ΑΠΔ 51/2004

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα - Διαβατήρια ανυπότακτων εξωτερικού -.

Η ένδειξη "Ισχύει για ταξίδια σε χώρες εξωτερικού (πλην Ελλάδος) και για είσοδο στην Ελλάδα για την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων" στα διαβατήρια ανυπότακτων εξωτερικού περιλαμβάνει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν στη στρατολογική κατάσταση των κατόχων των διαβατηρίων. Η τοποθέτηση της ένδειξης αυτής στα διαβατήρια αποτελεί επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα περιλαμβανομένων σε αρχείο των προξενικών αρχών που συλλέγουν τα σχετικά στοιχεία προς το σκοπό του ελέγχου της συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων για τη χορήγηση των διαβατηρίων. Η συγκεκριμένη επεξεργασία αντιβαίνει στη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 β' του Ν. 2472/97, διότι υπερβαίνει το σκοπό για τον οποίο συλλέχθηκαν τα δεδομένα εφόσον δύναται να οδηγήσει, λόγω και της φύσεως του διαβατηρίου ως ταξιδιωτικού εγγράφου, σε γνώση της στρατολογικής κατάστασης των κατόχων των διαβατηρίων από πρόσωπα, τα οποία δεν δικαιούνται σύμφωνα με το νόμο να λάβουν γνώση των συγκεκριμένων δεδομένων.

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΡ. 51/2004

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, συνήλθε μετά από πρόσκληση του Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση την 7-8-2003 στο κατάστημά της αποτελούμενη από τον Δ. Γουργουράκη, Πρόεδρο, και τους Ν. Φραγκάκη, Α. Παπαχρίστου μέλη, και το αναπληρωματικό μέλος Γ. Πάντζιου σε αναπλήρωση του τακτικού μέλους Ι. Τσουκαλά, ο οποίος αν και είχε προσκληθεί νομίμως δεν προσήλθε λόγω κωλύματος, προκειμένου να εξετάσει την υπόθεση που αναφέρεται στο ιστορικό της παρούσας. Τα τακτικά μέλη Σ. Λύτρας, Σ. Σαρηβαλάσης και Ν. Παπαγεωργίου καθώς και τα αναπληρωματικά αυτών, Α. Καίσης, Χ. Πολίτης και Α. Παπανεοφύτου, αντιστοίχως, αν και είχαν προσκληθεί νομίμως δεν προσήλθαν λόγω κωλύματος. Παρόντες χωρίς δικαίωμα ψήφου ήσαν ο Π. Δόνος, νομικός ελεγκτής, ως εισηγητής και η Α. Κανακάκη ως γραμματέας.

Η Αρχή έλαβε υπόψη τα παρακάτω:

Σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ.1 β του Ν. 1763/88 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 3036/2002 απαγορεύεται στους ανυπότακτους και λιποτάκτες η χορήγηση ή θεώρηση διαβατηρίου για μετάβαση σε άλλη χώρα εφόσον βρίσκονται στο εξωτερικό. Η απαγόρευση αυτή δεν ισχύει για τους ανυποτάκτους του εξωτερικού για ταξίδια σε χώρες του εξωτερικού και για την είσοδό τους στην Ελλάδα για εκπλήρωση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων.

Με την υπ. αρ. ΑΠ611/19/ΑΣ1437/5.8.2002 εγκύκλιο της Διεύθυνσης Ε3 του Υπουργείου Εξωτερικών προς τις προξενικές αρχές ορίστηκε μεταξύ άλλων ότι στα διαβατήρια ανυποτάκτων εξωτερικού θα τίθεται η ένδειξη «ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΠΛΗΝ ΕΛΛΑΔΟΣ) ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ». Κατά της αναγραφής αυτής προσέφυγαν στο Συνήγορο του Πολίτη και κατόπιν στην Αρχή ενδιαφερόμενοι. Ο Συνήγορος του Πολίτη έκρινε στο Πόρισμά του με ημερομηνία 22-1-2003 ότι η αναγραφή δεν είναι νόμιμη για τους εξής λόγους:

1) Η ένδειξη αυτή ενώ αποδίδει φαινομενικά το γράμμα του άρθρου 20 παρ. 1 β του Ν. 1763/88 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του Ν. 3036/2002 μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες: α) Ότι απαγορεύεται η είσοδος των πολιτών αυτών στην Ελλάδα, ενώ από πουθενά δεν προκύπτει η στέρηση του πρωτογενούς δικαιώματος εισόδου στη χώρα. Απαγόρευση υπάρχει μόνο για έξοδο από τη χώρα. β) Η αναγραφή μπορεί να οδηγήσει τις υπηρεσίες ελέγχου εισόδου να ενημερώνουν αναρμοδίως τις στρατολογικές αρχές για κάθε διαπιστούμενη είσοδο ανυποτάκτου ή να κατάσχουν παρανόμως το διαβατήριο, προκειμένου να μην καταστεί δυνατή η χρησιμοποίηση αυτού για σκοπούς άλλους πέραν του «μόνου νόμιμου», ενώ από άλλες διατάξεις επιτρέπεται η είσοδος ανυποτάκτων στη χώρα, δίχως υποχρέωση κατάταξης στο στράτευμα, για έκτακτους οικογενειακούς λόγους ή ενόψει εκλογών.

2) Δια της αναγραφής δημοσιοποιείται η στρατολογική κατάσταση των ανυποτάκτων εξωτερικού σε κύκλο κατά πολύ ευρύτερο των υπηρεσιών που είναι αρμόδιες να τη γνωρίζουν.

Με τη γνώμη του Συνηγόρου του Πολίτη συντάχθηκε και το Υπουργείο ʼμυνας, το οποίο σε απαντητικό έγγραφό του προς αυτόν με ημερομηνία 6-11-2002 αναφέρει ότι «...σχετικά με το θέμα της ένδειξης που τίθεται επί των διαβατηρίων, εκτιμούμε ότι προσιδιάζει προς απαγόρευση, και σαν τέτοια θα πρέπει να απαλειφθεί, αφού σκοπός της συγκεκριμένης διάταξης είναι η μη στέρηση των ελληνικών διαβατηρίων από τους ανυποτάκτους και μόνον αυτής, άσχετα εάν με την είσοδό τους στην Ελλάδα είναι υποχρεωμένοι να εκπληρώσουν τη στρατιωτική τους θητεία, υποχρέωση που απορρέει από άλλες διατάξεις».

Με βάση τα παραπάνω ο Συνήγορος του Πολίτη και οι προσφεύγοντες ζητούν την παρέμβαση της Αρχής πιθανολογώντας παραβίαση του Ν. 2472/97. 

Μετά από εξέταση όλων των παραπάνω στοιχείων και κατόπιν διαλογικής συζήτησης

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

1. Το άρθρο 2 στοιχ. α του Ν. 2472/97 ορίζει ότι ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα νοείται κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείμενο των δεδομένων.

Το άρθρο 2 στοιχ. δ του Ν. 2472/97 ορίζει ότι ως επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα νοείται κάθε εργασία ή σειρά εργασιών που πραγματοποιείται από το Δημόσιο ή από νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου ή ένωση προσώπων ή φυσικό πρόσωπο με ή χωρίς τη βοήθεια αυτοματοποιημένων μεθόδων και εφαρμόζονται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διατήρηση ή αποθήκευση, η τροποποίηση, η εξαγωγή, η χρήση, η διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλης μορφής διάθεση, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, η διασύνδεση, η δέσμευση (κλείδωμα), η διαγραφή, η καταστροφή.

Το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 2472/97 ορίζει ότι οι διατάξεις του νόμου αυτού εφαρμόζονται στην εν όλω ή εν μέρει αυτοματοποιημένη καθώς και στη μη αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε αρχείο.

Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 2472/97 τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόμιμης επεξεργασίας πρέπει:

«...β) Να είναι συναφή, πρόσφορα, και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται ενόψει των σκοπών της επεξεργασίας».

2. Από τις προαναφερθείσες διατάξεις προκύπτει ότι α) η σχετική ένδειξη στα διαβατήρια ανυποτάκτων εξωτερικού περιλαμβάνει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που αφορούν στη στρατολογική κατάσταση των κατόχων των διαβατηρίων, β) η τοποθέτηση της σχετικής ένδειξης στα διαβατήρια αποτελεί επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που περιλαμβάνονται σε αρχείο των προξενικών αρχών που συλλέγουν τα σχετικά στοιχεία προς το σκοπό του ελέγχου της συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων για τη χορήγηση των διαβατηρίων και γ) συνεπώς η συγκεκριμένη επεξεργασία υπερβαίνει το σκοπό για τον οποίο συλλέχθηκαν τα δεδομένα διότι δύναται να οδηγήσει, λόγω και της φύσεως του διαβατηρίου ως ταξιδιωτικού εγγράφου, σε γνώση της στρατολογικής κατάστασης των κατόχων των διαβατηρίων από πρόσωπα, τα οποία δεν δικαιούνται σύμφωνα με το νόμο να λάβουν γνώση των συγκεκριμένων δεδομένων. Ως εκ τούτου, η συγκεκριμένη επεξεργασία αντιβαίνει στη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 β του Ν. 2472/97.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Η Αρχή αποφασίζει ότι η αναγραφή της ακόλουθης φράσης στα διαβατήρια ανυποτάκτων εξωτερικού «ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (ΠΛΗΝ ΕΛΛΑΔΟΣ) ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ» σύμφωνα με την υπ. αρ. ΑΠ611/19/ΑΣ1437/5.8.2002 εγκύκλιο της Διεύθυνσης Ε3 του Υπουργείου Εξωτερικών αντιβαίνει στη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 β του Ν. 2472/97 και ως εκ τούτου δεν είναι νόμιμη.