ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΕφΔωδεκανήσου 201/2018

Εργατικό ατύχημα - ΔΕΗ ΑΕ - Διάδοχος ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ - Πρόστηση - Τραυματισμός οφειλόμενος σε συγκλίνουσα υπαιτιότητα - Έλλειψη κράνους - Απόρριψη συνυπαιτιότητας εργαζομένου -.

Διάδοχος της ΔΕΗ, ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ προστήσασα εργολάβο διατηρώντας την εποπτεία και επίβλεψη του έργου, αναφέροντας ειδικά ότι «οι εργασίες της εργολαβίας θα παρακολουθούνται σαν επιβλέπουσα Υπηρεσία από τη διοικητική περιοχή Κω της ΔΕΗ». Σε περίπτωση όμως, που ο εργοδότης έχει επιφυλάξει στον εαυτό του τη διεύθυνση και επίβλεψη της εκτέλεσης του έργου, ο εργολάβος, αφού υπακούει στις οδηγίες του, θεωρείται προστηθείς. Τραυματισμός του ενάγοντος οφείλεται σε συγκλίνουσα υπαιτιότητα της πρώτης εναγομένης, ως ιδιοκτήτριας του έργου και λόγω πρόστησης της δεύτερης εναγομένης, διότι είχε διατηρήσει τη διεύθυνση και εποπτεία του έργου και του τρίτου εναγομένου που είχε προστηθεί από τη δεύτερη εναγομένη. Επίσης, η δεύτερη εναγομένη είχε προστήσει τον τρίτο εναγόμενο και λόγω του πταίσματος αυτού ευθύνεται έναντι του ενάγοντος, του οποίου ήταν πραγματική εργοδότρια, όπως και η πρώτη εναγομένη που είχε προστήσει τη δεύτερη εναγομένη. Αποδείχθηκε ότι το κράνος, που είχε χορηγηθεί στους εργαζόμενους από τη δεύτερη εναγομένη και δεν φορούσε ο ενάγων, προφύλασσε το πάνω μέρος της κεφαλής των εργαζόμενων. Δεδομένου ότι από την πτώση του ο ενάγων υπέστη βλάβες, στα ζυγωματικά, στην κάτω γνάθο, στη σπονδυλική στήλη και στην κνήμη, όπως κατωτέρω προσδιορίζεται, ακόμη και εάν φορούσε κράνος, δεν θα είχε αποφευχθεί ο τραυματισμός του. Επομένως ο τραυματισμός του δεν συνδέεται αιτιωδώς με την παράλειψή του ενάγοντος να φορά κράνος.

ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ

Αριθμός Απόφασης 201/2018

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΕΦΕΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ

(Συνεδριάζον στη μεταβατική έδρα Κω)

Συγκροτήθηκε από τη Δικαστή, Κωνσταντίνα Ταμβάκη, Εφέτη, που ορίστηκε από την Πρόεδρο, και με γραμματέα την Ειρήνη Κωσταρέλου, δικαστική υπάλληλο του Πρωτοδικείου Κω.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του Πρωτοδικείου Κω την 16η Μαΐου 2018, για να δικάσει την ακόλουθη υπόθεση μεταξύ:

(Α)

Toυ Καλούντος-Εκκαλούντος: … κάτοικος Κω (..) ο οποίος παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου του δικηγόρου Στέργου Έψιμου (Δ.Σ. Κω).

Των Καθ'ων η κλήση-Εφεσιβλήτων: 1. Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε.» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.», που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα (ύστερα από απορρόφηση του Κλάδου της Γενικής Διεύθυνσης Διανομής και της Διεύθυνσης Διαχείρισης Νησιών, Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε.» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΗ Α.Ε.», που εδρεύει στην Αθήνα (Χαλκοκονδύλη 30) και εκπροσωπείται νόμιμα), 2. Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «Γ.Α.Κ. -ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ - ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα, και 3. …, κατοίκου Κω, εκ των οποίων η μεν 1η παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου της Εμμανουήλ Χατζηάμαλλου, οι δε 2η και 3ος παραστάθηκαν δια των πληρεξουσίων δικηγόρων τους Ιωάννη Μτταλαλή (Δ.Σ. Κω) και Κωνσταντίνου Γκίτσα (Δ.Σ. Αθηνών).

(Β)

Της Καλούσας-Εκκαλούσας: Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε.» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.», που εδρεύει στην Αθήνα (Περαιβού 20 και Καλλιρόης 5) και εκπροσωπείται νόμιμα (ως καθολική διάδοχος του Κλάδου Διανομής, Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε.» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΗ Α.Ε.», που εδρεύει στην Αθήνα και εκπροσωπείται νόμιμα), η οποία παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου της Εμμανουήλ Χατζηάμαλλου (Δ.Σ. Κω).

Toυ Καθ’ ου η κλήση - Εφεσιβλήτου: … κάτοικος Κω (…) ο οποίος παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου του Στέργου Έψιμου (Δ.Σ. Κω).

(Γ)

Των Καλούντων-Εκκαλούντων: 1. Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «Γ.Α.Κ. - ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ - ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», που εδρεύει στην Αθήνα (Σωκράτους 79-81) και εκπροσωπείται νόμιμα, και 2. …, κατοίκου Κω, οι οποίοι παραστάθηκαν δια των πληρεξουσίων δικηγόρων τους Ιωάννη Μπαλαλή (Δ.Σ. Κω) και Κωνσταντίνου Γκίτσα (Δ.Σ. Αθηνών).

Του Καθ’ ου η κλήση-Εφεσιβλήτου: … κάτοικος Κω (…) ο οποίος παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου του Στέργου Έψιμου (Δ.Σ. Κω).

Η ένδικη διαφορά άρχισε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κω με Α) τη με αριθ. εκθ. κατ. 69/ΜΕΙ 17/24.1.2014 αγωγή του ήδη καλούντος - εκκαλούντος στην υπό στοιχ. Α υπόθεση, κατά των ήδη καθ' ων η κλήση- εφεσιβλήτων στην υπό στοιχ. Α υπόθεση, και Β) τη με αριθ. εκθ. κατ. 177/ΜΕΙ37/25.2.2014 παρεμπίπτουσα αγωγή των 2ου και 3ου των καθ' ων η κλήση- εφεσιβλήτων στην υπό στοιχ. Α υπόθεση κατά της ανώνυμης ασφαλιστικής εταιρείας με την επωνυμία «Η ΕΘΝΙΚΗ Α.Ε.Γ.Α.» (μη διαδίκου στην παρούσα δίκη). Το Δικαστήριο εκείνο με την με αριθ. 242/2015 οριστική απόφασή του παρέπεμψε την παρεμπίπτουσα αγωγή στο αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο Κω προς εκδίκαση κατά την τακτική διαδικασία, απέρριψε την αγωγή ως προς την 1η εναγόμενη και δέχτηκε εν μέρει αυτή ως προς τους 2η και 3° εναγόμενους, δικάζοντας αντιμωλία των διαδίκων κατά την ειδική διαδικασία.

Κατά της οριστικής αυτής απόφασης, ασκήθηκαν: (Α) Η με αριθ. εκθ. κατ. 96/10.11.2015 ένδικη έφεση του ενάγοντος, αντίγραφο της οποίας κατατέθηκε στη γραμματεία του παρόντος, (συνεδριάζοντος στη μεταβατική έδρα Κω) με αριθ. εκθ. κατ. 145/10.Π.2015. (Β) Η με αριθ. εκθ. Κατ. 103/16.12.2015 ένδικη έφεση της 1ης εναγόμενης αντίγραφο της οποίας κατατέθηκε στη γραμματεία του παρόντος (συνεδριάζοντος στη μεταβατική έδρα Κω) με αριθ. εκθ. κατ. 152/16.12.2015, και (Γ) Η με αριθ. εκθ. Κατ. 105/17.12.2015 ένδικη έφεση των 2ης και 3ου εναγομένων, αντίγραφο της οποίας κατατέθηκε στη γραμματεία του παρόντος (συνεδριάζοντος στη μεταβατική έδρα Κω), με αριθ. εκθ. κατ. 154/17.12,2015. Για τη συζήτηση δε αυτών που γράφτηκαν νόμιμα με την σειρά τους στο οικείο πινάκιο, ορίσθηκε δικάσιμος η 18.5.2016, οπότε και ματαιώθηκαν. Ήδη επανέρχονται προς συζήτηση Α) η υπό στοιχ. Α έφεση με τη με αριθ. εκθ. κατ. 56/30.5.2017 κλήση του εκκαλούντος, για τη συζήτηση αυτής που γράφτηκε νόμιμα με τη σειρά της στο οικείο πινάκιο ορίσθηκε δικάσιμος η 14.2.2018, και μετ’ αναβολή αυτή που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας, Β) η υπό στοιχ. Β έφεση με τη με αριθ. εκθ. Κατ. 19/9.2.2018 κλήση της εκκαλούσας, για τη συζήτηση της οποίας ορίσθηκε δικάσιμος η 16.5.2018, και Γ) η υπό στοιχ. Γ έφεση με τη με αριθ. εκθ. κατ. 50/25.5.2017 κλήση των εκκαλούντων, για τη συζήτηση αυτής που γράφτηκε νόμιμα με τη σειρά της στο οικείο πινάκιο ορίσθηκε δικάσιμος η 14.2.2018, και μετ’ αναβολή αυτή που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής που εκφωνήθηκε από το οικείο πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σημειώνεται πιο πάνω. Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων, αφού ανέπτυξαν και προφορικά τους ισχυρισμούς τους αναφέρθηκαν στις έγγραφες προτάσεις που κατέθεσαν.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Με τις κλήσεις από 30-5-2017, 22-1 -2018 και 23-5-2017 (αριθμ. εκθ. Καταθ. 56/30-5-2017, 19/9-2-2018 και 50/25-5-2017 αντίστοιχα) φέρονται προς συζήτηση οι εφέσεις από 10-11-2015 (αριθμ. εκθ. καταθ. 96/10-11-2015 και προσδιορισμού 145/10-11-2015) του ενάγοντος, από 10-12-2015 (αριθμ. εκθ.καταθ. 103/16-12-2015 και προσδιορισμού 152/16-12-2015) της πρώτης εναγομένης και από 15-12-2015 (αριθμ. εκθ. καταθ. 105/17-12-2015 και προσδιορισμού 154/17-12-2015) των δεύτερης και τρίτου εναγομένων, κατά της 242/2015 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κω, που εκδόθηκε αντιμωλία των διαδίκων κατά τη διαδικασία των εργατικών διαφορών, οι οποίες πρέπει να συνεκδικαστούν λόγω πρόδηλης συνάφειας και για οικονομία χρόνου και εξόδων (άρθρα 246, 524, 591 ΚΠολΔ). Οι εφέσεις ασκήθηκαν νομότυπα και εμπρόθεσμα καθώς αντίγραφο της εκκαλουμένης επιδόθηκε στην πρώτη και δεύτερη εναγόμενες στις 19-11-2015 (βλ. τις 3053Γ/3056Γ/19-11 - 2015 εκθέσεις επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Αθηνών ..) και στον τρίτο εναγόμενο στις 24-11-2015 (βλ. την 115711724-11-2015 έκθεση επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή στο Πρωτοδικείο Κω ..) και οι υπό κρίση εφέσεις κατατέθηκαν στη γραμματεία του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου στις 10-11-2015, 16-12-2015 και 17- 12-2015 αντίστοιχα(άρθρα 495 παρ. 1, 2,511, 513 παρ. 1β, 516 παρ.1, 517 και 518 παρ. 1 ΚΠολΔ, όπως ισχύουν μετά την τροποποίηση του άρθρου τρίτου του άρθρου 1 του ν. 4335/2015). Πρέπει, επομένως, να γίνουν τυπικά δεκτές οι εφέσεις του ενάγοντος και των δεύτερης και τρίτου εναγομένων και να ερευνηθούν περαιτέρω, κατά την ίδια ως άνω διαδικασία, ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων τους(άρθρο 533 παρ. 1 ΚΠολΔ).

Στην από 24-1-2014 αγωγή (αριθμ. εκθ. καταθ.69/ΜΕΙ 17/24-1-2014), όπως εκτιμάται, ο ενάγων, ήδη εκκαλών - εφεσίβλητος, εκθέτει ότι είχε προσληφθεί με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου ως βοηθός ηλεκτροτεχνίτη ΣΤ' από τη δεύτερη εναγόμενη, εργολάβο, ήδη εκκαλούσα - εφεσίβλητη. Η τελευταία είχε αναλάβει ως ανάδοχος το έργο συντήρησης, εγκατάστασης και αποκατάστασης του δικτύου διανομής στη νήσο Κω, με εργοδότρια την πρώτη εναγομένη, ήδη εκκαλούσα -εφεσίβλητη, η οποία είχε επιφυλάξει την εποπτεία των εκτελούμενων εργασιών, ήτοι την παρακολούθηση των εργασιών της εργολαβίας, ορίζοντας την επιβλέπουσα υπηρεσία. Στις 5-12-2012, ενώ ο ενάγων εργαζόταν, βρισκόμενος επί ξύλινου στύλου μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, ο στύλος έσπασε και έπεσε στο έδαφος, παρασύροντας τον ενάγοντα που τραυματίστηκε υπό τις περιστάσεις οι οποίες περιγράφονται λεπτομερώς. Το ατύχημα οφεΐλεται σε υπαιτιότητα της πρώτης εναγομένης, της δεύτερης εναγομένης και του προστηθέντος σ’ αυτή τρίτου εναγομένου, ήδη εκκαλούντος - εφεσίβλητου, στις εντολές του οποίου υπάκουε ο παθών - ενάγων, διότι από αμέλεια τους παρέλειψαν την τήρηση των επιβαλλόμενων και ενδεδειγμένων από το νόμο μέτρων ασφαλείας για την προστασία των εργαζομένων και την αποφυγή πρόκλησης κινδύνου, τον έλεγχο της κατάστασης του ξύλινου στύλου και την στήριξή του κατά τη διάρκεια των εργασιών επ’ αυτού . Ενόψει αυτών και επικαλούμενος την σοβαρή κατάσταση της υγείας του εξαιτίας του τραυματισμού ο ενάγων ζήτησε να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, καθένας σε ολόκληρο, να του καταβάλουν ως αποζημίωση για τις δαπάνες στις οποίες υποβλήθηκε λόγω του τραυματισμού και τις ζημίες που υπέστη το ποσό των 26.894,95 ευρώ και για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, το ποσό των 220.000 ευρώ - με την επιφύλαξη επί πλέον 220 ευρώ για την παράστασή του ως πολιτικώς ενάγων στην ποινική δίκη -με το νόμιμο τόκο από την ημερομηνία του ατυχήματος, άλλως από την επίδοση της αγωγής. Με την εκκαλουμένη η αγωγή απορρίφθηκε ως μη νόμιμη όσον αφορά την πρώτη εναγομένη, και έγινε δεκτή εν μέρει ως ουσιαστικά βάσιμη, όσον αφορά τους δεύτερη και τρίτο εναγομένους. Κατ’ αυτής παραπονούνται ο ενάγων και η δεύτερη και τρίτος εναγόμενοι με τους λόγους των εφέσεων που ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων και ζητούν να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη προκειμένου για μεν τον ενάγοντα να γίνει δεκτή καθ’ ολοκληρίαν η αγωγή ως προς όλους τους εναγομένους κατά το κεφάλαιο της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, για δε τους δεύτερη και τρίτο εναγομένους να απορριφθεί αυτή. Η δε πρώτη εναγομένη, για την οποία η αγωγή απορρίφθηκε ως μη νόμιμη, ζητεί με την υπό κρίση έφεσή της να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη καθόσον αφορά την αιτιολογία της ότι το ατύχημα οφείλεται και σε υπαιτιότητά της (πρώτης εναγομένης).

Από τις διατάξεις του άρθρου 516 παρ. 1 και 2 ΚΠολΔ προκύπτει, ότι για την άσκηση έφεσης πρέπει ο εκκαλών να έχει έννομο συμφέρον, η ύπαρξη του οποίου κρίνεται από την προσβαλλόμενη απόφαση, κατά το χρόνο άσκησης του ένδικου μέσου και ειδικότερα από το διατακτικό της εκκαλούμενης απόφασης, υπάρχει δε όταν με αυτό απορρίπτονται αιτήσεις ή προτάσεις του εκκαλούντος ή γίνονται δεκτές αιτήσεις ή προτάσεις του αντιδίκου του. Οι εσφαλμένες αιτιολογίες της εκκαλούμενης απόφασης, οι οποίες δεν καταλήγουν σε βλάβη του εκκαλούντος, με αντίστοιχες προς αυτές διατάξεις που περιέχονται στο διατακτικό της, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της έφεσης με τη σκέψη ότι είναι ασύμφορες στον εκκαλούντα ή μη ορθές νομικώς, καθόσον το κρίσιμο της απόφασης είναι όχι οι αιτιολογίες, αλλά οι διατάξεις της. Βλάβη, όμως, του διαδίκου από τις δυσμενείς για αυτόν αιτιολογίες της απόφασης μπορεί να προέρχεται όταν από αυτές παράγεται βλαπτικό των συμφερόντων του δεδικασμένο σε άλλη δίκη, όταν δηλαδή η αιτιολογία της απόφασης αναφέρεται σε στοιχείο του δικαιώματος, που κρίθηκε στη δίκη και στηρίζει το διατακτικό της (Σ. Σαμουήλ «η έφεση» παρ. 615.ΑΠ 920/2013, ΑΠ 1212/2010 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 1459/2000 ΕΔνη 42. 741 ,ΕφΠειρ 300, 703/2014, ΕφΑΘ 6060/2013 ΤΝΠ Νόμος , ΕφΑθ 39/2011 ΕΦΑΔ 2011 969, ΕφΑθ 6188/2009 ΕφΑΔ 2010 565. ΕφΑθ 3613/2007 ΕΦΑΔ 2008, 818,ΕφΑθ 3356/2006, 7330/2005Δ/νη 48, 267, 58,ΕφΑθ 2903/2002 Αρμ 2003, 1809). Στην προκειμένη περίπτωση με την υπό κρίση έφεση(αριθμ. εκθ, καταθ. 103/16-12-2015και προσδιορισμού152/16-12-2015), η πρώτη εναγόμενη παραπονείται για την αιτιολογία της εκκαλουμένης, επειδή απέδωσε τον τραυματισμό του ενάγοντος σε συγκλίνουσα υπαιτιότητα απάντων των εναγομένων. Όπως προαναφέρθηκε ως προς την εκκαλούσα - πρώτη εναγομένη η αγωγή απορρίφθηκε ως μη νόμιμη, ενώ έγινε δεκτή εν μέρει ως κατ' ουσίαν βάσιμη όσον αφορά τους δεύτερη και τρίτο εναγομένους, οι οποίοι υποχρεώθηκαν, καθένας σε ολόκληρο, να καταβάλουν στον ενάγοντα το ποσό των 35.000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Έτσι δεν υφίσταται έννομο συμφέρον της εκκαλούσας - πρώτης εναγομένης για την άσκηση της έφεσης, διότι η άνω αιτιολογία δεν συνδέεται με την απορριπτική γι’ αυτή διάταξη. Επίσης από την αιτιολογία δεν παράγεται δεδικασμένο για την εκκαλούσα -πρώτη εναγομένη, διότι δεν στηρίζεται σ' αυτή η απορριπτική διάταξη. Συνακόλουθα η έφεση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη, τα δε δικαστικά έξοδα του εφεσίβλητου για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, βαρύνουν την εκκαλούσα λόγω της ήττας της (άρθρα 183, 176 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να διαταχθεί η εισαγωγή του παραβόλου, που κατατέθηκε από την εκκαλούσα, στο δημόσιο ταμείο (άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 681, 688-691 ΑΚ συνάγεται ότι ναι μεν γενικώς ο εργολάβος, που μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, αφού δεν εξαρτάται από τον εργοδότη, δεν θεωρείται ότι βρίσκεται σε σχέση πρόστησης μαζί του και συνεπώς είναι ανεύθυνος ο εργοδότης για τα πταίσματα του εργολάβου και τις άδικες πράξεις που διαπράττει κατά την εκτέλεση του έργου. Σε περίπτωση όμως, που ο εργοδότης έχει επιφυλάξει στον εαυτό του τη διεύθυνση και επίβλεψη της εκτέλεσης του έργου, ο εργολάβος, αφού υπακούει στις οδηγίες του, θεωρείται προστηθείς(ΑΠ 517/2017, ΑΠ 181/2016, ΑΠ 182/2015, ΑΠ 1383/2015, ΑΠ936/2011, ΑΠ 198/2011 ,ΑΠ 1210/2006 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 464/2000 ΕΔνη 41, 1576, ΑΠ 1893/1984 ΝοΒ 33, 1555). Στην προκειμένη περίπτωση η αγωγή με το άνω περιεχόμενο και αίτημα την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης που υπέστη ο ενάγων εξαιτίας του τραυματισμού του κατά την εκτέλεση της εργασίας του, που οφείλεται σε υπαιτιότητα των εναγομένων, όπως ειδικότερα προσδιορίζεται για τον καθένα, σε σχέση με την ιδιότητα εκάστου, ήτοι της εργολάβου, δεύτερης εναγομένης εταιρίας, με την οποία ο ενάγων συνδέεται με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, του προστηθέντος απ' αυτή τρίτου εναγομένου, κάτω από τις εντολές του οποίου εργαζόταν ο ενάγων και της ιδιοκτήτριας του έργου πρώτης εναγομένης που είχε διατηρήσει την εποπτεία και παρακολούθηση του έργου. Συγκεκριμένα όσον αφορά την πρώτη εναγομένη, ο ενάγων θεμελίωσε την αξίωσή του σε πταίσμα της ίδιας, διότι δεν είχε προβεί σε έλεγχο της κατάστασης του ξύλινου στύλου, αλλά και σε πταίσμα της δεύτερης εναγομένης την οποία είχε προστήσει η πρώτη εναγομένη, διατηρώντας την εποπτεία και επίβλεψη του έργου, αναφέροντας ειδικά ότι «οι εργασίες της εργολαβίας θα παρακολουθούνται σαν επιβλέπουσα Υπηρεσία από τη διοικητική περιοχή Κω της ΔΕΗ». Επομένως η αγωγή είναι νόμιμη όσον αφορά την πρώτη εναγομένη. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που την απέρριψε ως μη νόμιμη, εσφαλμένα εφάρμοσε το νόμο και ο σχετικός λόγος της έφεσης του ενάγοντος πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος. Επίσης όσον αφορά τους δεύτερο και τρίτο εναγομένους, η αγωγή είναι ορισμένη διότι εκτίθενται με πληρότητα τα απαιτούμενα στοιχεία, ήτοι η ύπαρξη εργασιακής σχέσεως μεταξύ της δεύτερης εναγομένης και του παθόντος - ενάγοντος, οι σωματικές βλάβες που υπέστη από το ατύχημα κατά την εκτέλεση της εργασίας του υπό τις εκτιθέμενες περιστάσεις, το οποίο αποδίδεται σε πταίσμα της εργοδότριας αυτού - δεύτερης εναγομένης και του τρίτου εναγομένου που είχε αυτή προστήσει, ήτοι σε αμέλεια αυτών, αναφέρονται τα συγκεκριμένα μέτρα που θα έπρεπε να έχουν ληφθεί για την ασφάλεια του ως εργαζομένου, και ότι το ατύχημα δεν θα συνέβαινε χωρίς την εργασία και τις περιστάσεις εκτελέσεώς της (βλ. ΑΠ 106/2003 ΕλΔνη 2003, 971,ΑΠ 1036/1999 ΤΝΠ Νόμος, ΕΘεσ 1090/2005Αρμ 2005, 1080). Επομένως ο, σχετικός πρώτος λόγος της έφεσης των δεύτερης και τρίτου των εναγομένων πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.

Από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων που εξετάστηκαν ενώπιον του ακροατηρίου του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα προς την εκκαλουμένη πρακτικά συνεδριάσεως αυτού και όλων των εγγράφων που οι διάδικοι νόμιμα επικαλούνται και προσκομίζουν είτε ως αυτοτελή αποδεικτικά μέσα, είτε για να χρησιμεύσουν για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, μεταξύ των οποίων οι φωτογραφίες που επικαλούνται και προσκομίζουν οι διάδικοι, η γνησιότητα των οποίων δεν έχει αμφισβητηθεί (άρθρα 444 αριθμ. 3, 448 παρ. 2 και 457 παρ. 4 ΚΠολΔ) και τέλος λαμβάνοντας υπόψη και τα διδάγματα της κοινής πείρας, αποδείχθηκαν τα ακόλουθα: Κατόπιν δημοπρασίας με αριθμό ΔΔ-185, που προκήρυξε η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «Δημόσια Επιχείρηση ηλεκτρισμού ΑΕ» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΗ ΑΕ», την οποία διαδέχθηκε η πρώτη εναγομένη ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ» και το διακριτικό τίτλο «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ» (άρθρο 123 του ν. 4001/2011), η δεύτερη εναγομένη αναδείχθηκε ανάδοχος του έργου κατασκευής και συντήρησης δικτύων διανομής στην νήσο Κω. Καταρτίστηκε μεταξύ τους η ./4-8-2010 σύμβαση με διάρκεια μέχρι 31-12-2014 κατόπιν παράτασης δια του από 12-12-2012 ιδιωτικού συμφωνητικού μεταξύ τους. Κατά το ΙΑ τεύχος που αφορά τους γενικούς όρους και το άρθρο 5 αυτού με τίτλο «Εκπροσώπηση της Επιχείρησης» ορίζεται ότι : « Η διοίκηση του έργου, η παρακολούθηση και ο έλεγχος αυτού ασκούνται από την Επιχείρηση, μέσω της Επιβλέπουσας Υπηρεσίας και της Προϊσταμένης Υπηρεσίας. Στα καθήκοντα της Επιβλέπουσας Υπηρεσίας περιλαμβάνονται η παρακολούθηση και ο έλεγχος της ποιότητας επί τόπου των έργων και της ποσότητας των εργασιών και την τήρηση των όρων της σύμβασης από τον ανάδοχο. Στα καθήκοντα της Προϊσταμένης Υπηρεσίας περιλαμβάνεται η άμεση εποπτεία της επιβλέπουσας Υπηρεσίας και η επίλυση ή η προώθηση για επίλυση θεμάτων που προκύπτουν κατά την εκτέλεση της σύμβασης και δεν μπορούν να ρυθμιστούν άμεσα από την Επιβλέπουσα Υπηρεσία, Στο δε άρθρο 26 με τίτλο «Έλεγχος του έργου» ορίζεται ότι : 1 «Η εκτέλεση του έργου από τον ανάδοχο θα υπόκειται στο συνεχή γενικό έλεγχο και επιθεώρηση της Επιχείρησης...», 2. «Η Επιχείρηση, αν από τον έλεγχο που ασκεί θεωρήσει ότι η μέθοδος εργασίας ή τα υλικά, το προσωπικό και τα μέσα που χρησιμοποιεί ο ανάδοχος δεν είναι επαρκή ή κατάλληλα ή δεν εκτελούνται σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια, πρότυπα, κανονισμούς, τεχνικές προδιαγραφές κ.λπ. οδηγίες ώστε να εξασφαλίζονται η τέλεια, οικονομική, εμπρόθεσμη και απόλυτα σύμφωνη με τους όρους της σύμβασης εκτέλεση και αποπεράτωση του έργου έχει το δικαίωμα να δίδει εντολές προς τον ανάδοχο και ο ανάδοχος υποχρεούται να συμμορφώνεται με τις εντολές αυτές, χωρίς να δικαιούται οποιαδήποτε πρόσθετη πληρωμή ή αύξηση των τιμών ή παράταση προθεσμιών». Τη μελέτη του έργου παρέδωσε ολοκληρωμένη η εργοδότρια - πρώτη εναγομένη(«ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ»)στην εργολάβο - δεύτερη εναγομένη, προκειμένου να εκτελέσει το έργο σύμφωνα με αυτή (άρθρο 4 των γενικών όρων).Ενόψει των ανωτέρω είναι φανερό ότι η πρώτη εναγόμενη ιδιοκτήτρια του έργου, ήδη «ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ», διατήρησε την εποπτεία και επίβλεψη του έργου. Ειδικότερα είχε ορίσει την υπηρεσία που είχε τη διοίκηση του έργου, επέβλεπε τούτο και μεριμνούσε για την τήρηση των σχεδίων, τεχνικών προδιαγραφών κλπ. Επίσης όρισε την προϊσταμένη υπηρεσία για την επίλυση θεμάτων που δεν μπορούσαν να ρυθμιστούν από την επιβλέπουσα υπηρεσία. Επιφυλάσσοντας τη διεύθυνση και επιστασία του έργου η πρώτη εναγομένη συνδέεται με σχέση προστήσεως με την εργολάβο δεύτερη εναγομένη, που είχε αναλάβει την εκτέλεση του έργου. Στο έντυπο με τίτλο «Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας ΣΑΥ)», κατ’ εφαρμογή του πδ. 305/1996, έκδοσης της ΔΕΗ ΑΕ, που εκτός άλλων αφορά την κατασκευή εναέριων δικτύων μέσης και χαμηλής τάσης προσδιορίζεται ως κίνδυνος η πτώση εργαζόμενου από ύψος, στην εργασία «Αναρρίχηση εργαζομένου στο στύλο και αποξήλωση καλωδίων εναέριου δικτύου. Για την αναρρίχηση του εργαζόμενου στο στύλο θα χρησιμοποιηθούν κατά περίπτωση πέδιλα, σκάλα ή καλαθοφόρο όχημα» αξιολογείται δε ο κίνδυνος με τον αριθμό σοβαρότητας 3, που υποδεικνύει ότι «η πηγή κινδύνου είναι συνεχώς παρούσα κατά την εξεταζόμενη φάση/υποφάση εργασίας ή οι ιδιαίτερες συνθήκες του έργου δημιουργούν αυξημένη πιθανότητα επικίνδυνων καταστάσεων ή ο κίνδυνος είναι πολύ σοβαρός έστω και αν η πιθανότητα να συμβεί είναι περιορισμένη» (σελ. 3, 6, 9, 10 και 11 του άνω εντύπου). Η δεύτερη εναγομένη είχε προσλάβει, τον …, ηλεκτρολόγο μηχανικό, ως τεχνικό ασφαλείας, για 33 ώρες απασχόλησης, ετησίως, κατά το χρονικό διάστημα από 8-10-2010 μέχρι 31-1-2014. Τηρούνταν δε βιβλίο και ημερολόγιο μέτρων ασφαλείας, ενημερωμένο από τον άνω τεχνικό ασφαλείας, μια φορά ανά μήνα. Ο ενάγων, γεννημένος το έτος 1973 στην Αλβανία, αλβανικής υπηκοότητας, είχε αποφοιτήσει από τεχνικό λύκειο ηλεκτρολογικοΰ κλάδου, το έτος 1993, στην Αλβανία. Από 6-2- 2008 προσλήφθηκε από τη δεύτερη εναγομένη με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, με την ειδικότητα μαθητευόμενου βοηθού ηλεκτροτεχνίτη στα έργα «Δίκτυα ΔΕΗ περιοχής Κω- Τμήμα Α», με ημερήσιες μικτές αποδοχές από 65 ευρώ. Είχε ήδη εργαστεί με συναφή ειδικότητα από το έτος 2005 σε άλλη τεχνική εταιρία. Στις 5-12-2012,τεχνικό συνεργείο της δεύτερης εναγομένης εργαζόταν στην περιοχή Τιγκάκι Ασφενδιού προς εκτέλεση εργασιών της άνω εργολαβίας. Τούτο αποτελούνταν από τον τρίτο εναγόμενο, εργοδηγό, που συντόνιζε τις εργασίες, έδινε οδηγίες και εντολές, για λογαριασμό της δεύτερης εναγομένης - εργολάβου εταιρίας στα άλλα δυο μέλη του συνεργείου, τον ενάγοντα και τον εργάτη …. Ο τρίτος εναγόμενος έδωσε εντολή στον ενάγοντα να ανέβει σε ξύλινο στύλο διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, προκειμένου να αποξηλώσει τις τέσσερις σειρές αγωγών χαμηλής τάσης και το εναέριο συρματόσχοινο (επίτονο). Συγκεκριμένα ο ξύλινος στύλος, ύψους περί τα 10μ, ήταν συνδεδεμένος με τέσσερις σειρές αγωγών χαμηλής τάσης με τον από δεξιά του έτερο στύλο, σε απόσταση περί τα 40-45μ. Ένα πέμπτο επίγειο συρματόσχοινο (επίτονο) καλώδιο ξεκινούσε από τον ξύλινο στύλο και κατέληγε δεξιά του, σε βάση στο έδαφος, που είχε εγκατασταθεί χειροκίνητο μηχάνημα τάνυσης (πάλαγκο). Ο ξύλινος στύλος δεν συνδέονταν με τον από αριστερά του ξύλινο στύλο, σε απόσταση περί τα 40-45μ, διότι οι τέσσερις σειρές αγωγών χαμηλής τάσης, μήκους περί τα 40-45μ,είχαν αποκοπεί, όπως και το εναέριο συρματόσχοινο (επίτονο) μέσης τάσης. Έτσι ο ξύλινος στύλος ήταν συνδεδεμένος μόνο με τον από δεξιά του επόμενο στύλο και το επίγειο επίτονο. Ο ενάγων φορώντας τα ειδικά πέδιλα αναρρίχησης - διότι αυτή η μέθοδος προκρίθηκε από τον τρίτο εναγόμενο για να ανέλθει ο ενάγων στο ανώτερο σημείο του στύλου που ήταν συνδεδεμένα τα καλώδια -ζώνη ασφαλείας, γάντια εργασίας και μονωτικά και έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία, αλλά χωρίς κράνος. Αναρριχήθηκε στον ξύλινο στύλο, χωρίς καμία στήριξη αυτού. Ο ενάγων, σύμφωνα με τις εντολές του τρίτου εναγομένου - εργοδηγού, όφειλε να αφαιρέσει το εναέριο συρματόσχοινο ενιαία με τη στεφάνη του, το οποίο ήταν πάνω από τη στεφάνη του επίγειου επίτονου, χωρίς να απαιτείται η χρήση του παλάγκου. Τούτο ήταν αναγκαίο αρχικά για τη χαλάρωση και κατόπιν την τάνυση του επίγειου επίτονου, στην περίπτωση που η στεφάνη του τελευταίου ήταν πάνω από τη στεφάνη του εναέριου επίτονου. Ο ενάγων ανέφερε στον τρίτο εναγόμενο, που ήταν στη βάση του ξύλινου στύλου ,ότι η στεφάνη του εναέριου συρματόσχοινου ήταν πάνω από τη στεφάνη του επίγειου συρματόσχοινού και άρχισε την προσπάθεια για να αφαιρέσει τη στεφάνη του εναέριου συρματόσχοινου (επίτονου), ομού με αυτό. Τότε ο τρίτος εναγόμενος έδωσε εντολή στον εργάτη … να τεντώσει το επίγειο συρματόσχοινο (επίτονο) -που συνδεόταν με τον ξύλινο στύλο, στον οποίο είχε ανέβει ο ενάγων -κάνοντας χρήση του παλάγκου. Πράγματι ο εργάτης προέβη στη ενέργεια αυτή, με αποτέλεσμα να σπάσει ο ξύλινος στύλος στο αντίστοιχο με την επιφάνεια του εδάφους σημείο αυτού και να πέσει στο έδαφος παρασύροντας τον ενάγοντα, που τραυματίστηκε. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι ο ξύλινος στύλος είχε αποσαθρωθεί από το σημείο που άρχιζε η επαφή του με το έδαφος και κάτω από αυτό, στο μη εμφανές τμήμα του, το οποίο ήταν εμπηγμένο στο έδαφος. Αντίθετα στο εμφανές τμήμα του, πάνω από την επιφάνεια του εδάφους, δεν έφερε σημεία σήψης. Το ακίνητο, στο οποίο ήταν εμπηγμένος ο ξύλινος στύλος, χρησιμοποιούνταν ως κτηνοτροφική εγκατάσταση με συνήθη κατάσταση υγρασίας στο έδαφος. Ο ξύλινος στύλος φέρει σφράγιση «007», ενδεικτική ότι το έτος 2007 είχε εμποτιστεί με το ειδικό αντισηπτικό υλικό, προκειμένου να μην προσβάλλεται από τους μικροοργανισμούς, που σε περιβάλλον υγρασίας προκαλούν τη σήψη του ξύλου. Όμως ο στύλος ήταν παλαιός, είχε επαναχρησιμοποιηθεϊ, και λόγω του υγρού περιβάλλοντος εμφάνισε σήψη, στην πλέον ευαίσθητη περιοχή, από την επιφάνεια του εδάφους και κάτω, η οποία επισημαίνεται ως «ζώνη επιφανείας εδάφους» στο σχετικό εγχειρίδιο (σελ. 4 του έντυπου εγχειριδίου «Τεχνικές οδηγίες συντηρήσεως ξύλινων στύλων», έκδοσης της ΔΕΗ ΑΕ).Τον έλεγχο των στύλων ενεργεί η πρώτη εναγομένη. Επιβάλλεται να καθαρίζονται, να επιθεωρούνται οπτικά, κατόπιν να σκάπτονται μέχρι βάθους 45 εκ. κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ακολούθως γίνονται διατρήσεις με σφυρί και τρυπάνι για να ελεγχθεί η κατάστασή τους (σελ. 8 του άνω εντύπου). Τέτοιος έλεγχος δεν είχε γίνει στον ξύλινο στύλο πριν την έναρξη των εργασιών της εργολαβίας, παρότι ήταν φανερό το υγρό περιβάλλον στο οποίο είχε εγκατασταθεί που προκάλεσε αποσάθρωση στο τμήμα του κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Περαιτέρω στην πτώση του στύλου συνέτεινε η τάνυση (τέντωμα) με το πάλαγκο του επίγειου συρματόσχοινου δεξιά του στύλου, καθώς ο στύλος ήταν συνδεδεμένος από δεξιά με το επίγειο συρματόσχοινο και με τον επόμενο από δεξιά στύλο με τις τέσσερις σειρές αγωγών χαμηλής τάσης, χωρίς να συνδέεται με τον από αριστερά επόμενο στύλο. Έτσι η τάνυση του επίγειου συρματόσχοινου προκάλεσε σώρευση επιπλέον φορτίου στον ξύλινο στύλο, που ήδη έφερε τα φορτία από τις τέσσερις σειρές αγωγών χαμηλής τάσης, τα οποία είχαν αποκοπεί από την αριστερή πλευρά του και δεν συνδέονταν με τον από αριστερά του στύλο προς εξισορρόπηση των φορτίων. Η επιπλέον φόρτιση λόγω της τάνυσης σε συνδυασμό με τη σήψη του ξύλινου στύλου από την επιφάνεια του εδάφους και κάτω, επέφερε την θραύση του στο σημείο επαφής του με το έδαφος και την πτώση του, συμπαρασύροντας τον ενάγοντα που ήταν ανεβασμένος σ’ αυτόν. Τη συνέργεια των άνω παραγόντων στη θραύση και πτώση του ξύλινου στύλου επιβεβαιώνει ο μάρτυρας της πρώτης εναγομένης …, ελεγκτής κατασκευών, που ανήκε στο κλιμάκιο επίβλεψης εργολαβιών της πρώτης εναγομένης στην Κω, στην ένορκη κατάθεσή του ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου (σελ. 12 των πρακτικών). Στην ./28-6-2013 έκθεση έρευνας ατυχήματος του Επιθεωρητή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) - Κέντρου Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕΠΕΚ) Πειραιά και Νοτίου Αιγαίου αναφέρεται ότι το ατύχημα θα είχε αποφευχθεί αν : «α) είχε περιγράφει (σχετικά ν.3850/2010 , ενδεικτικά άρθρα 8, παρ. 4, 22, 42) η διαδικασία της αντικατάστασης αγωγών δικτύου χαμηλής τάσης από συνεστραμμένα καλώδια καθώς και η συντήρηση των επιτόνων (εργασία που εκτελούνταν συνολικά) στο Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας του έργου, το φάκελο Ασφαλείας και υγείας του προηγούμενου έργου στον ίδιο χώρο, στα τεύχη που συνοδεύουν την ανάθεση του έργου (ειδικές οδηγίες) ή/και σε οποιοδήποτε άλλο σχετικό έγγραφο ακριβώς πριν την έναρξη της συγκεκριμένης εργασίας ... Αναλυτικότερα, αν υπήρχε αναφορά στη διαχείριση των επίτονων σε συνδυασμό με τους αγωγούς και τους ξύλινους στύλους κατά το ανωτέρω έργο με σαφή οδηγία για την κάθε περίπτωση (άρθρ. 3 παρ. 3 και 4, εδαφ, β και γ, άρθρ. 12, ΠΑΡ II, παρ. 1 αι 4, ΠΑΡ IV, Μέρος Α, παρ. 1, 2, άρθρ. 8, παρ. 1 του π.δ. 305/19965 (ΦΕΚ 212/Α) σε συνδυασμό με το άρθρ. 3και 6 και σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παρ. 1 του ν. 1396/1983 (ΦΕΚ 126/Α), β) οι ανωτέρω αναφορές - οδηγίες - εκπαίδευση εκτέλεσης των εργασιών καθώς και χρήση εξοπλισμού εργασίας υπήρχαν και ήταν γραπτές (άρθρο 3 παρ. 2 του π.δ. 395/1994 (ΦΕΚ 220/Α) αλλά και σχηματικά απεικόνιζαν τη διαδικασία, σε συνδυασμό με τα προσόντα των εμπλεκομένων στο έργο, όπως αυτά καθορίζονται πλέον για το βοηθητικό προσωπικό από το άρθρο 4 παρ. 8 του π.δ. 108/2013 (ΦΕΚ 141/Α) σε συνδυασμό με τα άρθρα 13 και 15 του ν. 3982/2011 (ΦΕΚ 143/Α) για τη μεταβατική περίοδο μέχρι την έκδοση του ανωτέρω π.δ., και γ) η εργασία (αφαίρεση αγωγών και εναέριου επίτονου) η οποία εκ του αποτελέσματος επηρέασε την φόρτιση και τη δομή του δικτύου, είχε εκτελεστεί με τη λήψη μέτρων, όπως η επιτόνωση ή η αντιστήριξη με χρήση κατάλληλου ειδικού εξοπλισμού (π.χ. δίκρανο), ο οποίος συμπεριλαμβάνεται και στο τεύχος κατάσταση επιβεβλημένων εργαλείων του έργου, αλλά και όπως αυτά αναφέρονται και στο Εγχειρίδιο Ασφαλών Μεθόδων Εργασίας της ΔΕΗ ΑΕ, ανεξάρτητα από την κατάσταση του στύλου (χρονολογικά σήματα)». Έτσι ο τραυματισμός του ενάγοντος οφείλεται σε συγκλίνουσα υπαιτιότητα της πρώτης εναγομένης, ως ιδιοκτήτριας του έργου και λόγω πρόστησης της δεύτερης εναγομένης, διότι είχε διατηρήσει τη διεύθυνση και εποπτεία του έργου και του τρίτου εναγομένου που είχε προστηθεί από τη δεύτερη εναγομένη. Συγκεκριμένα η πρώτη εναγομένη από έλλειψη προσοχής και επιμέλειας που όφειλε και μπορούσε να καταβάλει, έχοντας η ίδια την ευθύνη για την κατάσταση των στύλων, ενόσω είχε αναθέσει την αντικατάσταση των δικτύων στην δεύτερη εναγομένη, δεν έλαβε τα μέτρα ασφαλείας που όφειλε. Ειδικότερα η πρώτη εναγομένη δεν είχε προβεί δια των προστηθέντων της σε έλεγχο της κατάστασης του συγκεκριμένου στύλου, παρότι ήταν ξύλινος, εμποτισμένος μεν με το ειδικό αντισηπτικό υλικό, αλλά εμπηγμένος σε έδαφος με υγρό περιβάλλον, ευνοϊκό για την πρόκληση σήψης σ' αυτόν. Δεν είχε προβεί σε έλεγχο της κατάστασης του ξύλινου στύλου, στο τμήμα επιφάνειας εδάφους, 10 εκατ. πάνω από το έδαφος και 45 εκ. κάτω από αυτό, «ζώνη επιφανείας εδάφους», που είναι το πλέον ευαίσθητο για φαινόμενα σήψης. Εάν είχε προβεί σε έλεγχο του ξύλινου στύλου θα είχε διαγνωστεί η διάβρωσή του και θα είχε προβεί σε κατάλληλη στήριξη αυτού ή σε αντικατάστασή του. Επίσης δεν περιλαμβάνεται στο έντυπο «Σχέδιο Ασφάλειας & Υγείας (ΣΑΥ)», που είχε εκδώσει η ίδια και δεν επισημαίνεται ότι κατά την αναρρίχηση εργαζομένου στύλο προς αποξήλωση καλωδίων εναέριου δικτύου, εάν αυτά είναι συνδεδεμενα με τον επόμενο στύλο προς την μια πλευρά και αποκομμένα από τον επόμενο στύλο της αντίθετης πλευράς, επιβάλλεται αντιστήριξή ή επιτόνωση του στύλου με ειδικό εξοπλισμό (δίκρανα κλπ). Ο δε τρίτος εναγόμενος, προστηθείς από τη δεύτερη εναγομένη, εργολάβο, όντας επικεφαλής του τεχνικού συνεργείου ως εργοδηγός, έδωσε εντολή στον ενάγοντα να αναρριχηθεί με τα ειδικά πέδιλα στον ξύλινο στύλο, αντί άλλου ασφαλέστερου τρόπου, όπως με όχημα που φέρει καλάθι, όπου βρίσκεται ο εργαζόμενος. Ο ξύλινος στύλος συνδεόταν μόνο με τον αμέσως από αριστερά στύλο και ήταν αποκομμένος από τον δεξιά στύλο. Όταν ο ενάγων ανέφερε στον τρίτο εναγόμενο ότι η στεφάνη του εναέριου καλωδίου είναι πάνω από τη στεφάνη του επίγειου καλωδίου και είχε τη δυνατότητα να την αποξηλώσει, αυτός εσφαλμένα έδωσε εντολή στον εργάτη να τεντώσει (τάνυση) το επίγειο καλώδιο με το υπάρχον στο έδαφος συνδεμένο με αυτό μηχάνημα (πάλαγκο). Έτσι σωρεύτηκε επιπλέον φορτίο στις δυνάμεις που ήδη ασκούνταν στον ξύλινο στύλο από τη σύνδεσή του προς τα αριστερά και τα αποκομμένα καλώδια δεξιά του, οπότε σε συνδυασμό με τη σήψη που εμφάνιζε στο τμήμα του κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, έσπασε στο αντίστοιχο προς την επιφάνεια του εδάφους σημείο του και έπεσε στο έδαφος, παρασύροντας και τον ενάγοντα, που ήταν προοδεμένος σ' αυτόν με τη ζώνη ασφαλείας. Επειδή ο ξύλινος στύλος ήταν συνδεδεμένος μόνο από τη μια πλευρά του με τον επόμενο στύλο και το επίγειο επίτονο, η αναρρίχηση όφειλε να γίνει με ασφαλέστερο τρόπο (με καλαθοφόρο όχημα κλπ) ή αφού είχε στηριχθεί ο στύλος, ενώ δεν απαιτούνταν τάνυση του επίγειου επίτονου. Η δεύτερη εναγομένη είχε προστήσει τον τρίτο εναγόμενο και λόγω του πταίσματος αυτού ευθύνεται έναντι του ενάγοντος, του οποίου ήταν πραγματική εργοδότρια, όπως και η πρώτη εναγομένη που είχε προστήσει τη δεύτερη εναγομένη. Έτσι οι παραπάνω παραλείψεις εκ μέρους των εναγομένων να λάβουν τα παραπάνω μέτρα ασφαλείας, σε συνδυασμό με την εσφαλμένη εντολή του προστηθέτος τρίτου εναγομένου, πληροί τις προϋποθέσεις στα πρόσωπά τους, της συνδρομής της ειδικής μορφής αμέλειας η οποία ήταν πρόσφορη να προκαλέσει το εργατικό ατύχημα και συνδέεται αιτιωδώς με τον συνεπεία αυτού τραυματισμό του ενάγοντος. Ευθύνονται δε και κατά τις γενικές διατάξεις του ΑΚ (άρθρα 914, 932 του ΑΚ), αφού δεν κατέβαλαν την επιμέλεια και προσοχή που απαιτείται να καταβάλλεται, κατά τη συναλλακτική καλή πίστη, στον κύκλο της αρμοδιότητάς του. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που έκρινε όμοια, όσον αφορά τους δεύτερη και τρίτο εναγομένους, με αιτιολογία που συμπληρώνεται όπως ανωτέρω, ορθά εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις και ο σχετικός δεύτερος λόγος της έφεσης αυτών (δεύτερης και τρίτου εναγομένων) πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Οι ίδιοι εκκαλούντες (δεύτερη και τρίτος εναγόμενοι), με τον τρίτο λόγο της έφεσης, επαναφέροντας σχετική ένσταση που είχαν προβάλλει ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, ισχυρίζονται ότι συνυπαίτιος για το ατύχημα είναι ο ίδιος ο ενάγων, διότι δεν προέβη σε έλεγχο του στύλου, όπως εμπειρικά κατά τους κανόνες της τεχνικής, ενεργεί κάθε εργαζόμενος πριν την αναρρίχησή του, χτυπώντας στη βάση του ξύλινου στύλου με σκεπάρνι και με τα ίδια τα πέδιλα αναρρίχησης. Επίσης διότι δεν έφερε το κράνος, που του είχε χορηγηθεί από τη δεύτερη εναγομένη. Η δε πρώτη εναγομένη, επαναφέροντας τον ίδιο ισχυρισμό που είχε και αυτή προβάλλει ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, αποδίδει υπαιτιότητα στον ενάγοντα, διότι δεν φρόντισε για τη σωστή αντιστήριξη του στύλου, αφού το εναέριο επίτονο δεν ήταν σε σχέση ισορροπίας με το επίγειο επίτονο, για να μην ασκηθεί υπερβολική δύναμη στον στύλο από μια κατεύθυνση με αποτέλεσμα την πτώση του. Οι ίδιοι, οι δεύτερη και τρίτος εναγόμενοι, ομολογούν ότι ο ξύλινος στύλος στο εμφανές τμήμα αυτού πάνω από το έδαφος δεν εμφάνιζε χαραγές ή άλλα ελαττώματα, ούτε παλινδρομούσε και ότι ο ενάγων έλεγξε το στύλο (σελ. 15 της έφεσης αυτών). Τούτο άλλωστε συνάγεται και από το γεγονός ότι ο ενάγων αναρριχήθηκε στο στύλο μέχρι το ανώτερο ύψος αυτού, δίχως να προκληθούν χαραγές ή ζημίες στην επιφάνειά του στύλου, δεν αποκολλήθηκε τμήμα της επιφάνειας του στο εμφανές τμήμα του από το μεταλλικό τελείωμα των πέδιλων αναρρίχησης, καθώς τούτο δεν είχε αποσαθρωθεί. Κατά το χρόνο της αναρρίχησης του ενάγοντος στο στύλο, τη διερεύνηση για τη θέση της στεφάνης του εναέριου και του επίγειου επίτονου και την προσπάθεια αποξήλωσης της στεφάνης του εναέριου επίτονου, σύμφωνα με σχετικές εντολές του τρίτου εναγομένου - εργοδηγού, ο στύλος παρέμεινε σταθερός, παρότι συνδεόταν με τέσσερις σειρές συρματόσχοινων χαμηλής τάσης με τον από αριστερά επόμενο στύλο και με το έδαφος με το επίγειο επίτονο, χωρίς οποιαδήποτε σύνδεση από δεξιά του. Ενώ δε ο ενάγων ήταν απασχολημένος με την αποξήλωση της στεφάνης του εναέριου επίτονου ακολούθησε η τάνυση του επίγειου επίτονου, κατόπιν εντολής του τρίτου εναγομένου προς τον εργάτη του συνεργείου για τέντωμα αυτού με το πάλαγκο. Λόγω της επιπλέον δύναμης που ασκήθηκε στο στύλο σε συνδυασμό με την αποσάθρωσή του στο αφανές τμήμα του, έσπασε ο στύλος και έπεσε στο έδαφος με τον ενάγοντα. Δεδομένου ότι επικεφαλής του συνεργείου ήταν ως εργοδηγός ο τρίτος εναγόμενος, που συντόνιζε τις εργασίες και έδινε εντολές στους λοιπούς εργαζόμενους, αυτός είχε τη δυνατότητα να εκτιμήσει την ανάγκη αντιστήριξης του ξύλινου στύλου σε σχέση με τις εργασίες και τις εντολές του προς τον ενάγοντα και τον εργάτη. Ο ενάγων δεν είχε τη γνώση και εμπειρία να κρίνει ο ίδιος πότε απαιτείται πρόσθετη στήριξη του ξύλινου στύλου. Την κρίση του δικαστηρίου ενισχύει το γεγονός ότι η δεύτερη εναγομένη εξακολουθούσε να απασχολεί τον ενάγοντα με την ίδια ειδικότητα του «μαθητευόμενου βοηθού ηλεκτροτεχνίτη», όπως είχε αρχικά προσληφθεί, το Φεβρουάριο 2008. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι το κράνος, που είχε χορηγηθεί στους εργαζόμενους από τη δεύτερη εναγομένη και δεν φορούσε ο ενάγων, προφύλασσε το πάνω μέρος της κεφαλής των εργαζόμενων. Καταθέτει χαρακτηριστικά ο μάρτυρας των δεύτερης και τρίτου εναγομένων ότι το κράνος «είναι σαν καπέλο, σταματάει στο κούτελο, προστατεύει αν πέσει κάτι στο κεφάλι». Δεδομένου ότι από την πτώση του ο ενάγων υπέστη βλάβες, στα ζυγωματικά, στην κάτω γνάθο, στη σπονδυλική στήλη και στην κνήμη, όπως κατωτέρω προσδιορίζεται, ακόμη και εάν φορούσε κράνος, δεν θα είχε αποφευχθεί ο τραυματισμός του. Επομένως ο τραυματισμός του δεν συνδέεται αιτιωδώς με την παράλειψή του ενάγοντος να φορά κράνος. Συνακόλουθα δεν διαπιστώνεται υπαιτιότητα του ενάγοντος στον τραυματισμό του και στην έκταση αυτού, ώστε ο ισχυρισμός περί συνυπαιτιότητας αυτού πρέπει να απορριφθεί ως ουσιαστικά αβάσιμος. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, που έκρινε όμοια, με αιτιολογία που συμπληρώνεται όπως ανωτέρω, ορθά εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις και ο σχετικός τρίτος λόγος της έφεσης των δεύτερης και τρίτου εναγομένων πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι μετά το ατύχημα ο ενάγων μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο -Κέντρο Υγείας Κω. Διαπιστώθηκε κάταγμα ρινικού, προσθίων και έξω πλαγίων τοιχωμάτων ιγμορείων άμφω, κάταγμα δεξιού ζυγωματικού με μετατόπιση των οστικών τεμαχίων, κατάγματα των κροταφογναθικών κονδύλων άμφω, κάταγμα Θ8 (πρόσθιας και επιφανειακής κολώνας) και συντριπτικό διπολικό κάταγμα κνήμης -περόνης. Υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση των καταγμάτων της κνήμης με μεταλλικό εμφύτευμα. Στις 7-12-2012 διακομίστηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου «Βενιζέλειο - Πανάνειο» και νοσηλεύτηκε στο Γναθοχειρουργικό τμήμα. Στις 14-12-2012 υποβλήθηκε σε ανάταξη των καταγμάτων με γενική αναισθησία. Τοποθετήθηκε πλάκα τιτανίου με 4 βίδες στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου ενδοστοματικά. Έγινε διαγναθική ακινητοποίηση με συρμάτινους νάρθηκες και ελαστικές έλξεις. Εξήλθε στις 21-12-2012 με σύσταση για επανεξέταση και αναρρωτική άδεια δύο μηνών από την έξοδό του. Το κάταγμα της δεξιάς κνήμης εμφάνισε καθυστερημένη πώρωση. Συνολικά χορηγήθηκε στον ενάγοντα αναρρωτική άδεια 280 ημερών, για τις οποίες επιχορηγήθηκε από τον ασφαλιστικό του φορέα. Το Σεπτέμβριο 2013 προσλήφθηκε από την δεύτερη εναγομένη με την ειδικότητα του εργάτη - οικοδόμου, με μικτές ημερήσιες αποδοχές από 31 ευρώ, καθώς δεν είναι πλέον ικανός να εργαστεί με την προηγούμενη ειδικότητα και να αναρριχάται στους στύλους. Η σύμβαση εργασίας καταγγέλθηκε από τη δεύτερη εναγομένη στις 30-7-2015.Κατά το χρόνο του ατυχήματος ο ενάγων ήταν ηλικίας 39 ετών, υγιής, έγγαμος και πατέρας δυο ανηλίκων τέκνων. Εξαιτίας του τραυματισμού του υπέστη ηθική βλάβη, διότι δοκίμασε πόνο και στενοχώρια, ψυχικό και σωματικό άλγος, υποβλήθηκε σε δυο επεμβάσεις, παρέμεινε ανίκανος προς κάθε εργασία για 280 ημέρες και πλέον είναι ανίκανος να αναρριχάται σε στύλους και έχει τη δυνατότητα να εργαστεί μόνο ως εργάτης- οικοδόμος, αποκομίζοντας μικρότερο εισόδημα. Προς αποκατάσταση δικαιούται χρηματική ικανοποίηση, το ύψος της οποίας ενόψει της συγκλίνουσας υπαιτιότητας των εναγομένων, του είδους της αμέλειας αυτών, της σοβαρότητας του τραυματισμού του ενάγοντος, της οικονομικής κατάστασης των διαδίκων και της κοινωνικής κατάστασης των διαδίκων φυσικών προσώπων, της έντασης και της διάρκειας του ψυχικού πόνου του παθόντος, καθώς και των εν γένει συνθηκών κάτω από τις οποίες έγινε το ατύχημα, όπως ανωτέρω περιγράφηκαν, κατά τη κρίση του δικαστηρίου ορίζεται ως εύλογο το χρηματικό ποσό των 40.000 ευρώ. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που επιδίκασε το ποσό των 35.000 ευρώ εσφαλμένα εκτίμησε τις αποδείξεις. Συνεπώς ο σχετικός τέταρτος λόγος της έφεσης των δεύτερης και τρίτου εναγομένων πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Αντίθετα πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος ο δεύτερος λόγος της έφεσης του ενάγοντος. Ενόψει των ανωτέρω, επειδή δεν προβάλλεται έτερος λόγος έφεσης πρέπει να απορριφθεί ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη η έφεση των δεύτερης και τρίτου των εναγομένων. Τα δικαστικά έξοδα του εφεσίβλητου για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας βαρύνουν τους εκκαλούντες λόγω της ήττας τους (άρθρα 183, 176 ΚπολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό. Το δε παράβολο, που έχει κατατεθεί από τους εκκαλούντες, πρέπει να εισαχθεί στο δημόσιο ταμείο (άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό. Αντίθετα πρέπει να γίνει δεκτή ως ουσιαστικά βάσιμη η έφεση του ενάγοντος, να εξαφανιστεί η εκκαλουμένη και αφού κρατηθεί η υπόθεση και δικαστεί η αγωγή, να γίνει δεκτή εν μέρει ως ουσιαστικά βάσιμη και να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, καθένας σε ολόκληρο, να καταβάλουν στον ενάγοντα, για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, το ποσό των 40.000 ευρώ με το νόμιμο τόκο από την επομένη της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση. Τα δικαστικά έξοδα του ενάγοντος για αμφοτέρους τους βαθμούς δικαιοδοσίας βαρύνουν τους εναγομένους, αλλά θα επιβληθούν κατά το λόγο της ήττας τους (άρθρα 183, 178 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό. Το δε παράβολο, που έχει κατατεθεί από τον εκκαλούντα, πρέπει να επιστραφεί σ' αυτόν λόγω της μερικής νίκης του (άρθρο 495 παρ. 3 ΚΠολΔ), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Συνεκδικάζει αντιμωλία των διαδίκων τις εφέσεις από 10-11-2015 (αριθμ. εκθ. καταθ. ./10-11-2015 και προσδιορισμού ./10-11-2015), από 10-12-2015 (αριθμ. εκθ. καταθ. ./16-12-2015 και προσδιορισμού ./16-12-2015) και από 15-12-2015 (αριθμ. εκθ. καταθ. ./17-12-2015 και προσδιορισμού ./17-12- 2015), κατά της 242/2015 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κω.

Απορρίπτει τυπικά την από 10-12-2015 έφεση (αριθμ. εκθ. Καταθ. ./16- 12-2015 και προσδιορισμού ./16-12-2015).

Επιβάλλει σε βάρος της εκκαλούσας τα δικαστικά έξοδα του εφεσίβλητου, για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, που ορίζει σε οκτακόσια (800) ευρώ.

Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.

Δέχεται τυπικά τις λοιπές εφέσεις.

Απορρίπτει ουσιαστικά την από 15-12-2015 έφεση (αριθμ. εκθ. Καταθ. ./1 7-12-2015 και προσδιορισμού ./17-12-2015).

…….Επιβάλλει σε βάρος των εκκαλούντων τα δικαστικά έξοδα του εφεσίβλητου, για τον παρόντα βαθμό δικαιοδοσίας, που ορίζει σε οκτακόσια (800) ευρώ.

Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.

Δέχεται ουσιαστικά την άνω από 10-11-2015 έφεση (αριθμ. εκθ. Καταθ. ./10-11-2015 και προσδιορισμού ./10-11-2015).

Εξαφανίζει την 242/2015 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κω.

Κρατεί την υπόθεση και δικάζει την από24-1-2014 αγωγή (αριθμ. Εκθ. καταθ. ./ΜΕΙ ./24-1-2014).

Δέχεται εν μέρει την αγωγή.

Υποχρεώνει τους εναγομένους, καθένα σε ολόκληρο, να καταβάλουν στον ενάγοντα το ποσό των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ, με το νόμιμο τόκο από την επομένη της επίδοσης της αγωγής μέχρι την εξόφληση.

Επιβάλλει σε βάρος των εναγομένων τα δικαστικά έξοδα του ενάγοντος, για αμφότερους τους βαθμούς δικαιοδοσίας, που ορίζει σε τετρακόσια (1.400) ευρώ.

Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στον εκκαλούντα.

Κρίθηκε, αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριό του στη Ρόδο την 27η Ιουλίου 2018, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση, απάντων των διαδίκων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους, με παρούσα τη γραμματέα, Αικατερίνη Διακοκολιού, δικαστική υπάλληλο του Εφετείου Δωδεκανήσου.

Η Προεδρεύουσα Η Γραμματέας

Κωνσταντίνα Ταμβάκη Αικατερίνη Διακοκολιού