ΔιατΕισΕφΠατρών 70/2011
Απείθεια - Παράβαση καθήκοντος - Εισαγγελική παραγγελία
- Μη συμμόρφωση σε εισαγγελική παραγγελία - Αγροτικές Συνεταιριστικές
Οργανώσεις -.
Μη συμμόρφωση μελών
Δ.Σ. Αγροτικού Συνεταιρισμού σε εισαγγελική παραγγελία για χορήγηση αντιγράφων
πρακτικών Γ.Σ. και Δ.Σ., κατά παράβαση των υπηρεσιακών καθηκόντων τους και
αποστολή από τον Πρόεδρο πρόσκλησης προς τα μέλη του Δ.Σ. χωρίς να
περιλαμβάνεται σ αυτή τα θέματα της
ημερήσιας διάταξης, κατά παράβαση διατάξεων καταστατικού συνεταιριστικής
οργανώσεως. Η διάταξη του άρθρου 259 ΠΚ (παράβαση καθήκοντος) έχει επικουρικό
χαρακτήρα (απόλυτη ρητή επικουρικότητα) και εφαρμόζεται μόνο όταν η πράξη αυτή
δεν προβλέπεται και τιμωρείται από κάποια άλλη διάταξη. Συνεπώς, αν
συγκροτείται η αντικειμενική υπόσταση άλλου, έστω και ελαφρύτερου, εγκλήματος,
δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της. Υποχωρεί μάλιστα και έναντι της
απείθειας του άρθρου 169 ΠΚ. Η εισαγγελική παραγγελία φέρει τον χαρακτήρα
δικαστικής πράξεως, αφού προέρχεται από δικαστικό λειτουργό και συνεπώς είναι
δεσμευτική για τη διοίκηση, η οποία υποχρεούται να χορηγήσει τα έγγραφα, έστω
και αν έχει άλλη άποψη. Η άρνηση συμμορφώσεως σ
αυτή στοιχειοθετεί πλήρως το έγκλημα της απείθειας του άρθρου 169 ΠΚ. Αποδοχή
προσφυγής εγκαλούντα και παραγγελία προς τον εισαγγελέα πρωτοδικών για άσκηση
ποινικής δίωξης σε βάρος των εγκαλούμενων.
Ελληνική Δημοκρατία
Εισαγγελία Εφετών
Πατρών
Αριθμός 70/2011
ΔΙΑΤΑΞΗ
Ο Εισαγγελέας Εφετών
Πατρών
Αφού λάβαμε υπόψη:
Α) Την υπʼ
αριθ. 1/2011 προσφυγή του Π.Κ. του Γ., κατοίκου Δ.Δ. ..............,
Συμπολιτείας Αιγιαλείας, κατά της υπʼ αριθ. 8/2011 Διατάξεως της
Εισαγγελέως Πρωτοδικών Αιγίου, με την οποία απορρίφθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 47
ΚΠΔ, η από 17-12-2009 έγκληση του προσφεύγοντος κατά των 1) Χ.Μ. του Α., κατοίκου
........ του Δήμου Συμπολιτείας 2) Η.Τ. του Ν., κατοίκου ............... του
ίδιου Δήμου 3) Π.Ψ. του Κ., κατοίκου Δ.Δ. ............... του Δήμου
Συμπολιτείας και 4) Γ.Π. του Α., κατοίκου .......... του αυτού ως άνω Δήμου.
Και Β) Την προκαταρκτική εξέταση που διενεργήθηκε σχετικά.
Σκεφθήκαμε κατά το
νόμο
Ι. Η προσβαλλόμενη
Διάταξη επιδόθηκε στον εκκαλούντα στις 3 Μαρτίου 2011 και η προσφυγή του κατ
αυτής ασκήθηκε στις 17-3-2011 με δήλωσή του ενώπιον της γραμματέως της
Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αιγίου, συνταχθείσης της υπʼ αριθμ.
1/17-3-2011 σχετικής εκθέσεως προσφυγής. Νομοτύπως συνεπώς και εμπροθέσμως ασκήθηκεν η προκειμένη προσφυγή, σύμφωνα με το άρθρο 48 ΚΠΔ
και πρέπει να εξετασθεί κατ ουσίαν.
Με την παραπάνω
έγκληση, κατά το απορριφθέν με την προσβαλλόμενη διάταξη μέρος της,
καταγγέλθηκε 1) ότι οι εγκαλούμενοι με την ιδιότητά τους ως μελών του
Διοικητικού Συμβουλίου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Δημητρόπουλου αρνήθηκαν να
χορηγήσουν, κατά παράβαση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, στον εγκαλούντα
Π.Κ., μέλος του αυτού ως άνω Διοικητικού Συμβουλίου, αντίγραφα των πρακτικών
των Γενικών Συνελεύσεων και του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού από το
έτος 2007 έως την υποβολή των σχετικών αιτήσεών του που υποβλήθηκαν στις 8 και
11-9-2009, με σκοπό να τον βλάψουν και 2) ότι ο πρώτος εγκαλούμενος, Πρόεδρος
του Δ.Σ. του ανωτέρω Αγροτικού Συνεταιρισμού, ενώ απέστειλε προς τα μέλη του
Διοικητικού Συμβουλίου την από 18-11-2009 πρόσκλησή του με την οποία τα καλούσε
σε σύσκεψη στις 22 του ίδιου μηνός, εν τούτοις δεν περιελάμβανε σ
αυτή, όπως είχε υποχρέωση από το καταστατικό του Συνεταιρισμού, τα θέματα της
ημερήσιας Διατάξεως που επρόκειτο να συζητηθούν.
ΙΙ. Σύμφωνα με τη
διάταξη του άρθρου 259 του ΠΚ «Υπάλληλος που με πρόθεση παραβαίνει τα καθήκοντα
της υπηρεσίας του με σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομον όφελος ή για να βλάψει το κράτος ή κάποιον άλλο,
τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών, αν η πράξη αυτή δεν τιμωρείται με άλλη
ποινική διάταξη». Η διάταξη αυτή που προβλέπει το έγκλημα της παραβάσεως
καθήκοντος έχει, όπως προκύπτει απʼ αυτό τούτο το κείμενό της,
επικουρικό χαρακτήρα (απόλυτη ρητή επικουρικότητα) και εφαρμόζεται μόνον όταν η
πράξη αυτή δεν προβλέπεται και τιμωρείται από κάποια άλλη διάταξη. Συνεπώς, αν
συγκροτείται η αντικειμενική υπόσταση άλλου, έστω και ελαφρύτερου, εγκλήματος,
δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της (Παύλου, Υπερ
1991.430 και 1996.1349, ΑΠ 1726/2003, Π λόγος 2003.1946 επ.). Υποχωρεί μάλιστα
και έναντι της απειθείας του άρθρου 169 ΠΚ (Μπιτζιλέκης σελ. 40, ΠλημΑθηνών
1626/1997, ΠΧρ ΜΖ.687).
Περαιτέρω σύμφωνα με
τις παραγράφους 5 και 6 του άρθρου 8 του καταστατικού του Αγροτικού
Συνεταιρισμού
Συμπολιτείας Αχαΐας, τα μέλη του Συνεταιρισμού δικαιούνται να
ζητούν με αίτησή τους στο Δ.Σ. και να λαμβάνουν αντίγραφα των πρακτικών της
Γενικής Συνελεύσεως, του ισολογισμού, του λογαριασμού κερδών και ζημιών, καθώς
και των αποφάσεων του Συνεταιρισμού.
Κατά τις διατάξεις
της παρ. 1 του άρθρου 20 του ίδιου καταστατικού, η Γενική Συνέλευση συγκαλείται
από το Διοικητικό Συμβούλιο… Η πρόσκληση
περιέχει τα θέματα της ημερησίας διατάξεως, τον τόπο και την ημερομηνία
πραγματοποιήσεως της συνεδριάσεως κλπ, ενώ κατά τη διάταξη του άρθρου 24 παρ.
5, το Διοικητικό Συμβούλιο συνεδριάζει ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου του.
Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών, που
προβλέπουν και ρυθμίζουν τον τρόπο συγκλήσεως της Γενικής Συνελεύσεως
και του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού, προκύπτει ότι η πρόσκληση για
τη σύγκληση των ανωτέρω οργάνων πρέπει να περιέχει τα θέματα της ημερησίας
διατάξεως όχι μόνον όταν συγκαλείται η Γενική Συνέλευση, όπως ρητά προβλέπεται
στην πρώτη των ανωτέρω διατάξεων, αλλά και σε περίπτωση συγκλήσεως των μελών
του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού, μετά από πρόσκληση του Προέδρου
του, παρ ότι δεν αναφέρεται ρητά κάτι τέτοιο στη δεύτερη διάταξη του άρθρου 24
παρ. 5 του καταστατικού. Και τούτο γιατί είναι κοινώς αποδεκτό ότι για την
ταυτότητα του νομικού λόγου και την ανάγκη αποφυγής αιφνιδιασμού των μελών του
Διοικητικού Συμβουλίου, τα οποία δεν επιτρέπεται να μην γνωρίζουν εκ των
προτέρων τα θέματα που θα συζητηθούν, επιβάλλεται η αναλογική εφαρμογή των όσων
ορίζει η διάταξη του άρθρου 20 παρ. 1 και στην πρόσκληση που απευθύνεται προς
τα μέλη του Δ.Σ. για τη σύγκλησή του (βλ. Αθ.
Κρητικός, Όρια νόμιμης λειτουργίας Συλλογικών οργάνων, Σωματείων,
Συνδικαλιστικών οργανώσεων και Συνεταιρισμών, 2009, σελ. 58). Τέλος κατά τις
διατάξεις του άρθρου 34 παρ. 5 του Ν.2810 της 9-3-2000 «Αγροτικές
Συνεταιριστικές Οργανώσεις» με ποινή φυλακίσεως από ένα (1) μήνα μέχρι ένα (1)
έτος, τιμωρούνται τα μέλη του Δ.Σ. του Συνεταιρισμού για παράβαση των διατάξεων
του νόμου ή του καταστατικού του.
Κατά τη διάταξη
περαιτέρω του άρθρου 25 παρ. 4 περ. β΄ του Ν.1756/1988, «ο εισαγγελέας
πρωτοδικών δικαιούται να παραγγέλλει στις υπηρεσίες του δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ.,
των οργανισμών κοινής ωφελείας και όλων γενικά των επιχειρήσεων του δημοσίου
τομέα, να παραδώσουν έγγραφα ή να χορηγήσουν αντίγραφά τους όταν το ζητήσουν
νομικά ή φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ή έννομο συμφέρον, εκτός αν
πρόκειται για έγγραφα από αυτά που αναφέρονται στο άρθρο 261 ΚΠΔ». Από τη
διάταξη αυτή προκύπτει ότι η απ αυτήν προβλεπόμενη
εισαγγελική παραγγελία φέρει τον χαρακτήρα δικαστικής πράξεως, αφού προέρχεται
από δικαστικό λειτουργό και συνεπώς είναι δεσμευτική για τη διοίκηση, η οποία
υποχρεούται να χορηγήσει τα έγγραφα, έστω και αν έχει άλλη άποψη. Με δεδομένο
συνεπώς ότι δεν υπάρχει διάταξη, ούτε νοείται κάτι τέτοιο, ελέγχου της
εισαγγελικής παραγγελίας από τη διοίκηση, αφού η συγκεκριμμένη
παραγγελία στηρίζεται σε ρητή διάταξη νόμου, η άρνηση συμμορφώσεως σ
αυτή, στοιχειοθετεί πλήρως το έγκλημα της απειθείας
του άρθρου 169 του ΠΚ (βλ. Μπιτζιλέκη «Τα υπηρεσιακά
εγκλήματα») κατά την ορθότερα καθ ημάς άποψη. Κατά
την ετέρα άποψη η άρνηση της διοικήσεως, δυνατόν να ενεργοποιεί και τη διάταξη
του άρθρου 259 ΠΚ (παράβαση καθήκοντος), εφʼ όσον
συντρέχουν βεβαίως και τα λοιπά στοιχεία που στηρίζονται σʼ αυτή. Η
άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται ορθή λόγω της απόλυτης ρητής επικουρικότητας της
διατάξεως του άρθρου 259 ΠΚ, που αναφέρθηκε ήδη παραπάνω, η οποία διάταξη
υποχωρεί και έναντι της απειθείας του άρθρου 169 ΠΚ.
Κατά τη τελευταία διάταξη εξάλλου, «με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών τιμωρείται
όποιος, ύστερα από νόμιμη πρόσκληση, αρνείται σε κάποιον από τους υπαλλήλους
του άρθρου 13 παρ. α΄, χωρίς αντίσταση την υπηρεσία ή συνδρομή που οφείλεται
κατά το νόμο ή την είσοδο σε οποιοδήποτε μέρος για να επιχειρηθεί κάποια νόμιμη
υπηρεσιακή ενέργεια».
ΙΙΙ. Στην προκειμένη
περίπτωση από την προκαταρκτική εξέταση που διενεργήθηκε, ειδικότερα δε από τις
καταθέσεις των μαρτύρων, τα έγγραφα της δικογραφίας και τις έγγραφες εξηγήσεις
των εγκαλούμενων προέκυψαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο εγκαλών Π.Κ.
του Γ., κάτοικος του Δ.Δ. ................ Συμπολιτείας Αχαΐας, εν όψει
αναλήψεως των καθηκόντων του ως μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Αγροτικού
Συνεταιρισμού Δημητρόπουλου, ζήτησε με την από 8-9-2009 αίτησή του, όπως
διευκρινίσθηκε με την από 11-9-2009 τοιαύτη, από τα λοιπά μέλη του Διοικητικού
Συμβουλίου, προς ενημέρωσή του τα βιβλία των πρακτικών της Γενικής Συνελεύσεως,
όσο και του Δ.Σ. του ανωτέρω Συνεταιρισμού. Οι εγκαλούμενοι όμως, Χ.Μ. (Πρόεδρος),
Η.Τ., Π.Ψ. και Γ.Π., οι οποίοι αποτελούσαν τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου,
αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν το αίτημά του αυτό, παρ ότι είχαν υποχρέωση από τις
διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 5, 6 του καταστατικού του Συνεταιρισμού για τη
χορήγηση σχετικών αντιγράφων από τα αντίστοιχα βιβλία των πρακτικών, οχυρούμενοι πίσω από την κακή διατύπωση του αιτήματός του,
το οποίο ωστόσο, αφού στόχευε στην ενημέρωσή του, περιελάμβανε, όπως είναι
φυσικό, την χορήγηση αντί των βιβλίων, αντιγράφων που θα εξήγοντο
απ αυτή. Μετά την άρνησή τους αυτή ο εγκαλών
απευθύνθηκε στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης που εποπτεύει τους συνεταιρισμούς
με την από 1-10-2009 αίτησή του, ακολούθως δε στον αρμόδιο Εισαγγελέα
Πρωτοδικών Αιγίου, με την από 9-10-2009 ομοία,
επιζητώντας την επίλυση του ζητήματος και την ικανοποίηση του σύννομου και
εύλογου αιτήματός του. Το Υπουργείο συνέστησε πράγματι με το υπ αριθμ. πρωτ. ......./6-10-2009 έγγραφό του στον Αγροτικό
Συνεταιρισμό να χορηγήσει αντίγραφα των πρακτικών τόσο των Γενικών Συνελεύσεων,
όσο και του Διοικητικού του Συμβουλίου στον αιτούντα, πλην εις μάτην. Το ίδιο
έπραξε στις 9-10-2009, με την υπ αριθμ. ...../2009
σχετική παραγγελία του και η αρμόδια Εισαγγελέας Πρωτοδικών Αιγίου. Οι
εγκαλούμενοι όμως, οι οποίοι δεν είχαν, σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη μείζονα
σκέψη, δικαίωμα ελέγχου της εισαγγελικής παραγγελίας, αλλ΄
αντιθέτως υποχρέωση να συμμορφωθούν με αυτή, αφού στηριζόταν στη διάταξη του
άρθρου 25 παρ. 4β΄ του Ν. 1756/1988, αρνήθηκαν και πάλι παρανόμως και
αδικαιολογήτως να συμμορφωθούν με το περιεχόμενό της. Δύο μήνες αργότερα το
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επανήλθε επί του θέματος και με το υπ
αριθμ. ....../10-12-2009 έγγραφό του συνέστησε εκ νέου, σε αυστηρό μάλιστα
τόνο, στους εγκαλούμενους να ικανοποιήσουν το αίτημά του εγκαλούντος. Ο
τελευταίος μάλιστα ζήτησε και με νέα αίτησή του από 4-11-2009, που περιήλθε
στον Αγροτικό Συνεταιρισμό με courier στις
16-12-2009, τη χορήγηση αντιγράφων των πρακτικών της Γ.Σ. και του Δ.Σ. από τα
έτη 2000 και 2001, αντίστοιχα, έως το έτος 2009 καθώς και αντιγράφων των
ισολογισμών των ετών 2001 έως 2009, χωρίς ωστόσο ανταπόκριση από τους
εγκαλούμενους, οι οποίοι με την παράλειψή τους αυτή παραβίασαν για μια ακόμη
φορά τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 5, 6 του καταστατικού του Αγροτικού Συνεταιρισμού
Δημητρόπουλου. Στο μεταξύ ο εκ των εγκαλούμενων Χ.Μ., προσκάλεσε με την
ιδιότητα του Προέδρου του Δ.Σ. του ανωτέρω Συνεταιρισμού, στις 18-11-2009, τα
μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου σε σύσκεψη στις 22-11-2009, χωρίς να αναφέρει
στην σχετική έγγραφη πρόσκληση τα θέματα της ημερησίας διατάξεως, όπως είχε
υποχρέωση από τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 20 παρ. 1 και 24 παρ. 5 του
καταστατικού, σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας,
παραβιάζοντας και αυτός με την ανωτέρω ιδιότητά του το καταστατικό.
Εν όψει τούτων οι
ενδείξεις σε βάρος των εγκαλούμενων για τα καταγγελλόμενα εγκλήματα α) της απειθείας, από κοινού (άρθρα 45 και 169 ΠΚ), που φέρεται
ότι διαπράχθηκε στις 9-10-2009 με την άρνησή τους να συμμορφωθούν στην
εισαγγελική παραγγελία και β) της παραβάσεως των διατάξεων του καταστατικού
συνεταιριστικής οργανώσεως του άρθρου 1 του Ν. 2810/2000, από κοινού και μόνος
(ο πρώτος εγκαλούμενος), κατʼ
εξακολούθηση, που φέρεται ότι διαπράχθηκε στο Δ.Δ. Δημητρόπουλου Αιγιαλείας,
κατά το από 8-9 έως 16-12-2009 χρονικό διάστημα, σε βάρος του εγκαλούντος
(άρθρα 45, 94 παρ. 1 98 ΠΚ, άρθρο 34 παρ. 5 συνδ. παρ. 4 του Ν.2810 της
9-3-2000, σε συνδ. με άρθρα 8 παρ. 5, 6, 20 παρ. 1 συνδ. 24 παρ. 5 του
καταστατικού του Αγροτικού Συνεταιρισμού Δημητρόπουλου), είναι σοβαρές.
Συνακόλουθα πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη προσφυγή του εγκαλούντος και να
διαταχθεί ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών Αιγίου να ασκήσει για τα ανωτέρω εγκλήματα
ποινική δίωξη σε βάρος όλων των εγκαλούμενων.
Για τους λόγους
αυτούς
Δεχόμαστε τυπικά και
κατʼ
ουσίαν βάσιμη την υπʼ αριθμ.
1/2011 προσφυγή του Π.Κ. του Γ., κατοίκου Δ.Δ. .............. Συμπολιτείας
Αιγιαλείας, κατά της υπʼ
αριθμ. 8/2011 Διατάξεως της Εισαγγελέως Πρωτοδικών Αιγίου. Και
Παραγγέλλουμε τον
Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αιγίου να ασκήσει ποινική δίωξη σε βάρος των 1) Χ.Μ. του
Α., κατοίκου ............ Συμπολιτείας 2) Η.Τ. του Ν., κατοίκου ..............
Συμπολιτείας 3) Π.Ψ. του Κ., κατοίκου Δ.Δ. ............ Αιγιαλείας και 4) Γ.Π.
του Α., κατοίκου .............. για α) απείθεια, από κοινού και β) παράβαση των
διατάξεων του καταστατικού Συνεταιριστικής οργανώσεως, από κοινού και μόνος (σε
βάρος του α΄ εγκαλουμένου), κατʼ εξακολούθηση (άρθρα 1, 12, 14,
16, 17, 18, 26 παρ. 1, 27 παρ. 1, 45, 51, 53, 79, 94 παρ. 1, 98 ΠΚ, άρθρο 34
παρ. 5 συνδ. παρ. 4 του Ν. 2810 της 9-3-2000, σε συνδ. με άρθρα 8 παρ. 5, 6, 20
παρ. 1 συνδ. 24 παρ. 5 του καταστατικού του Αγροτικού Συνεταιρισμού
Δημητρόπουλου και άρθρο 169 ΠΚ σε συνδ. με άρθρο 25 παρ. 4β΄ του Ν. 1756/1988).
Πάτρα, 10 Ιουνίου
2011
Ο εισαγγελέας Εφετών
Ευάγγελος Κ. Καίσαρης
Αντιεισαγγελέας
Εφετών