ΣτΕΠρακτΓνωμ 52/2013

Μνημόνιο - Αποκρατικοποιήσεις ακινήτων Δημοσίου - Επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος «Τροποποίηση Ναυτικού Οχυρού Αγίου Στεφάνου» - Κατάργηση Ναυτικού Οχυρού - Γνωμοδότηση Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου -.

Επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος με το οποίο επιχειρείται η κατάργηση Ναυτικού Οχυρού και ο ανακαθορισμός των ορίων του σε νέα θέση στην ίδια περιοχή, στο πλαίσιο των αποκρατικοποιήσεων και των μεταβιβάσεων ακινήτων του Δημοσίου στο ΤΑΙΠΕΔ, που προβλέπονται στο Μνημόνιο Συνεννόησης. Κρίθηκε ότι το υπό επεξεργασία σχέδιο προεδρικού διατάγματος δεν προτείνεται προς το παρόν νομίμως, επειδή κατά το χρόνο λήψεως της απαιτούμενης από το νόμο γνωμοδότησης του Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου δεν ήταν σε θέση να κρίνει αν με την εγκατάσταση του Ναυτικού Οχυρού στη νέα θέση εξασφαλίζεται ισοδύναμο αποτέλεσμα ως προς την εξυπηρέτηση της εθνικής άμυνας και ασφάλειας της Χώρας, καθώς το ΑΝΣ δεν γνώριζε τη νέα θέση του οχυρού.

Αριθμός 52/2013

Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ O Σ Υ Ν Ε Δ Ρ Ι Α Σ Ε Ω Σ

Κ Α Ι Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η

ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

________________

Μ Ε Λ Η

Ν. Ρόζος, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύων, σε αναπλήρωση της Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Θ. Αραβάνης, Σύμβουλος, Ελ. Μουργιά, Πάρεδρος

Α Ν Τ Ι Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο

Επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος «Τροποποίηση Ναυτικού Οχυρού Αγίου Στεφάνου».

Εισηγήτρια, η Πάρεδρος Ελ. Μουργιά.

__________________

Π ρ α κ τ ι κ ό Σ υ ν ε δ ρ ι ά σ ε ω ς

Το Τμήμα συνήλθε με την ανωτέρω σύνθεση στις 7 Φεβρουαρίου 2013, με την παρουσία και της Γραμματέως Π. Μερτζανάκη, για να επεξεργασθεί το ανωτέρω σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο διαβιβάσθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης με το 4671/21.12.2012 έγγραφό της, που πρωτοκολλήθηκε αυθημερόν.

Κατά τη συνεδρίαση έλαβε το λόγο η εισηγήτρια, η οποία αναφέρθηκε στο περιεχόμενο του υπό επεξεργασία σχεδίου προεδρικού διατάγματος και ανέπτυξε τη γνώμη της για τα ζητήματα που προκύπτουν.

Ακολούθησε συζήτηση μεταξύ των μελών και το Τμήμα γνωμοδότησε ως εξής :

Γνωμοδότηση

1. Με το υπό επεξεργασία σχέδιο προεδρικού διατάγματος επιχειρείται, κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 1 του α.ν. 376/1936 (Α΄ 546) που διατηρήθηκαν σε ισχύ με την παρ. 2 του άρθρου 31 του ν. 1892/1990 (Α΄ 101), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την περ. γ της παρ. 4 του άρθρου 114 του ν. 3978/2011 (Α’ 137), μετά από γνώμη, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 1 περ. ι του ν. 2292/1995 (Α΄ 35), του Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου, η κατάργηση του Ναυτικού Οχυρού στην περιοχή Αγίου Στεφάνου της κτηματικής περιοχής του Δήμου Κερκυραίων (πρώην κοινότητας Σινιών και πρώην Δήμου Κασσωπαίων) στο νομό Κέρκυρας και ο ανακαθορισμός των ορίων του σε νέα θέση στην ίδια περιοχή.

2. Με το ν. 3985/2011 (Α΄ 151) εγκρίθηκε το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015. Στο κεφάλαιο Β΄ παρ. ΙΙ του εν λόγω Πλαισίου αναπτύσσεται το Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων για τα έτη 2011-2015, το οποίο περιλαμβάνει την εκποίηση ακινήτων που ανήκουν κατά πλήρη κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο. Στην αιτιολογική έκθεση του ν. 3895/2011 αναφέρονται, σε σχέση με τις αποκρατικοποιήσεις, τα εξής: «Η εξέλιξη του χρέους συνδέεται επίσης με το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να πραγματοποιήσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ύψους 50 δισ. ευρώ για την περίοδο 2011-2015. Το σχέδιο αυτό λειτουργεί συμπληρωματικά στην όλη δημοσιονομική προσπάθεια. [σελ. 8 της αιτιολογικής εκθέσεως] … Μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης ενός ιδιαίτερα σημαντικού προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου, επιχειρείται για πρώτη φορά η καταγραφή και αξιοποίηση ενός από τα μεγαλύτερα αλλά και πλέον ανεκμετάλλευτα στοιχεία του ενεργητικού του κράτους. … Το χαρτοφυλάκιο των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου αποτελείται από τέσσερεις κατηγορίες: επιχειρήσεις, υποδομές, μονοπωλιακά δικαιώματα και ακίνητα. Η κυβερνητική πολιτική στόχο έχει τη στρατηγική διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου μέσω της βελτιστοποίησης της κατανομής των αναλαμβανόμενων κινδύνων και των οικονομικών αποτελεσμάτων αλλά και την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Στο πλαίσιο αυτό η στρατηγική διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου βασίζεται στην ευέλικτη χρησιμοποίηση της εμπειρίας αλλά και των κεφαλαίων του ιδιωτικού τομέα, ενώ παράλληλα στοχεύει στην εξασφάλιση των δικαιωμάτων του Δημοσίου σε συγκεκριμένο αριθμό περιουσιακών του στοιχείων. Το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων της Κυβέρνησης αφορά στην περίοδο 2011-2015 με δέσμευση για τη συγκέντρωση εσόδων από αποκρατικοποιήσεις ύψους 5 δισ. ευρώ το 2011, καθώς και σωρευτικά 15 δισ. ευρώ έως το 2012 και 50 δισ. ευρώ έως το 2015. Τα έσοδα αυτά μπορούν να μειώσουν το χρέος μέχρι 20 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, συμβάλλοντας έτσι όχι μόνο στη βιωσιμότητά του αλλά και στη σημαντική μείωση της επιβάρυνσης από τόκους. … Συνοπτικά, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων της περιόδου περιλαμβάνει συναλλαγές σε περιουσιακά στοιχεία του Δημοσίου σε βασικούς τομείς δραστηριότητας: τραπεζικό τομέα, ενέργεια, τυχερά παιχνίδια, τηλεπικοινωνίες, λιμάνια, αεροδρόμια, αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικές μεταφορές, ορυχεία, διαχείριση υδάτων και αποβλήτων, άμυνα και ακίνητη περιουσία. Η κυβέρνηση θα παρουσιάσει πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, οι οποίες περιλαμβάνουν την ολοκλήρωση της καταγραφής τους μέχρι το τέλος του 2012, όπως επίσης και νομοθετήματα για τα δικαιώματα επιφάνειας και μακροχρόνιων μισθώσεων, τουριστικών κατοικιών, καθώς και χρήσεων γης και καθαρότητας τίτλων μέχρι τον Αύγουστο του 2011. [σελ. 21-22 της αιτιολογικής εκθέσεως] … Η Κυβέρνηση προωθεί μια σειρά από νομοθετικές και διοικητικές πρωτοβουλίες για να καθιερώσει και να εξασφαλίσει αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας, όπως η ανάπτυξη της τουριστικής κατοικίας, κ.ά.. Η κυριότερη πρωτοβουλία είναι η δημιουργία του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, στο οποίο θα περιέλθουν μεταξύ άλλων περιουσιακών δικαιωμάτων και όλα τα ιδιωτικά ακίνητα του Δημοσίου που μπορούν να αξιοποιηθούν. Με τον τρόπο αυτό θα επιταχυνθεί η διαδικασία μεταβίβασης μακροχρόνιας μίσθωσης ή άλλης αξιοποίησής τους, ενώ παράλληλα θα προβλεφθεί ταχύρυθμη διαδικασία απόδοσης χρήσεων γης όπου αυτό χρειάζεται. Περαιτέρω, η Κυβέρνηση έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για τη δημιουργία ενός πλήρους μητρώου δημόσιων εμπορικών ακινήτων και για τη διαχείριση των επενδυτικών χαρτοφυλακίων που θα δημιουργηθούν. … Έχει ήδη επιλεγεί συγκεκριμένος αριθμός σημαντικού μεγέθους ακινήτων από την ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου τα οποία αναμένεται να προσελκύσουν σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον και τα οποία ανήκουν σε κρατικές εταιρείες αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας. Τα ακίνητα αυτά κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: … Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου (ΚΕΔ): Ο Πίνακας 3.3 περιλαμβάνει τριάντα ένα (31) αναξιοποίητα ακίνητα με συνολική επιφάνεια 98 εκατ. τ.μ. περίπου, τα οποία αποτελούν το αρχικό χαρτοφυλάκιο ακινήτων, με δυνατότητα αξιοποίησης σε τομείς όπως είναι ο τουρισμός, η αναψυχή, η οικιστική ανάπτυξη, καθώς και άλλες οικονομικές δραστηριότητες. [σελ. 28- 29 της αιτιολογικής έκθεσης] …». Μεταξύ των ακινήτων που απαριθμούνται στον ως άνω Πίνακα 3.3 είναι και το με αριθμό 20, το οποίο ευρίσκεται στην περιοχή της Κασσιόπης στην Κέρκυρα, με έκταση 489 στρεμμάτων και πιθανές χρήσεις τουριστικής εκμεταλλεύσεως. Ακολούθως, δημοσιεύθηκε ο ν. 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015» (Α’ 152). Με το άρθρο 1 του νόμου αυτού συστήθηκε ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε.» (ΤΑΙΠΕΔ), το οποίο έχει αποκλειστικό σκοπό την αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, καθώς και περιουσιακών στοιχείων ν.π.δ.δ. ή των δημοσίων επιχειρήσεων των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε ν.π.δ.δ. Στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού ορίζεται ότι «Το προϊόν αξιοποίησης χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας…», ενώ στις παραγράφους 3 και 4 ορίζεται ότι το Ταμείο λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, διέπεται από τη νομοθεσία περί ανωνύμων εταιρειών και δεν εντάσσεται στο δημόσιο ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου, το οποίο ρυθμίζει θέματα σχετικά με το κεφάλαιο, την περιουσία, τα έσοδα του ΤΑΙΠΕΔ και την διάθεσή τους, προβλέπεται ότι στο ΤΑΙΠΕΔ μεταβιβάζονται και περιέρχονται, χωρίς αντάλλαγμα, μεταξύ άλλων, κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή, ακίνητα που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012 - 2015 του άρθρου 6Α του ν. 2362/1995, ή ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημόσιου, σε ν.π.δ.δ. ή σε δημόσιες επιχειρήσεις των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου, άμεσα ή έμμεσα, στο Δημόσιο ή σε ν.π.δ.δ. [παρ. 4 περ. γ, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 8 εδ. δ του άρθρου 7 του ν. 4038/2012 (Α’ 14)]. Τα ακίνητα αυτά μεταβιβάζονται και περιέρχονται στο Ταμείο, με απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων (Δ.Ε.Α.Α.) που προβλέπεται στο άρθρο 3 παρ. 1 του ν. 3049/2002 (Α’ 212) [όπως η Επιτροπή αυτή μετονομάσθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 48 του ν. 3871/2010 (Α’ 141) - παρ. 5]. Περαιτέρω, στις παραγράφους 17 και 18 του άρθρου 2 ορίζεται ότι «17. Έσοδα του Ταμείου είναι: α) Το τίμημα από την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων που μεταβιβάζονται και περιέρχονται σε αυτό. β) Οι τόκοι, τα μερίσματα και οι κάθε είδους αποδόσεις των παραπάνω περιουσιακών στοιχείων και των χρηματικών διαθεσίμων του. γ) Επιχορηγήσεις από το Δημόσιο, ανάλογα με το πρόγραμμα αξιοποίησης και τις ανάγκες του. δ) Έσοδα από κάθε άλλη νόμιμη αιτία. 18. Τα έσοδα του Ταμείου διατίθενται για: α) Την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. β) … γ) … δ) Την πληρωμή των κάθε είδους δαπανών που απαιτούνται για την εκπλήρωση του σκοπού του». Στην συνέχεια, με το άρθρο 1 παρ. 2 περ. α υποπερ. αα του ν. 4046/2012 (Α’ 28), εγκρίθηκε το Μνημόνιο Συνεννόησης (Memorandum Of Understanding) μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο αποτελείται, πλην άλλων, από το Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής [Memorandum of Economic and Financial Policies (Παράρτημα V 1 ΙΙ)]. Στο κεφάλαιο Δ του Μνημονίου αυτού με τίτλο «Αποκρατικοποιήσεις» [σελ. 709 επ. του ΦΕΚ] προβλέπεται ότι στο πλαίσιο του προγράμματος, υπάρχει η πρόθεση να πραγματοποιηθεί «μια ουσιαστική εκχώρηση των δημοσίων περιουσιακών στοιχείων στον έλεγχο του ιδιωτικού τομέα… [παρ. 23]» και ότι «Τα περιουσιακά στοιχεία που αποτελούν το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων έχουν οριστεί. Ο κατάλογος περιλαμβάνει κρατικές επιχειρήσεις, παραχωρήσεις και ακίνητα (Παράρτημα IV)… [παρ. 24]». Στην παρ. ΙΙΙ του Παραρτήματος IV αναφέρεται, πλην άλλων, «Ακίνητη περιουσία/Κασσιόπη … Μετακίνηση ραντάρ ΝΑΤΟ. Νόμος οριοθέτησης και σχεδιασμού θα εκδοθεί έως τον Ιούνιο του 2012» [σελ. 723 του ΦΕΚ]. Περαιτέρω, κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 5 του ν. 3986/2011, εκδόθηκε η 202/21.02.2012 απόφαση της Δ.Ε.Α.Α. «Μεταφορά στην εταιρεία «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου» περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου κατά τις διατάξεις του Ν. 3986/2011» (Β’ 656). Με την παρ. 1 του άρθρου μόνου της αποφάσεως αυτής, μεταβιβάσθηκαν και περιήλθαν χωρίς αντάλλαγμα στην ως άνω ανώνυμη εταιρεία κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ακίνητα κυριότητας του Δημοσίου, των οποίων η διοίκηση και διαχείριση ασκείται από την εταιρεία «Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.» [πρώην «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.», στην οποία συγχωνεύθηκε με απορρόφηση η «Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου Α.Ε.»-βλ. άρθρο 1 της ΚΥΑ Δ6Α/1162069 ΕΞ2011/28.11.2011 (Β’ 2779)]. Μεταξύ των ακινήτων αυτών περιλαμβάνεται το ακίνητο στην περιοχή Κασσιόπη του νομού Κέρκυρας, το οποίο αποτελείται από δώδεκα ακίνητα [με Αριθμούς Βιβλίου Καταγραφής (ΑΒΚ) 506 έως 517], συνολικής επιφάνειας 489.260 τ.μ.. Κατά της αποφάσεως αυτής, κατά το μέρος της εκείνο, με το οποίο επιχειρείται η ως άνω μεταβίβαση, έχει ασκηθεί αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (αρ. κατ. 3259/2012), η οποία συζητήθηκε στις 18.12.2012 σε επταμελή σύνθεση και από τον Δήμο Κερκυραίων (αρ. κατ. 3277/2012), η οποία πρόκειται να συζητηθεί στις 12.02.2012, επίσης σε επταμελή σύνθεση. Τέλος, στο Κεφάλαιο Β ΙΙ «Αποκρατικοποιήσεις» του Παραρτήματος Ι του ν. 4093/2012 «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016 - Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» (Α’ 222), γίνεται η πρόβλεψη για το έτος 2013 εισπράξεως εσόδων 2.557 εκατομμυρίων ευρώ, μεταξύ άλλων, από την αξιοποίηση της Κασσιόπης που εντάσσεται στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Εξάλλου, εντός του προαναφερθέντος ακινήτου ευρίσκεται το Ναυτικό Οχυρό Αγίου Στεφάνου Κέρκυρας, εκτάσεως 11.500 τετραγωνικών μέτρων, πρώην ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου, τα όρια του οποίου [απαγορευμένη και επιτηρούμενη ζώνη προστασίας] καθορίσθηκαν με το π.δ. 398/29.11.2001 (Α΄ 279), κατόπιν καταργήσεως του Ναυτικού Οχυρού Κέρκυρας που είχε προβλεφθεί αρχικά με το από 27.09.1956 β.δ. (Α’ 295). Εντός της απαγορευμένης ζώνης έχει ανεγερθεί και λειτουργεί Παρατηρητήριο, επί του οποίου έχει εγκατασταθεί ραντάρ του Πολεμικού Ναυτικού και ραντάρ και κεραίες του Λιμενικού Σώματος. Ακολούθως, μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ και του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), υπογράφηκε στις 12.12.2012 Μνημόνιο Συνεργασίας, με το οποίο συμφωνήθηκαν τα εξής: «1. Οι Συμβαλλόμενοι θα προχωρήσουν από κοινού στις απαραίτητες ενέργειες για τον αποχαρακτηρισμό του υφιστάμενου Οχυρού και τον ταυτόχρονο χαρακτηρισμό ως ναυτικού οχυρού άλλου σημείου του Ακινήτου, που ήδη υπεδείχθη από το ΓΕΝ ως κατάλληλο για τη μεταφορά του Παρατηρητηρίου-radar (το «Νέο Οχυρό»), λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της εθνικής ασφάλειας και άμυνας της χώρας. Σχετικά, το ΤΑΙΠΕΔ θα διασφαλίσει την εσαεί παραχώρηση της έκτασης του Νέου Οχυρού συνολικής επιφανείας 7.200 τμ, στο ΓΕΝ, αποδεχόμενο τον σχετικό περιορισμό της κυριότητάς του στο εν λόγω σημείο στο πλαίσιο και του σχετικού ΠΔ για τον αποχαρακτηρισμό του υφιστάμενου Οχυρού και τον χαρακτηρισμό του Νέου Οχυρού, άνευ οποιουδήποτε ανταλλάγματος. Η έκταση του Νέου Οχυρού εμφαίνεται στο επισυναπτόμενο στο παρόν Τοπογραφικό Διάγραμμα ως Παράρτημα Α. Η εν λόγω έκταση των 7.200 τμ καλύπτει τόσο την Απαγορευμένη όσο και την Επιτηρούμενη Ζώνη του Νέου Οχυρού. 2. … 3. Οι Συμβαλλόμενοι δεσμεύονται με την υπογραφή του παρόντος να ξεκινήσουν άμεσα τις απαραίτητες ενέργειες για τον αποχαρακτηρισμό της έκτασης του υφιστάμενου Παρατηρητηρίου-Radar ως Οχυρού και τον ταυτόχρονο χαρακτηρισμό της νέας έκτασης που αναφέρεται στην παράγραφο 1, ανωτέρω, ως ναυτικό οχυρό, ώστε να μην υπάρξει κανένα επιχειρησιακό κενό για το ΓΕΝ, σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο. Οι σχετικές ενέργειες αυτές θα περιλαμβάνουν αναλυτικά: α) την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τον αποχαρακτηρισμό του υφιστάμενου Οχυρού και τον ταυτόχρονο χαρακτηρισμό του Νέου Οχυρού, β) την εξασφάλιση της απρόσκοπτης και συνεχούς λειτουργίας των Radar και κεραιών που είναι εγκαταστημένα στο Οχυρό και γ) την ανάληψη όλων των σχετικών εξόδων από το ΤΑΙΠΕΔ. 4. … 5. … 6. Το ΤΑΙΠΕΔ αναλαμβάνει να καλύψει το κόστος κατασκευής των εγκαταστάσεων του Νέου Οχυρού και μετεγκατάστασης του υφιστάμενου Οχυρού. 7. Το κόστος κατασκευής εγκαταστάσεων και υποδομών έχει προϋπολογισθεί από το ΓΕΝ και είναι της τάξεως των € 750.000 και περιλαμβάνει ενδεικτικά: την κατεδάφιση των κτισμάτων στο υφιστάμενο Οχυρό, την ανέγερση νέου διώροφου κτιρίου παρατηρητηρίου στο Νέο Οχυρό, την αντικεραυνική του προστασία, την διαμόρφωση χώρων και εγκαταστάσεων, την διαπλάτυνση του δρόμου πρόσβασης στο Νέο Οχυρό, μήκους 250 μ, με βελτίωση της ασφαλτόστρωσης, την περίφραξη των εγκαταστάσεων, την μεταφορά των δικτύων, την πιθανή εκχέρσωση της σχετικής έκτασης, την κατασκευή βιολογικού καθαρισμού και την εξασφάλιση της ηλεκτροδότησης με την δημιουργία υποσταθμού… 8. ... 9. Το ΤΑΙΠΕΔ αναλαμβάνει να προβεί σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες ενώπι[ο]ν των αρμόδιων δημόσιων αρχών ή οιωνδήποτε τρίτων αναφορικά με την έκδοση των απαραίτητων αδειών, την κατασκευή κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων του Νέου Οχυρού… 10. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής των εγκαταστάσεων του Νέου Οχυρού και κατά την παράδοση αυτών στο ΓΕΝ, θα συνταχθεί σχετικό Πρωτόκολλο Οριστικής Παράδοσης-Παραλαβής… Η εγκατάσταση των ραντάρ και των κεραιών, θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξει κανένα επιχειρησιακό κενό. 11. Οι ενέργειες, που σχετίζονται με τον αποχαρακτηρισμό του υφιστάμενου Οχυρού, τον χαρακτηρισμό του Νέου Οχυρού και τη μεταβίβαση της κυριότητας της εν λόγω έκτασης στο ΤΑΙΠΕΔ, θα ξεκινήσουν από την υπογραφή του παρόντος. 12. Τα Συμβαλλόμενα Μέρη θα συνεργαστούν ώστε η ολοκλήρωση των ενεργειών που περιγράφονται στο παρόν να ολοκληρωθεί μέχρι την 30η Ιουνίου 2013».

3. Από το προαναφερθέν από 12.12.2012 Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του ΓΕΝ και του ΤΑΙΠΕΔ (παράγραφοι 3 περ. γ, 6 και 7), σύμφωνα με τις προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 18 περ. δ του ν. 3986/2011, συνάγεται ότι το ΤΑΙΠΕΔ θα αναλάβει το κόστος διαμορφώσεως της νέας θέσεως του Ναυτικού Οχυρού, της μετεγκαταστάσεως του υφιστάμενου Οχυρού και της κατασκευής των απαραίτητων υποδομών και εγκαταστάσεων στη νέα θέση. Συνεπώς, είναι νόμιμη η περίπτωση β του άρθρου 1 του σχεδίου, στην οποία προβλέπεται ότι η κάλυψη όλων των δαπανών για την θέση σε λειτουργία του Ναυτικού Οχυρού στη νέα θέση θα αναληφθεί από το ΤΑΙΠΕΔ. Πρέπει, όμως, στο προοίμιο του σχεδίου να προστεθεί αυτοτελές στοιχείο ότι από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά του ΤΑΙΠΕΔ.

4. Κατά το άρθρο 17 παρ. 1 περ. ι του ν. 2292/1995, για την έκδοση του σχετικού προεδρικού διατάγματος απαιτείται η γνώμη του Ανωτάτου Ναυτικού Συμβουλίου (ΑΝΣ). Στο προοίμιο του σχεδίου μνημονεύεται η 182/30.11.2012 (43η Συνεδρίαση) γνωμοδότηση της Ολομέλειας του ΑΝΣ. Η γνωμοδότηση όμως αυτή, η οποία, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου περί γνωμοδοτήσεων, αποβλέπει στην διαφώτιση του αποφασίζοντος οργάνου ως προς την πραγματική και νομική κατάσταση που επικρατεί κατά τον χρόνο λήψεως της αποφάσεως και, συνεπώς, προϋποθέτει ότι το γνωμοδοτούν όργανο έχει πλήρη γνώση αυτής, δεν δύναται να θεωρηθεί ικανή να διαφωτίσει το αποφασίζον όργανο, τον Υπουργό δηλαδή Εθνικής Αμυνας, κατά την άσκηση της κανονιστικής αρμοδιότητας που προβλέπεται στην ανωτέρω εξουσιοδοτική διάταξη, για την κατάργηση των ορίων του Ναυτικού Οχυρού στην περιοχή Αγίου Στεφάνου και τον ανακαθορισμό των ορίων του σε νέα θέση στην ίδια περιοχή. Και τούτο διότι, όταν ελήφθη (30.11.2012) το ΑΝΣ δεν τελούσε εν γνώσει της ακριβούς νέας θέσεως του Οχυρού, δοθέντος ότι το τοπογραφικό διάγραμμα του ΓΕΝ, το οποίο απεικονίζει τα νέα όρια της απαγορευμένης και επιτηρούμενης ζώνης του Ναυτικού Οχυρού που βρίσκονται εντός της εκτάσεως του δημοσίου κτήματος με ΑΒΚ 514 και συνοδεύει το σχέδιο, φέρει ημερομηνία συντάξεως 10.12.2012. Τούτο, εξάλλου, προκύπτει και από το σχετικό πρακτικό της συνεδριάσεως του ΑΝΣ, στο οποίο αναφέρεται ότι το ΑΝΣ, αφού έλαβε υπόψη σχέδιο Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ και του ΓΕΝ και σχέδιο προεδρικού διατάγματος, στα οποία προβλέπεται μόνον η έκταση της νέας θέσεως του Ναυτικού Οχυρού (7,2 στρέμματα) και το γεγονός ότι «… η ακριβής νέα θέση (συντεταγμένες) του Νέου Ναυτικού Οχυρού αναμένεται να καθορισθεί από το ΤΑΙΠΕΔ, πριν από τη θεσμοθέτηση του ΠΔ», ενέκρινε «α. Την σκοπιμότητα μετεγκατάστασης του Ν. Οχυρού Αγ. Στεφάνου από την υφιστάμενη θέση, στη νέα θέση, όπως αυτή θα απεικονισθεί με ακρίβεια σε ακριβές οριζοντιογραφικό και υψομετρικό διάγραμμα που θα συνταχθεί με μέριμνα και δαπάνες ΤΑΙΠΕΔ…». Συνεπώς, κατά τον χρόνο λήψεως της εν λόγω γνωμοδοτήσεως, το ΑΝΣ δεν ήταν σε θέση να κρίνει αν με την εγκατάσταση του Ναυτικού Οχυρού στη νέα θέση εξασφαλίζεται ισοδύναμο αποτέλεσμα ως προς την εξυπηρέτηση της εθνικής άμυνας και ασφάλειας της Χώρας. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από το τοπογραφικό διάγραμμα και το προαναφερθέν από 12.12.2012 Μνημόνιο Συνεργασίας, στη νέα θέση του οχυρού τα όρια της απαγορευμένης ζώνης και της επιτηρούμενης ζώνης αυτού σχεδόν συμπίπτουν. Ενόψει όμως του σκοπού που εξυπηρετείται με τις δύο αυτές ζώνες προστασίας, που συνίσταται στην απόκρυψη και διασφάλιση των έργων άμυνας (άρθρο 2 τελευταίο εδάφιο του α.ν. 376/1936), ο καθορισμός των ανωτέρω ζωνών προϋποθέτει πλήρη γνώση της ακριβούς θέσεως του οχυρού, από τη μορφολογία του εδάφους της οποίας (κλίση κ.λπ.) ο εν λόγω καθορισμός επίσης εξαρτάται. Η ακριβής όμως νέα θέση του οχυρού, όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν ήταν γνωστή στο ΑΝΣ. Υπό τα δεδομένα όμως αυτά δεν ήταν δυνατόν και να αιτιολογηθεί γιατί τα όρια των ανωτέρω ζωνών σχεδόν συμπίπτουν και, συνεπώς, η γνωμοδότηση του ΑΝΣ πάσχει και κατά τούτο. Σχετικώς επισημαίνεται ότι είναι ληπτέοι υπόψη και άλλοι παράγοντες, αναγόμενοι στο γενικότερο εθνικό και δημόσιο συμφέρον, όπως είναι η υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποιήσεως της ιδιωτικής περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου, με απώτερο στόχο την αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Κατά τη στάθμιση, όμως, των προστατευόμενων έννομων αυτών αγαθών με εκείνο της εθνικής ασφάλειας, πρέπει προεχόντως να διασφαλισθεί η ανεξαρτησία της Χώρας, ελλείψει της οποίας η στάθμιση αυτή δεν θα ήταν δυνατή.

5. Κατόπιν των ανωτέρω, το υπό επεξεργασία σχέδιο προεδρικού διατάγματος δεν προτείνεται προς το παρόν νομίμως.

Η παρούσα γνωμοδότηση εκδόθηκε στις 4 Μαρτίου 2013.

Ο Προεδρεύων Σύμβουλος Η Γραμματέας

Ν. Ρόζος Π. Μερτζανάκη