ΣτΕ 1784/2009

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Χρόνος προβολής πολιτικών κομμάτων από ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ενόψει εκλογών - Παραπομπή σε Ολομέλεια -.

Παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια το ζήτημα της συνταγματικότητας και της συμφωνίας προς το κοινοτικό δίκαιο και το άρθρο 3 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ του άρθρου 11 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 3023/2002 και δύο αποφάσεων του Υπουργού Εσωτερικών. Με τις αποφάσεις αυτές ρυθμίστηκαν οι όροι, οι προϋποθέσεις και ο χρόνος προβολής των πολιτικών κομμάτων και συνασπισμών κομμάτων από τους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ενόψει των εκλογών της 7.6.2009.

ΚΕΙΜΕΝΟ

... Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή έγιναν δεκτά, κατά πλειοψηφία, τα εξής: Η επιβαλλόμενη με το άρθρο 11 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 3023/2002 απαγόρευση μετάδοσης από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα κατά την προεκλογική περίοδο μηνυμάτων κομμάτων, με την εξαίρεση των μηνυμάτων που μεταδίδονται δωρεάν με τους όρους και τις προϋποθέσεις της εκδιδόμενης κατά το άρθρο 10 παρ. 1 του ίδιου νόμου απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, είναι σύμφωνη με το άρθρο 29 παρ. 2 του Συντάγματος, το οποίο παρέχει στον κοινό νομοθέτη την ευχέρεια να απαγορεύσει ορισμένες μορφές προεκλογικής προβολής, υπό την προϋπόθεση, πάντως, της τήρησης της αρχής της ισότητας. Εξ άλλου, οι διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 1 του ν. 3023/2002 υλοποιούν την επιταγή του άρθρου 15 παρ. 2 εδάφιο τελευταίο του Συντάγματος για την παραχώρηση στα κόμματα χρόνου για τη δωρεάν προβολή προεκλογικών μηνυμάτων από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Κατά τις διατάξεις αυτές, ο καθορισμός του χρόνου αυτού και η ρύθμιση της κατανομής του με την προβλεπόμενη σε αυτές υπουργική απόφαση βασίζεται σε δύο αρχές: Πρώτον, στην παραχώρηση σε όλα, καταρχήν, τα κόμματα ενός χρόνου ελάχιστου μεν, αλλά επαρκούς για την παρουσίαση στο εκλογικό σώμα των ουσιωδών σημείων του προγράμματός τους. Δεύτερον, στην αρχή της αναλογικής ισότητας, η οποία επιτρέπει τη διαφοροποίηση της μεταχείρισης των κομμάτων στην ποσοτική κατανομή του διατιθέμενου για τη δωρεάν προεκλογική προβολή τους από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα χρόνου, με βάση κριτήρια αντικειμενικά και πρόσφορα να εξυπηρετήσουν το συνταγματικώς ανεκτό σκοπό της ενίσχυσης ενεργών πολιτικών δυνάμεων, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η εκπροσώπηση των κομμάτων στη Βουλή των Ελλήνων και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η συμμετοχή τους σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, το ποσοστό των έγκυρων ψηφοδελτίων που συγκέντρωσαν κατά τις προηγούμενες αυτές εκλογές και υποδηλώνει την ανταπόκριση που έχουν στο εκλογικό σώμα, η ίδρυσή τους σε χρόνο εγγύς του χρόνου διεξαγωγής συγκεκριμένων εκλογών. Στην προκείμενη περίπτωση, από το συνδυασμό των προσβαλλόμενων από 13.5.2009 και 15.5.2009 υπουργικών αποφάσεων προκύπτει ότι ο χρόνος που υποχρεούνται να παραχωρήσουν τα κρατικά και ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα δωρεάν για τη προβολή των μηνυμάτων των κομμάτων που θα μετάσχουν στις ευρωεκλογές της 7.6.2009 καθορίστηκε κατά φθίνουσα διαβάθμιση, αναλόγως προς την έως την έκδοση των εν λόγω πράξεων συμμετοχή των κομμάτων στην πολιτική ζωή της Χώρας. Ειδικότερα, με την πρώτη απόφαση, το μεγαλύτερο μέρος του προς διάθεση για τη δωρεάν προβολή από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα των θέσεων των κομμάτων χρόνου παρασχέθηκε στα κόμματα που συμμετέχουν στην παρούσα σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με τη δεύτερη απόφαση, τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα υποχρεώθηκαν να παραχωρήσουν για τα κόμματα που δεν εκπροσωπούνται μεν στην παρούσα σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά είχαν λάβει στις αμέσως προηγούμενες ευρωεκλογές τουλάχιστον ποσοστό 0,50% των έγκυρων ψηφοδελτίων, ένα εικοσάλεπτο ή δύο δεκάλεπτα, για τα κόμματα δε που δεν είχαν μετάσχει στις εν λόγω εκλογές, ένα πεντάλεπτο για το καθένα, για την παραχώρηση του οποίου απαιτείται η προηγούμενη ανακήρυξη των συνδυασμών τους από τον Αρειο Πάγο. Η διαφοροποίηση ως προς τα τελευταία αυτά κόμματα τόσο ως προς τον χρόνο που τους διατίθεται δωρεάν για την προβολή τους, όσο και ως προς το χρονικό σημείο, μετά το οποίο μπορούν να κάνουν χρήση της ευχέρειας αυτής, στηρίζεται στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 10 παρ. 1 του ν. 3023/2002 και δεν αντίκειται στη συνταγματική αρχή της ισότητας, διότι δικαιολογείται λόγω των διαφορετικών συνθηκών υπό τις οποίες τελούν τα ανωτέρω κόμματα σε σχέση με τα άλλα κόμματα που έχουν εκδηλώσει την πρόθεσή τους να μετάσχουν στις εκλογές της 7.6.2009. Και τούτο, διότι πρόκειται περί κομμάτων που, σε αντίθεση με τα άλλα, δεν έχουν έως τώρα ενεργή συμμετοχή στην πολιτική ζωή της χώρας. Το γεγονός δε ότι κόμματα που ιδρύθηκαν λίγο πριν από την προκήρυξη των ευρωεκλογών έχουν, ενόψει των ανωτέρω ρυθμίσεων (πεντάλεπτο και δυνατότητα δωρεάν προβολής του προγράμματός τους μόνο μετά την ανακήρυξη των συνδυασμών τους από τον Αρειο Πάγο) και της απαγόρευσης του άρθρου 11 του ν. 3023/2002 να μεταδώσουν ιδίαις δαπάναις προεκλογικά μηνύματα από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, λιγότερο χρόνο στη διάθεσή τους για την προβολή του προγράμματός τους κατά την τρέχουσα προεκλογική περίοδο σε σχέση με τα άλλα κόμματα, τα οποία είχαν ανεμπόδιστη δυνατότητα προβολής πριν από την έναρξη της απαγόρευσης του άρθρου 11, δεν ασκεί επιρροή εν προκειμένω. Τούτο, διότι ο χρόνος διενέργειας των ευρωεκλογών είναι εκ των προτέρων γνωστός και, συνεπώς, πολιτική δύναμη ενδιαφερόμενη να μετάσχει στην εκλογική αναμέτρηση για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι σε θέση να μεριμνήσει εγκαίρως για την οργάνωσή της σε κόμμα και την προβολή του προγράμματός της πριν αρχίσει η απαγόρευση του άρθρου 11 του ν. 3023/2002. Αλλωστε, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 10 του σε εκτέλεση των διατάξεων αυτών εκδοθέντος ν. 3023/2002, η υποχρεωτική και δωρεάν μετάδοση προεκλογικών μηνυμάτων αφορά, καταρχήν, κόμματα συγκροτημένα κατά τρόπο πάγιο και αποβλέποντα στην σε βάθος χρόνου συμμετοχή στην πολιτική ζωή της χώρας ως μηχανισμών διαμόρφωσης της πολιτικής βούλησης του εκλογικού σώματος και όχι κόμματα ιδρυόμενα επ' ευκαιρία συγκεκριμένης εκλογικής αναμέτρησης. Περαιτέρω, το πεντάλεπτο που χορηγείται στα ανωτέρω κόμματα είναι χρόνος κατά πολύ μικρότερος εκείνου που χορηγείται στα κόμματα που εκπροσωπούνται ήδη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθορίζεται όμως ενόψει του αντικειμενικού κριτηρίου της περιορισμένης ή μη δυνάμενης ακόμη να προσδιοριστεί εκλογικής δύναμής τους, είναι δε αρκετός για την προβολή των βασικών τους θέσεων. Εξ άλλου, δεν τίθεται ζήτημα αντίθεσης των προσβαλλομένων πράξεων προς το κοινοτικό δίκαιο, δεδομένου ότι, έως τη θέσπιση ομοιόμορφης για όλα τα κράτη μέλη διαδικασίας για την εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η διαδικασία εκλογής σε κάθε κράτος μέλος διέπεται από την οικεία εθνική νομοθεσία. Τέλος, οι επίμαχες ρυθμίσεις δεν αντίκεινται ούτε στο άρθρο 3 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, που επιβάλει τη διεξαγωγή εκλογών, μεταξύ άλλων, υπό συνθήκες που επιτρέπουν την ελεύθερη έκφραση της λαϊκής θέλησης.