ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΕιρΧαλανδρίου 293/2020

’δεια αποποίησης κληρονομίας από ανήλικο. Διαδοχή κατά ρίζες μέχρι την επαγωγή της κληρονομίας στον ανήλικο. Ο Αύγουστος δεν υπολογίζεται στην προθεσμία των 4 μηνών της αποποίησης.

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 293/2020

ΤΟ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ

Συγκροτήθηκε από την Ειρηνοδίκη Χαλανδρίου Ελένη Καψιμάλη και τη Γραμματέα Παναγιώτα Καραστάθη.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 02/11/2020 για να δικάσει την υπόθεση:

Των αιτούντων: 1) ... και 2) ..., αμφοτέρων κατοίκων Χαλανδρίου Αττικής (οδός ...), ως ασκούντων από κοινού τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους ... και ..., οι οποίοι παραστάθηκαν ο μεν πρώτος μετά, η δε δεύτερη δια της πληρεξούσιας δικηγόρου τους ʼννας Τσουλφίδου.

Η υπό κρίση και με αριθμό καταθέσεως ./2019 αίτηση ορίστηκε για τη δικάσιμο, που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας.

Προκειμένου να συζητηθεί η υπόθεση εκφωνήθηκε νόμιμα στη σειρά της από το σχετικό βιβλίο πινακίου.

Κατά την συζήτηση της υπόθεσης η πληρεξούσια δικηγόρος των αιτούντων ανέπτυξε προφορικά τους ισχυρισμούς τους και ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στην αίτηση και τα πρακτικά.

ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1710, 1711, 1846, 1847, 1848, 1854 και 1856 ΑΚ συνάγονται τα ακόλουθα: α) κατά τον χρόνο του θανάτου προσώπου η περιουσία του επάγεται αυτοδικαίως στους κληρονόμους του, οι οποίοι μπορούν να την αποποιηθούν μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που αρχίζει από τότε που έμαθαν την επαγωγή και το λόγο της, β) η αποποίηση αυτή γίνεται με δήλωση στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομιάς (άρθρο 812 ΚΠολΔ), γ) αν ο κληρονόμος αποποιηθεί την κληρονομιά, η επαγωγή σε εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε και στην περίπτωση αυτή επάγεται σε εκείνον που θα είχε κληθεί, αν αυτός που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η προθεσμία των τεσσάρων μηνών αρχίζει από την γνώση της αποποίησης του προηγούμενου και της εξαιτίας αυτής κλήσης του κληρονόμου. Η προθεσμία της αποποίησης τρέχει, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει, και κατά προσώπων ανίκανων προς δικαιοπραξία, όμως αυτή αναστέλλεται, κατά την ρητή διατύπωση του άρθρου 1847 παρ. 3 ΑΚ, για τους ίδιους λόγους που αναστέλλεται και η παραγραφή με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 255 και 258 ΑΚ. Εξάλλου, όπως προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων 1526, 1625 περ. 1 ΑΚ και 797 ΚΠολΔ, για την αποποίηση κληρονομιάς για λογαριασμό ανηλίκου, πρέπει να υποβληθεί στο αρμόδιο Δικαστήριο αίτηση από τους ασκούντες την γονική αυτού μέριμνα, γονείς και να χορηγηθεί η σχετική άδεια. Κατά τον χρόνο τούτο, δηλαδή από την υποβολή της αίτησης για την παροχή άδειας για αποποίηση κληρονομιάς, που γίνεται για λογαριασμό ανηλίκου και μέχρι την δημοσίευση της σχετικής απόφασης αναστέλλεται, κατ' άρθρο 255 εδ. α' ΑΚ, η προθεσμία προς αποποίηση λόγω ανωτέρας βίας, αφού η αποποίηση της κληρονομιάς που θα γίνει από τους ασκούντες την γονική μέριμνα γονείς εξαρτάται από γεγονός που δεν μπορεί να αποτραπεί ακόμη, και με την λήψη μέτρων άκρας επιμέλειας και δη από την παροχή άδειας εκ μέρους του δικαστηρίου (Βλ. ΑΠ 338/2004 ΤΝΠ NOMOS). Περαιτέρω, τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής με την έννοια της βάσιμης πληροφόρησης της ύπαρξης των πραγματικών και νομικών προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων επιφέρει την αυτοδίκαιη κτήση της κληρονομιάς και, αθροιστικά, του λόγου της επαγωγής - δηλαδή της κλήσης εκ διαθήκης ή εκ του νόμου ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος - ερευνώνται αν συντρέχουν στο πρόσωπο του εκπροσωπούντος τον ανίκανο. Περαιτέρω, με τη διάταξη του άρθρου 797 εδ.α' ΚΠολΔ προσδιορίζεται το κατά τόπο αρμόδιο δικαστήριο για την παροχή της κατά το νόμο - δηλαδή το ουσιαστικό δίκαιο - απαιτούμενης άδειας, η οποία αποτελεί απαραίτητο όρο για την ενεργοποίηση των εννόμων συνεπειών ορισμένων πράξεων που ενεργούνται από αυτόν που ασκούν τη γονική μέριμνα του ανηλίκου. Κατά τόπο αρμόδιο δικαστήριο στην περίπτωση αυτή είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η κατοικία του ανηλίκου (ΜΠρΜεσολ 108/2011 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΑΘ 477/2009, ΕφΑΔ 2010.983, με παρατηρήσεις Α. Πλεύρη, ΜΠρθεσ 39915/2008, ΕΠολΔ 2009.245, με σημείωμα Π. Γιαννόπουλου: ΜΠρΑρτ 103/1993, Αρμ 1994.39, βλ. και Γεωργιάδη/Σταθόπουλου ΕρμΑΚ [Αθ. Πουλιάδης], άρθρο 1526, αριθ. 16, Κ. Παπαδόπουλος, Αγωγές Οικογενειακού Δικαίου εκδ.2003, παρ.262.4, σελ.345, Κεραμεύς/Κονδύλης/Νίκας [-Αρβανιτάκης], ΚΠολΔ II, άρθρο 797, αριθ.1, σελ. 1568, Β. Βαθρακοκοίλης, ΕρμΚΠολΔ ΔΙ, άρθρο 797, αριθ.3, σελ.548, Κ. Μπέης, ΠολΔ, άρθρο 797, παρ.3.2.5). Η καθιερούμενη τοπική αρμοδιότητα είναι αποκλειστική για να υπάρχει ασφάλεια και βεβαιότητα δικαίου στις συναλλαγές και όπως επισημαίνεται κατ' εξαίρεση σε διαδικαστικές πράξεις (Β. Βαθρακοκοίλης, ΕρμΚΠολΔ Δ', άρθρο 797, αριθ.1, σελ.547). Ως κατοικία θεωρείται, άλλωστε, η κύρια και μόνιμη εγκατάσταση φυσικού προσώπου σε ορισμένο τόπο (άρθρο 51 ΑΚ). Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του την γονική μέριμνα (άρθρο 56 παρ.1 εδ. α' ΑΚ). Έτσι, αρμόδιο δικαστήριο για παροχή άδειας στους γονείς προς αποποίηση κληρονομιάς είναι το δικαστήριο του τόπου διαμονής του ανηλίκου (ΜΠρΜεσολ 108/2011 όπ, ΜΠρΑΘ 477/2009, ό.π.) και όχι αυτό της κληρονομιάς (βλ. Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα [-Αρβανιτάκη], ΚΠολΔ II, άρθρο 797, αριθ.1, σελ. 1568), αφού η τελευταία περίπτωση του άρθρου 797 εδ.α' ΚΠολΔ, στην οποία γίνεται λόγος για δικαστήριο της κληρονομιάς αναφέρεται και καταλαμβάνει τις περιπτώσεις του κληρονόμου από απογραφή (άρθρα 1901 επ. ΑΚ), του κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς (άρθρα 1865 επ. ΑΚ), του εκκαθαριστή κληρονομιάς (άρθρα 1913 επ. ΑΚ) και του εκτελεστή διαθήκης (άρθρα 2017 επ. ΑΚ), ενώ, παράλληλα, το θέμα του κατά τα παραπάνω προσδιοριζόμενου κατά τόπο αρμοδίου δικαστηρίου ουδεμία σχέση έχει με το ότι η δήλωση αποποίησης της κληρονομιάς γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 812 ΚΠολΔ στο γραμματέα του κατ' άρθρο 810 του ίδιου Κώδικα δικαστηρίου της κληρονομιάς (ΜΠρΑρτ 103/1993, ό.π.).

Στην προκείμενη περίπτωση, οι αιτούντες με την κρινόμενη αίτηση τους και υπό την ιδιότητα τους ως ασκούντων τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους ... και ... ζητούν, κατ' εκτίμηση του αιτήματος τους να τους παρασχεθεί από το Δικαστήριο η άδεια να προβούν για λογαριασμό του στην αποποίηση της κληρονομιάς του ..., θείου της πρώτης των αιτούντων και θείου των ανηλίκων, ο οποίος απεβίωσε στην Αθήνα την 23/03/2018, δίχως να αφήσει διαθήκη, για τον λόγο ότι η άδεια αυτή είναι αναγκαία και ωφέλιμη για την διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα, η κρινόμενη αίτηση αρμόδια καθ' ύλην και κατά τόπο (άρθρα 740 παρ. 1 ΚΠολΔ όπως ίσχυε κατά τον χρόνο άσκησης της αίτησης, 797 ΚΠολΔ και 56 παρ. 1 εδ. α' ΑΚ) εισάγεται για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου, κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 έως 781 ΚΠολΔ). Η αίτηση είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 127 (εξαντιδ.), 130,1510 παρ. 1, 1511, 1526, 1528, 1625 αρ. 1, 1630, 1710, 1846, 1847 παρ. 1 εδ. α' και παρ. 3 σε συνδ. με 214 και 255, 1813, 1856, 1847 παρ. 1 εδ. α' 1850 εδ. β' 1857, 140, 141 ΑΚ και 62, 64 αρ. 1 ΚΠολΔ, καθώς οι αιτούντες εκθέτουν ότι η κληρονομούμενη δεν άφησε διαθήκη κατά τον χρόνο θανάτου της. Συνεπώς, με δεδομένο ότι έχει τηρηθεί η προβλεπόμενη στο άρθρο 748 παρ. 2 και 4 ΚΠολΔ προδικασία, με την νομότυπη και εμπρόθεσμη επίδοση αντιγράφου της υπό κρίση αιτήσεως στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών (βλ. την υπ' αριθμόν ./21-03-2019 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Πειραιώς με έδρα στο Πρωτοδικείο Αθηνών ...), πρέπει η κρινόμενη αίτηση να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.

Από την ένορκη εξέταση στο ακροατήριο του μάρτυρα των αιτούντων, η οποία περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης αυτού του Δικαστηρίου και από όλα τα έγγραφα που οι αιτούντες νόμιμα προσκομίζουν με επίκληση, μερικά από τα οποία μνημονεύονται ειδικότερα στη συνέχεια, χωρίς, ωστόσο, να παραλείπεται κανένα κατά την ουσιαστική εκτίμηση της υπόθεσης, αποδεικνύονται τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι αιτούντες ασκούν την γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους ... και ..., γεννηθέντων την 22/01/2009 και 23/02/2012 αντίστοιχα. Την 23/03/2018 απεβίωσε στην οικία του (οδός ...) στην Αθήνα ο ..., θείος της πρώτης των αιτούντων εκ μητρικής γραμμής (βλ. το υπό στοιχεία 43/4/2018 απόσπασμα ληξιαρχικής πράξης θανάτου του Ληξιαρχείου του Δήμου Ζωγράφου) δίχως να αφήσει διαθήκη (βλ. το υπ' αριθμόν ./2210-2020 πιστοποιητικό περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης, το οποίο συντάχθηκε από το Γραμματέα αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών). Ο θανών κατέλειπε κατά τον χρόνο θανάτου του ως μόνους πλησιέστερους συγγενείς και εξ αδιαθέτου κληρονόμους του: α) την νόμιμη σε τρίτο γάμο σύζυγο του ... και β) τα ενήλικα νόμιμα τέκνα του ..., ... και ... (βλ. το από 20/04/2018 και με αριθμό πρωτοκόλλου …. πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών του Δήμου Αθηναίων).

Απαντες οι ανωτέρω εξ αδιαθέτου κληρονόμοι του αποβιώσαντος αποποιήθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά δυνάμει των υπ' αριθμών ./28-03-2018, ./28-03-2018, ./28-03-2018 και ./28-03-2018 εκθέσεις δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον της Γραμματέως του αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών. Οι ανωτέρω αποποιήσεις είχαν ως αποτέλεσμα η επαγωγή της κληρονομιάς προς αυτούς, να θεωρείται ως μη γενομένη. Κατόπιν των ανωτέρω αποποιήσεων επήλθε διαδοχή κατά ρίζες και στη θέση των τέκνων του θανόντος υπεισήλθαν τα εγγόνια του, τα οποία ομοίως αποποιήθηκαν την επαχθείσα σε αυτά κληρονομιά. Ειδικότερα: α) ο ... και η ..., τέκνα της ... αποποιήθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά δυνάμει των υπ' αριθμών ./03-04-2018 και ./03-04-2018 εκθέσεων δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον της Γραμματέως του αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών και β) ο ... και ο ..., τέκνα του ... αποποιήθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτούς κληρονομιά δυνάμει των υπ' αριθμών ./28-03-2018 και ./28-03-2018 εκθέσεων δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον της Γραμματέως του αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών. Μετά τις γενόμενες αποποιήσεις από την πρώτη τάξη, επήλθε διαδοχή και στην κληρονομιά κλήθηκε η δεύτερη τάξη, ήτοι τα αδέλφια του αποβιώσαντος από το πρώτο γάμο της μητέρας του ... με το ..., ήτοι η ... του .. και η ... και μητέρα της πρώτης των αιτούντων. Αμφότερες οι ανωτέρω αποποιήθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτές κληρονομιά δυνάμει των υπ' αριθμών ./16-072018 και ./16-07-2018 εκθέσεων δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον της Γραμματέως του αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών. Μετά την αποποίηση της ..., επήλθε διαδοχή κατά ρίζες και η κληρονομική μερίδα της ανωτέρω επήλθε στην αιτούσα ..., η οποία, ομοίως, αποποιήθηκε νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτήν κληρονομιά δυνάμει της υπ' αριθμόν ./20-11-2018 (δεδομένου ότι ο Αύγουστος δεν υπολογίζεται στην προθεσμία) έκθεσης δήλωσης αποποίησης κληρονομιάς ενώπιον της Γραμματέως του αρμοδίου Ειρηνοδικείου Αθηνών. Μετά την αποποίηση της κληρονομιάς από την πρώτη των αιτούντων, η κληρονομική μερίδα του επήλθε στα ανήλικα τέκνα τους. Πλην όμως, αυτά στερούντα την αναγκαία δικαιοπρακτική ικανότητα προκειμένου να αποποιηθούν την επαχθείσα σε αυτά κληρονομιά, η προθεσμία αποποίησης του οποίου ξεκίνησε την επομένη της ημερομηνίας αποποίησης από της μητρός τους (αιτούσα), ήτοι την 21/11/2018 και έχει ανασταλεί ήδη από την 14/03/2019 (ημεροχρονολογία κατάθεσης της κρινόμενης αίτησης) και μέχρι την έκδοση οριστικής αποφάσεως επ' αυτής, καθώς χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου δεν δύναται να την αποποιηθούν για λογαριασμό του οι αιτούντες που ασκούν τη γονική αυτού μέριμνα, η γνώση δε περί της επαγωγής και του λόγου αυτής (αφενός η συγγενική του σχέση με τον αποβιώσαντα, αφετέρου η επακολουθήσασα αποποίηση της μητρός τους), κρίνεται στο πρόσωπο των νομίμων αντιπροσώπων του, ήτοι των αιτούντων γονέων τους. Εξάλλου, αποδείχθηκε ότι ο αποβιώσας δεν διέθετε κινητή ή ακίνητη περιουσία κατά το χρόνο του θανάτου του, ενώ αντιθέτως είχε οφειλές προς τη Δ.Ο.Υ. .' Αθηνών ύψους 156.192,61 ευρώ (βλ. προσκομιζόμενο έγγραφο της ανωτέρω Δ.Ο.Υ.) και εξ αυτού του λόγου άλλωστε αποποιήθηκαν άπαντες οι κληρονόμοι της πρώτης και δεύτερης τάξης. Συνεπώς η αποδοχή της επαχθείσας κληρονομιάς στα ανωτέρω ανήλικα ακόμα και με το ευεργέτημα της απογραφής κρίνεται άσκοπη και μη συνάδουσα προς το συμφέρον τους με αποτέλεσμα να συντρέχει περίπτωση προφανούς ωφέλειας τους να παρασχεθεί η άδεια στους αιτούντες να την αποποιηθούν για λογαριασμό τους. Πρέπει, επομένως η κρινόμενη αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη, σύμφωνα με όσα ειδικότερα ορίζονται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.

ΠΑΡΕΧΕΙ την άδεια στους αιτούντες: : 1) ... και 2) ..., ως ασκούντες από κοινού τη γονική μέριμνα των ανηλίκων τέκνων τους ... και ... να προβούν στην νομότυπη αποποίηση της εξ αδιαθέτου επαχθείσας σε αυτό κληρονομιάς του ..., θείου της πρώτης των αιτούντων και θείου των ανηλίκων, ο οποίος απεβίωσε στην οικία του (οδός ...) στην Αθήνα την 23/03/2018, δίχως να αφήσει διαθήκη.

ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίστηκε και δημοσιεύθηκε στο Χαλάνδρι σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του στις 8/12/2020.

Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΕΛΕΝΗ ΚΑΨΙΜΑΛΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΑΡΑΣΤΑΘΗ