Ασφάλιση ΙΚΑ - Συνταξιοδότηση χήρου - Ισότητα φύλων - Αντισυνταγματικότητα διατάξεων εδ. α΄ παρ. 6 άρθρου 28 Α.Ν. 1846/1951 -.
Η διάταξη της παρ. 6 του
άρθρου 28 Α.Ν. 1846/1951 καθ' ο μέρος εξαρτά την χορήγηση συντάξεως σε χήρο εξ
ιδιαιτέρων προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων δεν απαιτείται προκειμένης της
χορηγήσεως συντάξεως σε χήρα, εισάγουσα αδικαιολόγητη διάκριση βάσει του φύλου,
αντίκειται στις κατοχυρούσες την ισότητα και, ειδικώτερα, την ισότητα των δύο
φύλων διατάξεις του Συντάγματος και ως εκ τούτου, δεν δύναται να τύχη
εφαρμογής. Συνεπώς, περιαιρομένων, ως αντισυνταγματικών, των ιδιαιτέρων
προϋποθέσεων (α. απορία, β. αναπηρία και γ. συντήρηση κυρίως εκ μέρους της
θανούσης συζύγου), για την, κατ' εφαρμογή της διατάξεως αυτής, συνταξιοδότηση
του χήρου αρκεί μόνη η συνδρομή των προϋποθέσεων, οι οποίες απαιτούνται να
συντρέχουν, προκειμένης της συνταξιοδοτήσεως της χήρας.
ΚΕΙΜΕΝΟ
Αριθμός 1467/2004
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις
9 Ιανουαρίου 2004 με την εξής σύνθεση : Χ. Γεραρής, Πρόεδρος, Η. Παπαγεωργίου,
Π. Χριστόφορος, Ι. Μαρή, Γ. Παναγιωτόπουλος, Σ. Καραλής, Δ. Κωστόπουλος, Σ.
Ρίζος, Γ. Παπαμεντζελόπουλος, Π. Πικραμμένος, Ν. Σκλίας, Ν. Σακελλαρίου, Δ.
Πετρούλιας, Ν. Ρόζος, Α. Γκότσης, Α. Ράντος, Χ. Ράμμος, Ν. Μαρκουλάκης, Δ.
Μαρινάκης, Σ. Χαραλάμπους, Π. Κοτσώνης, Μ. Καραμανώφ, Ι. Μαντζουράνης, Α.
Σακελλαροπούλου, Α. Χριστοφορίδου, Γ. Σγουρόγλου, Α. Καραμιχαλέλης, Σύμβουλοι,
Κ. Πισπιρίγκος, Ο. Παπαδοπούλου, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Μ. Καλαντζής.
Για
να δικάσει την από 29 Μαρτίου 1995 αίτηση:
του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το
οποίο παρέστη με τον Βλ. Βούκαλη,
Νομικό Σύμβουλο του Κράτους,
κατά του Ν.Κ., κατοίκου εν ζωή Θεσσαλονίκης
(οδός Κ. αρ. ... Εκκλησιές), ο οποίος απεβίωσε και τη δίκη συνεχίζουν οι
κληρονόμοι αυτού Α. Κ. και Σ. Κ., οι οποίοι δεν παρέστησαν.
Η πιο πάνω αίτηση παραπέμφθηκε στην
Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της υπ' αριθ. 2833/2002 παραπεμπτικής
αποφάσεως του Α΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, προκειμένου να
επιλύσει η Ολομέλεια το ζήτημα που αναφέρεται στην απόφαση.
Με την αίτηση αυτή το αναιρεσείον Ίδρυμα
επιδιώκει να αναιρεθεί η 409/1994 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου
Θεσσαλονίκης.
Ο Εισηγητής, Σύμβουλος Γ. Παναγιωτόπουλος,
άρχισε τη συζήτηση της υποθέσεως με την ανάγνωση της παραπεμπτικής αποφάσεως, η
οποία αποτελεί και την εισήγηση του Τμήματος.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον
αντιπρόσωπο του αναιρεσείοντος Ιδρύματος, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους
προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο
συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ
μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο Ν ό μ ο
1. Επειδή, διά της υπό κρίσιν αιτήσεως ζητείται η αναίρεσις της
υπ' αριθμ. 409/1994 αποφάσεως του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Διά της αποφάσεως ταύτης απερρίφθη έφεσις του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων
κατά της υπ' αριθμ. 4105/1990 αποφάσεως του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου
Θεσσαλονίκης, διά της οποίας είχεν απορριφθή προσφυγή του Ι.Κ.Α. κατά της υπ'
αριθμ. 1058/101/1989 αποφάσεως της Τοπικής Διοικητικής Επιτροπής του
Περιφερειακού Υποκαταστήματος Θεσσαλονίκης του Ι.Κ.Α. Διά της αποφάσεως αυτής
είχε γίνει δεκτόν αίτημα του αναιρεσιβλήτου περί συνταξιοδοτήσεώς του κατά το
χρονικόν διάστημα από 18 Σεπτεμβρίου 1988 έως 30 Σεπτεμβρίου 1990, λόγω του
κατά την 18 Σεπτεμβρίου 1988
επισυμβάντος θανάτου της συζύγου του Μ, εν ζωή συνταξιούχου του Ι.Κ.Α., λόγω
γήρατος.
2. Επειδή, η υπόθεσις εισήχθη προς
συζήτησιν ενώπιον της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας κατόπιν της υπ'
αριθμ. 2833/2002 αποφάσεως του Α΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Διά
της αποφάσεως ταύτης, κριθέντος ότι αντίκειται εις το Σύνταγμα η διάταξις του
εδαφ. α΄ της παραγρ. 6 του άρθρ. 28 του Α.Ν. 1846/1951 (Α. 179), ως
ετροποποιήθη διά της παραγρ. 3 του άρθρ. 5 του Ν.Δ. 4104/1960 (Α. 147), καθ' ο
μέρος δι' αυτής η χορήγησις συντάξεως εις χήρον εξαρτάται εξ ιδιαιτέρων
προϋποθέσεων, η συνδρομή των οποίων δεν απαιτείται, προκειμένης της χορηγήσεως
συντάξεως εις χήραν, παρεπέμφθη, κατ' εφαρμογήν της διατάξεως της παραγρ. 5 του
άρθρ. 100 του Συντάγματος, το ζήτημα αυτό προς επίλυσιν εις την Ολομέλειαν του
Συμβουλίου της Επικρατείας.
3. Επειδή, ως προκύπτει εκ των στοιχείων
της δικογραφίας, ο αναιρεσίβλητος απεβίωσε την 17 Αυγούστου 1996 (Ληξιαρχική
Πράξις θανάτου Δήμου Ελευθερουπόλεως Νομού Καβάλας υπ' αριθμ. 9/1996), ήτοι εκκρεμούσης
της υπό κρίσιν αιτήσεως, καταλιπών, κατά τον χρόνον του θανάτου του,
πλησιεστέρους συγγενείς την θυγατέρα του Α. Κ. (Πιστοποιητικό Οικογενειακής
Κατάστασης Δήμου Θεσσαλονίκης υπ'
αριθμ. 16771). Ομοίως, ο αναιρεσίβλητος διά δημοσίας διαθήκης, δημοσιευθείσης
υπό του Πρωτοδικείου Καβάλας (υπ' αριθμ. 390/1996 Πρακτικά Μονομελούς
Πρωτοδικείου Καβάλας) εγκατέστησε κληρονόμους του εκτός της ανωτέρω θυγατρός
του τον ανεψιόν του Σ. Κ.. Συνεπώς,
κατά την δίκην επί της υπό κρίσιν αιτήσεως οι ως άνω κληρονόμοι επέχουν θέσιν
αναιρεσιβλήτων.
4. Επειδή, το δικόγραφον της υπό κρίσιν
αιτήσεως, ως προκύπτει εκ της παρά πόδας αυτού υπ' αριθμ. 22/1995 πράξεως
καταθέσεως της Γραμματείας του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, κατετέθη την
29 Μαρτίου 1995, ήτοι υπό το κράτος της ισχύος της διατάξεως της παραγρ. 9 του
άρθρ. 21 του Ν. 1902/1990 (Α. 138), συμφώνως προς την οποίαν το αναιρεσείον
Ι.Κ.Α. διά την άσκησιν της κρινομένης αιτήσεως απαλλάσσεται της υποχρεώσεως
καταβολής τελών και παραβόλου (πρβλ. Σ.τ.Ε. 1777/1999 Ολομ.). Συνεπώς, τα εν
προκειμένω καταβληθέντα τέλη (υπ' αριθμ. 778286 και 778287 έτους 1995 διπλότυπα
εισπράξεως Δ.Ο.Υ. Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) είναι επιστρεπτέα εις το
αναιρεσείον Ίδρυμα, εις το οποίον πρέπει να αποδοθή και το κατατεθέν παράβολον
(υπ' αριθμ. 2277112 και 6129179 έτους 1995 ειδικά έντυπα παραβόλου),
ανεξαρτήτως της εκβάσεως της δίκης.
5. Επειδή, η υπό κρίσιν αίτησις, νομοτύπως
και εμπροθέσμως ασκηθείσα, είναι τύποις δεκτή και, περαιτέρω, ερευνητέα.
6. Επειδή, εις την εφαρμοστέαν εν
προκειμένω παράγρ. 6 του άρθρ. 28 του Α.Ν. 1846/1951 "Περί Κοινωνικών
Ασφαλίσεων", τροποποιηθείσαν διά της παραγρ. 3 του άρθρ. 5 του Ν.Δ.
4104/1960 "Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της νομοθεσίας περί
κοινωνικών ασφαλίσεων και άλλων τινών οργανωτικών και διοικητικών
διατάξεων", ως αύτη ίσχυε προ της τροποποιήσεώς της διά της παραγρ. 1 του
άρθρ. 27 του Ν. 1902/1990, ωρίζετο ότι : "Eν περιπτώσει θανάτου
συνταξιούχου λόγω . . . γήρατος . . . δικαιούνται συντάξεως κατά τας επομένας
παραγράφους : α) Η χήρα ή ο άπορος και ανάπηρος χήρος, ου η συντήρησις εβάρυνε
κυρίως την θανούσαν. β) . . .". Η διάταξις όμως αυτή, καθ' ο μέρος εξαρτά
την χορήγησιν συντάξεως εις χήρον εξ ιδιαιτέρων προϋποθέσεων, η συνδρομή των
οποίων δεν απαιτείται, προκειμένης της χορηγήσεως συντάξεως εις χήραν,
εισάγουσα, εν όψει των ήδη κρατουσών κοινωνικών συνθηκών, αδικαιολόγητον
διάκρισιν επί τη βάσει του φύλου, αντίκειται εις τας κατοχυρούσας την ισότητα
και, ειδικώτερον, την ισότητα των δύο φύλων διατάξεις της παραγρ. 2 του άρθρ. 4
και του άρθρ. 116 του Συντάγματος και, ως εκ τούτου, δεν δύναται να τύχη
εφαρμογής. Συνεπώς, περιαιρομένων, ως αντισυνταγματικών, των ανωτέρω ιδιαιτέρων
προϋποθέσεων (α. απορία, β. αναπηρία και γ. συντήρησις κυρίως εκ μέρους της
θανούσης συζύγου), διά την, κατ' εφαρμογήν της διατάξεως ταύτης,
συνταξιοδότησιν του χήρου αρκεί μόνη η συνδρομή των προϋποθέσεων, αι οποίαι
απαιτούνται να συντρέχουν, προκειμένης της, συμφώνως προς την εν λόγω διάταξιν,
συνταξιοδοτήσεως της χήρας.
7. Επειδή, εν προκειμένω, διά της
προσβαλλομένης αποφάσεως εγένοντο, ειδικώτερον, δεκτά τα εξής : Ο
αναιρεσίβλητος διά της από 26 Σεπτεμβρίου 1988 αιτήσεώς του εζήτησεν από το
Ι.Κ.Α. να συνταξιοδοτηθή λόγω του κατά την 18 Σεπτεμβρίου 1988 επισυμβάντος
θανάτου της συζύγου του, εν ζωή συνταξιούχου του Ι.Κ.Α. λόγω γήρατος. Το αρμόδιον όργανον του Ι.Κ.Α., προκειμένου
να αποφανθή επί του εν λόγω αιτήματος του αναιρεσιβλήτου, παρέπεμψε τούτον
ενώπιον των υγειονομικών οργάνων του Ι.Κ.Α., τα οποία προσδιώρισαν την
ανατομοφυσιολογικήν βλάβην αυτού εις ποσοστόν 51% διά το χρονικόν διάστημα από
26 Σεπτεμβρίου 1988 έως 30 Σεπτεμβρίου 1990. Εν όψει της υγειονομικής
γνωματεύσεως ταύτης, ο Διευθυντής του οικείου Υποκαταστήματος του Ι.Κ.Α. διά
της υπ' αριθμ. 5013/8.3.1989 αποφάσεώς του, διά την έκδοσιν της οποίας ελήφθη
υπ' όψιν και σχετική έκθεσις κοινωνικού λειτουργού, απέρριψε το ανωτέρω αίτημα
του αναιρεσιβλήτου, λόγω ελλείψεως ασφαλιστικής αναπηρίας. Ένστασις του
αναιρεσιβλήτου κατά της τελευταίας ταύτης αποφάσεως εγένετο δεκτή διά της επί
προσφυγή προσβληθείσης πράξεως, επί τη αιτιολογία ότι ούτος κατά το χρονικόν
διάστημα από 18 Σεπτεμβρίου 1988 έως 30 Σεπτεμβρίου 1990 τυγχάνει ασφαλιστικώς
ανάπηρος εις ποσοστόν 67% και, ως εκ τούτου, δικαιούται συντάξεως λόγω θανάτου
της συζύγου του. Κατά της τελευταίας ταύτης πράξεως το Ι.Κ.Α. ήσκησε προσφυγήν,
απορριφθείσαν διά της πρωτοδίκου αποφάσεως, κατά της οποίας το αναιρεσείον
Ίδρυμα ήσκησεν έφεσιν, επί της οποίας εξεδόθη η προσβαλλομένη απόφασις. Υπό τα
δεδομένα ταύτα, το δικάσαν δικαστήριον εδέχθη ότι το εδάφ. α΄ της παραγρ. 6 του
άρθρ. 28 του Α.Ν. 1846/1951, ως, κατά τα ανωτέρω, ετροποποιήθη, καθ' ο μέρος
επιβάλλει διά την συνταξιοδότησιν του χήρου την συνδρομήν προϋποθέσεων, αι
οποίαι δεν απαιτείται να συντρέχουν διά την συνταξιοδότησιν της χήρας, αντίκειται
εις το άρθρ. 4 και εις το άρθρ. 116 του Συντάγματος και, ως εκ τούτου, από 1
Ιανουαρίου 1983 δεν τυγχάνει εφαρμογής. Κατά συνέπειαν δε, εγένετο δεκτόν διά
της προσβαλλομένης αποφάσεως ότι ο χήρος αναιρεσίβλητος δικαιούται εκ μέρους
του Ι.Κ.Α. συντάξεως λόγω θανάτου της συζύγου του, εν ζωή συνταξιούχου του
Ι.Κ.Α., χωρίς την συνδρομήν των προϋποθέσεων της απορίας και της, κατά κύριον
λόγον, συντηρήσεώς του υπό της συζύγου του. Βάσει δε των σκέψεων τούτων, διά
της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως απερρίφθη η υπό του Ι.Κ.Α. ασκηθείσα έφεσις
κατά της υπ' αριθμ. 4105/1990 αποφάσεως του Τριμελούς Διοικητικού
Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης.
8. Επειδή, εν όψει των ανωτέρω δεκτών
γενομένων, είναι απορριπτέος, ως νόμω αβάσιμος ο λόγος της υπό κρίσιν αιτήσεως, διά του οποίου
προβάλλεται ότι το δικάσαν δικαστήριον κατ' εσφαλμένην ερμηνείαν του νόμου
εδέχθη ότι το εδάφ. α΄ της παραγρ. 6 του άρθρ. 28 του Α.Ν. 1846/1951, ως, κατά
τα ανωτέρω, ετροποποιήθη, καθ' ο μέρος απαιτεί διά την συνταξιοδότησιν του
χήρου την συνδρομήν των προϋποθέσεων της απορίας και της, κατά κύριον λόγον,
συντηρήσεώς του εκ μέρους της συζύγου του, αι οποίαι δεν απαιτείται να
συντρέχουν, προκειμένης της συνταξιοδοτήσεως της χήρας, δεν τυγχάνει εν
προκειμένω εφαρμογής, λόγω αντιθέσεώς του προς τας ως άνω συνταγματικάς
διατάξεις, εφ' όσον η ρύθμισις αυτή, θεσπισθείσα προς μείζονα προστασίαν των
γυναικών, δεν εισάγει αδικαιολόγητον δυσμενή διάκρισιν εις βάρος των ανδρών.
9. Επειδή, εν όψει των ανωτέρω, αποβαίνει
αλυσιτελής η έρευνα του τελευταίου των προβαλλομένων διά της υπό κρίσιν
αιτήσεως λόγου αναιρέσεως ότι παρά τον νόμον διά της προσβαλλομένης αποφάσεως
εγένετο δεκτόν ότι ο αναιρεσίβλητος ετύγχανε κατά τον κρίσιμον εν προκειμένω
χρόνον ασφαλιστικώς ανάπηρος. Κατ' ακολουθίαν τούτων, η κρινομένη αίτησις είναι
απορριπτέα εν τω συνόλω της.
Διά ταύτα
Απορρίπτει την υπό κρίσιν αίτησιν
αναιρέσεως. Και,
Διατάσσει την επιστροφήν εις το Ίδρυμα
Κοινωνικών Ασφαλίσεων των καταβληθέντων τελών και παραβόλου, κατά τα εις το
αιτιολογικόν.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 14 Μαΐου
2004 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 4ης Ιουνίου 2004.