ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»

ΕφΑθ 4621/2019

Ακυρη ιδιόγραφη διαθήκη - Χρονολογία με σφραγιδάκι ΚΕΠ -.

Η έφεση του διαδίκου, που δικάσθηκε ερήμην, επιφέρει, χωρίς έρευνα των λόγων της, την εξαφάνιση της εκκαλουμένης απόφασης και την αναδίκαση της υπόθεσης από το Εφετείο. Η ιδιόγραφη διαθήκη, για να είναι έγκυρη, πρέπει να γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, να χρονολογείται και να υπογράφεται απ’ αυτόν και δεν απαιτείται κανένας άλλος τύπος. Από τη χρονολογία πρέπει να προκύπτει η ημέρα, ο μήνας και το έτος. ʼκυρη η ιδιόγραφη διαθήκη, στην οποία η χρονολογία δεν τέθηκε με το χέρι του διαθέτη, αλλά με σφραγιδάκι του ΚΕΠ. Μειοψηφία της προέδρου, κατά την οποία η διαθήκη είναι έγκυρη, επειδή η χρησιμοποίηση μηχανικού μέσου για την εγγραφή της χρονολογίας ισοδυναμεί με έλλειψη χρονολογίας, η οποία καλύπτεται με τη χρησιμοποίηση του μηχανικού μέσου (σφραγιδάκι) και τη θεώρηση του γνησίου της υπογραφής του διαθέτη από τον υπάλληλο του ΚΕΠ., με την οποία απέκτησε βεβαία χρονολογία κατά το άρθρο 446 ΚΠολΔ, το οποίο δεν εφαρμόζεται μεν στην ιδιόγραφη διαθήκη, αλλά η θεώρηση δεν στερείται εννόμων συνεπειών, παρότι δε αποτελεί προσθήκη τρίτου στο έγγραφο της διαθήκης, δεν επιδρά στο κύρος της, επειδή έχει τεθεί μετά το κείμενο και την υπογραφή του διαθέτη.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Αριθμός Απόφασης 4621/2019

ΤΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Τμήμα 8ο

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωνσταντίνα Αλεβιζοπούλου, Πρόεδρο Εφετών, Κωστούλα Πρίγγουρη-Εισηγήτρια και Δημήτριο Οικονόμου, Εφέτες, και από τη Γραμματέα Φωτεινή Μπριντζίκη.

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 9-5-2019 για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

ΤΗΣ ΚΑΛΟΥΣΑΣ - ΕΚΚΑΛΟΥΣΑΣ: ... κατοίκου Τιμισοάρα Ρουμανίας, ... ως ασκούσας τη γονική μέριμνα της ... θυγατέρας ..., η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο Παναγιώτη Νικολόπουλο.

ΤΗΣ ΚΑΘ' ΗΣ Η ΚΛΗΣΗ - ΕΦΕΣΙΒΛΗΤΗΣ: ... η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο Διονύσιο Παντή.

Η ενάγουσα, και ήδη εκκαλούσα, με την από 20-10-2016 αγωγή της, προς το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, που έχει κατατεθεί με αριθμό ./2016, ζήτησε να γίνουν δεκτά τα όσα αναφέρονται σ' αυτήν.

Το Δικαστήριο εκείνο εξέδωσε την υπ' αριθμ. 52/2018 οριστική του απόφαση, με την οποία, αφού κήρυξε ματαιωμένη τη συζήτηση ως προς την ενάγουσα και τον δεύτερο εναγόμενο (ήδη μη διάδικο), απέρριψε την αγωγή ως προς την πρώτη εναγομένη και ήδη εφεσίβλητη.

Την απόφαση αυτή προσέβαλε η εκκαλούσα με την από 25-7-2018 έφεση της, προς το Δικαστήριο τούτο, που έχει κατατεθεί με αριθμό ./2018.

Συζητήσεως γενομένης επί της ανωτέρω εφέσεως εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 1398/2019 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, με την οποία κήρυξε απαράδεκτη τη συζήτηση της έφεσης.

Ήδη η υπόθεση επανέρχεται προς συζήτηση με την από 28-3-2019 κλήση ενώπιον του Εφετείου Αθηνών (αρ. καταθ. ./2019), εκφωνήθηκε από τη σειρά του οικείου πινακίου και συζητήθηκε.

Οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων αναφέρθηκαν στις προτάσεις που κατέθεσαν.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΚΑΙ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ

Κατά τη διάταξη του άρθρου 528 ΚΠολΔ, όπως ήδη ισχύει, «αν ασκηθεί έφεση από το διάδικο που δικάσθηκε ερήμην, η εκκαλουμένη απόφαση εξαφανίζεται μέσα στα όρια που καθορίζονται από την έφεση και τους πρόσθετους λόγους ... Ο εκκαλών δικαιούται να προβάλει όλους τους ισχυρισμούς που μπορούσε να προτείνει πρωτοδίκως». Κατά δε το άρθρο 524 παρ. 2 του ιδίου Κώδικα «η προφορική συζήτηση είναι υποχρεωτική μόνο στην περίπτωση του άρθρου 528». Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η έφεση λειτουργεί ως υποκατάστατο της κατηργημένης ανακοπής ερημοδικίας και επιφέρει χωρίς έρευνα των λόγων της, την εξαφάνιση της εκκαλουμένης απόφασης και την αναδίκαση της υπόθεσης από το Εφετείο (ΑΠ 1075/2013 δημ. Νόμος, ΑΠ 1015/2005 Δ/νη 46,1101, ΑΠ 394/2011 ΧΡΙΔ 2012,55, ΑΠ 829/2008 ΝοΒ 2008, 2457).

Στην προκειμένη περίπτωση η εκκαλούσα-ενάγουσα στον πρώτο βαθμό άσκησε την κρινόμενη έφεση κατά της 52/2018 οριστικής απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η οποία εκδόθηκε κατά την τακτική διαδικασία ερήμην αυτής. Η έφεση ασκήθηκε νομότυπα (άρθρα 495 παρ. 1 και 2, 511, 513 παρ. 1 περ. β, 516 παρ. 1 ΚΠολΔ) και εμπρόθεσμα (άρθρο 518 παρ. 2 ΚΠολΔ) καθόσον από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει επίδοση της εκκαλουμένης απόφασης. Επομένως, εφόσον για το παραδεκτό αυτής κατατέθηκε το νόμιμο παράβολο κατ' άρθρο 495 παρ. 4 ΚΠολΔ, πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή, να εξαφανισθεί η εκκαλουμένη απόφαση και να κρατηθεί η υπόθεση από το Δικαστήριο αυτό.

Με την από 20-10-2016 (αριθ. κατ. δικ. .) αγωγή της ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών όπως αυτή ενδιαφέρει την παρούσα κατ' έφεση δίκη (αρθ. 522 ΚΠολΔ) η ενάγουσα ως ασκούσα τη γονική μέριμνα της ανήλικης θυγατέρας του διαθέτη ... εξιστορούσε ότι στις 7-9-2015 απεβίωσε στην Αθήνα ο ... με την από 15-4-2011 ιδιόγραφη διαθήκη του που δημοσιεύθηκε νόμιμα εγκατέστησε γενική κληρονόμο του την κόρη του .... Με την από 19-8-2014 φερομένη ως ιδιόγραφη διαθήκη του του ... που δημοσιεύθηκε νόμιμα ο ανωτέρω διαθέτης κατέλιπε ολόκληρη την κινητή και ακίνητη περιουσία του μεταξύ άλλων στην εναγομένη ....

Η εν λόγω διαθήκη είναι άκυρη διότι δεν φέρει χρονολογία γραμμένη με το χέρι του διαθέτη, αλλά η χρονολογία έχει τεθεί με σφραγίδα, η δε τεθείσα στο κάτω μέρος του κειμένου της διαθήκης σφραγίδα του υπαλλήλου του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πελατών του Δήμου Αθηναίων για τη θεώρηση του γνησίου της υπογραφής με ημεροχρονολογία 19-8-2014 δεν καθιστά έγκυρη την επίδικη διαθήκη.

Μετά το ιστορικό αυτό ζήτησε να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της φερόμενης από 19-8-2014 ιδιόγραφης διαθήκης του ... και να αναγνωρισθεί ότι η θυγατέρα της ... είναι η μοναδική κληρονόμος του ... δυνάμει της από 15 Απριλίου 2011 ιδιόγραφης διαθήκης του που δημοσιεύθηκε στις 28-09-2015 με το υπ' αριθ. 4244 πρακτικό δημοσίευσης του Ειρηνοδικείου Αθηνών.

Η αγωγή είναι νόμιμη στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1710, 1712, 1716, 1718, 1721 ΑΚ, 70 ΚΠολΔ και πρέπει να ερευνηθεί και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα δεδομένου ότι έχει εγγραφεί όσον αφορά την αναγνωριστική αγωγή κληρονομικού δικαιώματος στα οικεία βιβλία του υποθηκοφυλακείου Αθηνών (βλ. το υπ' αριθ. ./17-11-2016 πιστοποιητικό του Υποθηκοφύλακα Αθηνών και στα βιβλία του Κτηματολογικού βιβλίου Χαλανδρίου (βλ. το υπ' αριθ. ./14-11-2016 πιστοποιητικό καταχώρισης εγγραπτέας πράξης του Προϊσταμένου του Κτηματολογικού Γραφείου Χαλανδρίου).

Κατά τη διάταξη του άρθρου 1721 ΑΚ η ιδιόγραφη διαθήκη γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται απ' αυτόν. Από τη χρονολογία, πρέπει να προκύπτει η ημέρα, ο μήνας και το έτος. Η ιδιόγραφη διαθήκη δεν υποβάλλεται σε κανένα άλλο τύπο. Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν συστατικούς όρους εγκυρότητας της διαθήκης. Η ιδιόγραφη διαθήκη για να έχει αποδεικτική ισχύ, πρέπει ολόκληρο το περιεχόμενο της όπως και η χρονολογία της να έχουν γραφεί ιδιοχείρως, δεν αρκεί δηλαδή να είναι απλώς και μόνο ιδιοχείρως υπογεγραμμένο το κείμενο της σύμφωνα με το τεκμήριο της γνησιότητας του περιεχομένου ιδιόγραφης διαθήκης. Απαιτείται και η αναγνώριση ή απόδειξη της γνησιότητας του περιεχομένου και της χρονολογίας της (ΑΠ 708/2015 δημ. Νόμος, ΑΠ 807/2018 δημ. Νόμος, ΑΠ 103/2013, ΑΠ 1155/2005). Η ιδιόγραφη διαθήκη δεν υποβάλλεται σε κανένα άλλον τύπο. Ψευδής ή εσφαλμένη χρονολογία δεν επάγεται μόνη της ακυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης, κατά δε το άρθρο 1718 ΑΚ διαθήκη κατά τη σύνταξη της οποίας δεν τηρήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 1719 έως 1757 ΑΚ είναι άκυρη, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά.

Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, και αν ακόμη λείπει παντελώς η χρονολογία από την ιδιόγραφη διαθήκη, συγχωρείται ο καθορισμός αυτής εκ του περιεχομένου της, ακόμη και με τη χρησιμοποίηση γεγονότων εκτός αυτής κειμένων, τα οποία χρήζουν αποδείξεως, με μόνο σκοπό την αποσαφήνιση εκείνων που περιέχονται στη διαθήκη και από τα οποία προκύπτει η χρονολογία συντάξεως της (Ολ. ΑΠ 7/2017, Ολ. ΑΠ 1234/1982, Ολ. ΑΠ 97/1979, ΑΠ 1349/2014 δημ. Νόμος).

Η ανωτέρω περίπτωση αντιδιαστέλλεται προς εκείνη της υπάρξεως μεν πλήρους χρονολογίας, η οποία όμως είναι ψευδής ή εσφαλμένη από σκοπού ή από πλάνη του διαθέτη. Μόνο στην τελευταία αυτή περίπτωση ισχύει ο ως άνω κανόνας της §3 του άρθρου 1721 ΑΚ, κατά την έννοια του οποίου η ακυρότητα της διαθήκης επέρχεται, εφόσον η αναλήθεια της χρονολογίας μπορεί να συνδυασθεί με κάποιο αυτοτελή λόγο ακυρότητας της διατάξεως τελευταίας βουλήσεως που συγκαλύπτεται (Ολ. ΑΠ 7/2017, ΑΠ 1520/2006, ΑΠ 1028/2002, ΑΠ 107/2000).

Από την υπ' αριθ. ./12-12-2018 ένορκη βεβαίωση του μάρτυρος ... ενώπιον της συμβολαιογράφου Αθηνών ..., που νόμιμα προσκομίζει και επικαλείται η ενάγουσα, η οποία έχει ληφθεί μετά από νομότυπη και εμπρόθεσμη κλήτευση της αντιδίκου της (Βλ. υπ' αριθ. ./7-12-2018 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Αθηνών ... και από όλα τα έγγραφα που νόμιμα προσκομίζουν και επικαλούνται οι διάδικοι αποδείχθηκαν τα ακόλουθα:

Ο ..., ο οποίος απεβίωσε στην Αθήνα στις 7-9-2015 άφησε πλησιέστερη συγγενή του την κόρη του ... (Βλ. το από 4-10-2018 πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του Δήμου Αθηναίων και το υπ' αριθ. πρωτ. ./16-10-2015 πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών του Δήμου Αθηναίων. Με την από 15 Απριλίου 2011 ιδιόγραφη διαθήκη του που δημοσιεύθηκε νόμιμα με το υπ' αριθ. .../28-9-2015 πρακτικό δημοσίευσης ιδιόγραφης διαθήκης του Ειρηνοδικείου Αθηνών εγκατέστησε γενική κληρονόμον του την του .... Το περιεχόμενο της εν λόγω διαθήκης έχει επί λέξει ως εξής: «Η διαθήκη μου. Γενική κληρονόμο μου εγκαθιστώ την κόρη μου .... Η ..., την οποία παντρεύτηκα με πολιτικό γάμο στη Ρουμανία στις 6-6-83 δεν επιθυμώ να κληρονομήσει τίποτε απολύτως την αποκληρώνω αφού εδώ και χρόνια έχουμε παύσει να είμαστε πραγματικό ανδρόγυνο και απλώς συστεγαζόμαστε στο πατρικό μου σπίτι. Δεν επιθυμώ να με κληρονομήσει ο άνθρωπος ο οποίος προσπαθεί να με θέσει υπό δικαστική συμπαράσταση, αφού μάλιστα έχει ήδη εκδοθεί η υπ' αρ. 7844/2010 αποφ. του Πολ. Πρ. Αθ. η οποία λύει τον. μεταξύ μας γάμο λόγω του ότι οι σχέσεις μας έχουν κλονισθεί ισχυρά από λόγο που αφορά το πρόσωπο της .... Έτσι σύμφωνα και με το άρθρο 1842 ΑΚ έχω νόμιμο λόγο αποκλήρωσης της .... Έχω απολύτως σώας τας φρένας μου.

ΑΘΗΝΑ 15 Απριλίου 2011

Υπογραφή».

Εξάλλου με το υπ' αριθ. ./14-12-2015 πρακτικό δημοσίευσης ιδιόγραφης διαθήκης του Ειρηνοδικείου Αθηνών δημοσιεύθηκε η φερόμενη ως ιδιόγραφη διαθήκη του ως άνω διαθέτη, της οποίας το περιεχόμενο έχει επί λέξει ως εξής:

«Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΟΥ

Ο κάτωθι υπογεγραμμένος ... κατόπιν ορίμου σκέψεως και έχοντας σώας τας φρένας μου δηλώνω ότι τα υπάρχοντα μου κινητά και ακίνητα να μείνουν στη ... και στον γιό μας ... καθώς απαιτώ από τον ... να προσέχει την μητέρα του διότι μας έχει προσφέρει πάρα πολλά. Φυσικά με παράκληση μου στην συγκληρονόμο αδελφή μου και ... να σεβαστούν την θέληση μου και να μην ενοχλήσουν την .... Ανακαλώ οποιαδήποτε προηγούμενη διαθήκη μου.

Σας ευχαριστώ όλους.

Υστερόγραφο. Είναι ο μόνος άνθρωπος που μου στάθηκε ηλικρινά με αφωσίωση με αγάπη παρ' όλο που εγώ την κατηγορούσα αδίκως και δεν με διέψευσε ποτέ. Γι αυτό και εγώ την ευχαριστώ για όλα αυτά.

Υπογραφή».

Κάτω από την υπογραφή του διαθέτη υπάρχει έντυπη χρονολογία 19 ΑΥΓ 2014. Ακολουθεί θεώρηση του γνησίου της υπογραφής από υπάλληλο του ΚΕΠ με σχετική σφραγίδα και υπογραφή του υπαλλήλου και χρονολογία έντυπη 19 ΑΥΓ 2014.

Η εν λόγω διαθήκη είναι κατά την πλειοψηφούσα άποψη άκυρη σύμφωνα με τα προεκτεθέντα στη νομική σκέψη της παρούσας καθόσον δεν έχει χρονολογηθεί ιδιοχείρως από το διαθέτη, αλλά έχει τεθεί έντυπη χρονολογία.

Ο μάρτυρας της ενάγουσας ... συνταξιούχος δικηγόρος στην ένορκη βεβαίωση του αναφέρει «ότι υπήρξε στενός προσωπικός φίλος του διαθέτη ..., το οποίον γνώριζε από το έτος 1971 και ήταν δικηγόρος του από το 1993. Ο διαθέτης ήταν πτυχιούχος της νομικής σχολής, απέκτησε την ιδιότητα του δικηγόρου αλλά δεν άσκησε ποτέ δικηγορία. Επιθυμούσε η περιουσία του να μείνει στην κόρη του ... και του ζητούσε αν πάθει κάτι να φροντίσει να πάρει η κόρη του την περιουσία του. Την ... την γνώρισε το έτος 1980 σε ταξείδι που αυτή είχε πραγματοποιήσει με τον σύζυγο της ... στη Ρουμανία. Αυτή μετά το θάνατο του συζύγου της άρχισε να παρενοχλεί το ζευγάρι ... και τη σύζυγο του ... και να κατηγορεί στο διαθέτη την εν λόγω σύζυγο του, με απώτερο σκοπό την απομάκρυνση αυτής και την κατά κυριολεξία αρπαγή της μεγάλης περιουσίας .... Η ... έτρεφε άσβεστο μίσος για τη ... και επέτυχε να την χωρίσει από τον διαθέτη. Μετά το διαζύγιο η ... έφυγε από το σπίτι την άνοιξη του 2011, οπότε εγκαταστάθηκε στο σπίτι του η ... ως βοηθός-φροντιστής του και αυτός έγινε έρμαιο στα χέρια της. Συχνά του εκμυστηρευόταν ο διαθέτης ότι αυτή τον κτυπούσε. Ο διαθέτης εν γνώσει του έγραψε άκυρη διαθήκη. Ως πτυχιούχος της νομικής και παρά την πίεση που είχε υποστεί από τη ... ήξερε πολύ καλά ότι στην ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει όλα να είναι γραμμένα με το χέρι του, το οποίο εφάρμοσε στη διαθήκη του 2011, η οποία αποτυπώνει την πραγματική βούληση του, όπως του την είχε εκφράσει επανειλημμένα. Γίνεται φανερό από τη σύγκριση των δύο διαθηκών ότι η επίδικη διαθήκη γράφηκε από τον ... κάτω από την ασφυκτική πίεση πιθανώς της ίδιας της ..., όπως φαίνεται από το περιεχόμενο της και μη έχοντας άλλη διέξοδο για να την καταστήσει άκυρη, επίτηδες δεν έβαλε ιδιόγραφη χρονολογία και όταν του ζητήθηκε να θεωρήσει το γνήσιο της υπογραφής του στο ΚΕΠ πήγε θεωρώντας ότι με το να τεθεί χρονολογία με σφραγιδάκι δεν θα καλυφθεί η ακυρότητα».

Κατά τη γνώμη όμως ενός μέλους του Δικαστηρίου, ήτοι της Προέδρου Κωνσταντίνος Αλεβιζοπούλου η ένδικη διαθήκη είναι έγκυρη για τους κάτωθι λόγους: Όπως προκύπτει από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων 1721 και 1728 ΑΚ η ιδιόχειρη χρονολογία από το διαθέτη είναι στοιχείο απαραίτητο για το κύρος της ιδιόγραφης διαθήκης, διότι ο χρόνος σύνταξης αυτής έχει πολλαπλή σημασία για το κύρος της καθόσον εκτός των άλλων από τη χρονολογία κρίνεται η ικανότητα ή ανικανότητα του διαθέτη για τη σύνταξη της, καθώς και σε περίπτωση πολλών διαθηκών το ποία από αυτές είναι προγενέστερη ή η τελευταία. Η χρονολογία δύναται να τεθεί στην αρχή ή το τέλος της διαθήκης ή οπουδήποτε του περιεχομένου της. Δύναται επίσης να τεθεί προ της υπογραφής ή και μετά από αυτή ακόμη και επί του φακέλλου που περιέχει τη διαθήκη, αρκεί να τελεί προς την υπογεγραμμένη από το διαθέτη διάταξη τελευταίας βουλήσεως σε τοιαύτη τοπική και εσωτερική συνάφεια, ώστε να δύναται να θεωρηθεί χρονολογία (βλ. Μπαλή κληρονομικό δίκαιο, παρ. 33, σελ. 53, Εμ. Βουζίκα, κληρονομικό δίκαιο σελ. 240, Α. Γεωργιάδη - Μ. Σταθόπουλο Αστικός Κώδικας κατ' άρθρο ερμηνεία τόμος Ι.Χ. κληρονομικό δίκαιο σελ. 124, παρ. 22). Η μνημονευόμενη στη διαθήκη χρονολογία θεωρείται βεβαία, ήτοι αληθής, ως προς τους τρίτους, μέχρι αποδείξεως του εναντίου, διότι η χρονολογία απαιτείται ρητά από το νόμο ως ουσιώδες στοιχείο του κύρους της διαθήκης. Αυτό σημαίνει ότι η χρονολογία τεκμαίρεται αληθής, μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο. Η διάταξη του άρθρου 226 ΚΠολΔ περί βεβαίας χρονολογίας των ιδιωτικών εγγράφων δεν έχει εφαρμογή στην ιδιόγραφη διαθήκη, διότι αν ο νόμος δεν απέδιδε πίστη στην αλήθεια της φερόμενης χρονολογίας, δεν θα επέβαλλε της σημείωσης αυτής. Αυτά όμως ισχύουν υπό την προϋπόθεση ότι έχει τεθεί πλήρης και υπαρκτή χρονολογία. Όταν αντιθέτως η χρονολογία είναι ελαττωματική, δηλαδή ελλιπής ή αδύνατη, παύει να είναι βεβαία. Το βάρος απόδειξης πραγματικής ή πλήρους χρονολογίας έχει σ' αυτήν την περίπτωση, όποιος επικαλείται την εγκυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης (βλ. Α. Γεωργιάδη - Μ. Σταθόπουλο ο.π. σελ. 128, περ. 38, Μπαλή ο.π., παρ. 38, σελ. 59, Εμ. Βουζίκα ο.π., παρ. 27 σελ. 244). Περαιτέρω από το συνδυασμό των ιδίων ως άνω διατάξεων προκύπτει ότι και όταν ακόμη λείπει παντελώς η χρονολογία από ιδιόγραφη διαθήκη συγχωρείται ο καθορισμός αυτής εκ του όλου περιεχομένου της καθεαυτό ή σε συνάρτηση με άλλα εκτός αυτού στοιχεία, τα οποία χρειάζεται να αποδειχθούν και λαμβάνεται υπόψη προς αποσαφήνιση εκείνων που είτε αναφέρονται ως προς την χρονολογία, είτε συνάγονται από το κείμενο της διαθήκης. Συνεπώς, αν μεν είναι εφικτός, με τον τελευταίο τρόπο ο προσδιορισμός της ελλείπουσας χρονολογίας της διαθήκης, κατά κάποιον τρόπο ώστε να προκύπτουν όλα τα απαιτούμενα για το κύρος αυτής στοιχεία, ήτοι ημέρα, μήνας και έτος η διαθήκη έχει πλήρη χρονολογία και θέμα ακυρότητας της λόγω ελλείψεως της δεν τίθεται (Ολ. ΑΠ 7/2017, Ολ. ΑΠ 1234/1982, Ολ. ΑΠ 97/1979, ΑΠ 1348/2014, ΑΠ 511/2000, ΑΠ 167/2006, ΑΠ 509/1983). Με έλλειψη της χρονολογίας της ιδιόγραφης διαθήκης ισοδυναμεί και η χρονολογία που δεν έχει τεθεί με το χέρι του διαθέτη, όπως με το χέρι τρίτου προσώπου ή με μηχανικό μέσο (βλ. ΑΠ 726/2016 ΤΝΠ-Νόμος). Στην προκειμένη περίπτωση στο τέλος του κειμένου της ένδικης ιδιόγραφης διαθήκης με το παραπάνω περιεχόμενο, έχει τεθεί η υπογραφή του διαθέτη, και μετά από αυτή έντυπη χρονολογία με μηχανικό μέσο 19 ΑΥΓ. 2014. Ακολουθεί θεώρηση του γνησίου της υπογραφής του διαθέτη από υπάλληλο του ΚΕΠ του Δήμου Αθηναίων, με σχετική σφραγίδα και έντυπη ημερομηνία 19 ΑΥΓ. 2014. Η χρησιμοποίηση μηχανικού μέσου και όχι ιδιόχειρης γραφής του διαθέτη για την ημερομηνία της διαθήκης ισοδυναμεί κατά τα προαναφερόμενα με έλλειψη χρονολογίας αυτής. Με τη θεώρηση όμως του γνησίου της υπογραφής του διαθέτη η διαθήκη απέκτησε βέβαιη χρονολογία κατά το άρθρο 446 ΚΠολΔ εκείνη της 19 Αυγούστου 2014, ημερομηνία κατά την οποία προσκομίσθηκε στο ΚΕΠ του Δήμου Αθηναίων από το διαθέτη, όπου υπογράφηκε από αυτόν, βεβαιώθηκε το γνήσιο της υπογραφής του από τον αρμόδιο υπάλληλο και θεωρήθηκε νόμιμα. Και ναι μεν κατά τα προαναφερόμενα δεν εφαρμόζεται το άρθρο 446 ΚΠολΔ στην ιδιόγραφη διαθήκη τούτο όμως έχει την έννοια, ότι δεν απαιτείται η θεώρηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες για να θεωρηθεί βεβαία η μνημονευόμενη σ' αυτή χρονολογία και όχι ότι αν τυχόν φέρει βεβαία χρονολογία λόγω θεωρήσεως αυτής από την αρμόδια αρχή, στερείται αυτή εννόμων συνεπειών. Έτσι η ελλείπουσα στην προκειμένη περίπτωση ιδιόχειρη υπογραφή του διαθέτη μπορεί να προσδιορισθεί και εξακριβωθεί κατά τρόπο αναμφισβήτητο, ως προς όλα αυτής τα στοιχεία ήτοι ημέρα, μήνα και έτος από την υπάρχουσα σε αυτό τούτο το έγγραφο της διαθήκης, μετά το κείμενο αυτής βεβαία ημερομηνία θεώρησης του γνησίου της υπογραφής του, ως προς την οποία αποτελεί πλήρη απόδειξη και δεν προσβάλλεται ως πλαστή (άρθ. 438 ΚΠολΔ). Η ημερομηνία αυτή συνδέεται οπωσδήποτε αποκλειστικά με τη σύνταξη της διαθήκης, αφού κατ' αυτήν ο διαθέτης εμφανίστηκε ενώπιον του αρμοδίου υπαλλήλου του ΚΕΠ και έθεσε την υπογραφή του, με την οποία περατώθηκε η κατάρτιση της, και βεβαιώθηκε η οριστική έκφραση της τελευταίας βουλήσεως του διαθέτη, ώστε από αυτή τεθείσα επί του εγγράφου της διαθήκης και χωρίς κάποιο άλλο γεγονός που να αναφέρεται στο κείμενο της, συνάγεται ο ακριβής χρόνος σύνταξης της. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής του διαθέτη, ναι μεν αποτελεί προσθήκη τρίτου στο έγγραφο της διαθήκης, εφόσον όμως έχει τεθεί μετά το κείμενο και την υπογραφή του διαθέτη ουδόλως επιδρά στο κύρος της (Α. Γεωργιάδη - Μ. Σταθόπουλο ο.π. σελ. 123, Εμ. Βουζίκα ο.π. σελ. 237).

Κατ' ακολουθίαν πρέπει να γίνει δεκτή κατά πλειοψηφία ως ουσιαστικά βάσιμη η κρινόμενη αγωγή να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της φερόμενης από 19-8-2014 ιδιόγραφης διαθήκης του ..., που δημοσιεύθηκε με το υπ' αριθ. ./14-12-2015 πρακτικό του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Να αναγνωρισθεί ότι η ... είναι η μοναδική κληρονόμος του ... του ..., δυνάμει της από 15 Απριλίου 2011 ιδιόγραφης διαθήκης του, που δημοσιεύθηκε στις 28-9-2015 με το υπ' αριθ. . πρακτικό δημοσίευσης του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Η εφεσίβλητη εναγομένη, λόγω της ήττας της (άρθρα 176, 183 ΚΠολΔ) πρέπει να καταδικασθεί στα δικαστικά έξοδα της εκκαλούσας - ενάγουσας και των δύο βαθμών δικαιοδοσίας. Τέλος πρέπει να διαταχθεί η επιστροφή του παραβόλου της έφεσης στον καταθέσαντα (άρθρο 495 παρ. 4 ΚΠολΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

- Δικάζει αντιμωλία των διαδίκων.

- Δέχεται την κρινόμενη έφεση.

- Εξαφανίζει την εκκαλουμένη υπ' αριθ. 52/2018 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.

- Κρατεί την υπόθεση και δικάζει κατ' ουσίαν την κρινόμενη αγωγή.

- Δέχεται την αγωγή κατά πλειοψηφία ως προς την εφεσίβλητη - εναγομένη.

- Αναγνωρίζει την ακυρότητα της φερόμενης από 19-8-2014 ιδιόγραφης διαθήκης του ..., που δημοσιεύθηκε με το υπ' αριθ. ./14-12-2015 πρακτικό του Ειρηνοδικείου Αθηνών.

- Αναγνωρίζει ότι η ... είναι η μοναδική κληρονόμος του ... δυνάμει της από 15 Απριλίου 2011 ιδιόγραφης διαθήκης του, που δημοσιεύθηκε στις 28-9-2015 με το υπ' αριθ. . πρακτικό δημοσίευσης του Ειρηνοδικείου Αθηνών.

- Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου της έφεσης στον καταθέσαντα ήτοι του υπ' αριθ. ... παραβόλου.

- Καταδικάζει την εναγομένη - εφεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα της εκκαλούσας - ενάγουσας και των δύο βαθμών δικαιοδοσίας, τα οποία ορίζει στο ποσό των εννιακοσίων (900) ευρώ.

Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα στις 13-6-2019 και δημοσιεύθηκε στο ακροατήριο του σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση, χωρίς να παρίστανται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, στις 13-8-2019.

Η Πρόεδρος Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ