ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΤρΔΕφΑθ 3528/2020

Αστική ευθύνη Δημοσίου - Θανάσιμος τραυματισμός από όργανο του Δημοσίου - Χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης - Εύλογο ποσό χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης -.

Θανάσιμος τραυματισμός αμέτοχου πολίτη που επήλθε από πυροβολισμούς αστυνομικού οργάνου κατά τη διάρκεια συμπλοκής. Αποκλειστική υπαιτιότητα του αστυνομικού οργάνου. Ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου λόγω παράνομης πράξης του αστυνομικού οργάνου που είχε ως αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του θανόντος. Επιδίκαση εύλογων ποσών χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης στους εγγύτερους και στενώς συνδεδεμένους συγγενείς του θανόντος. Κρίθηκε ότι το ύψος των επιδικασθέντων ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης είναι εύλογο και σύμφωνο με τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής.

Αριθμός απόφασης : 3528/2020

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Τμήμα 11ο Τριμελές

Αποτελούμενο από τις : Αλεξάνδρα Κόζαρη, Πρόεδρο Εφετών Δ.Δ., Βασιλική Μπούρα (Εισηγήτρια) και Ελένη Κουτρούμπα, Εφέτες Διοικητικών Δικαστηρίων, και Γραμματέα τη Μάρθα Παπανδρεάδη, δικαστική υπάλληλο,

συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 11 Νοεμβρίου 2019, για να δικάσει τη με αριθμό καταχώρησης ./29-1-2018 έφεση

τ ω ν : 1) ... και 6) ..., ενεργούσας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, ..., κατοίκων αμφοτέρων Βύρωνα Αττικής (οδός .), οι οποίοι παραστάθηκαν με τον πληρεξούσιο δικηγόρο Μιχάλη Δημητρακόπουλο, που κατέθεσε την προβλεπόμενη από το άρθρο 133 παρ. 2 του Κ.Δ.Δ. δήλωση

κ α τ ά τ ο υ Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπουμένου από τον Υπουργό Οικονομικών, που εδρεύει στην Αθήνα (οδός Καραγεώργη Σερβίας αρ. 10), για το οποίο παραστάθηκε ο δικαστικός πληρεξούσιος του Ν.Σ.Κ. Νικόλαος Δημητρακόπουλος, που κατέθεσε την προβλεπόμενη από το άρθρο 133 παρ. 2 του Κ.Δ.Δ. δήλωση.

Μετά τη συνεδρίαση, το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη.

Αφού μ ε λ έ τ η σ ε τη δικογραφία και

σ κ έ φ θ η κ ε σύμφωνα με το νόμο

Η κ ρ ί σ η τ ο υ ε ί ν α ι η ε ξ ή ς:

1. Με την κρινόμενη έφεση, για την άσκηση της οποίας καταβλήθηκαν τα νόμιμα παράβολα (σχ. τα ενσωματωμένα στο οικείο δικόγραφο έντυπα παραβόλου σειράς Α), ζητείται παραδεκτώς η εξαφάνιση της 17554/2017 εν μέρει οριστικής απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, ως προς το οριστικό κεφάλαιό της, κατά το μέρος που με αυτήν απορρίφθηκε η από 1-11-10 αγωγή των ήδη εκκαλούντων και αναγνωρίστηκε η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής μέχρι την πλήρη εξόφληση : 1) σε καθένα από τους πρώτο και δεύτερη των ανωτέρω το ποσό των 80.000 ευρώ, 2) στην τρίτη εξ αυτών το ποσό των 50.000 ευρώ, 3) σε καθένα από τους τέταρτο και πέμπτη εξ αυτών το ποσό των 10.000 ευρώ και 4) στην έκτη το ποσό των 100.000 ευρώ για την ίδια και το ποσό των 80.000 ευρώ για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της. Τα εν λόγω ποσά επιδικάστηκαν στους εκκαλούντες ως αποζημίωση, λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από το θάνατο του συγγενούς τους ., ο οποίος, κατά τους ισχυρισμούς τους, ήταν απότοκος παρανόμων πράξεων και παραλείψεων των οργάνων του ήδη εφεσιβλήτου Ελληνικού Δημοσίου.

2. Από το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ) προκύπτει ότι το Δημόσιο οφείλει να αποκαταστήσει τη ζημία, η οποία προκαλείται από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του κατά την ενάσκηση της εξουσίας που τους έχει ανατεθεί. Περαιτέρω, κατά την έννοια του ιδίου άρθρου, το Δημόσιο υποχρεούται, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, σε αποκατάσταση κάθε θετικής και αποθετικής ζημίας, τα Δικαστήρια δε της ουσίας, δύνανται, επιπλέον, να επιδικάσουν εις βάρος του εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ή, σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου, λόγω ψυχικής οδύνης, κατ' ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 932 του Αστικού Κώδικα. Η χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, που προβλέπεται ειδικότερα στο άρθρο 932 εδ. γΝ του Α.Κ., αποσκοπεί στην ηθική παρηγορία και την ψυχική ανακούφιση των μελών της οικογένειας του θανόντος, όσο αυτό είναι δυνατόν, από τον ψυχικό πόνο που δοκιμάζουν κατά το χρόνο του θανάτου του (Σ.τ.Ε. 2986/2009, 1405/2013). Με τη διάταξη του άρθρου 932 εδ. γΝ του Α.Κ. δεν ορίζεται μεν ευθέως ο κύκλος των προσώπων που μπορεί να ζητήσει χρηματική ικανοποίηση, κατά την αληθή της όμως έννοια, η οποία απορρέει από το σκοπό θεσπίσεως της, στην οικογένεια του θανόντος περιλαμβάνονται οι εγγύτεροι συγγενείς του και στενώς συνδεόμενοι μ' αυτόν, οι οποίοι δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του, ενώ είναι αδιάφορο αν συζούσαν μαζί του ή διέμεναν χωριστά. Υπό την έννοια δε αυτή, μεταξύ των προσώπων τούτων, εκτός του ή της συζύγου και των εξ αίματος συγγενών κατ' ευθεία γραμμή και εκ πλαγίου έως και δευτέρου βαθμού, περιλαμβάνονται και οι εξ αγχιστείας πρώτου βαθμού (πεθερός, πεθερά, νύφη, γαμπρός) {βλ. ΑΠ 21/2000 Ολομ., 723/2002, 434, 1752/2005, 1735/2006, 260, 775/2011, 1503, 1723/2012, 675/2013, ΣτΕ, 3552/2014, 2210/2017}.

3. Στην προκειμένη περίπτωση, από την επανεξέταση των στοιχείων της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Στις 16.2.2010, συγκροτημένη ομάδα του Τμήματος Εγκλημάτων κατά της Ιδιοκτησίας και Εγκλημάτων κατά της Ζωής της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής (Δ.Α.Α.), αποτελούμενη από 22 μέλη με επικεφαλής τον …, Αστυνόμο Α', πραγματοποιούσε έρευνα στην ευρύτερη περιοχή του Βύρωνα Αττικής, προκειμένου να εντοπίσει τον …, γεννημένο το έτος 1980 στην Αλβανία, ο οποίος ήταν δραπέτης από 27.11.2009 των φυλακών Λάρισας, όπου εξέτιε ποινές πολυετούς κάθειρξης και μαζί με συνεργούς του διέπραττε ένοπλες ληστείες σε τράπεζες, καταστήματα κ.λπ., χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό. Οι αστυνομικοί ήταν επιβιβασμένοι σε διάφορα συμβατικά οχήματα, μοτοσυκλέτες και αυτοκίνητα και η έρευνα επικεντρωνόταν στην περιοχή του Βύρωνα, καθώς εκεί διέμενε στο παρελθόν ο PEMAJ, ενώ υπήρχε και η πληροφορία ότι ένα ερυθρό Ι.Χ.Ε. αυτοκίνητο περνούσε συχνά από την Πλατεία . στην ίδια περιοχή. Στις 16:10' περίπου εντοπίστηκε το με αριθμό κυκλοφορίας ΖΧΕ-... Ι.Χ.Ε. αυτοκίνητο μάρκας TOYOTA AYGO, χρώματος ερυθρού, με δύο επιβάτες, να κινείται σε οδούς της περιοχής του Βύρωνα, περιμετρικά της πλατείας .. Από τον έλεγχο που διενεργήθηκε διαπιστώθηκε ότι για το όχημα αυτό είχε δηλωθεί κλοπή στις 27.1.2010 στο Τμήμα Ασφαλείας Αχαρνών Αττικής. Αμέσως, οι αστυνομικοί που μετείχαν στην επιχείρηση ενημέρωσαν το κέντρο ασυρμάτου της ασφάλειας, προκειμένου μέσω αυτού να ενημερωθούν και οι λοιποί αστυνομικοί που επιχειρούσαν στην περιοχή για τον εντοπισμό και τη σύλληψη των κακοποιών. Το εν λόγω όχημα, κινούμενο συνεχώς, εισήλθε στην οδό . με κατεύθυνση τη συμβολή της με την οδό …, σε μικρή δε απόσταση το ακολουθούσαν δύο συμβατικά οχήματα της αστυνομίας με τον ανθυπαστυνόμο ..., τον ανθυπαστυνόμο ..., τον υπαρχιφύλακα ..., τον αρχιφύλακα ..., τον ανθυπαστυνόμο ... και τον υπαρχιφύλακα ..., ενώ στη συμβολή των ανωτέρω οδών βρισκόταν ο επικεφαλής της επιχείρησης αστυνόμος Α' ...., με τρεις ακόμα αστυνομικούς. Την ίδια στιγμή, το με αριθμό κυκλοφορίας ΥΒΜ-... Ι.Χ.Φ. με οδηγό τον ... και συνεπιβάτη τον ... διέσχισε τη διασταύρωση των ως άνω οδών και εισήλθε στην (διπλής κατεύθυνσης) οδό ., με κατεύθυνση την οδό .. Εν συνεχεία, ο ... στάθμευσε το εν λόγω όχημα πλησίον της ευρισκόμενης στο ύψος του αριθμού ... της οδού … πολυκατοικίας, που διαθέτει πυλωτή, εντός της οποίας βρίσκονταν σταθμευμένα αυτοκίνητα και, αφού διέσχισε την οδό …, εισήλθε στην αποθήκη υδραυλικών που διατηρούσε και που βρισκόταν στη συμβολή των οδών …. Ο … παρέμεινε έξω από το αυτοκίνητο για να τακτοποιήσει τα εργαλεία, τα οποία βρίσκονταν στην καρότσα του φορτηγού. Τη στιγμή που ο … έφθασε μπροστά στην αποθήκη του, αντιλήφθηκε το με αριθμό κυκλοφορίας ΖΧΕ . Ι.Χ.Ε. να σταθμεύει πρόχειρα μπροστά από αυτήν. Στο αυτοκίνητο αυτό επέβαιναν δύο άτομα, ο … και ο . ή . ή . ή ., οι οποίοι, καθώς είχαν αντιληφθεί ότι τους παρακολουθούσε η αστυνομία και τους είχε εγκλωβίσει στην οδό …, εξήλθαν του οχήματος και επιχείρησαν να διαφύγουν πεζή σε διαφορετικές κατευθύνσεις (ο . κατευθύνθηκε προς την οδό … και ο . προς την οδό .). Ο ., πυροβολώντας κατά των αστυνομικών, οι οποίοι ανταπέδωσαν τα πυρά, τραυματίστηκε και ακινητοποιήθηκε στην οδό … από τους αστυνομικούς. Ο ., ανοίγοντας πυρ κατά των αστυνομικών, εισήλθε σε αρτοποιείο που βρίσκεται στον οικοδομικό αριθμό . της οδού …. Αμέσως, το αρτοποιείο περικυκλώθηκε από τους αστυνομικούς και η υπάλληλος …, που βρισκόταν εντός αυτού, έπειτα από παρότρυνση του υπαρχιφύλακα …υ, που βρισκόταν εξωτερικά του αρτοποιείου, βγήκε έξω τρέχοντας, διέσχισε το οδόστρωμα της …, ανέβηκε στο πεζοδρόμιο που βρίσκεται δεξιά του ρεύματος προς την οδό . και, περνώντας από την πυλωτή της πολυκατοικίας του οικοδομικού αριθμού ., εισήλθε στην είσοδο της πολυκατοικίας, προκειμένου να προστατευθεί. Τη στιγμή που η . ανέβηκε στο πεζοδρόμιο, είδε δεξιά της τον ., που προσπαθούσε να καλυφθεί στο πίσω μέρος του φορτηγού του . από την πλευρά του συνοδηγού, και του έκανε νόημα να κινηθεί προς την πυλωτή. Εν τω μεταξύ, ο ., πυροβολώντας συνεχώς κατά των αστυνομικών, τραυμάτισε στο δεξί πόδι τον …, που έπεσε στο οδόστρωμα. Αμέσως, οι υπόλοιποι αστυνομικοί, για να καλύψουν το συνάδελφό τους, ξεκίνησαν δεύτερο κύκλο πυροβολισμών, κατά τον οποίο ο . έριξε 3 χειροβομβίδες. Κατά τη διάρκεια των πυροβολισμών, οι αστυνομικοί καλύπτονταν πίσω από τα αυτοκίνητα, που ήταν σταθμευμένα στην οδό …, ενώ ο υπαρχιφύλακας … είχε καλυφθεί πίσω από τα αυτοκίνητα, που βρίσκονταν εντός της πυλωτής της πολυκατοικίας του οικοδομικού αριθμού .. Όταν ξεκίνησε ο δεύτερος κύκλος των πυροβολισμών και της ρίψης των χειροβομβίδων, ο ., που βρισκόταν πίσω από το φορτηγό του …, επιχείρησε να εισέλθει στην πυλωτή, όπου είχε διαφύγει η ... Με την κίνησή του όμως αυτή, βρέθηκε στο κέντρο των διασταυρούμενων πυροβολισμών, με αποτέλεσμα να δεχθεί, μεταξύ άλλων, μία βολίδα επί του αριστερού κλάδου της κάτω γνάθου, μία βολίδα υποδερμικά επί της πρόσθιας επιφάνειας του αριστερού ημιθωρακίου, μία βολίδα εντός των μαλακών μορίων μεταξύ της αριστερής μασχάλης και έξω επιφάνειας του αριστερού ημιθωρακίου και μία βολίδα ισοϋψώς του αυχένα του αριστερού μηριαίου οστού. Σύμφωνα δε με τα διαλαμβανόμενα στην ./15.4.2010 έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής του Ιατροδικαστή Α' Τάξεως και Προϊστάμενου της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών Δρ. …, κατά τη νεκροψία που διενεργήθηκε στις 17.2.2010, από το σύνολο των νεκροψιακών και νεκροτομικών ευρημάτων προέκυψε ότι ο . «εδέχθη τους πυροβολισμούς εκ των οπίσω και δεξιά προς τα πρόσω και αριστερά, και εκ μακράς αποστάσεως» και ότι η αιτία του θανάτου του ήταν «τραύματα κεφαλής, θώρακος, κοιλίας και λεκάνης δια βλημάτων πυροβόλου όπλου προκληθέντα (ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ)...». Επίσης, σύμφωνα με την .-θ'/28.5.2010 έκθεση εργαστηριακής εξέτασης, οι 4 βολίδες πυροβόλου όπλου, οι οποίες εξήχθησαν κατά τη νεκροψία-νεκροτομή, είχαν βληθεί από το με αριθμό ΕΑ-. ημιαυτόματο πιστόλι USP COMPACT-HP του υπαρχιφύλακα ..., ο οποίος είχε πυροβολήσει με αυτό 17 φορές, ενώ δεν κατέστη δυνατόν να διαπιστωθεί από ποιο όπλο προήλθαν τα υπόλοιπα διαμπερή τραύματα. Όπως προέκυψε από την από 17.2.2010 έκθεση αυτοψίας και κατάσχεσης, ο .πυροβόλησε εναντίον των αστυνομικών με το . πιστόλι μάρκας CZ 99 13 φορές και έριξε 5 χειροβομβίδες, από τις οποίες οι 2 εξερράγησαν, ενώ, όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά του, παραδόθηκε στους αστυνομικούς, ο δε . πυροβόλησε 6 φορές με το υπ'αριθμ.. ημιαυτόματο πιστόλι μάρκας CZ 99. Στο χώρο της πυλωτής, όπου βρισκόταν ο υπαρχιφύλακας ..., βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 5 βολίδες προερχόμενες από το όπλο του . και 2 βολίδες προερχόμενες από το ημιαυτόματο πιστόλι του .. Αποτέλεσμα της συμπλοκής ήταν να τραυματιστεί θανάσιμα ο ..., γεννημένος στις 4.1.1985 στην πόλη Νάρτα της Αλβανίας, και να τραυματιστεί ο υπαρχιφύλακας ..., ο ανθυπαστυνόμος ... και ο αρχιφύλακας ..., καθώς και ο .. Στην ένορκη εξέταση που διενεργήθηκε στις 17.2.2010 και στις 17.3.2010 και στην από 16.10.2011 ένορκη διοικητική εξέταση, ο υπαρχιφύλακας ... κατέθεσε ότι κατά τη χρονική στιγμή κατά την οποία ανταπέδιδε τα πυρά στον ..., εντελώς ξαφνικά και αναπάντεχα πετάχτηκε μέσα στη γραμμή πυρός ένας άνδρας κινούμενος από αριστερά προς τα δεξιά, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί και να πέσει μέσα στην πυλωτή, ότι η εμφάνιση αυτού του άνδρα μπροστά του κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πυρών με τον κακοποιό ήταν για αυτόν ένα γεγονός, το οποίο δεν μπορούσε να προβλέψει όσο και αν επέτεινε την προσοχή του, γιατί αφενός ήταν αδύνατον να διανοηθεί την παρουσία κάποιου ατόμου στο χώρο αυτό, καθώς από τους πυροβολισμούς και τις χειροβομβίδες που έριχνε ο . η ατμόσφαιρα ήταν καθαρά πολεμική και αφετέρου, τόσο αυτός, όσο και οι λοιποί αστυνομικοί είχαν επιβεβαιώσει, πριν από την έναρξη της συμπλοκής, ότι στο χώρο αυτό δεν βρισκόταν κανείς άλλος εκτός από τους ίδιους. Στην ένορκη διοικητική εξέταση, ο ιατροδικαστής ... ανέφερε ότι το σώμα του ... διαπέρασαν συνολικά 11 βλήματα πυροβόλου όπλου, ότι είναι δυνατόν σε πολλαπλούς πυροβολισμούς μία βολίδα να προκαλέσει πάνω από ένα τραύμα, ότι, πέραν των τεσσάρων τυφλών τραυμάτων, που ταυτοποιήθηκαν επιστημονικά, θα μπορούσαν να επιφέρουν τον θάνατο και άλλα διαμπερή τραύματα, ιδίως αυτά της κεφαλής και του θώρακος και αυτό που προκάλεσε διαμπερή τρώση της καρδίας και τρώσεις των πνευμόνων, ότι όλα τα περιγραφόμενα στην έκθεση νεκροψίας-νεκροτομής τραύματα προκλήθηκαν εν ζωή και ότι δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί ούτε η σειρά πρόκλησης αυτών, καθόσον όλα προκλήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, αλλά ούτε και η ακριβής απόσταση, όλα, πάντως, υπερέβαιναν το ένα (1) μέτρο. Εν συνεχεία, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του επικεφαλής της επιχείρησης ... και κατά του .... Κατά την απολογία του ενώπιον του ΣΤ' Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών ο ... κατέθεσε, μεταξύ άλλων, ότι δεν στόχευε τον ., αλλά ο τελευταίος βρέθηκε ανάμεσα στους πυροβολισμούς που αυτός αντήλλασσε με τον . από την κάλυψή του στην πυλωτή της πολυκατοικίας του αριθμού . της οδού . και ότι όλα έγιναν σε κλάσματα δευτερολέπτου, καθώς όλοι οι αστυνομικοί πυροβολούσαν ταυτόχρονα. Ακολούθησε η 10930/7.3.2015 απόφαση του ΣΤ' Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία οι ... και ... κρίθηκαν ένοχοι για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και καταδικάστηκε ο καθένας σε ποινή φυλάκισης ενός έτους με τριετή αναστολή. Ειδικότερα, η αμελής συμπεριφορά που αποδόθηκε στον ... ήταν ότι διέταξε τους υφισταμένους του αστυνομικούς να προχωρήσουν σε επιχείρηση σύλληψης, αν και οι συνθήκες χαρακτηρίζονταν ως άκρως ακατάλληλες και ότι κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής των πυροβολισμών δεν φρόντισε να ελέγξει εάν υπήρχε κάποιος πολίτης στην οδό ., μολονότι μπορούσε να εποπτεύει το χώρο από την οδό .. Η αμελής συμπεριφορά που αποδόθηκε στον ... συνίστατο στην παράλειψή του να αντιληφθεί εγκαίρως τον ... και στο γεγονός ότι πυροβολούσε αδιακρίτως προς τον ., με το προπεριγραφόμενο τραγικό αποτέλεσμα.

4. Με την αγωγή που άσκησαν ενώπιον του πρωτοδίκου δικαστηρίου, οι ήδη εκκαλούντες, ήτοι η σύζυγος του ... ., ενεργώντας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της ..., οι γονείς του ... και ..., η αδελφή του ... και ο πεθερός και η πεθερά του ... και ..., υποστήριξαν ότι αποκλειστικά υπαίτιοι για το θάνατο του οικείου τους ήταν οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στην επιχείρηση εντοπισμού του ..., η οποία μετατράπηκε τελικά σε επιχείρηση σύλληψης των δύο πιο επικίνδυνων κακοποιών στη χώρα. Και τούτο, διότι οι ανωτέρω δεν έλαβαν τα απαραίτητα για την ασφαλή πραγματοποίηση της εν λόγω επιχείρησης μέτρα και, συγκεκριμένα, δεν μερίμνησαν ώστε να έχει αποκλειστεί η περιοχή στην οποία αυτή έλαβε χώρα, ή, έστω, να έχουν ειδοποιηθεί σχετικά οι περίοικοι και να έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας τους. Οι εκκαλούντες προέβαλαν ότι, από την παραπάνω παράνομη συμπεριφορά των αστυνομικών υπαλλήλων του Ελληνικού Δημοσίου και τον απότοκο αυτής θάνατο του οικείου τους, υπέστησαν υλικές και ηθικές ζημίες, την αποκατάσταση των οποίων ζήτησαν, σύμφωνα με τα ειδικότερα αναφερόμενα στην αγωγή τους. Συγκεκριμένα, η έκτη των εκκαλούντων ζήτησε να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει στην ίδια και στο ανήλικο τέκνο της, με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής και μέχρι την εξόφληση, τα ποσά που αντιπροσωπεύουν τη ζημία που υπέστησαν από τη στέρηση της διατροφής τους από το θανόντα σύζυγο και πατέρα τους, αρχικά για το χρονικό διάστημα από 1.3.2010 (δηλ. από τον επόμενο του θανάτου του μήνα) μέχρι 31.10.2010 (δεδομένου ότι η αγωγή ασκήθηκε την 1η-11-2010), ήτοι: α) ποσό 3.440 ευρώ (8 μήνες Χ 430 ευρώ μηνιαίως) για τη διατροφή της έκτης από τους εκκαλούντες και β) ποσό 2.880 ευρώ (8 μήνες Χ 360 ευρώ μηνιαίως) για τη διατροφή του ανηλίκου τέκνου της. Εν συνεχεία, κατά τους ισχυρισμούς τους, με δεδομένο ότι ο . κατά την ημέρα του θανάτου του ήταν 25 ετών, υγιέστατος και άρτιας σωματικής κατάστασης, θα ζούσε, σύμφωνα με τους νόμους των πιθανοτήτων, μέχρι το έτος 2060 (οπότε θα γινόταν 75 ετών) και θα εργαζόταν, παρέχοντας στη σύζυγο και στο τέκνο του ανάλογη με την κοινωνική θέση, την περιουσία και τους πόρους του μηνιαία διατροφή, ύψους 430 και 360 ευρώ, αντιστοίχως, επί χρονικό διάστημα 50 ετών για τη σύζυγο και 19 ετών για τον ανήλικο υιό του, με αφετηρία το χρόνο κατάθεσης της αγωγής. Συνεπώς, η διατροφή αυτή ανερχόταν, για την έκτη των εκκαλούντων, στο συνολικό ποσό των 258.000 ευρώ (430 ευρώ Χ 12 μήνες Χ 50 έτη) και για το ανήλικο τέκνο της στο συνολικό ποσό των 82.080 ευρώ (360 ευρώ Χ 12 μήνες Χ 19 έτη). Τα ανωτέρω ποσά, που αντιπροσώπευαν την αποζημίωση για τη στέρηση της μελλοντικής τους διατροφής, ζήτησαν να τους επιδικαστούν ως εφάπαξ κεφάλαιο, διότι συνέτρεχε σπουδαίος λόγος, σύμφωνα με το άρθρο 930 εδ. β' του Α. Κ., άλλως, επικουρικώς, ζήτησαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελλ. Δημοσίου να τα καταβάλλει, κατά το εδάφιο α' του ανωτέρω άρθρου, σε μηνιαίες χρηματικές δόσεις, ποσού 430 ευρώ για την έκτη των εκκαλούντων και 360 ευρώ για το ανήλικο τέκνο της, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση της πληρωμής κάθε δόσης μέχρι την εξόφλησή της. Τέλος, οι εκκαλούντες υποστήριξαν ότι ο βίαιος και απροσδόκητος θάνατος του προσφιλέστατου συζύγου, πατέρα, υιού, αδελφού και γαμπρού τους, ο οποίος επήλθε από την προαναφερόμενη παράνομη συμπεριφορά των αστυνομικών υπαλλήλων, τους προκάλεσε βαθύτατο ψυχικό πόνο και, συνεπώς, συνέτρεχε νόμιμη περίπτωση να επιδικαστεί σε αυτούς, που αποτελούν την κατά το άρθρο 932 του Α.Κ. «οικογένεια» του θύματος, χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, σύμφωνα με το τρίτο εδάφιο του άρθρου αυτού. Συγκεκριμένα, ζήτησαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Ελλ. Δημοσίου να καταβάλει νομιμοτόκως στην έκτη από αυτούς το ποσό των 500.000 ευρώ, καθώς και το ποσό των 400.000 ευρώ για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, σε καθένα από τους πρώτο, δεύτερη και τρίτη το ποσό των 400.000 ευρώ και σε καθένα από τους τέταρτο και πέμπτη το ποσό των 100.000 ευρώ. Προς απόδειξη των ισχυρισμών τους, οι εκκαλούντες επικαλέστηκαν και προσκόμισαν, εκτός από αντίγραφα των σχετικών με το ένδικο συμβάν εγγράφων (έκθεσης νεκροψίας-νεκροτομής, έκθεσης εργαστηριακής εξέτασης, έκθεσης αυτοψίας και κατασχέσεως, σχεδιαγράμματος του τόπου της συμπλοκής και εκθέσεων ένορκης εξέτασης των εμπλεκομένων προσώπων), και : 1) εκκαθαριστικά σημειώματα φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων της Δ.Ο.Υ. Βύρωνα οικονομικών ετών 2011, 2012 και 2013, καθώς και αντίγραφα των πράξεων διοικητικού προσδιορισμού του φόρου οικονομικών ετών 2014 και 2015 της ..., σύμφωνα με τα οποία κατά τα ως άνω οικονομικά έτη τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματά της από μισθωτές υπηρεσίες ανέρχονταν στα ποσά των 6.569, 10.961,47, 11.402,44, 11.485,56 και 11.788 ευρώ, αντιστοίχως, 2) αντίγραφο της από 15.5.2008 αναγγελίας πρόσληψης στον ΟΑΕΔ, σύμφωνα με την οποία ο … προσέλαβε στις 8.5.2008 τον … ως ανειδίκευτο εργάτη, 3) βεβαίωση του …, σύμφωνα με την οποία ο … εργάσθηκε στην επιχείρησή του από τις 8.5.2008 έως την ημέρα του θανάτου του με ημερήσιες αποδοχές 34 ευρώ, 4) το ./19.4.2013 πιστοποιητικό περί τέλεσης, στις 21.8.2006, γάμου μεταξύ της έκτης των εκκαλούντων και του θανόντος, που εκδόθηκε από το Ληξιαρχείο της Κοινότητας Κέντερ της Δημοκρατίας της Αλβανίας και έχει νομίμως μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα, 5) το ./19.4.2013 πιστοποιητικό γέννησης, στις 29.10.2008, του ..., που εκδόθηκε από το Ληξιαρχείο της Κοινότητας Κέντερ και έχει νομίμως μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα και 6) πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, νομίμως μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα, που αφορούν στην οικογενειακή κατάσταση των ... και ..., πατέρα και πεθερού του θανόντος, αντιστοίχως.

5. Μετά τη συζήτηση της αγωγής, οι ήδη εκκαλούντες κατέθεσαν την από 23.1.2017 αντίκρουση των ισχυρισμών του Ελλ. Δημοσίου, προσκομίζοντας, το πρώτον, τα εξής στοιχεία: α) εκκαθαριστικό σημείωμα οικονομικού έτους 2009 της Δ.Ο.Υ. Βύρωνα, καθώς και αντίγραφα των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος οικονομικών ετών 2009 και 2010 του ..., σύμφωνα με τα οποία το καθαρό εισόδημά του από μισθωτές υπηρεσίες ανερχόταν στα ποσά των 6.000 και 9.667,68 ευρώ, αντιστοίχως, ενώ η σύζυγός του ... δεν είχε δηλώσει κανένα εισόδημα, β) αντίγραφο βεβαίωσης δηλωθείσας περιουσιακής κατάστασης της ..., σύμφωνα με την οποία δεν είχε στην κυριότητά της κανένα ακίνητο, γ) την 204/23.1.2017 βεβαίωση του Διευθυντή του Τοπικού Υποκαταστήματος Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Παγκρατίου, σύμφωνα με την οποία η ... είναι συνταξιούχος λόγω θανάτου του συζύγου της από 4.3.2010, με μηνιαίο ποσό σύνταξης 264,38 ευρώ (μικτά) Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και 48,06 ευρώ (μικτά) Ε.Τ.Ε.Α.Μ., δ) αντίγραφα φύλλων πληρωμής συντάξεων Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. και Ε.Τ.Ε.Α.Μ. μηνός Ιανουαρίου 2017, από τα οποία προκύπτει ότι η ανωτέρω, κατά τον μήνα αυτό, έλαβε σύνταξη από το Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. ποσού 248,52 ευρώ (καθαρά) και από το Ε.Τ.Ε.Α.Μ. 45,18 ευρώ (καθαρά) και ε) αντίγραφο της από 22.9.2016 απόφασης του ΚΠΑ2 ΟΑΕΔ Καισαριανής, με την οποία αποφασίστηκε η συνέχιση της επιδότησης της ..., για το χρονικό διάστημα από 6.9.2016 έως 30.6.2017 και για 246 ημέρες.

6. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη : α) τις ειδικότερες συνθήκες, υπό τις οποίες διαδραματίστηκε το ζημιογόνο γεγονός και τις ενέργειες των αστυνομικών κατά την εξέλιξη της επιχείρησης για τη σύλληψη των καταζητούμενων κακοποιών, καθώς και τα αναφερόμενα στην τρίτη σκέψη της παρούσας έγγραφα, έκρινε ότι η ενέργεια του αστυνομικού ... (ανταπόδοση πυροβολισμών), που είχε ως συνέπεια το θανάσιμο τραυματισμό του ... από τουλάχιστον τέσσερις σφαίρες του πυροβόλου όπλου του ήταν παράνομη, διότι θα μπορούσε να αποτραπεί, αν ο αστυνομικός επεδείκνυε επιμέλεια και σύνεση, καθώς όφειλε να βεβαιωθεί ότι στο οπτικό πεδίο που ήλεγχε δεν διερχόταν κάποιος πολίτης, ενώ η σχετικά μικρή απόσταση που τον χώριζε από τον ... του επέτρεπε να αντιληφθεί την παρουσία του και να αποφύγει τον πυροβολισμό. Συνεπώς, σύμφωνα με τα πρωτοδίκως κριθέντα, ανεξαρτήτως του αν τα αστυνομικά όργανα ενήργησαν, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την προβαλλόμενη από μέρους των κακοποιών αντίσταση, μέσα στα όρια της νόμιμης διοικητικής δράσης τους, δηλαδή της διαφύλαξης της κοινωνικής γαλήνης και της προστασίας των πολιτών, εν προκειμένω έλαβε χώρα παράνομη πράξη του προαναφερομένου αστυνομικού οργάνου, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του ..., και, ως εκ τούτου, στοιχειοθετείται ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου, κατ' άρθρο 105 του Εισ.Ν.Α.Κ.

7. Εν συνεχεία, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, εξετάζοντας την ασκηθείσα αγωγή κατά το μέρος αυτής που αφορούσε στο αίτημα της έκτης των ήδη εκκαλούντων ... για καταβολή σε αυτήν, για τον εαυτό της ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, ως αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής από τον θανάσιμα τραυματισθέντα σύζυγό της, των προαναφερομένων ποσών, αφού έλαβε υπόψη ότι η ... : α) κατέθεσε στις 23.1.2017, ήτοι μετά τη συζήτηση της αγωγής και, συνεπώς, εκπροθέσμως, τα φορολογικά στοιχεία του ..., όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί κατά τον χρόνο του θανάτου του και κατά τον προηγούμενο αυτού χρόνο, καθώς και συμπληρωματικά στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης της ίδιας και β) ανέφερε ότι, μετά το θάνατο του συζύγου της, προσελήφθη στη Λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας και στη συνέχεια απολύθηκε, χωρίς όμως να προσκομίζει κάποιο σχετικό έγγραφο, έκρινε αναγκαίο να αναβάλει την έκδοση οριστικής απόφασης, κατά το προαναφερόμενο μέρος, προκειμένου : α) να συμπεριληφθούν στη δικογραφία τα εκπροθέσμως προσκομισθέντα αποδεικτικά στοιχεία, για να λάβει γνώση αυτών το Ελληνικό Δημόσιο και β) να προσκομιστεί από την έκτη των εκκαλούντων η σύμβαση εργασίας ή η αναγγελία πρόσληψής της στον ανωτέρω φορέα και η τυχόν καταγγελία και λύση της σύμβασης αυτής. Κατά το μέρος δε με το οποίο η αγωγή επεδίωκε την αναγνώριση της υποχρέωσης του Δημοσίου να καταβάλει σε καθένα από τους ασκήσαντες αυτή τα ανωτέρω αναφερόμενα ποσά ως αποζημίωση για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν από το θάνατο του ..., το πρωτόδικο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη : α) την παράνομη συμπεριφορά του αστυνομικού οργάνου, β) την αποκλειστική υπαιτιότητά του για το ένδικο γεγονός, απορρίπτοντας, προεχόντως ως απαράδεκτο, τον ισχυρισμό του Δημοσίου περί συνυπαιτιότητας του θύματος, ως προβαλλομένου το πρώτον με το υπόμνημα, γ) τις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο αιφνίδιος θάνατος του ηλικίας 25 ετών ..., δ) το βαθμό συγγένειας που τον συνέδεε με καθένα από τους εκκαλούντες και ε) το αναμφισβήτητο γεγονός της ύπαρξης αισθημάτων αγάπης και στοργής μεταξύ των ανωτέρω και του θανόντος, έκρινε ότι οι εκκαλούντες υπέστησαν ψυχική οδύνη, συνιστάμενη σε ιδιαίτερο πόνο και θλίψη, για την αποκατάσταση της οποίας εδικαιούντο, ως χρηματική ικανοποίηση : η σύζυγος του θανόντος το ποσό των 100.000 ευρώ, το ανήλικο τέκνο του, για τον ψυχικό πόνο τον οποίο θα δοκιμάσει στο μέλλον από την έλλειψη της παρουσίας του πατέρα του κατά τα διάφορα στάδια της ζωής του, όταν ωριμάσει ψυχοσωματικά και σχηματίσει συναισθηματικό κόσμο, αλλά και από το επιβαρυμένο συναισθηματικά οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, το ποσό των 80.000 ευρώ, ο πατέρας και η μητέρα του το ποσό των 80.000 ευρώ ο καθένας, η αδελφή του το ποσό των 50.000 ευρώ και ο πεθερός και η πεθερά του το ποσό των 10.000 ευρώ ο καθένας. Τα εν λόγω ποσά επιδικάστηκαν στους εκκαλούντες εντόκως προς 6%, από την επίδοση της αγωγής μέχρι την πλήρη εξόφληση. Με αυτό το σκεπτικό, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, με την εκκαλούμενη απόφαση: Α) Κατά το μέρος που αφορούσε στην αξίωση της έκτης των εκκαλούντων ..., ενεργούσας ατομικά και για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου της, για την αναγνώριση της υποχρέωσης του Δημοσίου να τους καταβάλει ως αποζημίωση λόγω στέρησης διατροφής από τον θανάσιμα τραυματισθέντα σύζυγο και πατέρα τους τα αιτηθέντα ποσά : α) ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης, β) διέταξε να συμπεριληφθούν στον φάκελο της δικογραφίας τα αποδεικτικά στοιχεία που κατέθεσε η ... στις 23.1.2017, προκειμένου να λάβει γνώση αυτών το Ελλ. Δημόσιο, γ) διέταξε την ανωτέρω να προσκομίσει, μέσα σε ταχθείσα προθεσμία, τη σύμβαση εργασίας ή την αναγγελία πρόσληψής της στη Λέσχη Αξιωματικών της Αστυνομίας και την τυχόν καταγγελία και λύση της σύμβασης αυτής και δ) όρισε νέα δικάσιμο για τη συζήτηση της αγωγής κατά το μέρος αυτό, καθώς και την τήρηση της σχετικής διαδικασίας. Β) Κατά το μέρος που αφορούσε στην επιδίκαση, στους εκκαλούντες, αποζημίωσης λόγω της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από το θάνατο του ..., δέχθηκε εν μέρει την αγωγή και αναγνώρισε την υποχρέωση του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει, στους ανωτέρω, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, τα αναφερόμενα παραπάνω ποσά, εντόκως προς 6% από την επίδοση της αγωγής, μέχρι την πλήρη εξόφληση.

8. Οι εκκαλούντες, με την κρινόμενη έφεση και το νομίμως κατατεθέν υπόμνημά τους, πλήττουν την ορθότητα της κρίσης της εκκαλούμενης απόφασης κατά το μέρος που απέρριψε την αγωγή τους, υποστηρίζοντας ότι το πρωτόδικο δικαστήριο, κατά τον προσδιορισμό των ποσών που τους επιδίκασε ως χρηματική ικανοποίηση για την ψυχική οδύνη που τους προκάλεσε ο θάνατος του συγγενούς τους ..., δεν έλαβε υπόψη τις περιστάσεις της συγκεκριμένης περίπτωσης, με αποτέλεσμα την εσφαλμένη ερμηνεία του άρθρου 932 του Α.Κ. και την πλημμελή εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας. Ειδικότερα, επισημαίνοντας ότι τέτοια ποσά, όπως τα επιδικασθέντα, κρίνονται εύλογα για περιπτώσεις αποκατάστασης ηθικής βλάβης και όχι ψυχικής οδύνης, ισχυρίζονται ότι η εκκαλούμενη όφειλε, για τη διαμόρφωση της σχετικής κρίσης της, να συνεκτιμήσει : α) τη νεαρή ηλικία του θανόντος οικείου τους (24 ετών), ο θάνατος του οποίου στέρησε τον πατέρα από ένα δίχρονο παιδί, β) την έλλειψη συντρέχοντος πταίσματος αυτού για το ένδικο συμβάν και γ) την οικονομική κατάσταση του Ελληνικού Δημοσίου.

9. Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκκαλούμενη απόφαση, προκειμένου να προσδιορίσει τα ποσά που το Ελληνικό Δημόσιο όφειλε να καταβάλει στους εκκαλούντες για την ανακούφιση του ψυχικού πόνου που τους προκάλεσε ο θάνατος του ..., συνεκτίμησε τόσο τις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε το εν λόγω τραγικό γεγονός (και, προεχόντως, την υπαιτιότητα του αστυνομικού οργάνου του Δημοσίου), όσο και την ύπαρξη αισθημάτων αγάπης και στοργής μεταξύ καθενός από τους εκκαλούντες και του θανόντος (βλ. σκέψη 14 της εκκαλούμενης), κρίνει ότι το ύψος των επιδικασθέντων, ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, ποσών είναι εύλογο και σύμφωνο με τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής. Δεν τίθεται λοιπόν ζήτημα εσφαλμένης εφαρμογής ούτε του άρθρου 932 του Α.Κ., ούτε της αρχής της αναλογικότητας, όπως αβασίμως υποστηρίζουν οι εκκαλούντες. Συνεπώς, η κρινόμενη έφεση πρέπει να απορριφθεί, να αποδοθούν όμως στους εκκαλούντες τα καταβληθέντα παράβολα, κατ' εκτίμηση των περιστάσεων (άρ. 277 παρ. 10 εδ. α' Κ.Δ.Δ.), ενώ δεν επιδικάζονται δικαστικά έξοδα, ελλείψει σχετικού αιτήματος.

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Απορρίπτει την έφεση.

Διατάσσει την απόδοση των καταβληθέντων παραβόλων στους εκκαλούντες.

Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 28 Σεπτεμβρίου 2020 και δημοσιεύθηκε στον ίδιο τόπο, σε έκτακτη, δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου στις 20 Οκτωβρίου 2020.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΖΑΡΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΠΟΥΡΑ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΜΑΡΘΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΑΔΗ