Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών Δ.Σ.Α. «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ»
ΓνδτΕισΕφΘεσ 1/2018
Επεξεργασία
δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις Δικαστικές και Εισαγγελικές αρχές.
Δημοσίευση στοιχείων ταυτότητας και φωτογραφιών κατηγορουμένων.
Γνωμοδότηση Αριθ. 1.
Εισαγγελέα Εφετών
Θεσσαλονίκης
Ηλία Νικ.
Σεφερίδη
Μας τέθηκε το ερώτημα δι
αιτήσεως από τον Δικηγόρο Σερρών
στα πλαίσια υπερασπιστικού του καθήκοντος
απευθυνόμενη στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, η οποία στην συνέχεια
διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Εφετών Θεσσαλονίκης σχετικά με το αν ορθά η
Αντεισαγγελέας Πλημμελειοδικών Σερρών εξέδωσε την αριθ.
/2018 διάταξη της με
την οποία επιτρέπεται η δημοσίευση των στοιχείων ταυτότητας και οι φωτογραφίες
των κατηγορουμένων ... κατοίκων
. Σερρών στα ΜΜΕ. Γιατί το ζήτημα αυτό είναι
γενικού ενδιαφέροντος κατά την άποψη του αιτούντος. Στην διάταξη του άρθρου 3
παρ. 2 περ. β του νόμου 2472/97 περιλαμβάνονται συγκεκριμένες υποθέσεις, στις
οποίες όμως δεν συγκαταλέγονται εγκλήματα κατά του δημοσίου όπως η δωροληψία δημοσίου
υπαλλήλου.
Κατόπιν των ανωτέρω η
άποψη μας είναι η ακόλουθη:
Κατά την παράγραφο 2 περ.
β του άρθρου 3 του νόμου 2472/97 οι διατάξεις του παρόντος νόμου δεν τυγχάνουν
εφαρμογή στην περίπτωση επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τις
Δικαστικές και Εισαγγελικές αρχές, όταν πρόκειται μεταξύ άλλων να προβούν σε
ενέργειες για την διαπίστωση τελέσεως αξιοποίνων πράξεων. Εκτός των ανωτέρω
αρχών (Δικαστικών και Εισαγγελικών) τυγχάνει όμοιας εφαρμογής και όταν η
επεξεργασία αυτή γίνεται από πρόσωπα που τελούν κάτω από την εποπτεία αυτών.
Στην διάταξη της παραγράφου 2 περ. β αναφέρεται ένας κύκλος εγκλήμάτων
(εγκλήματα κατά της ζωής, της ελευθερίας, της γενετήσιας ζωής, της οικονομικής
εκμετάλλευσης της γενετήσιας ελευθερίας, των ναρκωτικών κ.λπ.) η αναφορά αυτή
όμως είναι ενδεικτική. Τούτο προκύπτει από την γραμματική ερμηνεία της ανωτέρω
διατάξεως. Συνεπώς μπορεί να συμπεριληφθουν και
εγκλήματα που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος με μεγάλη κοινωνική απαξία. Ο
Νομοθέτης δεν είχε σκοπό στην περίπτωση αυτή να παρεμποδίσει την διερεύνηση
εγκλημάτων με κοινωνική απαξία και με έντονο δημόσιο συμφέρον. Στην κατηγορία
των ανωτέρω αναφερομένων στην διάταξη εγκλημάτων συμπεριλαμβάνονται με την
ενδεικτική αναφορά και εγκλήματα που προστατεύουν τους κυριότερους τομείς του
δημοσίου βίου όπως είναι η εκπαίδευση, η υγεία, η δικαιοσύνη, η πολιτική και
πολιτειακή ζωή του τόπου. Γιατί σε διαφορετική περίπτωση η προστασία των θεσμών
και του δημοσίου βίου της χώρας θα
μεταβαλλόταν ο κοινός νομοθέτης ως μέσον
συγκάλυψης της εγκληματικότητας. Ο νόμος περί προσωπικών δεδομένων αφορά τις
ανθρώπινες σχέσεις και διαφορές με συγκεκριμένα πρόσωπα χωρίς να υφίσταται
ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης της υποθέσεως προς αποκάλυψη και διαπίστωση εγκληματικών ενεργειών (ΑΠ 252/2018, ΑΠ
1520/2017 Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών της Νόμος). Για τον λόγο αυτό ο κοινός
νομοθέτης έθεσε εκτός του πεδίου εφαρμογής των διατάξεων περί επεξεργασίας
προσωπικών δεδομένων την επεξεργασία των δεδομένων από τις δικαστικές και
εισαγγελικές αρχές και τις υπηρεσίες που εποπτεύονται από αυτές. Η μη υπαγωγή
στην εξαίρεση της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων αφορά όχι μόνο τις
περιπτώσεις για τις οποίες έχει κινηθεί ποινική δίωξη, αλλά και τις περιπτώσεις
της προκαταρκτικής εξέτασης, αφού γίνεται αυτή στα πλαίσια της διαπίστωσης
τελέσεως αξιόποινης πράξεως και της εκτάσεως
τελέσεως αυτής. Το έννομο αγαθό της προστασίας της ανθρώπινης
αξιοπρέπειας είναι ένα εκ των
πρωταρχικών μελημάτων της πολιτείας, προβλεπόμενο από την Συνταγματική διάταξη
του άρθρου 2 του Σ. (βλ. Κ. Χρυσόγονος Ατομικά και
Κοινωνικά δικαιώματα εκδοση Β 2002 Αθήνα-Κομοτηνή σελ 109). Η αναγκαιότητα δημοσίευσης των
στοιχείων της ταυτότητας των κατηγορουμένων και οι φωτογραφίες αυτών
επιβάλλεται από την φύση της συγκεκριμένης υποθέσεως, ως μόνου μέσου προς
διακρίβωση της τελέσεως του αποδιδομένου στους
κατηγορουμένους εγκλήματος και της εκτάσεως αυτού. Στους κατηγορουμένους ...
αποδίδεται ότι: Ο πρώτος των κατηγορουμένων καθηγητής στο Τμήμα ... του ΤΕΙ
,
που εδρεύει στην πόλη των Σερρών αξίωνε από φοιτητές του στις εξεταστικές
περιόδους την καταβολή χρηματικού ποσού ύψους 250 ευρώ για την επιτυχή έκβαση
της εξέτασης τους. Ο ανωτέρω κατά την εξέταση των διδασκομένων από αυτόν
μαθημάτων έθετε ως θέματα δυσνόητα και δυσεπίλυτα με αποτέλεσμα την αποτυχία
των εξεταζομένων φοιτητών. Ο ανωτέρω για να αποφύγει την άμεση συναλλαγή του με
τους φοιτητές του, προέβη σε συνεργασία με τους λοιπούς των κατηγορουμένων με
το πρόσχημα της παράδοσης φροντιστηριακών μαθημάτων και την παραλαβή έτσι από
αυτούς των προσυμφωνημένων χρημάτων. Η διάρκεια των μαθημάτων ήταν τρίωρη και
τα μαθήματα παραδιδόταν μονο στην εξεταστική περίοδο.
Το φροντιστήριο έφερε την επωνυμία Τ.Π.. Το φροντιστήριο βρίσκεται στην οδό ...
στην πόλη των Σερρών. Οι κατηγορούμενοι φροντιστές είτε έδιδαν στους
παρακολουθούντες τα μαθήματα της ενισχυτικής διδασκαλίας, τα θέματα που
ανακοίνωνε σ' αυτούς ο ανωτέρω καθηγητής, τα οποία επρόκειτο να θέσει ως θέματα
στην εξέταση τους είτε άλλα παραπλήσια ή ανέφεραν στους φοιτητές, πως γράψετε
οτιδήποτε και η επιτυχία τους θα ήταν βέβαιη, αφού είχαν καταβάλλει το
προσυμφωνημένο με τον καθηγητή χρηματικό ποσό. Μετά την καταγγελία του ανωτέρω
ιστορουμένου γεγονότος η Υποδιεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων συνέλαβε τους
ανωτέρω κατηγορουμένους και μετά την κίνηση ποινικής διώξεως παραγγέλθηκε η
διενέργεια κυρίας ανακρίσεως, η οποία εκκρεμεί προς περάτωση. Μετά την
γνωστοποίηση των στοιχείων της ταυτότητας των κατηγορουμένων στα ΜΜΕ και των
φωτογραφιών αυτών πολλοί φοιτητές και πτυχιούχοι προσήλθαν στην Υποδιεύθυνση Εσωτερικών
Υποθέσεων Θεσσαλονίκης για την καταγγελία και νέων περιστατικών καθώς και την
καταγγελία και ετέρου καθηγητή της ίδιας ανωτέρω Σχολής αναφέροντας χρηματισμό
των καθηγητών για να δυνηθούν να επιτύχουν στις εξετάσεις των διδασκομένων από
τους συγκεκριμένους καθηγητές μαθημάτων. Για τον λόγο αυτό διενεργείται νέα
προκαταρκτική εξέταση στα πλαίσια
διαπίστωσης μεγαλύτερης εκτάσεως του χρηματισμού των συγκεκριμένων καθηγητών
και των αμέσων συνεργών αυτών. Η ανωτέρω συμπεριφορά των κατηγορουμένων
προσβάλλει την αξιοπρέπεια και των σεβασμό της αξίας των πολιτών, που για να
πετύχουν στις εξετάσεις των μαθημάτων της Σχολής που φοιτούν εξαναγκάστηκαν
στην καταβολή διαφόρων χρηματικών ποσών για να εξαγοράσουν ουσιαστικά το πτυχίο
που θα λάμβαναν για την σταδιοδρομία τους.
Οι κατηγορούμενοι
ενεργούντες ως μέλη εγκληματικής ομάδας αποφάσισαν ενεργώντας με συστηματική,
οργανωμένη μεθοδολογία με σκοπό τον πορισμό εισοδημάτων. Ειδικότερα ο πρώτος
των κατηγορουμένων ... καθηγητής στο ΤΕΙ
που εδρεύει στην πόλη των Σερρών στο
Τμήμα .... κατά την διάρκεια των εξεταστικών περιόδων Φεβρουαρίου, Ιουνίου,
Σεπτεμβρίου έδιδε θέματα προς εξέταση δυσνόητα ή δυσεπίλυτα με αποτέλεσμα οι
φοιτητές να μην μπορούν να ανταποκριθούν και συνεπώς να απορρίπτονται. Ο
καθηγητής διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καλούσε τους φοιτητές προς
επικοινωνία και είχε καταστεί γνωστό στην εκπαιδευτική κοινότητα πως θα
μπορούσαν να πετύχουν στις εξετάσεις, αν κατέβαλαν ορισμένο χρηματικό ποσό στον
καθηγητή ή αν έκαναν την πρακτική τους χωρίς αμοιβή στο τηρούμενο λογιστικό
γραφείο του στην Θεσσαλονίκη. Επειδή όμως είχε καταστεί ευρέως γνωστό στην
εκπαιδευτική κοινότητα το γεγονός της ανταλλακτικής σχέσης μεταξύ φοιτητών και
καθηγητή, αυτός μετά από επικοινωνία με τους φίλους του και συναδέλφους του ...,
αυτοί ανέλαβαν να παραλαμβάνουν αντ' αυτού τα χρήματα που είχε προσυμφωνηθεί,
πως έπρεπε να καταβληθούν για την αγορά της επιτυχίας στα εξεταζόμενα από αυτόν
μαθήματα. Οι ανωτέρω με το πρόσχημα της παράδοσης φροντιστηριακών μαθημάτων, τα
οποία παρέδιδαν τις παραμονές της εξεταστικής περιόδου, λάμβαναν τα χρήματα
αντί του καθηγητή και γνωστοποιούσαν τα προς εξέταση θέματα, που τους είχε προγνωστοποιήσει ο πρώτος κατηγορούμενος. Τα θέματα που
έδιδε ο κατηγορούμενος καθηγητής ήταν τα ίδια ή άλλα παραπλήσια. Οι ανωτέρω
φροντιστές λειτουργούσαν το συγκεκριμένο φροντιστήριο στην πόλη των Σερρών και
στην οδό ... Για τον λόγο αυτό μετά την αρχική συνεννόηση των φροντιστών με τον
καθηγητή, αυτοί είχαν προβεί στην νομιμοποίηση του φροντιστηρίου με την λήψη
σχετικής άδειας του Υπουργείου Παιδείας. Οι κατηγορούμενοι φροντιστές πολλές
φορές σύμφωνα με τα στοιχεία της δικογραφίας ανέφεραν στους εξεταζόμενους, πως
αφού κατέβαλαν τα προοριζόμενα για τον καθηγητή χρηματικά ποσά, πως η επιτυχία
τους είναι ήδη εξασφαλισμένη, αρκεί να γράψουν οτιδήποτε ακόμη και άσχετα
θέματα με τα τεθέντα κατά την εξέταση τους. Οι φοιτητές και πολλοί ήδη
πτυχιούχοι που είχαν παρόμοια αντιμετώπιση από τον καθηγητή και τους αμέσους
συνεργούς του βλέποντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα ονοματεπώνυμα και τις
φωτογραφίες των κατηγορουμένων προσήλθαν στην Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων και
κατήγγειλαν τις έκνομες συμπεριφορές των κατηγορουμένων. Οι οποίοι δεν θα
προέβαιναν σε σχετική καταγγελία, αν δεν έβλεπαν αναρτημένα τα στοιχεία
ταυτότητας των κατηγορουμένων και τις φωτογραφίες αυτών, γιατί φοβόταν την
εμπλοκή τους σε δικαστηριακούς αγώνες
και διώξεις. Πολλοί εκ των ανωτέρω είχαν ως μοναδική πηγή πληροφόρησης
της ανωτέρω υποθέσεως τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Συνεπώς, συντρέχει λόγος
δημοσίευσης των στοιχείων ταυτότητας και φωτογραφιών κατηγορουμένων εκτός των
ρητά στην παράγραφο 2 περ. β του άρθρου 3 του νόμου 2472/97 αναφερομένων και
όλων εκείνων των περιπτώσεων που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος και τάξης
και εμφανίζουν μεγάλη κοινωνική απαξία και ενδιαφέρον για όλους τους τομείς του
δημοσίου βίου, όπως είναι η εκπαίδευση, η υγεία, η δικαιοσύνη, η πολιτική,
πολιτιστική ζωή του τόπου. Η ανωτέρω δημοσίευση στις παραπάνω περιπτώσεις
επιβάλλεται από την αναγκαιότητα αποκάλυψης του μεγέθους και εκτάσεως της όλης
εγκληματικής δραστηριότητας, η οποία ενθαρρύνει τους παθόντες να προβούν στην
καταγγελία των γενομένων σε βάρος τους.
Η δημοσίευση αυτή συντελεί
στην άρση των αναστολών και του φόβου και οι παθόντες προβαίνουν στην καταγγελία
των περιστατικών των γενομένων σε βάρος τους και στην διευκόλυνση έτσι
αποκάλυψης των στοιχείων τελέσεως του
εγκλήματος κι του μεγέθους και εκτάσεως αυτού.
Θεσσαλονίκη 13/11/2018.
Ο Εισαγγελέας Εφετών