ΠΠρΑθ
431/2013
Παρένθετη
μητρότητα - Δικαστική άδεια - Τήρηση ορών άρθ. 1458 ΑΚ - Παροχή άδειας μόνο σε
γυναίκα - Υιοθεσία - Εκουσία Δικαιοδοσία -.
Αν, κατά τη διαδικασία της εκούσιας
δικαιοδοσίας, χορηγηθεί άδεια από το Δικαστήριο για κυοφορία τέκνου από άλλη
γυναίκα, χωρίς να συντρέχουν οι όροι του νόμου και ως εκ τούτου η απόφαση του
πρωτοβαθμίου δικαστηρίου εξαφανιστεί, κατόπιν άσκησης έφεσης, τότε αυτή δεν
παράγει αποτελέσματα ως προς το εκ του νόμου τεκμήριο της μητρότητας της
γυναίκας που αρχικά πήρε την άδεια. Στην προκειμένη περίπτωση, κρίθηκε ότι ο
σύζυγος της αιτούσας δεν τεκμαίρεται πατέρας των προς υιοθεσία τέκνων, καθόσον
κατόπιν της εξαφάνισης της πρωτόδικης απόφασης περί χορήγησης σʼ
αυτόν δικαστικής αδείας για απόκτηση τέκνου με τη μέθοδο της παρένθετης κύησης,
θεωρείται πλέον ότι η τεχνητή γονιμοποίηση έλαβε χώρα χωρίς την απαιτούμενη
κατ' άρθρο 1458 ΑΚ δικαστική άδεια και ως εκ τούτου δεν παρήγαγε τα
αποτελέσματά της ως προς το σκέλος της θεμελίωσης της πατρότητας κατ' αναλογική
εφαρμογή του άρθρου 1464 ΑΚ στο πρόσωπο του συζύγου της αιτούσας. Απορρίπτεται
η αίτηση ως μη νόμιμη.
ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 431/2013
ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Δέσποινα Κακοκεφάλου, Πρόεδρο Πρωτοδικών, Φωτεινή Τριανταφύλλου, Πρωτόδικη, Σμαράνδα
Τασούλη, Δικαστική Πάρεδρο - Εισηγήτρια (κωλυομένων
των τακτικών δικαστών) και από τη Γραμματέα, Μαρία Κωστοπούλου.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του, στις
4 Φεβρουάριου 2013, για να δικάσει την υπόθεση:
ΤΗΣ ΚΑΛΟΥΣΑΣ - ΑΙΤΟΥΣΑΣ: ......, συζ.
....., κατοίκου Αλίμου Αττικής, οδός ......, αριθμ. ..., η οποία παραστάθηκε
στο Δικαστήριο μετά του πληρεξουσίου δικηγόρου της, Θωμά Γούμενου.
Η καλούσα - αιτούσα ζητά να γίνει δεκτή η
από 13-3-2012 αίτησή της, που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου
με αριθμό έκθεσης κατάθεσης δικογράφου 76293/808/2012, προσδιορίσθηκε να
συζητηθεί κατά τη δικάσιμο της 17-9-2012 και κατόπιν αναβολής κατά τη δικάσιμο
της 29-10-2012, οπότε και συζητήθηκε, πλην όμως το Δικαστήριο τούτο με την υπ'
αριθμ. 1448/2012 μη οριστική απόφασή του διέταξε την επανάληψη της συζήτησης.
Επαναφέρεται δε προς συζήτηση η υπόθεση με την από 28-1- 2013 και με αριθμό
έκθεσης κατάθεσης δικογράφου 13982/175/2013 κλήση της αιτούσας, η οποία
προσδιορίστηκε για τη δικάσιμο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας και
γράφηκε στο πινάκιο.
Κατά τη συζήτησή της υπόθεσης, ο
πληρεξούσιος δικηγόρος της αιτούσας ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της, αναφέρθηκε
στις προτάσεις της και ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται σε αυτές και στα
πρακτικά της δίκης.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Με την από 28-1-2013 και με αριθμό έκθεσης
κατάθεσης δικογράφου 13982/175/2013 κλήση της καλούσας - αιτούσας, νομίμως
επαναφέρεται προς συζήτηση η από 13-3-2012 και με αριθμό έκθεσης κατάθεσης
δικογράφου 76293/808/2012 αίτησή της, η συζήτηση της οποίας είχε οριστεί για τη
δικάσιμο της 17-9-2012 και κατόπιν αναβολής για τη δικάσιμο της 29-10-2012.
Κατά τη τελευταία αυτή δικάσιμο συζητήθηκε και εξεδόθη επ' αυτής η υπ' αριθμ.
1448/2012 απόφαση του Δικαστηρίου τούτου, με την οποία αναβλήθηκε η έκδοση
οριστικής απόφασης και διατάχθηκε η επανάληψη της συζήτησης στο ακροατήριο,
προκειμένου να προσκομιστεί πιστοποιητικό τελεσιδικίας της υπ' αριθμ. 2827/2008
απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και πιστοποιητικό οικογενειακής
κατάστασης του συζύγου της αιτούσας.
Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων
1455-1460, 1464 ΑΚ και 799 ΚΠολΔ προκύπτει ότι η
παρένθετη μητρότητα, η μεταφορά, δηλαδή, γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα άλλης
γυναίκας και η κυοφορία από αυτήν, επιτρέπεται με δικαστική άδεια ύστερα από
αίτηση της γυναίκας που επιθυμεί το παιδί. Το Δικαστήριο, που δικάζει κατά τη
διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, χορηγεί την άδεια μόνο εάν συντρέχουν οι
όροι του άρθρου 1458 ΑΚ, αν, δηλαδή, η γυναίκα που ζητά την άδεια είναι
ιατρικώς αδύνατο να κυοφορήσει, η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι,
ενόψει της κατάστασης της υγείας της, κατάλληλη για κυοφορία, υπάρχει έγγραφη
και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία των μερών και τα γονιμοποιημένα ωάρια δεν ανήκουν
στην κυοφόρο. Η άδεια πρέπει να υφίσταται πριν τη
μεταφορά των γονιμοποιημένων ωαρίων και από την έκδοση της οριστικής απόφασης
που την χορηγεί δημιουργείται το τεκμήριο ότι μητέρα του τέκνου είναι η γυναίκα
που ζήτησε και έλαβε την δικαστική άδεια. Το τεκμήριο ισχύει ακόμη και αν η
δικαστική άδεια χορηγήθηκε παρά την έλλειψη των όρων του νόμου, η έλλειψη όμως
αυτών μπορεί να οδηγήσει σε προσβολή της απόφασης, με την άσκηση ενδίκων μέσων
και μόνο αν η απόφαση που χορήγησε την άδεια καταστεί αμετάκλητη, καλύπτεται το
σφάλμα της και το τεκμήριο ισχύει (Έφη Κουνουγέρη - Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο II,
σελ. 55, Θ. Παπαχρίστου, Εγχειρίδιο Οικογενειακού
Δικαίου, σελ. 252, σχετ. Δ. Παπαδοπούλου - Κλαμαρή, Η
συγγένεια, σελ. 213). Το ζήτημα, δηλαδή, των συνεπειών της παραβίασης των όρων
του άρθρου 1458 ΑΚ συναρτάται με τη διάταξη του άρθρου 1464 ΑΚ, η οποία
ρυθμίζει την ίδρυση της συγγένειας και ρητά ορίζει ότι η συγγένεια με τη
γυναίκα που επιθυμεί το παιδί ιδρύεται μόνο εφόσον έχουν τηρηθεί οι όροι του
άρθρου 1458 ΑΚ, ενώ αν το τελευταίο δεν συμβαίνει, παραμένει σε ισχύ ο κανόνας
ότι μητέρα γίνεται η κυοφόρος που γεννά (ΠΠΧανίων 122/2008, Έφη Κουνουγέρη
- Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο II, σελ. 55). Περαιτέρω, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου
763 ΚΠολΔ η προθεσμία της έφεσης και η άσκησή της δεν
αναστέλλουν την ισχύ και την εκτέλεση της απόφασης, η οριστική, δηλαδή, απόφαση
της εκούσιας δικαιοδοσίας, έχει άμεση ισχύ και εκτελεστότητα
και αναπτύσσει ενέργεια αμέσως με τη δημοσίευσή της, εκδηλώνοντας τις έννομες
συνέπειές της από τη δημοσίευσή της (ΕφΑθ 6930/2002
δημοσιευμένη σε ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ», Κεραμέας- Κονδύλης- Νίκας,
Ερμηνεία ΚΠολΔ, Τόμος II,
σελ. 1516). Η δεσμευτική ισχύς των οριστικών αποφάσεων της εκούσιας
δικαιοδοσίας εκδηλώνεται τόσο αρνητικά με την έννοια αδυναμίας επανόδου του
διαδίκου με νέα αίτηση για το ίδιο αντικείμενο, όσο και θετικά με την έννοια
της δέσμευσης κάθε τρίτου να δεχτεί τη βεβαίωση του γεγονότος ή τη διάπλαση που
έγινε με την απόφαση. Εκτός από τη δεσμευτική ισχύ, όμως, οι αποφάσεις που
εκδίδονται στις γνήσιες υποθέσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας, δεν αναπτύσσουν
συγχρόνως δύναμη ουσιαστικού δεδικασμένου, γιατί δεν κρίνουν για την ύπαρξη ή
ανυπαρξία δικαιώματος ή έννομης σχέσης του ουσιαστικού δικαίου, αλλά διατάζουν
μόνο ρυθμιστικά μέτρα με διαπλαστικό ή διαπιστωτικό χαρακτήρα (ΑΠ 260/2008 δημοσιευμένη
σε ΤΝΠ «ΝΟΜΟΣ», Δ. Κονδύλης, Το Δεδικασμένο, σελ. 38). Επομένως, αν κατόπιν
άσκησης έφεσης, εξαφανιστεί η πρωτόδικη απόφαση, ανατρέπονται τα αποτελέσματά
της τελευταίας, ενώ οι καλόπιστοι τρίτοι προστατεύονται για τυχόν καταβολές ή
για δικαιοπραξίες που ενήργησαν, κατά το διάστημα που αυτή ίσχυε και μέχρι την
έκδοση της απόφασης που την εξαφανίζει, βάσει του άρθρου 779 ΚΠολΔ. Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται
ότι αν, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, χορηγηθεί άδεια από το
Δικαστήριο για κυοφορία τέκνου από άλλη γυναίκα, χωρίς να συντρέχουν οι όροι
του νόμου και ως εκ τούτου η απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου εξαφανιστεί,
κατόπιν άσκησης έφεσης, τότε αυτή δεν παράγει αποτελέσματα ως προς το εκ του
νόμου τεκμήριο της μητρότητας της γυναίκας που αρχικά πήρε την άδεια (βλ. σχετ.
Δ. Παπαδοπούλου - Κλαμαρή, Παρατηρήσεις σε ΓνωμΝΣΚ 261/2010, ΕφΑΔ 2010, σελ.
1215).
Με την υπό κρίση αίτησή της, η αιτούσα
εκθέτει ότι κατόπιν αίτησης του X...... M.......
εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 2827/2008 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών,
δυνάμει της οποίας χορηγήθηκε σε αυτόν η δικαστική άδεια να αποκτήσει τέκνο με
τη μέθοδο της παρένθετης κύησης, εφαρμοζομένων αναλογικά ως προς αυτόν των
διατάξεων των άρθρων 1455, 1456, 1458 ΑΚ, που ισχύουν για τη γυναίκα. Ότι
κατόπιν χορήγησης της ως άνω δικαστικής άδειας γεννήθηκαν στην Αθήνα, την
3-6-2009, δίδυμα τέκνα, άρρεν και θήλυ, τα οποία τεκμαίρεται ότι έχουν πατέρα
τον X.
M. κατά ανάλογη εφαρμογή των άρθρων 1458 και 1464
ΑΚ. Ότι την 1-6-2009 τέλεσε με τον Χ. M.
πολιτικό γάμο και από την γέννηση των ως άνω τέκνων διαμένουν όλοι μαζί, ενώ η
ίδια έχει αναλάβει την καθημερινή φροντίδα και ανατροφή τους. Ότι συντρέχουν όλες
οι ουσιαστικές προϋποθέσεις της υιοθεσίας, μη συνιστώντας εν προκειμένω κώλυμα
το γεγονός ότι έχει υπερβεί το 60° έτος της ηλικίας της, καθώς τα προς υιοθεσία
τέκνα είναι τέκνα του συζύγου της. Με βάση το ιστορικό αυτό ζητά να κηρυχθούν
θετά τέκνα της τα ως άνω ανήλικα τέκνα του συζύγου της. Με αυτό το περιεχόμενο
και αίτημα, η αίτηση αρμοδίως καθ' ύλην και κατά τόπο
εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, κατά την προκείμενη
διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739, 740 παρ. 1 περ. α', 800 παρ. 1
εδ. α' ΚΠολΔ και 121 ΕισΝΑΚ), ενώ για το παραδεκτό της συζήτησης της έχει
τηρηθεί η νόμιμη προδικασία, που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 748
παρ. 2 και 4 ΚΠολΔ, με τη νόμιμη και εμπρόθεσμη
επίδοση αντιγράφου τόσο της αίτησης όσο και της κλήσης με την οποία
επαναφέρεται προς συζήτηση στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών (βλ. τις
υπ' αριθμ. 2067Ε/30-8-2012 και 834/29-1-2013 προσκομιζόμενες εκθέσεις επίδοσης
των Δικαστικών Επιμελητών του Πρωτοδικείου Αθηνών, ..... και .... αντίστοιχα).
Από τα έγγραφα της δικογραφίας, όμως, που προσκομίστηκαν κατά την επανασυζήτηση της υπόθεσης, προκύπτει ότι κατά της υπ'
αριθμ. 2827/2008 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που χορήγησε στον
σύζυγο της αιτούσας τη δικαστική άδεια να αποκτήσει τέκνο με τη μέθοδο της
παρένθετης κύησης ασκήθηκε έφεση από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών και εκδόθηκε η
υπ' αριθμ. 3357/2010 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, η οποία, αφού έκρινε ότι επί
παρένθετης κύησης δικαστική άδεια παρέχεται μόνο σε γυναίκα και όχι σε άνδρα,
μη εφαρμοζομένων αναλογικά των αντίστοιχων διατάξεων, εξαφάνισε την πρωτόδικη
απόφαση και εν συνεχεία απέρριψε την αίτηση ως μη νόμιμη. Κατά συνέπεια, ο
σύζυγος της αιτούσας δεν τεκμαίρεται πατέρας των προς υιοθεσία τέκνων, σύμφωνα
και με τα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη της παρούσας, καθόσον κατόπιν της
εξαφάνισης της πρωτόδικης απόφασης, θεωρείται πλέον ότι η τεχνητή γονιμοποίηση
έλαβε χώρα χωρίς την απαιτούμενη κατ' άρθρο 1458 ΑΚ δικαστική άδεια και ως εκ
τούτου δεν παρήγαγε τα αποτελέσματά της ως προς το σκέλος της θεμελίωσης της
πατρότητας κατ' αναλογική εφαρμογή του άρθρου 1464 ΑΚ στο πρόσωπο του συζύγου
της αιτούσας. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό
κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμη.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την αίτηση.
ΚΡΙΘΗΚΕ και αποφασίσθηκε στην Αθήνα την 1
Απριλίου 2013.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση
στο ακροατήριό του στις 25-4-2013, χωρίς την παρουσία της αιτούσας ή του
πληρεξουσίου δικηγόρου της.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ