ΣτΕ Ολ. 88/2011

Λύση της σύμβασης για τη φύλαξη και συντήρηση του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής - Συνταγματικότητα ρύθμισης -.

Κρίθηκε η νομική φύση του πρωτοκόλλου διοικητικής αποβολής που εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10 παρ. 28 του ν. 3207/2003 και με το οποίο λύθηκε αυτοδικαίως η σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και του αιτούντος επιστημονικού σωματείου για τη φύλαξη και συντήρηση του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής. Με την ίδια απόφαση κρίθηκε η συμβατότητα της ανωτέρω διάταξης προς τα άρθρα 5 παρ. 1 και 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 της ΕΣΔΑ.

ΣτΕ (Ολομ.) 88/2011

... Με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 3207/2003 ο νομοθέτης υπήγαγε στην σφαίρα της κρατικής παρέμβασης ορισμένη κατηγορία συμβάσεων, στην οποία περιλαμβάνεται και η επίμαχη, για τους αξιολογηθέντες από αυτόν ως δημοσίου συμφέροντος λόγους προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και όρισε ότι με την έκδοση του οικείου πρωτοκόλλου διοικητικής αποβολής επέρχεται κυριαρχικώς λύση της σχετικής έννομης σχέσης. Συνεπώς, τα κατά τις εν λόγω διατάξεις εκδιδόμενα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής εκδίδονται κατ’ ενάσκηση δημόσιας εξουσίας και, ως εκ τούτου, συνιστούν εκτελεστές διοικητικές πράξεις, η αμφισβήτηση της νομιμότητας των οποίων δημιουργεί ακυρωτική διαφορά, υπαγομένη, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 95 του Συντάγματος, στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τούτο δε, ακόμη και εάν η υποκείμενη σύμβαση διέπεται από τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου. Περαιτέρω, με την ίδια απόφαση κρίθηκε ότι από το σύνολο των διατάξεων του εκτελεστικού του Συντάγματος ν. 3028/2002 συνάγεται ότι τα συνδεόμενα με την ανθρώπινη ύπαρξη σπήλαια, ως αρχαία μνημεία, απολαύουν της καθιερωμένης με τις διατάξεις του αναθεωρημένου άρθρου 24 παρ. 1 και 6 του Συντάγματος αυξημένης προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος, η οποία ανατίθεται στο Κράτος. Περαιτέρω, με τις ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 28 του ν. 3207/2003 επιδιώχθηκε η απόδοση στο Υπουργείο Πολιτισμού χώρων αρχαιολογικού ή σπηλαιολογικού ενδιαφέροντος (σπήλαια, τουριστικά ακίνητα κ.λπ.) που είχαν περιέλθει στην κυριότητα ή χρήση τρίτων, φυσικών ή νομικών προσώπων, υπό το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς. Συνεπώς, με τις επίμαχες διατάξεις εισάγονται γενικές ρυθμίσεις που επιβάλλονται από λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, όπως είναι η προστασία των αρχαιοτήτων, κατά τη ρητή, άλλωστε, περί τούτου συνταγματική πρόβλεψη. Εν όψει δε των δεδομένων της συγκεκριμένης υπόθεσης, δηλαδή του γεγονότος ότι το σπήλαιο Πετραλώνων χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός χώρος μετά την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του αιτούντος σωματείου και του ΕΟΤ και του ότι η επίμαχη ρύθμιση του ν. 3207/2003 ψηφίστηκε ενώ ήδη ίσχυε ο νέος αρχαιολογικός νόμος (ν. 3028/2002), η, κατά τα παραπάνω γενόμενα δεκτά, γενική ρύθμιση του άρθρου 10 παρ. 28 του ν. 3207/2003 δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποβλέπει στην, κατά παραβίαση των άρθρων 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, ανατροπή των εκδοθεισών για την επίδικη υπόθεση δικαστικών αποφάσεων, δεδομένου ότι δεν επιδιώκεται η μεταβολή του χαρακτήρα της επίμαχης σύμβασης ως ιδιωτικής, ούτε η νομιμότητα της παραχώρησης στο αιτούν της χρήσης του επίμαχου αρχαιολογικού χώρου κατά το παρελθόν αμφισβητείται, αλλά με τη νομοθετική αυτή ρύθμιση εκδηλώνεται η βούληση του Δημοσίου να επέμβει σε συμβάσεις, όπως η επίμαχη και να τις λύσει. Η επέμβαση αυτή δεν παραβιάζει την κατοχυρούμενη στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος ελευθερία σύναψης συμβάσεων, εφόσον αποβλέπει στην εκπλήρωση του σκοπού της προστασίας και της ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων, κινείται δε εντός των ορίων που χαράσσει η αρχή της αναλογικότητας, δοθέντος ότι προβλέπεται ρητά στο νόμο δυνατότητα αποζημίωσης όσων είχαν συμβατικά δικαιώματα χρήσης των επίμαχων χώρων.