ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΕφΠατρών 233/2019

Θανατηφόρο εργατικό ατύχημα - Χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης - Ευθύνη νόμιμων εκπροσώπων εργολήπτριας εταιρίας -.

Θανατηφόρο εργατικό ατύχημα κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών. Βαριά αμέλεια. Μη λήψη προστατευτικών μέτρων και επιλογή μη ενδεδειγμένης μεθόδου μεταφοράς της ξυλείας αντί της ασφαλούς μεταφοράς με γερανό. Συνυπευθυνότητα εργολάβου και υπερβολάβου. Ευθύνη εργολήπτριας εταιρίας για παράνομες και υπαίτιες παραλείψεις των νομίμων εκπροσώπων που έγιναν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Ευθύνη εργολήπτριας εταιρίας για τις αδικοπραξίες του υπερβολάβου, τον οποίο προέστησε στην εκτέλεση του έργου. Ευθύνη υπεργολάβου για την αδικοπραξία του εργοδηγού του, τον οποίο προέστησε στην εκτέλεση του έργου. Επιδίκαση ποσών χρηματικής ικανοποίησης για την ψυχική οδύνη.

(Η απόφαση δημοσιεύεται επιμελεία του δικηγόρου Πατρών Βασίλη Γαλανόπουλου, εκ μέρους του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών).

ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Αριθμός 233/2019

ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Αποτελούμενο από τον Δικαστή, Ηλία Σταυρόπουλο, Εφέτη, που ορίστηκε από την Πρόεδρο Εφετών και τη Γραμματέα Αφροδίτη Γεωργίου.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του την 4.4.2019 για να δικάσει την εξής υπόθεση μεταξύ:

Των εκκαλούντων : 1) Της στην Πάτρα εδρευούσης ομορρύθμου εταιρίας με την επωνυμία «... & Σία Ο.Ε.», νομίμως εκπροσωπούμενης, 2) ... και 4) ..., κατοίκου Πατρών, τους οποίους εκπροσώπησε δια δηλώσεως η πληρεξούσια δικηγόρος Διονυσία Λαμπροπούλου.

Των εφεσίβλητων : 1) ... και 10) ... κατοίκου Ζακύνθου, τους οποίους εκπροσώπησε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Ανδρέας Κότσυφας.

Οι εφεσίβλητοι - ενάγοντες άσκησαν τις με αρ. κατ. ./2007 και ./2008 αγωγές τους προς το Πολυμελές Πρωτοδικείο Πατρών, το οποίο με την με αριθμό 851/2009 οριστική του απόφαση την κήρυξε εαυτόν καθ' ύλην αναρμόδιο και παρέπεμψε αυτές προς εκδίκαση στο καθ' ύλην αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών. Το τελευταίο με την με αρ. 410/2017 οριστική απόφαση του έκανε αυτές εν μέρει δεκτές κατ' ουσίαν.

Την απόφαση προσέβαλαν οι εκκαλούντες - εναγόμενοι με την με αρ. κατ. ./2017 έφεση τους και με το με αρ. κατ. ./22.3.2019 δικόγραφο πρόσθετου λόγου έφεσης προς το Δικαστήριο τούτο.

Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων αναφέρθηκαν στις προτάσεις που κατέθεσαν και ζήτησαν να γίνουν δεκτές.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Η υπό κρίση έφεση κατά της υπ' αρ. 410/2017 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών, που δίκασε κατά την τακτική διαδικασία αγωγή αποζημίωσης και ψυχικής οδύνης από θανατηφόρο εργατικό ατύχημα εξ αδικοπραξίας, ασκήθηκε νομοτύπως και εμπροθέσμως (ΚΠολΔ 518 παρ. 1), καταβλήθηκε το σχετικό παράβολο της έφεσης και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς το παραδεκτό και το βάσιμο των λόγων της.

Όσον αφορά το πρόσθετο λόγο έφεσης που κατατέθηκε στη γραμματεία αυτού του Δικαστηρίου στις 22.3.2019 και επιδόθηκε στον δικηγόρο των εφεσίβλητων στις 26.3.2019, αυτός πρέπει να κηρυχθεί αυτεπαγγέλτως ως απαράδεκτος, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 520 παρ. 2 ΚΠολΔ, αφού το δικόγραφο επιδόθηκε στο δικηγόρο των εφεσίβλητων σε χρονικό διάστημα μικρότερο από 30 ημέρες πριν την κατά την τακτική διαδικασία συζήτηση της έφεσης. Σημειώνεται ότι και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο στο οποίο εισήχθησαν προς εκδίκαση οι υπό κρίση αγωγές εκδικάστηκαν κατά την τακτική διαδικασία, παρότι αρχικώς εισήχθησαν για να δικαστούν κατά την διαδικασία εργατικών διαφορών.

Με τις πρωτοδίκως κριθείσες αγωγές τους οι ενάγοντες και ήδη εφεσίβλητοι ζήτησαν να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι και ήδη εκκαλούντες να τους καταβάλουν αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τον θάνατο του συγγενούς τους, που επήλθε κατά την εκτέλεση της εργασίας του και οφείλεται σε συγκλίνουσα αμέλεια τους κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στην αγωγή. Οι εναγόμενοι προέβαλαν ένσταση συνυπαιτιότητας του αποβιώσαντος στην επέλευση του ατυχήματος και του θανάτου του. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο με την εκκαλουμένη απόφαση απέρριψε την ένσταση και έκανε εν μέρει δεκτή την αγωγή και αναγνώρισε τους εναγόμενους εις ολόκληρο υπόχρεους στην καταβολή των ακόλουθων χρηματικών ποσών : α) 3.204,36 ευρώ στην 1η ενάγουσα - εφεσίβλητη, ως αποζημίωση για τη στέρηση διατροφής, β) 50.000 ευρώ στην 1η, 30.000 ευρώ στη 2η, 5.000 ευρώ σε καθεμιά εκ των 3α, 3β, 4 και 5 και 10.000 ευρώ σε καθέναν εκ των λοιπών εναγόντων - εφεσίβλητων, νομιμοτόκως από της επίδοσης της αγωγής. Εναντίον αυτής της απόφασης παραπονούνται οι εκκαλούντες με τις εφέσεις τους α) επειδή το αίτημα για καταβολή αποζημίωσης λόγω στέρησης διατροφής ήταν μη νόμιμο, αφού οι ενάγοντες δεν επικαλούνταν δόλο των εναγομένων ως προς την επέλευση του εργατικού ατυχήματος (άρθρ. 16 παρ. 1 και 3 του ν. 551/1915), β) για παρά το νόμο απόρριψη της προβληθείσας ένστασης περί συνυπαιτιότητας του θανόντος στην επέλευση του ατυχήματος και του θανάτου του, επειδή αυτός ανέλαβε να εκτελέσει επικίνδυνη εργασία, χωρίς προηγουμένως να λάβει σχετική εντολή, αφαιρώντας ο ίδιος το προστατευτικό κιγκλίδωμα του εξώστη του πρώτου ορόφου και χωρίς τη χρήση των διαθέσιμων προστατευτικών μέσων, γ) για πλημμελή εκτίμηση των αποδείξεων και δ) εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου, ιδίως της αρχής της αναλογικότητας ως προς το ύψος της επιδικασθείσας χρηματικής ικανοποίησης. Ζητούν να εξαφανιστεί η εκκαλούμενη και να απορριφθούν οι αγωγές.

Από την ένορκη κατάθεση του μάρτυρα στο ακροατήριο του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, όλων των εγγράφων που νόμιμα προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι, στα οποία περιλαμβάνονται και οι μαρτυρικές καταθέσεις και οι έγγραφες εξηγήσεις στα πλαίσια της ποινικής διαδικασίας και τα υπ' αρ. ./2009 πρακτικά του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Πατρών, τις υπ' αρ. ., ./16.4.2009 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον της συμβ/φου Πατρών ..., που ελήφθησαν κατόπιν νομίμου κλήτευσης της αντίδικης πλευράς, που νομίμως προσκομίζουν και επικαλούνται οι εκκαλούντες, την επισκόπηση των μη αμφισβητούμενων φωτογραφιών που νομίμως προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι, όλων δε των ανωτέρω είτε προς άμεση απόδειξη είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, προέκυψαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Δυνάμει του υπ' αρ. ./8.2.2005 συμβολαίου -εργολαβικού κατασκευής πολυκατοικίας -προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών οικοπέδου της συμβ/φου Πατρών ..., η πρώτης εκκαλούσα, εκπροσωπούμενη από τους δεύτερο και τρίτο συνδιαχειριστές της, ομορρύθμους εταίρους της, συμφώνησε με τους ..., συγκυρίους οικοπέδου κειμένου στην οδό Βόνιτσας, στη θέση Μέση Αγυιά του Δήμου Πατρέων την ανέγερση, κατά το σύστημα της αντιπαροχής, μιας πενταώροφης πολυκατοικίας. Η εργολάβος εταιρεία ζήτησε και εκδόθηκε επ' ονόματι της η υπ' αρ. ./6.4.2005 οικοδομική άδεια. Στη συνέχεια με το από 15.4.2005 ιδιωτικό συμφωνητικό, η εν λόγω εταιρεία ανέθεσε την υπεργολαβία μέρους του έργου και δη της κατασκευής ξυλότυπων για τη σκυροδέτηση της οικοδομής, στον ..., σύμφωνα πάντα με τα εγκεκριμένα πολεοδομικά σχέδια και υπό την επίβλεψη και διεύθυνση της εργολήπτριας εταιρείας, κατ' ερμηνεία της ως άνω σύμβασης σύμφωνα με την καλή πίστη και αφού ληφθούν υπόψη τα συναλλακτικά ήθη. Ο τελευταίος απασχολούσε στο συνεργείο κατασκευής ως εργάτη τον ... στον οποίο είχε αναθέσει τον καθαρισμό των ξύλων που είχαν χρησιμοποιηθεί για το καλούπωμα της οικοδομής και την τοποθέτηση τους σε σωρούς. Την 1.7.2005 και περί ώρα 12.30 ο ως άνω εργάτης κατόπιν εντολής του ..., επίσης εργαζόμενου στο ως άνω συνεργείο, που εκείνη τη χρονική στιγμή εκτελούσε στο συγκεκριμένο έργο χρέη εργοδηγού κατόπιν προφορικής προηγούμενης εντολής του ..., έλαβε θέση στην άκρη του εξώστη του πρώτου ορόφου της εν λόγω οικοδομής, προκειμένου να μεταφέρει την καθαρισμένη ξυλεία από τον τρίτο και τέταρτο όροφο της οικοδομής προς τα κάτω στο έδαφος με τη μέθοδο της «πάσας». Για το σκοπό αυτό είχε τοποθετηθεί ένας εργάτης στην άκρη του εξώστη κάθε ορόφου (4°, 3°, 2° και 1°), ο οποίος και παρέδιδε την ξυλεία κατακόρυφα στον εργάτη που βρισκόταν στον από κάτω όροφο μέχρι το έδαφος. Η όλη διαδικασία μεταφοράς των ξύλων ξεκίνησε χωρίς όμως να έχουν ληφθεί προστατευτικά μέτρα για την αποφυγή πτώσης των απασχολούμενων εργατών και ιδίως δεν υπήρχε προστατευτικό κιγκλίδωμα ή άλλη πλευρική προστασία στο πέρας της πλάκας και του εξώστη του πρώτου ορόφου, με αποτέλεσμα ο ..., κατά την προσπάθεια του να πιάσει ένα ξύλινο δοκάρι που του έδωσαν από τον 2° όροφο κατακόρυφα, απώλεσε την ισορροπία του, βρέθηκε στο κενό και έπεσε επί του εδάφους, υποοτάς εκ της πτώσης βαριές σωματικές κακώσεις στο θώρακα, οι οποίες ως μόνες ενεργείς αιτίες επέφεραν το θάνατο του. Ο θανάσιμος τραυματισμός του οφείλεται στο ότι από βαριά αμέλεια δεν λήφθηκαν τα ως άνω προστατευτικά μέτρα στο πέρας της πλάκας και του εξώστη του 1ου ορόφου της οικοδομής και στο ότι επιλέχθηκε από τον εργαζόμενο ασκούντα χρέη εργοδηγού (...) μη ενδεδειγμένη μέθοδο μεταφοράς της ξυλείας («της κατακόρυφης πάσας») αντί της ασφαλούς μεταφοράς με γερανό (άρθρ. 17 του ΠΔ 778/1980, 41 και 85 του ΠΔ 1073/1981). Η ευθύνη των 2ου και 3ου και από τις 10.5.2005 και εφεξής, μετά την τροποποίηση του καταστατικού της εργολήπτριας εταιρείας, και του 4ου των εναγομένων - εκκαλούντων, νομίμων εκπροσώπων της εργολήπτριας εταιρείας, έγκειται στο ότι αυτοί, ως εργολάβοι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 3 § 1 του Ν. 1396/1983, κατά την οποία είναι συνυπεύθυνοι με τον υπεργολάβο, στον οποίο ανέθεσαν την εκτέλεση τμήματος του έργου για τη λήψη και τήρηση των μέτρων ασφαλείας (ΑΠ 797/2014 ΝΟΜΟΣ), δεν μερίμνησαν ώστε να ληφθούν τα ως άνω αναφερόμενα μέτρα ασφαλείας και να διενεργηθεί η ασφαλής μεταφορά της ξυλείας από τους ορόφους στο έδαφος με χρήση γερανού και όχι με τη μέθοδο που έγινε. Η δε πρώτη εκκαλούσα εναγόμενη εργολήπτρια εταιρεία ευθύνεται εις ολόκληρον για τις ως άνω παράνομες και υπαίτιες παραλείψεις των αντιπροσωπευτικών της οργάνων, ήτοι των ως άνω νομίμων εκπροσώπων της, που έγιναν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους (ΑΚ 71). Περαιτέρω, η εργολήπτρια, ευθύνεται επιπλέον για τις αδικοπραξίες του υπεργολάβου, τον οποίο προέστησε στην εκτέλεση του έργου, ο δε υπεργολάβος για την αδικοπραξία του εργοδηγού του, τον οποίο προέστησε στην εκτέλεση του έργου. Τον θανόντα δεν βαρύνει καμία συνυπαιτιότητα στην επέλευση του ως άνω ατυχήματος και του θανατηφόρου αποτελέσματος αυτού, αφού ο ίδιος, ως ανειδίκευτος εργάτης, παρέχων εξαρτημένη εργασία δεν μπορούσε, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, να αρνηθεί την παροχή της εργασίας που του ζητήθηκε, ήτοι της μεταφορά των ξύλων στο έδαφος με τη μη ενδεδειγμένη και ασφαλή μέθοδο της «πάσας» και να απαιτήσει τη μεταφορά με τη χρήση γερανού. Η δε παράλειψη της χρήσης κράνους εκ μέρους του παρότι υπήρχαν διαθέσιμα, δεν θα απέτρεπε την πτώση του ή το βαρύτατο τραυματισμό του στο στήθος, συνεπεία του οποίου και κατέληξε. Σχετικά με την ευθύνη των εκκαλούντων εναγομένων, μη εργοδοτών του θανόντος,, περί αποζημίωσης της πρώτης εφεσίβλητης ενάγουσας για στέρηση οφειλόμενης διατροφής, για το ύψος της οποίας δεν παραπονούνται οι εκκαλούντες με ειδικό λόγο έφεσης, αυτή νομίμως υφίσταται, λόγω της αυτοτελούς ευθύνης της εργολήπτριας και των νομίμων εκπροσώπων της (άρθρ. 3 και 5 Ν. 1396/1983) από τη μη τήρηση των ως άνω προληπτικών μέτρων αποφυγής της πτώσης του θανόντος και της ασφαλούς και ενδεδειγμένης μεταφοράς της ξυλείας με χρήση γερανού.

Επομένως γι' αυτούς, ως μη εργοδότες του θανόντος, δεν υφίσταται λόγος απαλλαγής της ευθύνης τους για αποζημίωση (ΑΚ 914, 929) παρά μόνο αν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη ή των προστηθέντων απ' αυτόν προσώπων (άρθρ. 16 παρ. 1 και 3 του ν. 551/1915), γι' αυτό και οφείλουν να καταβάλουν στην πρώτη ενάγουσα εφεσίβλητη, χήρα του θανόντος, το χρηματικό ποσό των 3.204,36 ευρώ, ως επιπλέον της σύνταξης χηρείας που λαμβάνει μετά θάνατο, αποζημίωσης για τη στέρηση διατροφής που, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, θα απολάμβανε, αν δεν συνέβαινε το επίδικο αδικοπρακτικό γεγονός, απορριπτόμενου του σχετικού λόγου έφεσης (υπό στ. α'), ως προς το κεφάλαιο αυτό. Περαιτέρω, οι εφεσίβλητοι ενάγοντες που συνδέονταν με δεσμούς αγάπης και στοργής με το συγγενή τους, εξαιτίας του θανάτου του υπέστησαν ψυχική οδύνη, για την ικανοποίηση της οποίας πρέπει να αναγνωριστεί η εις ολόκληρον υποχρέωση των εναγόντων να καταβάλλουν 50.000 ευρώ στην 1η χήρα του θανόντος, 30.000 ευρώ στη 2η, θυγατέρα του θανόντος, 5.000 ευρώ σε καθεμιά εκ των 3α, 3β, 4 και 5, εγγονές του θανόντος και 10.000 ευρώ σε καθέναν εκ των λοιπών εναγόντων - εφεσίβλητων, αδελφών του θανόντος, νομιμοτόκως από της επίδοσης της αγωγής. Τα παραπάνω ποσά κρίνονται εύλογα και δίκαια, τηρούμενης της αρχής της αναλογικότητας, ενόψει όλων των συνθηκών κάτω από τις οποίες προκλήθηκε το ατύχημα, του βαθμού πταίσματος των υπαίτιων προσώπων, της έλλειψης οποιασδήποτε υπαιτιότητας του θύματος, της ηλικίας του (54 ετών), των ψυχικών δεσμών με τους συγγενείς του και της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης των μερών. Κατόπιν τούτων, έπρεπε, να γίνει η αγωγή εν μέρει δεκτή ως προς τους εκκαλούντες - εναγόμενους, κατά τα ως άνω αναφερόμενα χρηματικά ποσά με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής. Τα ίδια που δέχθηκε και το πρωτοβάθμιο δικαστήριο ούτε το νόμο εφάρμοσε εσφαλμένα, ούτε πλημμελώς εκτίμησε τις αποδείξεις. Τα αντίθετα υποστηριζόμενα από τους εκκαλούντες με τις εφέσεις τους κρίνονται αβάσιμα και απορριπτέα. Τέλος πρέπει να καταδικαστούν οι εκκαλούντες στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των εφεσίβλητων αυτού του βαθμού δικαιοδοσίας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Συνεκδικάζει την έφεση και τον πρόσθετο λόγο έφεσης αντιμωλία των διαδίκων.

Απορρίπτει αυτές.

Καταδικάζει τους εκκαλούντες στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των εφεσίβλητων αυτού του βαθμού δικαιοδοσίας, που καθορίζει σε 300 ευρώ.

Κρίθηκε, αποφασίστηκε και δημοσιεύθηκε στην Πάτρα στο ακροατήριο του, σε έκτακτη συνεδρίαση, στις 9-5-19 με απόντες τους διαδίκους και τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους.

Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ