ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΠΠρΠατρών 409/2022

Εκούσια δικαιοδοσία - Παρένθετη μητρότητα - Αίτηση για κυοφορία τέκνου από άλλη γυναίκα - Οριο ηλικίας -.

Δεκτή ως ουσία βάσιμη αίτηση για παροχή άδειας για κυοφορία τέκνου από άλλη γυναίκα (παρένθετη μητρότητα). Συνδρομή των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος. Η αιτούσα δεν πρέπει να έχει υπερβεί την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής, ήτοι το πεντηκοστό έτος της ηλικίας της. Το ηλικιακό όριο της επιτρεπτής διενέργειας υποβοηθούμενης δύναται να προσαυξάνεται κατά δύο έτη, ήτοι μέχρι το πεντηκοστό δεύτερο έτος της ηλικίας της συμπληρωμένο.

(Η απόφαση δημοσιεύεται επιμελεία του δικηγόρου Πατρών Βασίλη Γαλανόπουλου, εκ μέρους του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ 409/2022

ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές Ελένη Μποσιώλη, Πρόεδρο Πρωτοδικών, Βάιο Τσιανάβα, Πρωτοδίκη, και Λεωνή Περεπή, Δικαστική Πάρεδρο - Εισηγήτρια, και από τη Γραμματέα Ευφροσύνη Λιαρομμάτη.

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριο του στην Πάτρα τη 7η Ιουνίου 2022, για να δικάσει την υπόθεση:

ΤΗΣ ΑΙΤΟΥΣΑΣ: ... (ον.) ... (επ.), σύζ. ..., το γένος ... και της ..., κατοίκου Ντουμπάι Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με προσωρινή διαμονή στην Πάτρα (οδός ..., περιοχή ...), η οποία παραστάθηκε διά του πληρεξουσίου δικηγόρου της Γεωργίου Φαφούτη (Α.Μ./Δ.Σ. Πατρών 844).

Η αιτούσα ζητεί να γίνει δεκτή η από 3.5.2022 αίτηση της, που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ./4.5.2022, προσδιορίστηκε για να συζητηθεί στη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας, και γράφτηκε στο οικείο πινάκιο με αριθμό ., οπότε εκφωνήθηκε και συζητήθηκε με τη σειρά της από το πινάκιο.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης ο πληρεξούσιος δικηγόρος της αιτούσας ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της και ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στα πρακτικά και στις προτάσεις που κατέθεσε επί της έδρας.

ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 περ. β, 3 αρ. 8, 9, 4 και 13 του Ν. 3305/2005 και 1458 ΑΚ συνάγεται ότι παρένθετη μητρότητα αποκαλείται η μέθοδος τεχνητής αναπαραγωγής, κατ' εφαρμογή της οποίας μια γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος), ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων ξένων προς την ίδια, για λογαριασμό άλλης γυναίκας, που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί, αλλά αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Το δικαίωμα στην αναπαραγωγή είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο, συνιστώντας ειδικότερη έκφανση του δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ. 1 Σ). Το γενικό αυτό δικαίωμα παρέχει την δυνατότητα αυτοκαθορισμού και αυτοδιάθεσης του ατόμου μέσα από την ελευθερία του να προγραμματίζει και να διαμορφώνει τη ζωή του σύμφωνα με τις φυσικές και ψυχοπνευματικές δυνατότητες του και τις αντιλήψεις του και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό αναπτύσσει και ολοκληρώνει την προσωπικότητα του με την παραπάνω έννοια μέσα και από την απόκτηση απογόνων (βλ. Ε. Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, τ. II, ΣΤ' Έκδοση, σελ. 3-4, της ίδιας, Τεχνητή Γονιμοποίηση και Οικογενειακό Δίκαιο, σελ. 8-9). Όπως προκύπτει δε από τη διάταξη του άρθρου 1456 παρ. 1 εδ. β ΑΚ, το δικαίωμα στην αναπαραγωγή μέσω της προσφυγής στην παρένθετη μητρότητα αναγνωρίζεται ρητά και στην άγαμη μοναχική γυναίκα (βλ. Ε. Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη σε Τεχνολογία & Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, πρακτικά συνεδρίου, σελ. 19). Η μεταφορά των ξένων γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα της κυοφόρου επιτρέπεται με δικαστική άδεια, η οποία παρέχεται πριν από τη μεταφορά τους και μετά από έλεγχο ορισμένων προϋποθέσεων. Εν πρώτοις, η αιτούσα, η οποία επιθυμεί, αλλά για ιατρικούς λόγους αδυνατεί να κυοφορήσει, δεν πρέπει να έχει υπερβεί την ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής, η οποία ορίζεται κατ' αρχήν κατά τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 εδ. β του Ν. 3305/2005 στο πεντηκοστό έτος της ηλικίας της. Ωστόσο, κατά το άρθρο τρίτο του Ν. 4812/2021 (ΦΕΚ Α' 110/30.6.2021), για χρονικό διάστημα δύο (2) ετών από τη δημοσίευση του εν λόγω Νόμου, με απόφαση του Υπουργού Υγείας, μετά από αιτιολογημένη σύμφωνη γνώμη της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, το κατά το άρθρο 4 του Ν. 3305/2005 ηλικιακό όριο της επιτρεπτής διενέργειας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα, δύναται να προσαυξάνεται κατά δύο (2) έτη, δηλαδή μέχρι το πεντηκοστό δεύτερο (52ο) έτος της ηλικίας συμπληρωμένο. Επιπλέον, πρέπει να διενεργηθεί ιατρική εξέταση, ως προς τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), της ηπατίτιδας Β και C και της σύφιλης, τόσο στη γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει όσο και σ' αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο. Η προτιθέμενη να κυοφορήσει υποβάλλεται περαιτέρω σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Η συμφωνία για την κυοφορία από την φέρουσα ή κυοφόρο γυναίκα γίνεται γραπτώς και χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα, ενώ δεν συνιστούν αντάλλαγμα η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται ως προς την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία και η αποζημίωση για κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της και τις αμοιβές από εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία. Η έγγραφη συμφωνία συνάπτεται κατ' επέκταση μεταξύ των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο, της γυναίκας που θα κυοφορήσει και του συζύγου της, αν αυτή είναι έγγαμη. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 3089/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 17 του Ν. 4272/2014, τα ανωτέρω εφαρμόζονται μόνον όταν η αιτούσα ή εκείνη που θα κυοφορήσει το τέκνο κατοικούν ή διαμένουν προσωρινά στην Ελλάδα (βλ. και Ε. Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, ΟικΔίκ, σελ. 49 επ., της ίδιας, Τεχνητή Γονιμοποίηση, σελ. 54 επ., Θ. Παπαχρίστου, Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου, 3η Εκδοση, σελ. 211-213).

Στην προκειμένη περίπτωση, με την υπό κρίση αίτηση της, η αιτούσα, η οποία είναι έγγαμη με τον ... από τον Οκτώβριο 2013 στην Αγγλία, εκθέτει ότι βρίσκεται σε ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής, αλλά αδυνατεί να αποκτήσει τέκνο, λόγω των περιγραφόμενων στην αίτηση προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζει, και ζητεί να της δοθεί η άδεια, προκειμένου να γίνει μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας και δη της ..., κατοίκου Αθηνών, άγαμης, ωαρίων, ξένων προς αυτήν, είτε της αιτούσας είτε τρίτης άγνωστης δότριας, γονιμοποιημένων με το γενετικό υλικό του συζύγου της, εφόσον αμιγώς ιατρικοί λόγοι επιβάλλουν αυτό, ώστε εκείνη να κυοφορήσει το τέκνο που η αιτούσα και ο σύζυγος της επιθυμούν να αποκτήσουν, έχοντας ήδη παράσχει προς τούτο την συναίνεση τους δια του αναφερόμενου στην αίτηση συμβολαιογραφικού εγγράφου και δεδομένου ότι για την εν λόγω διαδικασία έχει λάβει χώρα σχετική έγγραφη, δίχως αντάλλαγμα, συμφωνία μεταξύ της ίδιας, του συζύγου της και της ως άνω μέλλουσας κυοφόρου. Με αυτό το περιεχόμενο και το ανωτέρω αίτημα η υπό κρίση αίτηση παραδεκτά εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, το οποίο τυγχάνει καθ' ύλην και κατά τόπον αρμόδιο (άρθρο 740 παρ. 1 και 799 ΚΠολΔ), προκειμένου να εκδικασθεί με την προσήκουσα διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 επ. ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ), δεδομένου ότι έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 748 παρ. 2 και 799 ΚΠολΔ προδικασία, με την νομότυπη και εμπρόθεσμη επίδοση ακριβούς αντιγράφου της υπό κρίση αίτησης με ορισμό δικασίμου και κλήση προς εμφάνιση στη συζήτηση αυτής στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πατρών (όπως προκύπτει από την προσκομιζόμενη μετ' επικλήσεως από την αιτούσα υπ' αριθμόν .../10.5.2022 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας της περιφέρειας του Εφετείου Πατρών, με έδρα το Πρωτοδικείο Πατρών, ...). Περαιτέρω, η υπό κρίση αίτηση είναι ορισμένη και νόμιμη, ερειδόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1455, 1456, 1458 ΑΚ, αρ. 2 παρ. 1 περ. β, 3. 4, 8, 9, και 13 του Ν. 3305/2005 και αρ. 8 του Ν. 3089/2002, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 17 του Ν. 4272/2014. Πρέπει επομένως να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την

Από όλα ανεξαιρέτως τα έγγραφα που νόμιμα προσκομίζει και επικαλείται η αιτούσα, τα οποία λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο της αρχής της ελεύθερης παρούσα διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, είτε προς άμεση απόδειξη είτε προς συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, μερικά από τα οποία μνημονεύονται ειδικότερα στη συνέχεια, χωρίς ωστόσο να παραλείπεται κανένα για την ουσιαστική διάγνωση της υπόθεσης, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Η αιτούσα, .. (ον.) ...(επ.), γεννηθείσα στην Αγγλία την 23.2.1984, κάτοικος Ντουμπάι Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και προσωρινά διαμένουσα στην Πάτρα, είναι έγγαμη (όπως προκύπτει από το από 12.10.2013 προσκομιζόμενο σε επίσημη μετάφραση αντίγραφο καταχώρισης γάμου του αρμοδίου οργάνου της επαρχίας Slough (Σλάου) της Αγγλίας) και επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο με τον σύζυγο της ..., αλλά για ιατρικούς λόγους δεν δύναται να κυοφορήσει. Ειδικότερα, μολονότι βρίσκεται σε ηλικία φυσικής αναπαραγωγής, εντούτοις πάσχει από τη νόσο Asherman, ήτοι εμφανίζει ενδομήτριες συμφύσεις, ενώ έχει και λεπτό ενδομήτριο που δεν αντιδρά σε φαρμακευτική αγωγή, καθώς και αυξημένη ανοσολογική αντίδραση ενδομητρίου και συνεπώς, δεν δύναται να κυοφορήσει. Μάλιστα λόγω των γυναικολογικών αυτών ή της βασιμότητα απόδειξης και του ανακριτικού συστήματος που ισχύουν και εφαρμόζονται στην προβλημάτων έχει εμφανίσει επαναλαμβανόμενες αποτυχίες εμφύτευσης μετά από εξωσωματικές και ανεξήγητες αποβολές πρώτου τριμήνου (βλ. την από 27.5.2022 ιατρική βεβαίωση του μαιευτήρα - χειρουργού γυναικολόγου ..). Η ..., κάτοικος Αγίου Δημητρίου Αττικής, η οποία είναι φίλη της αιτούσας, προσφέρεται να κυοφορήσει στη θέση αυτής, προκειμένου να βοηθήσει την αιτούσα και τον σύζυγο της να αποκτήσουν τέκνο. Η προαναφερόμενη προτιθέμενη να κυοφορήσει έχει γεννηθεί την 1.8.1997, έχει ήδη αποκτήσει δύο τέκνα και είναι άγαμη (βλ. το από 29.4.2022 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάσταση του Δήμου Δάφνης - Υμηττού). Η τελευταία και η αιτούσα συμφώνησαν, δυνάμει του υπ' αριθμ. ./29.4.2022 συμβολαιογραφικού συμφωνητικού και πράξης συναίνεσης της Συμβολαιογράφου Αθηνών ..., να εφαρμοσθεί η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας για την απόκτηση τέκνου από την αιτούσα και, ειδικότερα, να πραγματοποιηθεί προς την προτιθέμενη να κυοφορήσει η μεταφορά ξένων προς αυτήν ωαρίων, είτε της αιτούσας είτε άγνωστης τρίτης δότριας, και γονιμοποιημένων εξωσωματικά με γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας, ήτοι του ... ή τρίτου ξένου δότη, εφόσον αμιγώς ιατρικοί λόγοι επιβάλλουν τούτο, προκειμένου να κυοφορηθούν από την προτιθέμενη να κυοφορήσει ως παρένθετη μητέρα. Με το ίδιο συμβολαιογραφικό έγγραφο συνομολογήθηκε ότι η αιτούσα δεν θα καταβάλει στην προτιθέμενη να κυοφορήσει κανενός είδους αντάλλαγμα, καθώς η τελευταία συμβλήθηκε στην ανωτέρω συμφωνία, προκειμένου να βοηθήσει την αιτούσα και τον σύζυγο της να αποκτήσουν τέκνο, γνωρίζοντας την έντονη επιθυμία τους για αυτό. Εξάλλου, η αιτούσα γεννηθείσα την 23.2.1984 δεν έχει συμπληρώσει το πεντηκοστό έτος της ηλικίας της και επομένως δεν έχει υπερβεί το ηλικιακό όριο που προβλέπεται για την απόκτηση τέκνου μέσω παρένθετης μητρότητας από το άρθρο 4 παρ. 1 εδ. β' του Ν. 3305/2005, ενώ έχει ήδη παράσχει και τη συναίνεση της στη διενέργεια της ανωτέρω ιατρικής πράξης που αποβλέπει στην ιατρική υποβοήθηση της αναπαραγωγής της, δυνάμει του ανωτέρω υπ' αριθμόν .../29.4.2022 συμβολαιογραφικού συμφωνητικού και πράξης συναίνεσης της ως άνω συμβολαιογράφου. Περαιτέρω, η προτιθέμενη να κυοφορήσει υποβλήθηκε σε ενδελεχή ψυχολογική εξέταση και διαπιστώθηκε ότι δεν πάσχει από κάποιο ψυχικό νόσημα ούτε κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών ή ψυχοτρόπων φαρμάκων (όπως προκύπτει την από 24.4.2022 ιατρική γνωμάτευση του ψυχιάτρου .), ενώ είναι γυναικολογικά υγιής και μπορεί, ενόψει της κατάστασης της υγείας της, να κυοφορήσει, τα δύο δε τέκνα της τα έχει γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό (όπως προκύπτει από την από 26.5.2022 ιατρική βεβαίωση του ίδιου ως άνω μαιευτήρα - χειρούργου γυναικολόγου). Πληρούνται συνεπώς οι σχετικές προϋποθέσεις του άρθρου 1458 ΑΚ και του άρθρου 13 παρ. 2 του Ν. 3305/2005. Σημειωτέον ότι πληρούνται επίσης εν προκειμένω και οι προβλεπόμενες από το άρθρο 9 παρ. 1 του καταρτισθέντος κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 20 παρ. 1 του Ν. 3305/2005 από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Κώδικα Δεοντολογίας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Φ.Ε.Κ. Β' 293/7.2.2017) προϋποθέσεις, αφού η προτιθέμενη να κυοφορήσει, γεννηθείσα την 1.8.1997, βρίσκεται εντός του ηλικιακού πλαισίου που ορίζει το προαναφερόμενο άρθρο για την παρένθετη μητέρα, ήτοι σε ηλικία άνω των είκοσι πέντε (25) και μέχρι σαράντα πέντε (45) ετών, ενώ έχει ήδη αποκτήσει ένα δικό της τέκνο, πληρώντας έτσι την επίσης προβλεπόμενη από το παραπάνω άρθρο σχετική προϋπόθεση, στοιχεία που θεμελιώνουν την καταλληλότητα της ως κυοφόρου.

Αλλωστε, τόσο η αιτούσα όσο και η προτιθέμενη να κυοφορήσει υποβλήθηκαν σε ιατρική εξέταση για τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV1, HIV2), της ηπατίτιδας Β και C και της σύφιλης και διαγνώσθηκε ότι δεν πάσχουν από τις παθήσεις αυτές, όπως προκύπτει από τις προσκομιζόμενες ιατρικές εξετάσεις. Κατόπιν τούτων, συντρέχουν εν προκειμένω όλες οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της μεθόδου της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως περιγράφεται ανωτέρω.

Πρέπει, επομένως, η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη και να επιτραπεί στην αιτούσα η μεταφορά στο σώμα της ... γονιμοποιημένων ωαρίων δικών της (της αιτούσας) ή τρίτης άγνωστης δότριας, ξένων προς την κυοφόρο, με το γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας ..., προκειμένου αυτή να κυοφορήσει το τέκνο που η αιτούσα και ο σύζυγος της επιθυμούν να αποκτήσουν, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.

ΠΑΡΕΧΕΙ στην αιτούσα ..., σύζυγος ..., το γένος ... και της ..., κάτοικο Ντουμπάι Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, προσωρινά διαμένουσα στην Πάτρα (οδός ...), την άδεια να προβεί στη μεταφορά στο σώμα της ..., κατοίκου Αγίου Δημητρίου Αττικής, ωαρίων ξένων προς την κυοφόρο είτε της αιτούσας είτε τρίτης άγνωστης δότριας, γονιμοποιημένων με γενετικό υλικό του συζύγου της αιτούσας .., εφόσον ιατρικοί λόγοι επιβάλλουν αυτό, προκειμένου η ως άνω κυοφόρος να κυοφορήσει τέκνο που η αιτούσα και ο σύζυγος της επιθυμούν να αποκτήσουν.

ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε στις 6/7/2022 στην Πάτρα και δημοσιεύτηκε στον ίδιο τόπο σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του στις 13/7/2022.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ