ΑΠΔ 53/2004
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Επεξεργασία προσωπικών δεδομένων - Ελευθεροτυπία - Αρχή αναλογικότητας
-.
Η
κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ
ελευθερία του τύπου δεν αποκλείει την προστασία των δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα, ευαίσθητων ή μη. Οι διατάξεις του ν. 2472/1997 καταλαμβάνουν και τις
εκπομπές των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, καθώς και τις δημοσιογραφικές
δραστηριότητες στο σύνολό τους, όταν με αυτές διενεργείται ταυτόχρονα και
επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Όταν στο πλαίσιο δημοσιογραφικής
δραστηριότητας προσβάλλονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, εκτός των ορίων που
με βάση την αρχή της αναλογικότητας θεσπίζει ο Ν. 2472/1997, υπάρχει παραβίαση του νόμου αυτού και
επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις, χωρίς να τίθεται ζήτημα παραβίασης της
ελευθερίας του τύπου.
ΚΕΙΜΕΝΟ
Η Αρχή
Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, συνήλθε μετά από πρόσκληση του
Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση την 10-06-2004 στο κατάστημά της
αποτελούμενη από τον Δ. Γουργουράκη, Πρόεδρο, και τους Σ. Λύτρα, Α. Παπαχρίστου και Σ. Σαρηβαλάση,
τακτικά μέλη, και τα αναπληρωματικά μέλη Χ. Πολίτη και Α. Παπανεοφύτου
σε αναπλήρωση των Ν. Φραγκάκη και Ν. Παπαγεωργίου, οι οποίοι απουσίαζαν αμφότεροι λόγω
κωλύματος, αν και είχαν προσκληθεί νομίμως.
Η Αρχή συνήλθε προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο
ιστορικό της παρούσας. Παρούσα χωρίς δικαίωμα ψήφου ήταν η Κ. Λωσταράκου, ελέγκτρια, ως εισηγήτρια, και η κ. Α. Κανακάκη, ως γραμματέας.
H Αρχή, αφού έλαβε υπόψη τα κάτωθι
:
Η ...................
, με την υπ' αριθ. ....από .......... αίτησή της, κατήγγειλε στην Αρχή ότι η εφημερίδα ......
δημοσίευσε στο φύλλο της .......αυτολεξεί το κείμενο αγωγής, την οποία είχε
ασκήσει κατά των.... και....., αναφέροντας και το ονοματεπώνυμό της. Η αγωγή αυτή αποτέλεσε και θέμα ρεπορτάζ
του τηλεοπτικού σταθμού .......στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων
της......., παρά τη ρητή άρνηση της καταγγέλλουσας
προς τον σταθμό για τη δημοσιοποίηση της υπόθεσής της.
Η Αρχή με το υπ' αριθμ. ...από ........... έγγραφό της ζήτησε από την εν
λόγω εφημερίδα να της γνωστοποιήσει την πηγή των δημοσιευθέντων προσωπικών
δεδομένων που αφορούν την καταγγέλλουσα. Στο έγγραφο
αυτό δεν έλαβε απάντηση.
Με το υπ' αριθμ. ....... από ............. έγγραφό της η Αρχή ζήτησε από
τον τηλεοπτικό σταθμό να της αποσταλεί η
βιντεοκασέτα με το επίμαχο ρεπορτάζ, καθώς και να της γνωστοποιηθεί η πηγή των
δημοσιευθέντων προσωπικών δεδομένων που αφορούν την καταγγέλλουσα.
Στην Αρχή περιήλθε μόνο η βιντεοκασέτα με απόσπασμα του επίμαχου ρεπορτάζ στο
οποίο δεν αναφερόταν το όνομα της καταγγέλλουσας.
Κατόπιν
των ανωτέρω, η Αρχή προέβη σε κλήση προς
ακρόαση των υπευθύνων επεξεργασίας τόσο
του τηλεοπτικού σταθμού ......( αρ.πρωτ. ... από
...........) για την ............, όσο και της εφημερίδας ...........(αρ.πρωτ. ....από ..........) για την ............
Κατά τη
συζήτηση της υπόθεσης στις 29.5.2003, οι εκπρόσωποι του τηλεοπτικού
σταθμού.............. υποστήριξαν ότι στο δελτίο ειδήσεων της ............
έγινε αναφορά στο όνομα της καταγγέλουσας μία μόνο
φορά, το οποίο (όνομα) άλλωστε είχε ήδη δημοσιευτεί στην εφημερίδα ............
πρωί της ίδιας ημέρας. Περαιτέρω ισχυρίστηκαν ότι είχαν λάβει την άδεια του
εκπροσώπου της εφημερίδας για αναμετάδοση του θέματος και ότι είχαν τη
διαβεβαίωση του τελευταίου ότι η καταγγέλλουσα είχε
δώσει τη συγκατάθεσή της στην εφημερίδα για τη δημοσίευση. Η αποστολή δε προς
την Αρχή της βιντεοκασέτας με απόσπασμα της εκπομπής οφειλόταν, όπως
υποστήριξαν, σε λάθος του σταθμού κατά τη διαδικασία αντιγραφής της κασέτας και
κατέθεσαν άλλη κασέτα με το σύνολο του περιεχομένου της εκπομπής.
Κατά τη
συζήτηση της υπόθεσης στις 10.6.2004 δεν προσήλθε ο υπεύθυνος επεξεργασίας της
εφημερίδας.
Η Αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του
φακέλου, την ακρόαση του υπεύθυνου του τηλεοπτικού σταθμού και την εν γένει
συζήτηση της υπόθεσης
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
1. Το
κείμενο της αγωγής, που δημοσιεύθηκε αυτούσιο στο φύλλο της εφημερίδας περιέχει
προσωπικά δεδομένα της καταγγέλλουσας και,
ειδικότερα, πληροφορίες για μνηστεία που είχε συνάψει και η οποία λύθηκε, καθώς
και για τη ψυχική της υγεία. Η πληροφορία αυτή αφορά την ερωτική ζωή και την
υγεία και, κατά συνέπεια, ανήκει στην κατηγορία των προσωπικών δεδομένων με
ευαίσθητο χαρακτήρα (άρθρο 2 περιπτ. β του Ν.2472/1997).
2. Κατά το
άρθρο 7 παρ.1 του Ν.2472/1997, "απαγορεύεται η συλλογή και επεξεργασία
ευαίσθητων δεδομένων". Η επεξεργασία αυτή κατ' εξαίρεση επιτρέπεται ,
ύστερα από άδεια της Αρχής, είτε με την
έγγραφη, ρητή και ελεύθερη συγκατάθεση του προσώπου, είτε αν συντρέχει μία από
τις περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις στην παρ.2 του άρθρου 7. Μία από τις περιπτώσεις αυτές είναι και η
ενάσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος (περιπτ.
ζ), εφόσον, όμως, πρόκειται για επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων "δημόσιων
προσώπων" που συνδέονται με την άσκηση δημοσίου λειτουργήματος ή τη
διαχείριση συμφερόντων τρίτων.
3. Κατά το
άρθρο 9Α εδ. α' του Συντάγματος "καθένας έχει
δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως με ηλεκτρονικά
μέσα, των προσωπικών του δεδομένων, όπως νόμος ορίζει". Η προστασία των
προσωπικών δεδομένων εντάσσεται εξάλλου στο πλαίσιο της κατοχύρωσης της
ιδιωτικής ζωής, που καθιερώνεται με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα
Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).
4. Το άρθρο
14 παρ.1 και 2 του Συντάγματος
κατοχυρώνει την ελευθερία
έκφρασης και την ελευθερία του τύπου. Αντίστοιχα, οι θεμελιώδεις αυτές
ελευθερίες για μια δημοκρατική κοινωνία κατοχυρώνονται από το άρθρο 10 της
Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Είναι γεγονός, ότι συχνά η ενάσκηση των
ελευθεριών αυτών μπορεί να θέτει σε
κίνδυνο την ιδιωτική ζωή και, ειδικότερα, τα προσωπικά δεδομένα. Η εξασφάλιση της ελευθερίας έκφρασης και,
συνακόλουθα, και του τύπου δικαιολογεί αποκλίσεις από την προστασία των
προσωπικών δεδομένων, αλλά μόνο εντός των ορίων που καθορίζονται από την αρχή
της αναλογικότητας (Βλ. Reccomendation 1/97, της Επιτροπής της Ε.Ε.). Η αρχή της αναλογικότητας στο ζήτημα αυτό
καθιερώνεται από το άρθρο 9 της Οδηγίας 95/46/ΕΚ, κατά το οποίο "για την
επεξεργασία δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα που πραγματοποιείται αποκλειστικώς για δημοσιογραφικούς σκοπούς ή στο
πλαίσιο καλλιτεχνικής ή λογοτεχνικής έκφρασης, τα κράτη μέλη προβλέπουν τις εξαιρέσεις ή παρεκκλίσεις
από τις διατάξεις του παρόντος κεφαλαίου IV και του κεφαλαίου
VI μόνο στο βαθμό που είναι
αναγκαίες, ώστε το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής να συμβιβάζεται με τους κανόνες
που διέπουν την ελευθερία έκφρασης".
5. Ο νόμος 2472/1997, ακολουθώντας την αρχή
της αναλογικότητας, εισάγει την εξαίρεση του άρθρου 7 παρ.2 περιπτ.ζ, προκειμένου για ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα,
ενώ για τα προσωπικά δεδομένα που στερούνται ευαίσθητου χαρακτήρα ισχύει το
άρθρο 5 παρ.2 περιπτ.ε, που συγκεκριμενοποιεί την αρχή αυτή.
6. Σύμφωνα
με τα παραπάνω, η κατοχυρωμένη από το
Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ ελευθερία του τύπου δεν
αποκλείει την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ευαίσθητων ή μη
(βλ. ΣτΕ
3545/2002,κατά την οποία "οι
διατάξεις του ν.2472/1997 καταλαμβάνουν και τις εκπομπές των ραδιοτηλεοπτικών
σταθμών , καθώς και τις δημοσιογραφικές δραστηριότητες στο σύνολό τους, όταν με
αυτές διενεργείται ταυτόχρονα και επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα". Κατά συνέπεια, όταν στο πλαίσιο
δημοσιογραφικής δραστηριότητας προσβάλλονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα,
εκτός των ορίων που με βάση την αρχή της αναλογικότητας θεσπίζει ο
Ν.2472/1997, υπάρχει παραβίαση του νόμου
αυτού και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις, χωρίς να τίθεται ζήτημα
παραβίασης της ελευθερίας του τύπου
(βλ. ΣτΕ
3545/2002, όπ.παρ.).
7. Στη
συγκεκριμένη υπόθεση, η εφημερίδα .............. δημοσιεύοντας αυτολεξεί το
κείμενο αγωγής της προσφεύγουσας με αναφορά του ονόματός της, επεξεργάστηκε (συνέλεξε και ανακοίνωσε)
προσωπικά της δεδομένα, μεταξύ των οποίων και πληροφορίες για την ερωτική της
ζωή και τη ψυχική της υγεία. Κατά συνέπεια, προέβη σε επεξεργασία ευαίσθητων
δεδομένων. Η επεξεργασία αυτή είναι παράνομη, αφού δεν συντρέχει καμιά από τις
εξαιρέσεις του άρθρου 7 παρ.2 του Ν.2472/1997. Ειδικότερα, δεν συντρέχει η
περίπτωση ζ, αφού είναι προφανές ότι η προσφεύγουσα δεν αποτελεί "δημόσιο πρόσωπο", κατά την έννοια
της διάταξης αυτής. Αλλά και η
επεξεργασία των λοιπών προσωπικών δεδομένων της προσφεύγουσας, τα οποία δεν
έχουν ευαίσθητο χαρακτήρα, είναι επίσης παράνομη, αφού δεν συντρέχουν οι όροι
του άρθρου 5 παρ.2 περιπτ.ε του Ν.2472/1997, κατά το
οποίο "Η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του
έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι
τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδομένα και υπό τον όρο ότι τούτο
υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία
αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες τους". Η ενημέρωση του κοινού για ένα προσωπικό θέμα
της καταγγέλλουσας, η οποία δεν είναι "δημόσιο
πρόσωπο", δεν υπερέχει της πληροφορικής της αυτοδιάθεσης, δεδομένου
μάλιστα ότι τα αναφερθέντα προσωπικά δεδομένα, ακόμη και εκείνα που δεν έχουν
ευαίσθητο χαρακτήρα, θίγουν καίρια την ιδιωτική της ζωή.
8.
Εξάλλου, ο τηλεοπτικός σταθμός ........., ανακοινώνοντας στο πλαίσιο
τηλεοπτικής συζήτησης στοιχεία της αγωγής της καταγγέλλουσας,
όπως αυτά είχαν δημοσιευθεί στην εφημερίδα ..........., απλώς αναπαρήγαγε το
δημοσίευμα αυτό από συγκεκριμένο φύλλο εφημερίδας το οποίο, ως προορισμένο για κυκλοφορία ως διανεμόμενο φύλλο, δεν
αποτελεί αρχείο, και κατά συνέπεια, ανεξαρτήτως του αν εθίγη
ή όχι η προσωπικότητα του υποκειμένου των προσωπικών δεδομένων, δεν παραβίασε
το νόμο 2472/1997.
Στο μέτρο
ωστόσο που περιλαμβάνονται τα παρανόμως συλλεγέντα
κατά τα ανωτέρω προαναφερόμενα στοιχεία στο αρχείο που σχηματίστηκε από την
κασέτα της εκπομπής, υπάρχει επεξεργασία προσωπικών δεδομένων που εμπίπτει στο
πεδίο εφαρμογής του ν.2472/97. Η επεξεργασία αυτή δεν είναι καταρχάς παράνομη,
εφόσον η διατήρηση της κασέτας για ένα τρίμηνο επιβάλλεται από σχετικό νόμο
(άρθρο 3 N.2328/95). Σε κάθε περίπτωση
όμως είναι παράνομη η αναμετάδοση του ρεπορτάζ κατά το μέρος που στηρίζεται σε
προσωπικά δεδομένα τα οποία είχαν συλλεγεί κατά
παράβαση των διατάξεων του ν.2472/97.
Ενόψει της βαρύτητας της πράξης που
αποδείχθηκε και της προσβολής που επήλθε από αυτή στο υποκείμενο δηλ. στην καταγγέλλουσα, η Αρχή κρίνει ομόφωνα ότι πρέπει να
επιβληθούν στον υπεύθυνο της επεξεργασίας οι προβλεπόμενες στο άρθρο 21 παρ.1 εδαφ. β του
ν.2472/97 κυρώσεις που αναφέρονται στο διατακτικό, οι οποίες κρίνονται ανάλογες
με τη βαρύτητα της παράβασης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
1.
Επιβάλλει στον υπεύθυνο επεξεργασίας της
εφημερίδας ...... πρόστιμο 30.000 ευρώ, για παραβίαση
των άρθρων 2 περιπτ. α και β, 5 και
7 του Ν.2472/1997.
2.
Διατάσσει τη διαγραφή των επίδικων δεδομένων από το αρχείο της εφημερίδας με
την έννοια απαγόρευσης της αναδημοσίευσης του φύλλου της, ειδικώς και μόνο με
το περιεχόμενο αυτό.
3.
Απαγορεύει στον υπεύθυνο επεξεργασίας του τηλεοπτικού σταθμού να αναμεταδώσει
το επίμαχο ρεπορτάζ με το περιεχόμενο αυτό.