαδιού δεν κράτησε πάνω από δύο λεπτά της ώρας, ενώ την ώρα που ο . ήταν ανεβασμένος στο κλουβί και έκοβε το κλαδί, ο ίδιος δεν μπορούσε να ελέγξει τον ., γιατί έπρεπε να προσέχει τον …, που εργαζόταν. Ο . όμως, αψηφώντας τις εντολές τους και παρά τη δική του διαβεβαίωση, προχώρησε και στάθηκε κάτω από το δέντρο, προκειμένου, όπως ο ίδιος υποθέτει, να μαζέψει κάποιο από τα κλαδιά που είχαν πέσει στο σημείο. Αντιλήφθηκαν ότι χτύπησε, όταν τον είδαν να πέφτει κάτω, αφού είχε τελειώσει η κοπή του κλαδιού. Ανέφερε, ότι ο ίδιος δεν είδε το χτύπημα, αλλά αντίθετα από τον τρόπο που ο . έγειρε και έπεσε στο έδαφος, θεώρησε πως είχε κάποιο επιπόλαιο, ελαφρύ χτύπημα. Ταυτόχρονα είδαν και άκουσαν τον εγγονό του να φωνάζει και να ζητάει βοήθεια για τον παππού του. ʼμεσα κάλεσαν ασθενοφόρο, το οποίο διακόμισε αναίσθητο τον . στο Γ. Ν. Ν. Σερρών. Τέλος ανέφερε ότι, μοναδικός υπεύθυνος του πιο πάνω περιγραφόμενου ατυχήματος ήταν ο ίδιος ο θανών ., ο οποίος αδικαιολόγητα και παρά τις επίμονες συστάσεις τους να παραμείνει μακριά από το δέντρο, αψηφώντας τις οδηγίες τους και τις δικές του διαβεβαιώσεις, προσπάθησε να μαζέψει τα πεσμένα κλαδιά, με συνέπεια να πέσει πάνω του και να τον τραυματίσει το κλαδί που ο ίδιος είχε ζητήσει να κόψουν δ) την από 20-6-2014 ένορκη εξέταση του … ενώπιον του Πταισματοδίκη Σερρών στα πλαίσια της προκαταρκτικής εξέτασης, στην οποία αυτός ανέφερε ότι είναι συνταξιούχος του ΙΚΑ από το 2010 ως χειριστής μηχανημάτων - δημοσίας χρήσης (μπουλντόζα, φορτωτή, τσάπα, κλπ.) και ότι με τον Δούκα που ήταν δημοτικός σύμβουλος και υπεύθυνος πρασίνου στο Δήμο Σερρών γνωρίζονταν πολλά χρόνια, μετά δε τη συνταξιοδότησή του, με την παρότρυνση του ανωτέρω, γράφτηκε στο Σύλλογο Εθελοντών - Χειριστών. Με τον θανόντα . ήταν γείτονες και γνωρίζονταν 40 - 50 χρόνια. Μπροστά στο σπίτι της κόρης του, στις εργατικές κατοικίες, υπήρχε ένα πευκόδενδρο, που ο τελευταίος ισχυριζόταν ότι οι ρίζες του σήκωναν τα πλακάκια στο πεζοδρόμιο, τα κλαδιά του έφταναν στα μπαλκόνια και στα παράθυρα ενοχλώντας και γι' αυτό ήθελε να κοπεί. Του ζήτησε πολλές φορές, λόγω της παραπάνω ιδιότητάς του, να μεσολαβήσει στο Δήμο, αφού το δένδρο ανήκε στο Δήμο, προκειμένου να κοπεί και ο ίδιος επικοινώνησε με τον υπεύθυνο πρασίνου, τον … και αποφάσισαν να πάνε την 18-01-2014, το πρωί. Το κλάδεμα του πευκόδενδρου έγινε από κάτω με το τηλεσκοπικό πριόνι χωρίς τη χρήση του καλαθοφόρου. Το έκανε ο ., ενώ αυτός μαζί με μια γυναίκα τη . και τον . πρόσεχαν να μη διέλθουν από κάτω περαστικοί. Σε ύψος όμως περίπου επτά μέτρων υπήρχε ένα κλαδί λίγο μεγαλύτερο από ένα μικρό εμφιαλωμένο μπουκάλι νερού, το οποίο ο . τους παρακάλεσε να κόψουν παρότι δεν ενοχλούσε. Εκείνη τη στιγμή βγήκε έξω και ο εγγονός του. Τελικά αποφάσισαν να το κόψουν και με το καλαθοφόρο ανεβήκαν στο σωστό ύψος, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή και η γυναίκα και ο . έκαναν εκείνο το οποίο είχαν συμφωνήσει, δηλαδή να εμποδίζουν τον κόσμο να περνάει κάτω από το δένδρο. Έκοψαν το κλαδί και τότε άκουσαν από κάτω το εγγονό του να φωνάζει «παππού, παππού» οπότε κοίταξαν και τον είδαν πεσμένο κάτω. Επεσήμανε ότι από το καλαθοφόρο δεν μπορούσαν να δουν κάτω, ότι ο . πήγε κάτω από το καλαθοφόρο και ότι ο ίδιος δεν μπορεί να καταλάβει για ποιο λόγο πήγε εκεί, ενώ έκοβαν αυτό το κλαδί. Όταν κατέβηκαν κάτω ο . βογκούσε και έπιανε το κεφάλι του, του μιλούσαν, αλλά δεν απαντούσε. Το ασθενοφόρο ειδοποιήθηκε από τον ., ήρθε σε περίπου ένα τέταρτο και τον μετέφερε στο Γενικό Νοσοκομείο Σερρών, ε) την από 4-6-2014 ένορκη κατάθεση του εγγονού του . και αυτόπτη μάρτυρα του ατυχήματος, στην οποία αυτός ανέφερε ότι είναι μαθητής της Β' Γυμνασίου και από τότε που έχασε τον πατέρα του διαμένει μόνιμα μαζί με τη μητέρα του . στις εργατικές κατοικίες επί της οδού …. Στα τέλη του 2013 είχαν παρατηρήσει ότι ένα μεγάλο πεύκο, που βρισκόταν ανάμεσα στο σπίτι τους και τον παρακείμενο δρόμο, με ύψος περίπου 10 με 15 μέτρα, είχε μεγαλώσει πολύ, θυμόταν δε τη μητέρα του να ανησυχεί γιατί είχε μεγαλώσει τόσο, που ήταν επικίνδυνο για το σπίτι τους και για τους περαστικούς και φοβόταν μη γίνει κάποιο ατύχημα από το βάρος των κλαδιών και κουκουναριών που μπορούσαν να πέσουν από μεγάλο ύψος, καθώς σε εκείνο το σημείο περνούσε πολύς κόσμος. Η μητέρα του συζητούσε για το δέντρο με τον παππού του ..., ο οποίος ερχόταν πολύ συχνά στο σπίτι τους και είχε πει στη μητέρα του να μην ανησυχεί και ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να κλαδευτεί το δέντρο, ενημερώνοντας σχετικά τον Δήμο Σερρών. Μετά από λίγο καιρό, την 18-01-2014 ημέρα Σάββατο και ώρα 10.00 το πρωί, ενώ ο ίδιος βρισκόταν μέσα στο σπίτι, ξαφνικά άκουσε έναν εκκωφαντικό θόρυβο σαν αυτόν που βγάζουν οι μηχανές που κόβουν ξύλα και θέλοντας να δει από πού προερχόταν, βγήκε έξω. Τότε είδε έξω το όχημα της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου και δύο άτομα να είναι ανεβασμένα πάνω στο δέντρο και με ένα αλυσοπρίονο να κόβουν κλαδιά. Δεν υπήρχε η γνωστή κόκκινη - λευκή κορδέλα που περιφράσσει το χώρο που γίνονται έργα ως συνήθως. Τα κλαδιά, που ήταν αρκετά μεγάλα και βαριά, έπεφταν από μεγάλο ύψος και προσγειώνονταν με δύναμη στο έδαφος. Δεν υπήρχαν ούτε πινακίδες, ούτε κώνοι, ούτε προστατευτικά δίχτυα για να τα συγκρατήσουν και κανείς δε φορούσε προστατευτικό κράνος. Στο μπαλκόνι του σπιτιού πρόσεξε ότι είχε πέσει ένα μεγάλο κλαδί και είχε στραβώσει την αυτοσχέδια σιδερένια απλώστρα που είχε η μητέρα του για να απλώνει τα ρούχα. Την ώρα του κλαδέματος, πολύ κοντά στο δέντρο υπήρχαν σταματημένα αυτοκίνητα, ποδήλατα και μηχανάκια, ενώ κόσμος περνούσε απ' το σημείο. Μόλις βγήκε από το σπίτι είδε τον παππού του να βρίσκεται στο σημείο του κλαδέματος, αλλά σε απόσταση και να προσπαθεί να απομακρύνει τον κόσμο που ήθελε να περάσει από το σημείο. Ούτε αυτός φορούσε κάποιο κράνος στο κεφάλι του. Μόλις τον αντιλήφθηκε στο μπαλκόνι της ισόγειας κατοικίας τους, και έχοντας δει ότι τα κλαδιά που έπεφταν έφταναν ως το σημείο εκείνο, του φώναξε με αυστηρό τόνο να φύγει και να μπει μέσα στο σπίτι για να είναι ασφαλής. Ο ίδιος τον άκουσε και ξαναμπήκε στο σπίτι παρακολουθώντας από την πόρτα το κόψιμο του δένδρου και τον παππού του να συνεχίζει να είναι μόνος του στο σημείο αυτό και να προσπαθεί από απόσταση να απομακρύνει τον κόσμο, φωνάζοντας σε όποιον πήγαινε να περάσει. Μετά από αρκετή ώρα, το μηχάνημα του κλαδέματος (αλυσοπρίονο) σταμάτησε τη λειτουργία του και έτσι νόμισε πως οι εργασίες είχαν τελειώσει και βγήκε και πάλι στο μπαλκόνι. Τότε, ο παππούς του, νομίζοντας ότι τελείωσε το κόψιμο, έκανε μερικά βήματα προς την κατεύθυνση του δέντρου, για να σπρώξει μερικά ελαφριά κλαδιά που είχαν φράξει το δρόμο και εμπόδιζαν τον κόσμο να περάσει. Εντελώς ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση από το συνεργείο που ήταν πάνω στο δέντρο, η μηχανή του κλαδέματος μπήκε σε λειτουργία και συνέχισε να κλαδεύει. Τότε ένα μεγάλο και αρκετά βαρύ κλαδί, κόπηκε από μεγάλο ύψος και έπεσε ακριβώς στο κεφάλι του παππού του, που εκείνη τη στιγμή τραβούσε τα κλαδιά που εμπόδιζαν τη διέλευση των πεζών. Τρομοκρατήθηκε, άρχισε να φωνάζει, ενώ έτρεξε προς το μέρος του παππού του, ο οποίος είχε πέσει στο έδαφος μετά το χτύπημα, αιμορραγούσε στο κεφάλι και σε ελάχιστα λεπτά έχασε τις αισθήσεις του. Έτρεξε αμέσως στο σπίτι και κάλεσε ασθενοφόρο για να μη χαθεί χρόνος και στο μεταξύ, από τις φωνές του, βγήκε από το διπλανό σπίτι και ήρθε στο σημείο για να δει τι συμβαίνει και να βοηθήσει, μια γειτόνισσα η κ. .... Το ασθενοφόρο καθυστέρησε σημαντικά να έρθει, αστυνομία δεν ήρθε στο σημείο και αμέσως μετά ήρθαν δημοσιογράφοι από τα τηλεοπτικά κανάλια, στ) τη με αριθμό ./7-12-2015 ένορκη βεβαίωση-εξέταση της ..., ληφθείσα σύμφωνα με το αρ. 185 του Κ.Δ.Δ., ενώπιον του συμβολαιογράφου Σερρών ..., στην οποία η ανωτέρω κατέθεσε ότι εδώ και 25 χρόνια κατοικεί μόνιμα στην περιοχή των εργατικών κατοικιών στις Σέρρες στην οδό ... και είναι γειτόνισσα της κ. ..., κόρης του θανόντα .... Στην περιοχή που κατοικούν υπάρχουν αρκετά δένδρα και μία με δύο φορές το χρόνο ο Δήμος περνάει από την περιοχή με συνεργεία και τα κλαδεύει. Σε απόσταση όμως δύο - τρία μέτρα από τα μπαλκόνια τους υπήρχε ένα αρκετά υψηλό πευκόδενδρο, ύψους 10 μέτρων ή παραπάνω, με το οποίο ο Δήμος δεν ασχολούνταν καθόλου, αλλά το οποίο προκαλούσε πολλά προβλήματα στους κατοίκους, καθώς έφτανε στα μπαλκόνια τους, λέρωνε τα σπίτια τους, τα κλαδιά του προκαλούσαν ζημίες και ήταν επικίνδυνο ακόμα και για τον κόσμο που περνούσε. Ο . ερχόταν πολύ συχνά στο σπίτι της κόρης του και είχε διαπιστώσει και ο ίδιος το πρόβλημα με το δένδρο. Μάλιστα το είχαν συζητήσει και μεταξύ τους αφού είχαν συχνές επαφές και τους ενημέρωσε ότι θα αναλάμβανε να μιλήσει σε ένα πολύ καλό του φίλο τον κ. ., ο οποίος ήταν συνταξιούχος του ΙΚΑ και εθελοντής στην υπηρεσία πρασίνου του Δήμου Σερρών, για να απευθυνθεί αυτός με τη σειρά του στο Δήμο σχετικά με το κλάδεμα αυτού του πευκόδενδρου. Πράγματι, την 18-01-2014 και ώρα 10.00 το πρωί περίπου, έφτασε στην περιοχή συνεργείο της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου το οποίο αποτελούνταν μόνο από δύο άτομα και συγκεκριμένα τον κ. . και τον κ. ., τον οποίο γνωρίζει και η ίδια, καθώς είναι εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος και ασχολείται με τα θέματα πρασίνου. Εκείνη βρισκόταν μέσα στο σπίτι της και για λίγο βγήκε στο μπαλκόνι και είδε το συνεργείο, τον . να κάθεται στο μπαλκόνι του σπιτιού του σε απόσταση από το δέντρο και τον . πολύ κοντά του, επίσης σε απόσταση από το δέντρο και να συνομιλούν. Αμέσως ξαναμπήκε μέσα και άκουγε να κλαδεύουν το δέντρο με πριόνι. Μέχρι τη στιγμή του ατυχήματος δε βγήκε από το σπίτι και δε συνομίλησε, ούτε είχε καμία επαφή με κανέναν από το συνεργείο, ούτε με τον κ. ., ούτε με τον κ. .. Ποτέ δεν έκατσε στο πεζοδρόμιο μαζί τους και δεν έλαβε από αυτούς καμία σύσταση και καμία εντολή να διώχνει τον κόσμο από την περιοχή και πώς θα μπορούσε άλλωστε αφού δεν είχε καμία σχέση με τη κοπή του δένδρου και δε γνωρίζει από αυτά. Θυμάται πολύ καλά ότι στο σημείο δεν είχαν τοποθετηθεί ταμπέλες, πινακίδες, κορδέλες, δίχτυα ή οποιοδήποτε άλλο προστατευτικό μέτρο, όπως συνήθως έβλεπε άλλες φορές όταν κλάδευαν τα δέντρα, ούτε και άτομα του Δήμου με ειδικές στολές και κράνη στο κεφάλι να βρίσκονται στο έδαφος και να διώχνουν τον κόσμο. Θυμάται πολύ καλά ότι όσες φορές είχε δει τους υπαλλήλους του Δήμου να κλαδεύουν τα δέντρα, πάντα έβαζαν ταμπέλες και κορδέλες γύρω από την περιοχή και υπήρχαν πάντα δύο άτομα στο έδαφος με ειδικά ρούχα και κράνη στο κεφάλι, τα οποία έδιωχναν τον κόσμο που προσπαθούσε να περάσει από το σημείο. Συγκεκριμένα μέσα στο προηγούμενο καλοκαίρι, είχε έρθει στην γειτονιά συνεργείο του Δήμου για κλάδεμα, το οποίο ήταν οργανωμένο. Ανέφερε ότι ποτέ σε αυτά τα συνεργεία δεν είχε δει τον κ. . ή τον κ. ., τους οποίους είδε να κλαδεύουν για μοναδική φορά εκείνη την ημέρα του ατυχήματος. Ενώ ήταν μέσα στο σπίτι και άκουγε το αλυσοπρίονο να δουλεύει, μετά από κάποια λεπτά άκουσε τον εγγονό του . να τη φωνάζει με κραυγές «., ., έλα γρήγορα, βοήθεια, ο παππούς». Τότε βγήκε έξω με το σύζυγό της γιατί νόμιζε ότι χτύπησε το παιδί, αλλά είδε τον . πεσμένο κάτω. Επεσήμανε ότι το συνεργείο με το όχημα της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, βρισκόταν στο δρόμο που βρίσκεται σε ύψος περίπου 1,5 μέτρο από το επίπεδο των σπιτιών και του δένδρου και κλάδευαν το δέντρο από ψηλά. Ο κ. . βρισκόταν στο ύψος του δρόμου κάτω από το δέντρο και πάνω από τα σπίτια και χειριζόταν το μηχάνημα πάνω στο οποίο βρισκόταν ο κ. ., που είχε ανεβεί με το μηχάνημα (καλαθοφόρα) ψηλά στο δέντρο και συνέχιζε να κλαδεύει. Δεν είχαν καν καταλάβει ότι ένα από τα κλαδιά που είχαν κόψει, είχε χτυπήσει τον κ. ., ο οποίος βρισκόταν ακόμα στο έδαφος, το κεφάλι του ήταν πρησμένο και μελανιασμένο και αιμορραγούσε. Τότε για πρώτη φορά η ίδια μίλησε με τον κ. . και τον κ. . και τους είπε «τι κάνετε εκεί πέρα τον σκοτώσατε τον άνθρωπο». Τότε αντιλήφθηκαν και οι ίδιοι ότι τον είχαν χτυπήσει και της είπαν ότι μάλλον κάποιο κουκουνάρι τον είχε χτυπήσει. Ειδοποιήθηκε το ασθενοφόρο, αλλά καθυστερούσε και πήρε η ίδια τηλέφωνο για να βιαστούν. Μετά από λίγο ήρθαν στο σημείο τα τηλεοπτικά κανάλια, αλλά δεν ήρθε η αστυνομία. Πήγαν τον . στο Νοσοκομείο Σερρών και μετά στο ΑΧΕΠΑ γιατί ήταν βαριά τραυματισμένος αλλά τελικά δεν άντεξε και πέθανε μετά από ένα μήνα και ζ) ιατρικά έγγραφα του Γενικού Νοσοκομείου Σερρών και του Γενικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης σχετικά με τη νοσηλεία, την πορεία της υγείας και το θάνατο του ..

10. Επειδή, αντιθέτως, ο εφεσίβλητος Δήμος, με το κατατεθέν στις 1-01-2016 υπόμνημά του, αρνήθηκε την αγωγή. Επίσης με το με αριθμ. πρωτ. ./7-52015 έγγραφο του Τμήματος Πρασίνου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου επισήμανε ότι εργασίες κοπής, κλάδευσης και περιποίησης εν γένει οποιοσδήποτε βλάστησης εντός των ορίων ιδιόκτητων εκτάσεων πραγματοποιούνται με μέριμνα των εκάστοτε ιδιοκτητών, οι οποίοι έχουν την ευθύνη να προμηθεύονται και τις σχετικές άδειες όταν αυτό απαιτείται και ότι το Τμήμα Πρασίνου της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, βάσει του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του, έχει αρμοδιότητα για εργασίες κλάδευσης και κοπής δένδρων σε εκτάσεις ιδιοκτησίας του Δήμου, καθώς και σε κοινόχρηστες εκτάσεις (πάρκα, πλατείες, δρόμοι, πεζοδρόμια, άλση) που βρίσκονται εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου, ότι την 18-1-2014 δεν εργάστηκε κανένας από το προσωπικό (επιστημονικό και εργατοτεχνικό) που ήταν τοποθετημένο στο Τμήμα Πρασίνου της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών, επειδή ήταν Σάββατο, μη εργάσιμη ημέρα, δεν υπήρξε κάλεσμα λόγω έκτακτης ανάγκης, ούτε προγραμματισμός για υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού. Περαιτέρω, με το προαναφερόμενο υπόμνημα προέβαλε ένσταση ελλείψεως παθητικής νομιμοποίησης του Δήμου με την αιτιολογία ότι α)ο . ναι μεν διορίσθηκε με την ./14-5-2013 απόφαση του Δημάρχου ως εντεταλμένος σε θέματα Πρασίνου, δημοτικός σύμβουλος, με δικαίωμα υπογραφής εγγράφων σχετικών με το Τμήμα Πρασίνου, και αυτό λόγω της έλλειψης εκείνη την περίοδο Αντιδημάρχου Πρασίνου, αφού η ορισθείσα με την ./28-12-2012 απόφαση του Δημάρχου, Αντιδήμαρχος Πρασίνου . απεβίωσε την 8-5-2013 (σχετ. η ./2013 ληξιαρχική πράξη θανάτου) πλην στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν λειτουργούσε ως όργανο του Δήμου κατά την ενάσκηση της δημόσιας εξουσίας που του έχει ανατεθεί αλλά διεκπεραίωνε μια φιλική εξυπηρέτηση. Εξάλλου ο ανωτέρω δεν είχε αρμοδιότητες που απορρέουν από το αξίωμα του Αντιδημάρχου, ούτε του παραχωρήθηκε από τον Δήμο άδεια για διεκπεραίωση ειδικών εργασιών, όπως είναι η κοπή δένδρων ή το κλάδεμα αυτών, αλλά καθ' υπέρβαση των αρμοδιοτήτων του και καταχρώμενος την ιδιότητά του ιδιοποιήθηκε το ειδικό μηχάνημα του Δήμου και προέβη σε όλες τις παραπάνω παράνομες ενέργειες που οδήγησαν στο θανατηφόρο ατύχημα και β) ο . δεν είχε ποτέ την ιδιότητα του εθελοντή στο Τμήμα Πρασίνου. Και αυτό διότι υπό την αιγίδα του Δήμου Σερρών δεν έχει ιδρυθεί καμία Εθελοντική Οργάνωση, με κοινή συμμετοχή πολιτών και υπηρεσιακών οργάνων του Δήμου που να ασχολείται με θέματα πρασίνου. Δεν υφίσταται καμία σχετική απόφαση, ούτε και μητρώο καταχώρησης ενεργών εθελοντών. Επίσης προέβαλε ένσταση καθ' ύλην αναρμοδιότητας του Δήμου διότι είναι αναρμόδιος για την κοπή ή το κλάδεμα δένδρων εντός ιδιόκτητων εκτάσεων, όπως εν προκειμένω, δεδομένου ότι το επίμαχο δένδρο βρισκόταν εντός του κοινόχρηστου χώρου των εργατικών κατοικιών. Για την απόδειξη των ισχυρισμών του προσκόμισε μεταξύ άλλων α) το με αριθμ. πρωτ. ./8-4-2015 έγγραφο του Τμήματος Προσωπικού της Δ/νσης Διοικητικών Υπηρεσιών του Δήμου Σερρών στο οποίο αναφέρεται ότι ο ... δεν είναι υπάλληλος του Δήμου και ουδέποτε σύναψε σύμβαση με οποιαδήποτε σχέση εργασίας με το Δήμο, β) το με αριθμ. πρωτ. ./15-4-2015 έγγραφο του Τμήματος Διαχείρισης Ακίνητης Περιουσίας του Δήμου στο οποίο αναφέρεται ότι ο χώρος που υποδείχθηκε και αφορά την αγωγή της . και λοιπών ανήκει σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου στους κοινόχρηστους χώρους των Εργατικών Κατοικιών με ΚΑΕΚ . και στοιχεία ιδιοκτήτη Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (Ο.Ε.Κ.), γ) την ./14-5-2013 απόφαση του Δημάρχου Σερρών με την οποία ορίζεται ως εντεταλμένος σύμβουλος, ο δημοτικός σύμβουλος ..., με δικαίωμα υπογραφής εγγράφων, επί των αρμοδιοτήτων που απορρέουν από τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου και έχουν σχέση με το Τμήμα Πρασίνου της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών. Επίσης του ανατίθεται το δικαίωμα υπογραφής εγγράφων, αποφάσεων και της εν γένει αλληλογραφίας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που ασκούνται στις Δημοτικές Ενότητες Λευκώνα, Ορεινής και ʼνω Βροντούς, η δε ως άνω απόφαση ίσχυε μέχρι 31-8-2014 και δ) το ως άνω με αριθμ. πρωτ. ./7-5- 2015 έγγραφο του Τμήματος Πρασίνου.

11. Επειδή, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, επιλαμβανόμενο της ανωτέρω αγωγή ς αφού έλαβε υπόψη τα ως άνω πραγματικά περιστατικά έκρινε ότι δεν στοιχειοθετείται εν προκειμένω αδικοπρακτική ευθύνη του Δήμου Σερρών από τις πράξεις των ... και ..., σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του ΕισΝΑΚ αφού οι ως άνω ... και ... την 18-1-2014 εκτελώντας τις προεκτεθείσες εργασίες κοπής του δένδρου επί της προαναφερόμενης οδού στις Εργατικές Κατοικίες, δεν ενήργησαν ως όργανα του εναγομένου στα πλαίσια ενάσκησης δημόσιας υπηρεσίας που τους είχε ανατεθεί, αλλά ως φυσικά πρόσωπα με αποκλειστικό σκοπό να διεκπεραιώσουν μία φιλική εξυπηρέτηση δοθέντος ότι ο μεν ..., δεν ανήκε σε συγκροτημένη ομάδα εθελοντών του εναγομένου, ώστε υπό προϋποθέσεις να δύναται να θεωρηθεί ότι κατά την ώρα του ατυχήματος λειτουργούσε ως όργανο του εναγομένου υπό την ευρεία έννοια του όρου, ο δε ..., ναι μεν είχε ως δημοτικός σύμβουλος την ως άνω ιδιότητα, πλην όμως αυτός ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων, αφού δεν ήταν ο αρμόδιος για την εκτέλεση τέτοιου είδους εργασιών, για τις οποίες αποκλειστικά αρμόδια, σύμφωνα με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Σερρών, ήταν η τεχνική υπηρεσία και ειδικότερα το τεχνικό προσωπικό που υπηρετεί στο Τμήμα Πρασίνου αυτής, ο ίδιος δε, ως εντεταλμένος, -λόγω ελλείψεως Αντιδημάρχου Πρασίνου - δημοτικός σύμβουλος στον Τομέα Πρασίνου, ήταν μεν υπεύθυνος για θέματα πρασίνου, αλλά είχε μόνο την αρμοδιότητα υπογραφής των σχετικών εγγράφων, ενώ σε καμία περίπτωση δεν ήταν αρμόδιος να εκτελεί αυτοπροσώπως τεχνικές εργασίες. Εξάλλου η τεχνική υπηρεσία του εναγόμενου Δήμου δεν ήταν αρμόδια για την κοπή ή το κλάδεμα δένδρων εντός ιδιόκτητων εκτάσεων, όπως εν προκειμένω. Ενόψει των ανωτέρω απορρίφθηκε η αγωγή με την εκκαλούμενη απόφαση.

12. Επειδή, ήδη, με την κρινόμενη έφεση, οι εκκαλούντες αμφισβητούν την ορθότητα της ανωτέρω πρωτόδικης κρίσης και ζητούν την εξαφάνιση της εκκαλούμενης απόφασης, προβάλλοντας κατ' αρχάς ότι οι πρωτοδίκως υποβληθέντες ισχυρισμοί του εναγόμενου και ήδη εκκαλούντος Δήμου ότι οι ... ενεργούσαν χωρίς να έχουν την ιδιότητα του οργάνου του Δήμου και ότι ο Δήμος δεν είχε αρμοδιότητα κοπής του επίμαχου δένδρου αφού αυτό βρισκόταν εντός κοινόχρηστου χώρου, συνιστούσαν αυτοτελείς ισχυρισμούς, οι οποίοι θεμελίωναν την άρνηση της βάσεως της αγωγής, και μπορούσαν να προβληθούν μόνο με την έκθεση απόψεων στην προθεσμία που ορίζεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις και όχι με υπόμνημα. Συνεπώς οι ως άνω ισχυρισμοί δεν μπορούσαν να ληφθούν υπόψη από το Πρωτόδικο Δικαστήριο. Ο λόγος αυτός είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός κατά τα γενόμενα δεκτά στην πέμπτη σκέψη. Ενόψει αυτών εφόσον οι ανωτέρω ισχυρισμοί δεν προτάθηκαν πρωτοδίκως παραδεκτώς, το Δικαστήριο δεν μπορεί να τους εξετάσει. Περαιτέρω οι εκκαλούντες υποστηρίζουν ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, κατ' εσφαλμένη εκτίμηση και αξιολόγηση του αποδεικτικού υλικού, αποφάνθηκε ότι οι ... ενεργούσαν ως φυσικά πρόσωπα και όχι ως όργανα του Δήμου παρέχοντας απλή φιλική εξυπηρέτηση. Ειδικότερα επικαλούνται το υπόμνημα του . ενώπιον του Πταισματοδίκη Σερρών με το οποίο ο ίδιος συνομολογεί ότι: «...δεν υπάρχει ορισμένος αντιδήμαρχος πρασίνου, αλλά αντίθετα από την 13-05-2013 ορίστηκα εγώ ως εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος του πρασίνου. Στην υπηρεσία αυτή του Δήμου Σερρών, δυστυχώς δεν υπάρχει εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, δηλαδή χειριστές των ειδικών μηχανημάτων (όπως ανυψωτικό), για τον λόγο αυτό από την ημέρα που ανέλαβα την ευθύνη της υπηρεσίας αυτής αναγκάστηκα να λειτουργήσω με προσωπική εργασία, ως εν ενεργεία χειριστής δημοσίας χρήσεως μηχανημάτων, με τη βοήθεια εθελοντών για να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των αιτημάτων των δημοτών μας που χρόνια εκκρεμούσαν.» και επισημαίνουν ότι από αυτό συνάγεται ότι ο ίδιος και ο ... ανταποκρίνονταν στα αιτήματα πολιτών κλαδεύοντας δένδρα και μάλιστα σε πλήρη γνώση του Δήμου. Τούτο δε προκύπτει και από το γεγονός ότι μετά το εν λόγω ατύχημα, ένα χρόνο μετά, ανατέθηκαν από τον εφεσίβλητο Δήμο εργασίες κλαδεύματος σε ιδιώτη. Περαιτέρω επικαλούνται το ./18-06-2014 έγγραφο του Δημάρχου Σερρών προς τον Πταισματοδίκη στο οποίο αναφέρεται μεταξύ των άλλων «..Αφού πληροφορήθηκα για το συμβάν, αμέσως ζήτησα να ενημερωθώ για το τι ακριβώς συνέβη και μου αναφέρθηκε ότι στην συγκεκριμένη ημερομηνία ζητήθηκε από τον εντεταλμένο δημοτικό σύμβουλο κ. ., ένα υπηρεσιακό όχημα από το γραφείο κινήσεως το οποίο διαθέτει ειδικό ανυψωτικό μηχάνημα. Ο κ. . όπως και σε άλλες περιπτώσεις ανταποκρινόμενος στην έκκληση συμπολίτη μας να κλαδευτεί κάποιο δένδρο, συνοδεία και με την βοήθεια εθελοντών και λόγω έλλειψης ειδικού τεχνικού, προσωπικού για το κλάδεμα δένδρου στην υπηρεσία πρασίνου με το υπηρεσιακό αυτό όχημα μετέβη στην οδό Ολυμπίου και προέβη στο κλάδεμα του δένδρου.. » καθώς επίσης και πλήθος φωτογραφικό υλικό. Τέλος, προσκόμισαν το πρώτον ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου την με αρ. 293/2019 ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη Σερρών κατόπιν αίτησης του ..., των ... και ..., ληφθείσα στα πλαίσια δίκης ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σερρών στις 16-09-2019 προκειμένου τα κατατεθέντα από αυτούς να ληφθούν από το Δικαστήριο ως δικαστικά τεκμήρια. Όμως η κατάθεση αυτή δεν αποτελεί νόμιμο αποδεικτικό μέσο ενώπιον του παρόντος δικαστηρίου, διότι δεν έχει ληφθεί κατά τη διαδικασία των άρθρων 179-184 του Κ.Δ.Δ. αλλά στα πλαίσια πολιτικής δίκης και συνεπώς δεν επιτρέπεται να ληφθεί υπόψη από το δικαστήριο ούτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων (ΣτΕ 4348/2015, 1656/2013, 4389/2012). Εξάλλου οι εκκαλούντες δεν επικαλούνται λόγους αντικειμενικής αδυναμίας λήψεως και επικλήσεώς της πρωτοδίκως (πρβλ. ΣτΕ 70/2019, 2157/2017, 661/2016.) και η προσαγωγή ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου ως «οψιγενούς» στοιχείου δεν κρίνεται δικαιολογημένη (πρβλ. ΣτΕ 70/2019 ολομ. 952/2011 7μ).

13. Επειδή, από το συνδυασμό των διατάξεων στην έβδομη σκέψη, συνάγεται ότι οι Δήμοι είναι αρμόδιοι, μεταξύ άλλων, για τη συντήρηση, επίβλεψη και ασφαλή χρήση από τους πολίτες των χώρων πρασίνου και των κοινόχρηστων χώρων. Ειδικότερα, επιβάλλεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως ρητή υποχρέωση να προβαίνουν, με επιμέλεια, σε κάθε αναγκαία ενέργεια και να λαμβάνουν προληπτικά, όλα τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν την πτώση των δένδρων ή κλαδιών τους, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και ακίνδυνη κίνηση των πεζών και οχημάτων στις παρακείμενες οδούς. Η υποχρέωση αυτή των ως άνω οργανισμών, τεθειμένη πλην λόγων δημοσίου συμφέροντος και προς προστασία των διερχομένων ιδιωτών, εκτείνεται και στους γειτνιάζοντες ή συνεχόμενους προς τους ανωτέρω χώρους, εφόσον, είτε είναι ιδιωτικοί ή κοινόχρηστοι (οικοδομών, πολυκατοικιών, μονοκατοικιών), κατά τρόπον ώστε η ακίνδυνη και ασφαλής διακίνηση, να διασφαλίζεται, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης, με την επέκταση της επιμέλειας και αυτών. Στην προκειμένη δε περίπτωση, ενόψει των στοιχείων του φακέλου της δικογραφίας, όπως αυτά παρατίθενται και στην εκκαλούμενη απόφαση, το Δικαστήριο επισημαίνει 1) ότι ο χώρος έμπροσθεν της οικίας της θυγατέρας του θανόντος, στον οποίο εφύετο το επίμαχο δένδρο, ανήκε στους κοινοχρήστους χώρους των εργατικών κατοικιών και ουδέποτε περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου Σερρών, αλλά εφάπτετο με τον κοινόχρηστο χώρο του πεζοδρομίου και απείχε μόλις 1,5 μέτρο από τον δρόμο και αποτελούσε μία αισθητική και οργανική ενότητα, δοθέντος ότι οι κλάδοι του δένδρου επεκτείνονταν επάνω από το πεζοδρόμιο και τον δρόμο (σχετικές προσκομιζόμενες φωτογραφίες), 2) ότι συστηματικά και συνεχώς την επιμέλεια, τη συντήρηση και την εποπτεία του όλου χώρου, και του εν λόγω δένδρου, είχε και ασκούσε επί σειρά ετών ο Δήμος, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη μαρτυρία της ... κατοίκου της περιοχής «.. το προηγούμενο καλοκαίρι είχε έρθει στη γειτονιά συνεργείο του Δήμου για κλάδεμα το οποίο ήταν οργανωμένο» αφενός και από το γεγονός ότι ο θανών απευθύνθηκε στον Δήμο και ο τελευταίος ανταποκρίθηκε στο αίτημά του 3) ότι, κατά συνέπεια, ο ως άνω Δήμος είχε αναδεχθεί στη σφαίρα ευθύνης του την υποχρέωση επιμέλειας και συντήρησης του ευρύτερου χώρου, στον οποίο βρισκόταν και μέρος του οποίου καταλάμβαναν οι κλάδοι του δένδρου (πεύκου), και 4) ότι εκ τούτου είχε δημιουργηθεί στους κατοίκους και διερχομένους η εύλογη πεποίθηση ότι υπόχρεος για την εποπτεία του όλου χώρου και την τήρηση των σχετικών κανόνων προς αποτροπή κινδύνων ασφάλειας και υγείας των πολιτών ήταν αποκλειστικά ο Δήμος Σερρών - συμπέρασμα, εξάλλου, το οποίο ενισχύεται από το γεγονός της ενημερώσεως του Δήμου για την επικινδυνότητα του δένδρου, των αναληφθεισών εκ μέρους του ενεργειών προς διακρίβωση της καταστάσεως αυτού και την κοπή των επικίνδυνων κλάδων του. Με τα δεδομένα αυτά, η εκούσια αναδοχή της παραπάνω ευθύνης εκ μέρους του εφεσίβλητου Δήμου, αναφερόμενη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της ζωής και υγείας των πολιτών εμπίπτει στο πεδίο των υποχρεώσεων του Δήμου, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου λόγου. Περαιτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του 1) ότι ... ενεργώντας ως όργανο του Δήμου Σερρών, επιφορτισμένος, ως αντιδήμαρχος πρασίνου, για την ικανοποίηση των αιτημάτων των δημοτών, σχετικών με την αποκοπή των επικίνδυνων κλαδιών δένδρων και τον εν γένει έλεγχο αυτών (δένδρων) που βρίσκονται σε γειτνιάζοντες με κοινόχρηστους χώρους εντός των διοικητικών ορίων του, προκειμένου να μη διακυβεύεται η ασφαλής χρήση τους από τους πολίτες και να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχημάτων από πτώσεις αυτών ή τμημάτων τους, γεγονός που συνομολογεί και ο Δήμαρχος αποδεχόμενος ότι ο εν λόγω ενήργησε ανταποκρινόμενος στην έκκληση συμπολίτη, κατά την ενάσκηση των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί, προέβη στην αποκοπή επικίνδυνων κλαδιών του εν λόγω δένδρου, 2) ότι ... και ο ... αποτελούσαν άτυπο συνεργείο συντήρησης των κοινόχρηστων χώρων πρασίνου (μεταξύ των οποίων και οι δενδροστοιχίες των πεζοδρομίων και των εφαπτόμενων με αυτά), και ενεργούσαν με την σύμφωνη γνώμη του Δημάρχου, αφού ο ... είχε την δυνατότητα, όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων να κινεί για τον σκοπό αυτό όχημα της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου χωρίς «ειδική» άδεια και μάλιστα σε μη εργάσιμες ημέρες, 3) ότι οι ως άνω προέβησαν στην κοπή των κλαδιών του επίμαχου δένδρου χωρίς να λάβουν τα αναγκαία προληπτικά μέτρα, για την αποτροπή ενδεχόμενου κινδύνου από την πτώση των κλαδιών αυτού, αφού δεν μερίμνησαν για την επίκαιρη σήμανση του συγκεκριμένου σημείου της οδού (τοποθέτηση κατάλληλης προειδοποιητικής πινακίδας, εκκένωση περιβάλλοντος χώρου, απαγόρευση διέλευσης πεζών και τροχοφόρων οχημάτων, τοποθέτηση κόκκινων κορδελών), ώστε να διεξάγεται ομαλώς και με κάθε δυνατή ασφάλεια για τους πεζούς, η κυκλοφορία, με αποτέλεσμα η πτώση ενός κλαδιού του ως άνω δένδρου να προκαλέσει τον θανάσιμο τραυματισμό του δικαιοπαρόχου των εκκαλούντων. Εξάλλου ακόμη και αν οι ως άνω, αυτοβούλως προσέτρεξαν να λάβουν μέτρα συντήρησης του δένδρου με κοπή των κλάδων του, η προσφορά υπηρεσιών από μέρους τους με τη χρήση μηχανικού μέσου του Δήμου αποτελούσε πραγμάτωση της υφιστάμενης υποχρέωσης του Δήμου Σερρών και δεν εντάσσονταν στα πλαίσια «φιλικής εξυπηρέτησης». Με τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο κρίνει ότι υφίσταται αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των παράνομων παραλείψεων των οργάνων του εφεσίβλητου Ο.Τ.Α. να προβούν στη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την αποτροπή ενδεχόμενης πτώσης των κλαδιών αυτού και του θανάσιμου τραυματισμού του ... ο οποίος βρισκόταν στην περιοχή κοπής του δένδρου, ο δε προβαλλόμενος ισχυρισμός περί έλλειψης ειδικού τεχνικού προσωπικού για το κλάδεμα δένδρου στην υπηρεσία πρασίνου δεν συνιστά λόγο αποκλεισμού της αντικειμενικής ευθύνης προς αποζημίωση (ΣτΕ 1066/2011). Κατόπιν αυτών στοιχειοθετείται αποζημιωτική ευθύνη του Δήμου Σερρών, σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ. σε συνδυασμό με το άρθρο 932 του Α.Κ, των εκκαλούντων. Συνεπώς η εκκαλουμένη που έκρινε αντιθέτως έσφαλε και πρέπει να εξαφανισθεί κατ' αποδοχή της κρινόμενης εφέσεως και να διαταχθεί η απόδοση στους εκκαλούντες του παραβόλου που κατέβαλαν. Περαιτέρω πρέπει να δικασθεί η αγωγή των εκκαλούντων (εναγόντων) κατά του εφεσίβλητου (εναγόμενου) Δήμου Σερρών.

14. Επειδή, ενόψει των όσων έχουν εκτεθεί και έχουν γίνει δεκτά πιο πάνω, συντρέχουν εν προκειμένω όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις που στοιχειοθετούν την ευθύνη του εναγόμενου Δήμου προς αποζημίωση των εναγόντων για τον θάνατο του συζύγου, πατρός και παππού τους, στις 18-01-2014, εξαιτίας της πτώσης κλάδου δένδρου κατά την διαδικασία κλαδέματος αυτού από συνεργείο του Δήμου Σερρών.

15. Επειδή, ως προς την αποκατάσταση της επελθούσης ζημίας (ψυχικής οδύνης) των εναγόντων (εκκαλούντων), το Δικαστήριο, λαμβάνοντας ειδικότερα υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 932 Α.Κ., κατά τη θέσπιση του οποίου ο νομοθέτης έλαβε υπόψη τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας και συνεκτιμώντας 1) τις συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος του ..., 2) την ηλικία του (75 ετών), 3) την έλλειψη συντρέχοντος πταίσματός του, 4) το βαθμό συγγένειάς του με τους ενάγοντες (εκκαλούντες), 5) την ηλικία, ιδίως του ανήλικου πέμπτου εγγονού του θανόντος ο οποίος ήταν και αυτόπτης μάρτυρας του συμβάντος και 6) τη βαθύτατη θλίψη και τον πόνο που αναμφιβόλως δοκίμασαν οι ενάγοντες (εκκαλούντες) εξαιτίας του αιφνίδιου και βίαιου θανάτου του προσφιλούς τους προσώπου, ο οποίος από τα στοιχεία της δικογραφίας αλλά προεχόντως από το συμβάν, προκύπτει ότι συνέδραμε σε όλη την οικογένεια, κρίνει ότι ο εναγόμενος Δήμος προς ηθική παρηγοριά και ψυχική ανακούφιση οφείλει να καταβάλλει χρηματική ικανοποίηση στους ενάγοντες και αποζημίωση κατ' άρθρο 928 του Α.Κ. το ύψος των εξόδων της κηδείας (1.150 ευρώ) στην πρώτη των εναγόντων. Περαιτέρω εύλογα, για την ηθική παρηγορία και την ψυχική ανακούφιση των ανωτέρω είναι τα ποσά των 50.000 ευρώ για τη σύζυγο, 30.000 ευρώ για κάθε μία από τις θυγατέρες του, 15.000ευρώ για τον ανήλικο κατά το χρόνο θανάτου εγγονό και, ήδη, ενήλικα, τέκνο της θυγατρός του ... και 10.000 ευρώ για την ενήλικη εγγονή του, ..., κατά τον εν μέρει βάσιμο λόγο της αγωγής. Τα ποσά αυτά, πρέπει να υποχρεωθεί ο εφεσίβλητος Ο.Τ.Α, να καταβάλει, νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής που έλαβε χώρα στις 3-04-2015 (σχετ. το ./3-04-2015 επιδοτήριο δικαστικού επιμελητή Πρωτοδικείου Σερρών προς τον Δήμο Σερρρών).

16. Επειδή, κατ' ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη έφεση, να εξαφανισθεί η εκκαλούμενη απόφαση και να αποδοθεί στους εκκαλούντες το καταβληθέν παράβολο (άρθρο 277 παρ. 9 Κ.Δ.Δ.). Στη συνέχεια, πρέπει να δικαστεί η αγωγή και να γίνει αυτή εν μέρει δεκτή, κατά τα ανωτέρω. Τέλος, πρέπει να καταδικαστεί το εφεσίβλητο στα δικαστικά έξοδα των εκκαλούντων για τον δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, ύψους 567,00 ευρώ. Εξάλλου, ενόψει των προαναφερόμενων περιστάσεων να απαλλαγεί ο εναγόμενος Δήμος (που ηττήθηκε) από τα δικαστικά έξοδα για την εκδίκαση της αγωγής ως προς την οποία υποβλήθηκε σχετικό αίτημα από τους ενάγοντες-εκκαλούντες (άρθρο 275 παρ. 1 του Κ.Δ.Δ.).

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Δέχεται την έφεση και την παρέμβαση.

Εξαφανίζει την 373/2018 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Σερρών.

Διατάσσει να αποδοθεί στους εκκαλούντες το παράβολο που κατέβαλαν.

Καταδικάζει τον εφεσίβλητο Δήμο Σερρών στα δικαστικά έξοδα των εκκαλούντων ύψους 567,00 ευρώ.

Δικάζει την από 03-04-2015 αγωγή των εναγόντων-εκκαλούντων.

Δέχεται εν μέρει αυτήν.

Υποχρεώνει τον εφεσίβλητο Δήμο Σερρών να καταβάλει, νομιμοτόκως, με επιτόκιο 6% από την επίδοση της αγωγής (3-04-2015) έως την εξόφληση, στην πρώτη των εναγόντων-εκκαλούντων, .., ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης το ποσό των πενήντα χιλιάδων ευρώ (50.000,00) και ως αποζημίωση το ποσό των χιλίων εκατόν πενήντα (1.150)ευρώ και συνολικά το ποσό των πενήντα μία χιλιάδων εκατόν πενήντα (51.150,00) ευρώ, σε κάθε μια από τις δεύτερη και τέταρτη αυτών, ..., ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης το ποσό των τριάντα χιλιάδων ευρώ (30.000,00) στον πέμπτο ... το ποσό των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ και στην τρίτη των εναγόντων-εκκαλούντων ... το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, για την ίδια αιτία.

Απαλλάσσει τον διάδικο Δήμο από τα δικαστικά έξοδα της αγωγής.

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 18-01-2021 και δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου αυτού στις 25-2-2021.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ