ΑΠΔ 64/2010

Χορήγηση άδειας πρόσβασης σε βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ηρακλείου για ερευνητική εργασία.

ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Αθήνα, 25-10-2010

Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/6359/25-10-2010

Α Π Ο Φ Α Σ Η 64/2010

(Τμήμα)

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνεδρίασε σε σύνθεση Τμήματος στο κατάστημά της την 25.10.2010 μετά από πρόσκληση του Προέδρου της, προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Παρέστησαν οι Χ. Παληοκώστας, Αναπληρωτής Πρόεδρος, κωλυομένου του Προέδρου της Αρχής Χ. Γεραρή, Π. Τσαντίλας, Γ. Λαζαράκος, ως εισηγητής, Π. Φουντεδάκη αναπληρωματικά μέλη σε αντικατάσταση των τακτικών μελών Α. Πράσσου, Α.Ι. Μεταξά και Α. Ρουπακιώτη αντίστοιχα, οι οποίοι αν και εκλήθησαν νομίμως εγγράφως δεν παρέστησαν λόγω κωλύματος. Παρούσα χωρίς δικαίωμα ψήφου ήταν η Ε. Χατζηλιάση, νομικός ελέγκτρια, ως βοηθός εισηγητή και η Ε. Παπαγεωργοπούλου, υπάλληλος του τμήματος διοικητικών και οικονομικών υποθέσεων, ως γραμματέας.

Η Αρχή έλαβε υπόψη τα παρακάτω:

Με τη με αριθμ. πρωτοκόλλου 2966/23.11.2009 (αριθμ. πρωτ. της Αρχής Γ/ΕΙΣ/7161/27.11.2009) αίτησή του το Πρωτοδικείο Ηρακλείου ζητά την άδεια της Αρχής, προκειμένου να χορηγήσει στον A αντίγραφο του με αριθμό 389/13.12.1955 βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ηρακλείου, το οποίο περιέχει ευαίσθητα δεδομένα φυσικών προσώπων, για ερευνητικούς σκοπούς. Ο A είναι λέκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή (Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών) του Πανεπιστημίου Κρήτης και ζητά αντίγραφο του ανωτέρω βουλεύματος προκειμένου να ολοκληρώσει σχετική μελέτη του με θέμα την ιστορική ανασυγκρότηση των γεγονότων που έγιναν το βράδυ της 26ης Αυγούστου 1955 στα Βορίζια (ορεινό χωριό) της Κρήτης. Αντικείμενο της μελέτης αποτελεί η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους συνδέονται τα γεγονότα ακραίας βίας που έλαβαν χώρα εκείνο το βράδυ μεταξύ των οικογενειών του χωριού (σε διάστημα μικρότερο της μισής ώρας υπήρξε μια σειρά αντεκδικητικών ενεργειών που κατέληξαν σε 6 νεκρούς και 14 τραυματίες) με την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Κρήτη μετά την γερμανική κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο. Με άλλα λόγια, δηλαδή, πώς διαπλέκονται τα επίπεδα της μικρο-ιστορίας και μακρο-ιστορίας.

Μετά από εξέταση όλων των παραπάνω στοιχείων και κατόπιν διεξοδικής συζήτησης

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

1. Το άρθρο 2 στοιχ. β΄, δ΄ και ζ΄ του ν. 2472/1997 για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προβλέπει ότι «“Ευαίσθητα δεδομένα” [νοούνται] τα δεδομένα που αφορούν τη φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τη συμμετοχή σε ένωση, σωματείο και συνδικαλιστική οργάνωση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τη ερωτική ζωή, καθώς και τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες,... “Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα” [νοείται] κάθε εργασία ή σειρά εργασιών που πραγματοποιείται, από το Δημόσιο ή από νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου ή ένωση προσώπων ή φυσικό πρόσωπο με ή χωρίς τη βοήθεια αυτοματοποιημένων μεθόδων και εφαρμόζονται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διατήρηση ή αποθήκευση, η τροποποίηση, η εξαγωγή, η χρήση, η διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλης μορφής διάθεση, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, η διασύνδεση, η δέσμευση (κλείδωμα), η διαγραφή, η καταστροφή,... “Υπεύθυνος Επεξεργασίας” [νοείται] οποιοσδήποτε καθορίζει το σκοπό και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός».

Το άρθρο 4 παρ. 1 στοιχ. α΄ και β΄ του ν. 2472/1997 ορίζει ότι ο σκοπός της επεξεργασίας πρέπει να είναι καθορισμένος, σαφής και νόμιμος, τα δε δεδομένα να είναι συναφή, πρόσφορα και όχι περισσότερα από όσα απαιτούνται ενόψει του σκοπού της επεξεργασίας.

Για τη νόμιμη επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων απαραίτητη είναι η χορήγηση άδειας από την Αρχή στην περίπτωση που συντρέχει κάποια από τις βάσεις νομιμότητας της επεξεργασίας που ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 7 του ν. 2472/1997. Σύμφωνα, λοιπόν, με το άρθρο 7 παρ. 2 στοιχ. α΄ και στ΄ του προαναφερθέντος νόμου «Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η συλλογή και η επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων, καθώς και η ίδρυση και λειτουργία σχετικού αρχείου, ύστερα από άδεια της Αρχής, όταν συντρέχουν μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Το υποκείμενο έδωσε τη γραπτή συγκατάθεσή του εκτός εάν η συγκατάθεση έχει αποσπασθεί με τρόπο που αντίκειται στο νόμο ή τα χρηστά ήθη ή νόμος ορίζει ότι η συγκατάθεση δεν αίρει την απαγόρευση … στ) Η επεξεργασία πραγματοποιείται για ερευνητικούς και επιστημονικούς αποκλειστικά σκοπούς και υπό τον όρο ότι τηρείται η ανωνυμία και λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων των προσώπων στα οποία αναφέρονται».

Το άρθρο 10 του Ν. 2472/1997 που αναφέρεται στα μέτρα ασφαλείας ορίζει τα παρακάτω:«1. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι απόρρητη. Διεξάγεται αποκλειστικά και μόνο από πρόσωπα που τελούν υπό τον έλεγχο του υπεύθυνου επεξεργασίας ή του εκτελούντος την επεξεργασία και μόνον κατ’ εντολή του... 3. Ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει να λαμβάνει τα κατάλληλα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα για την ασφάλεια των δεδομένων και την προστασία τους από τυχαία ή αθέμιτη καταστροφή, τυχαία απώλεια, αλλοίωση, απαγορευμένη διάδοση ή πρόσβαση και κάθε άλλη μορφή αθέμιτης επεξεργασίας. Αυτά τα μέτρα πρέπει να εξασφαλίζουν επίπεδο ασφαλείας ανάλογο προς τους κινδύνους που συνεπάγεται η επεξεργασία και η φύση των δεδομένων που είναι αντικείμενο της επεξεργασίας...».

2. Η έγγραφη και ρητή συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων είναι το μέσο για τη βέλτιστη διασφάλιση του δικαιώματός τους στην προστασία των προσωπικών τους δεδομένων. Το άρθρο 7 παρ. 2 στοιχ. στ΄, εντούτοις, προβλέπει τη δυνατότητα της επεξεργασίας των ευαίσθητων δεδομένων για ερευνητικούς και επιστημονικούς σκοπούς χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου (δεδομένου ότι η επιστημονική έρευνα αποτελεί νόμιμο σκοπό επεξεργασίας, βλ. και άρθρο 16 παρ. 1 Σ, το οποίο ορίζει ότι η ανάπτυξη και προαγωγή της έρευνας αποτελεί υποχρέωση του Κράτους) υπό ορισμένες προϋποθέσεις, της τήρησης, δηλαδή, της ανωνυμίας και της λήψης των απαραίτητων μέτρων για την προστασία των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων.

Για την εφαρμογή της προαναφερθείσας διάταξης η ανωνυμοποίηση των δεδομένων πρέπει να διενεργείται από τον ίδιο τον υπεύθυνο της επεξεργασίας των δεδομένων, έτσι ώστε τα δεδομένα να μην εκφεύγουν από τη σφαίρα επιρροής του υπευθύνου, δηλαδή να ανακοινώνονται ή να διατίθενται σε τρίτον χωρίς να έχουν προηγουμένως ανωνυμοποιηθεί (βλ. ενδεικτικά αποφάσεις της Αρχής 46/2004 και 47/2004 για δεδομένα υγείας).

Σε ανάλογες περιπτώσεις χορήγησης άδειας επεξεργασίας ευαίσθητων δεδομένων για το σκοπό της ιστορικής έρευνας (βλ. ενδεικτικά αποφάσεις της Αρχής με αριθμό 63/2002, 53/2003 και 50/2005), η Αρχή χορήγησε την άδεια υπό τον όρο ότι «ότι θα τηρηθεί η ανωνυμία των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα αιτούμενα στοιχεία, ώστε να αποφευχθεί κάθε δυνατότητα ταυτοποίησης», σε κάθε περίπτωση δηλαδή με τήρηση της ανωνυμίας κατά τη δημοσιοποίηση των πορισμάτων της σχετικής έρευνας.

3. Στην υπό κρίση περίπτωση ο Α, ο οποίος είναι λέκτορας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ζητά από το Πρωτοδικείο Ηρακλείου αντίγραφο του με αριθμό 389/13.12.1955 βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ηρακλείου, το οποίο περιέχει ευαίσθητα δεδομένα φυσικών προσώπων, προκειμένου να ολοκληρώσει τη μελέτη που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας.

Η γνώση του περιεχομένου του ανωτέρω αναφερόμενου βουλεύματος είναι αναγκαία για την ολοκλήρωση της μελέτης του A και για το λόγο αυτό πρέπει να του επιτραπεί η πρόσβαση στο εν λόγω βούλευμα με τον όρο ότι θα εξάγει μόνο τα δεδομένα που κατά την επιστημονική του κρίση είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση της μελέτης του, καταγράψει μόνο το ιστορικό και όχι τα στοιχεία που ταυτοποιούν το ιστορικό με συγκεκριμένα πρόσωπα, που δυνατόν να βρίσκονται ακόμα στη ζωή, και τηρήσει την ανωνυμοποίηση σε κάθε μεταγενέστερη χρήση των δεδομένων αυτών με π.χ. δημοσιοποίηση της έρευνας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Η Αρχή χορηγεί άδεια στο Πρωτοδικείο Ηρακλείου να επιτρέψει στον A την πρόσβαση στο με αριθμό 389/13.12.1955 βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Ηρακλείου με τους εξής όρους: η πρόσβαση να γίνει στον τόπο που αυτό τηρείται σήμερα, ο ερευνητής να εξάγει μόνο τα δεδομένα που, κατά την επιστημονική του κρίση, είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωση της μελέτης του, να καταγράψει μόνο το ιστορικό της περίπτωσης και όχι τα στοιχεία που ταυτοποιούν το ιστορικό με συγκεκριμένα πρόσωπα, που δυνατόν να βρίσκονται ακόμα στη ζωή, και να τηρήσει την ανωνυμοποίηση σε κάθε μεταγενέστερη χρήση των δεδομένων αυτών.

Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος Η Γραμματέας

Χρήστος Παληοκώστας Ειρήνη Παπαγεωργοπούλου